Ustrój organów ochrony prawnej - wykłady

Pojęcia ochrony prawnej

Jest to stała i zorganizowana działalność podejmowana dla ochrony porządku prawnego (w znaczeniu przedmiotowym) oraz dla ochrony indywidualnych praw podmiotowych jednostek ( ochrona prawnicza w znaczeniu podmiotowym). Działalność niektórych organów ochr pr koncentruje się głównie na zapewnieniu porządku prawnego a więc realizacji prawnej np. działalność NIK, prokuratury, organów policji. Inne organizacje nastawione są głównie na odnowę praw podmiotowych jednostek (w znaczeniu podmiotowym) np. adwokatura notarialna, współczesna ochrona wywodzi się z wykształcenia i i wprowadzania do stanu prawnego poszczególnych państw dwu podstawowych zasad:
1. zasady zakazu uciekania się do samopomocy
2. nakaz obligatoryjnego udzielania ochrony prawnej
W chwili obecnej od zakazu samodzielnego wyznaczenia sprawiedliwości istnieją wliczone wyjątki określane ustawowo i tak np art. 25 par 221 kodeksu karnego stanowi – niepopełnia przestępstwa ten kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
W przepisach procedury karnej znajduje się przepis mówiący o ujęciu (zatrzymaniu) obywatelskim (art. 243 par 1 k.p.k. – kodeks postępowania karnego – stanowi że każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie możność ustalenia jej tożsamości. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce policji. Zapis ten dotyczy stosowania kary koniecznej przewidzianej również w przepisach prawa cywilnego art. 343 par 1 kodeksu cywilnego, stanowi że posiadacz może zastosować obronę konieczną, aby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania art. 2 par 2 dotyczący samopomocy, posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działąniem stan poprzedni, nie wolno jednak stosować przy tym przemocy wobec osób. Sprowadza się ona do tego,że jeśli obywatel zwraca się do kompetentnego organu o udzielenie mu ochrony prawnej, organ ten nie może zostać bezczynny. Co więcej w niektórych gałęziach prawa zasada obligatoryjnego działania ochrony prawnej rozwinęła się tak dobrze, że ochrona jest udzielana nawet bez udziału osoby prawnej. Przykładem mogą być przepisy przepisy procedury karnej, która opiera się na zasadzie legalizmu. Jest to dyrektywa nakazująca organowi procedującemu bezwzlędne wstrzymanie postępowania karnego oraz jego kontynuowanie jeżeli tylko ściganie z urzędu jest prawnie dopuszczalne i praktycznie zasadne.
Cele ochrony prawnej:
1. zapewnienie naruszeniem prawa czyli szeroko pojęta procedura, mieści się w niej cała gama działań uprawnionych org ochr pr począwszy od profilaktycznej działalności policji do porad prawnych udzielanych przez adwokata czy też radców prawnych
2. wyciągnięcie konsekwencji prawnej w wypadku naruszania prawa, czyli szer pojęta renezja. W grę wchodzą tu środki przewidziane w prawie jak i również w innych dziedzinach prawa (cywilnym, adm prawie pracy)
Sytuacje w jakich może być realizowana ochr pr:
1. konfliktowa – ochr pr udzielana jest wówczas gdy między co najmniej dwoma różnymi podmiotami pr istnieje konflikt dot ich wzajemnych uprawnień i obowiązków. Sytuacja taka związana jest najczęściej z naruszeniem prawa przez jeden z tych podmitów.
2. niekonfliktowa - ochr pr zmierza wówczas do ustalenia sytuacji prawnej określonego podmiotu
np. pr cyw wymaga aby przeniesieniu własności nieruchomości pod rygorem nieważności dokonywane było w drodze aktu notarialnego. Tak więc aby skutecznie przenieść własności nieruchomości sprzedający i kupujący muszą udać się do notariusza, aby ten sporządził odpowiedni akt prawny.
Ochr pr sensu stricto.
Jest to działalność specjalnych organów państwowych, samorządowych lub obywatelskich polegające na oczekiwaniu czyli rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych. Etapy orzekania proces roztrzygania sytuacji konfliktowych jest zawsze taki sam bez względu na to jaki charakter ma organ, który obejmuje występujące etapy
1. ustalenie kompetencji konkretnego organu do rozpatrywania danej sprawy
2. ustalenie stanu faktycznego
3. dokonanie oceny prawnej tego stanu faktycznego
4. ustalenie konsekwencji prawnych wobec podmiotu naruszającego prawo
Należy je sprecyzować i zindywidualizować. Konsekwencje prawne mogą przybrać rozmaity charakter. W wypadku naruszania przepisów pr karnego mają one najczęściej charakter prawnych środków przymusu państw. W przypadku naruszenia śr przepisu pr cyw w orzeczeniu nie określa się wprost śr przymusu a sąd orzeka jedynie zasadność roszczenia. Sr przymusu stosuje ewentualnie organ egzekucyjny (komornik).
Ochr pr sensu largo.
Obejmuje poza orzekaniem:
1. działalność pojednawczą
2. dz opiniodawczą
3. dz zapobiegawczą
4. kontrolę przestrzegania prawa zwaną kontrolą legalności
ad.1.
bardzo często poprzedza orzekanie, polega na działaniu zmierzającym do ugodowego załatwienia sporu drogą porozumienia się stron konfliktu. Np. posiedzenie pojednawcze poprzedzające sprawę rozwodową w pozwie cywilnym; w postępowaniu karnym posiedzenie pojednawcze poprzedzające sprawę główną w sprawach oskarżenia prywatnego.
Jednakże działalność pojednawcza może przybrać postać działalności samoistnej, w takiej funkcji występują często w stos międzynar może mieć postać
a) mediacji czyli pośrednictwa
b) konyliacji czyli rozjemstwa
ad.a.
jest to działanie podmiotu nie będącego stroną w sporze, polegająca na stworzeniu warunków do bezpośrednich rozmów negocjacji stron i pomocy w poszukiwaniu form ugody. Mediacja w polskim prawie występuje w procesie karnym oraz w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Uwaga!!!
Działalności pojednawcze nie należy utożsamiać z działalnością sądów polubownych. Sądy te rozstrzygają konflikty w sposób wiążący i stanowczy czyli orzekają, a więc realizują str prawną sensu stricto.

Sąd polubowny czerpie swe uprawnienia do orzekania z umowy na zasadzie, której strony poddają roztrzygnięcie sporu cywilno-prawnego powstałego między nimi, powołanym przez siebie osobom. W Polsce w chwili obecnej strony mogą poddać w drodze umowy pod rostrzygnięcie sądu polubownego, wszelkie spory o prawa majątkowe z wyjątkiem sporów o alimenty oraz stosunku pracy. Przepisy dot sądów polub zawsze są księdze III kpe. Stanowią one między innymi, że dopóki strony obowiązuje podpisana przez nie umowa. Sąd polub – żadna ze stron nie może rządać rozpoznania sprawy przez sąd państwowy. Zapis przez sąd polubowny powinien być sporządzony na piśmie. Należy w nim dokładnie oznaczyć przedmiot sporu albo stos pr z jakiego spór wynikł lub może wyniknąć. Bowiem zapis na sąd polub może stanowić integralną część umowy cywilno-prawnej zawartej między stronami albo też być odrębną umową zawieraną przez str dopiero po powstaniu konfliktu.
Sędziowie sądu polub noszą miano arbitrów. Określają ich liczbę oraz wyznaczają przewodniczącego czyli superarbitra. Od wyroku sądu polub nie przysługuje odwołanie. Jeżeli strona zobowiązana wyrokiem sądu polubownego nie wykonuje jego postanowień dobrowolnie, strona na rzecz której zasądzono roszczenie może wystąpić do sądu rejonowego z wnioskiem o nadanie wyrokowi sądu klauzuli wykonalności. Wyrok s p zaopatrywany taką klauzulą stanowi tytuł wykonawczy upoważniający osobę na rzecz, której zasądzono roszczenie do wszczęcia egzekucji za pośrednictwem komornika sądowego. Jeżeli w sprawie wydał sąd p nie można domagać się powtórnego jej rozpoznania przez sąd państwowy. Uwagi powyższe odnoszą się również do działalności samych s p (konsumenckie).

28.II.05

Działalność opiniodawcza:

Obejmuje ona zarówno opiniodawstwo w ścisłym tego słowa znaczeniu jak również szeroko pojętą pomoc czy też obsługę prawną. Pomoc prawna od obsługi pr w oparciu o kryterium pr. Natomiast obsługa pr to działalność pernamentna polegająca na stałym udzielaniu opinii pr. Jest to działalność charakteryzująca nakład prawnych funkcjonujących w różnego rodzaju jednostkach organizacyjnych.
Działalność opiniodawcza realizowana jest głównie w wyrokach, a to adwokatura, radcowie prawni czy notariat.
W 26 V 1982 została uchwalona przez Sejm nowa ustawa Prawo o adwokaturze, która wielokrotnie nowelizowana obowiązuje do chwili obecnej. Pierwotnie przewidywała ona dość duży wpływ ministra na adwokaturę, w chwili obecnej ten ów wpływ jest znacznie ograniczony. Pozytywnym novum przewidzianym przez tę ustawę było wprowadzenie możliwości wykonywania zawodu adwokata w indywidualnej kancelarii. W chwili obecnej zgodnie z opiniami ustawy adwokatura jest powołana do udzielenia pomocy pr współdziałania w ochr praw i wolności obywatelskich oraz kształtowaniu i stosowaniu prawa.
Świadczenie pomocy prawnej polega na przykładowych udzielaniu porad pr, sporządzeniu opinii pr, opracowaniu aktu projektów pr oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Pomoc ta świadczona jest wszystkim podmiotom pr. Adwokat wykonuje swój zawód w kancelarii adwokackiej albo w zespole adwokackim albo w spółce cywilnej jawnej partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w pierwszych trzech spółek mogą być wyłącznie adwokaci lub radcowie prawni, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podst ustawy z dnia 2 lipca 2000r. Adwokat w ramach wykonywanej działalności, podlega ustawom tego typu, zapis byłby zapisem pustym gdyby nie szło za nim szarej gwarancji o charakterze ustawowym. Niewątpliwie owa niezależność adwokatów gwarantuje nam bezpieczeństwo na zasadach samorządu adwokackiego czy organizacji adwokatury.
Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich.Org samorządu adwokackiego są org adwokatury, izby adwokackie, org zespołu adwokackiego.
Ad.1.
Org adwokackie funkcjonujące na szczeblu krajowym to:
a) krajowy zjazd adwokacki
b) ...
c) wyższy urząd dyscyplinarny
d) wyaższa komisja rewizyjna
Na szczeblu terenowym działają izby adwokackie, organami tych izb są
a) zgromadzenie izby
b) okręgowa rola adwokacka na czele, której stoi dziekan
c) sąd dyscyplinarny
d) komisja rewizyjna
Zasad pełnej tajemnicy – adwokat jest zobowiązany zachować w tajemnicy wszystko o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy pr. Obowiązek ten nie może być ograniczony, w czasie nadto adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, z których dowiedział się lub prowadząc sprawę. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na podst przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 o przeciwdziałaniu, uprowadzeniu do obrotu finansowego wartości finansowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, oraz o przeciwdziałaniu funkcjonowaniu terroryzmu. Kolejnym elementem jest immunitet adwokacki.

Rodzaje immunitetów

Immunitet jest to przywilej przysługujący pewnej gr ludzi, zazwyczaj wykonujących znaczące funkcje w społ, mający chronić ich przed odpowiedzialnością karną w ogóle, bądź odpowiedzialnością za popełnienie określonych czynów. Imm dzielą się na:
- formalne i nieformalne
- całkowite i częściowe
- względne i bezwzględne
- trwałe i nietrwałe
Imm formalny polega na tym, że osoba, której immun taki przysługuje, jeżeli swoim zachowaniem naruszy normy pr karnego to popełnia przestępstwo tak, że rekret przy wypełnieniu ustawowych znamion przestępstwa, czyn osoby której immun taki przysługuje, nie jest traktowany jako przestępstwo.
Immun całkowity dotyczy wszystkich przestępstw, zaś częściowy z reguły jednego bądź dwóch.
Immun względny to taki, który może być uchylony przez określony organ,a bezwzględny nie może być uchylony.
Immun trwały to taki, który działa w stosunku do czynów popełnionych w okresie sprawowania funkcji, nawet po zakończeniu pełnienia tej funkcji. Natomiast immun nietrwały to taki, którego moc wygasa z chwilą zaprzestania wykonywania określonej funkcji.

Immun adwokacki – adwokat przy wykonywaniu zawodu korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przez zadania adwokatury i przepisy prawa. Nadużycie tych wolności, stanowiące ścigany z oskarżenia prywatnego za zniewagę (art. 216 par 1 kk) lub zniekształcenie (art. 212 kk) strony jej pełnomocnika lub obrońcy, kanatora, świadka, biegłego lub tłumacza podlega ściganiu tylko w drodze dysplinarnej. Tak więc immun adw jest immunitetem materialnym, bowiem wyłączona zostaje przeszłość, stanowi on wyłącznie zagadnienia dysyplinarne, nazywa się go immun częściowym, bo dotyczy tylko dwóch przestępstw: zniewagi i zniesławienia, immun bezwzlędnym, bo żaden org państwowy nie jest w stanie go uchylić oraz immun trwałym, bowiem jego moc rozciąga się na okres wykonywania jego zawodu.
Kolejnym elementem jest obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone. Niewątpliwie trzeba spełniać kwalifikacje adwokackie. Przesłanki te zostały wymienione w ustawie w sposób wyczerpujący na listę adw może zostać wpisany ten kto korzysta w pełni z praw publ oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych, ukończył uniwersyteckie studia prawnicze w Polsce lub zagraniczne uznane w Polsce, odbył w naszym kraju aplikacje adw i złożył egz adw. Aplikacja adw trwa 3 lata i 6 miesięcy. Również ORA decyduje uchwałą o wpisie na listę adwokatów. Zawiadamia o tym min sprawiedliwości w terminie 30 dni od podjęcia uchwały. Zakaz łączenia zawodu adw z innym zajęciem lub zatrudnieniem. Adw nie może wykonywać zawodu, jeżeli jego małżonek pełni funkcje sędziowskie, prokuratorskie lub w okręgu adw w org dochodzeniowych – śledczych. Jeżeli został uznany za trwale niezdolnego do wyk zawodu, jeżeli został ubezwłasnowolniony w orzeczeniu kary dyscyplinarnej albo został tymczasowo zawieszony w wyk tych czynności w trakcie postępowania dyscyplinarnego. W sposób odpowiedni odpowiedzialność dyscyplinarna za postępowanie sprzeczne z prawem z zasadami etyki: godność zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków. W pierwszej instancji orzeka sąd dyscyp, w drugiej ins przysługuje stronom min spowiedź rzecznikowi praw obywatelskich, kasacja do sądu wyk zawodu adw,kient powieżający adw priwadzenie sprawy zawiera z nim umowę pełnomocnictwa, które może być ogólne albo do prowadzenia konkretnej sprawy lub do wykonywania niektórych tylko czynności procesowych np. sporządzenie kasacji. Poza umową pełnomocnictwa klient zawiera z adw jeszcze umowę zlecenia, na mocy której adw zobowiązuje się do dokonywania czynności pr, zlecenie z wynagrodzeniem określonym w tej umowie. Jeżeli adw wyk zawód w zespole adwokackim, wówczas umowę zlecenia z klientem zawiera kierownik zespołu w imieniu całego zespołu. Oprócz tej umowy klient zawiera umowę pełnomocnictwa, lecz nie z zespołem a z adw, który ma prowadzić jego sprawę. Zaznaczyć należy, że wszelkie działania adw muszą pozostawać w zgodzie z zasadami etyki adwokackiej.


Radcy pr org i i ustrój radców pr.
Wykonywanie tego zawodu określa ustawa z 28 lipca 1988 o radcach pr, która była wielokrotnie nowelizowana.