Przemysł, usługi, podział gospodarczy i polityczny świata

Przemysł – działalność gospodarcza polegająca na pozyskiwaniu surowców, wytwarzaniu wyrobów oraz świadczeniu usług w takich dziedzinach jak górnictwo i kopalnictwo, przetwórstwo, zaopatrzenie w energię i wodę.

Przemysł wytwarza produkty seryjne i na skalę masową, co obniża koszty i zwiększa wydajność pracy.

Funkcje przemysłu:
• Produkcyjna (pozyskiwanie i przetwarzanie surowców i półproduktów)
• Społeczna (stwarzanie miejsc pracy, podnoszenie kultury technicznej, zmiana warunków bytu
• Przestrzenna (przyspieszenie procesów urbanizacyjnych, przekształcanie środowiska)

Przemysł dzielimy na:
• Wydobywczy (górnictwo)
• Przetwórczy (energetyczny, metalurgiczny, elektromaszynowy, chemiczny, mineralny, drzewny spożywczy, lekki itd.)

Czynniki lokalizacji przemysłu:
• Przyrodnicze (dostępność surowców mineralnych, zasobów wodnych, sprzyjający klimat, dogodne ukształtowanie terenu)
• Społeczno – ekonomiczne (ilość i kwalifikacje pracowników, bliskość i wielkość rynku zbytu, dostępność transportu, postęp naukowo-techniczny, regulacje prawne, ulgi podatkowe i inne)

Położone blisko siebie miasta przemysłowe (ośrodki) połączone siecią energetyczną, komunikacyjną i usługową to okręgi przemysłowe

Rewolucja przemysłowa – okres, w którym zaczęto wprowadzać do produkcji maszyny, a następnie zautomatyzowano cały proces wytwórczy (pocz. – Anglia XVIII w)
Anglia, 1769 – J. Watt – wynalezienie maszyny parowej

Najstarsze okręgi przemysłowe w Europie – okręgi śr. Anglii, pn Francji, pd Belgii, pn Nadrenii i Westfalii, Saory, Doniecki, Górnośląski, Ostrowsko Karwiński.

Gałęzie przemysłu:
1. energetyczny
2. metalurgiczny
3. elektromaszynowy
4. chemiczny


Energetyka – wytwarza, gromadzi, przetwarza, wykorzystuje energie do pracy urządzeń w procesie produkcyjnym i w gospodarstwie domowym
Energia elektryczna – czynnik warunkujący i umożliwiający przekształcenie zasobów naturalnych w przedmioty użytkowe, służące ludziom
Produkcja energii; elektrownie:
• Cieplne (63%, gł. surowiec – węgiel)
• Wodne (19%, woda – Norwegia, Brazylia, Nowa Zelandia, Kanada, Szwajcaria)
• Jądrowe (17% - Francja, Belgia, Szwecja, Szwajcaria, Finlandia, Niemcy, Wielka Brytania, Japonia)
• Geotermalne (ok. 1% - energia słoneczna, wiatr, gorące źródła, ciepło wnętrza Ziemi – Meksyk, Nowa Zelandia, Islandia, USA, Niemcy)

Wykorzystywanie energii elektrycznej:
• Przemysł
• Rolnictwo
• Transport
• Usługi
• Cele komunalne i domowe


O lokalizacji przemysłu wysokiej techniki decyduje:
• Wysoko wykwalifikowana kadra techniczna i inżynierska
• Bliskość uczelni i placówek badawczych
• Komunikacja samochodowa i lotnicza
• Tereny o jak najmniejszym stopniu przekształcenia środowiska

Technopolia – obszar rozwoju przemysłu wysokiej techniki (przedsiębiorstwa, biura, laboratoria)

Wpływ przemysłu na środowisko przyrodnicze:
• Zmiany ukształtowania powierzchni (składowiska odpadów)
• Szkody górnicze
• Zagłębienia terenu (wyrobiska)
• Wysychanie studni gospodarskich


Znaczenie usług w rozwoju społeczno-gospodarczym krajów
Usługi:
Łączność, Transport, Handel, Administracja publiczna, Opieka społeczna, Ochrona zdrowia, Edukacja, Kultura, Banki, Towarzystwa ubezpieczeniowe, Turystyka, Przedsiębiorstwa zaopatrujące w wodę, gaz i elektryczność, Telewizja, Prasa, Radio

Usługi:
• Dla przedsiębiorstw (bankowość, porady prawne, marketing, usługi komputerowe, usługi finansowe, transport)
• Konsumpcyjne (hotelarskie, fryzjerskie, gastronomiczne, edukacja, ochrona zdrowia, administracja, handel)

Komunikacja – łączność i transport

System transportowy:
• Lądowy (kolejowy, samochodowy, wodny śródlądowy)
• Lotniczy
• Wodny (morski)
• Przesyłowy

Łączność:
• Światłowody
• Sztuczne satelity
• Telefonia komórkowa
• Telefony
• Lasery
• Sieci komputerowe

Internet – ogólnoświatowa sieć komputerowa

Turystyka spełnia ważną rolę w sektorze usług:
• Dostarcza miejsc pracy/zmniejsza bezrobocie
• Ma udział w tworzeniu PKB
• Ma korzystny wpływ na rozwój innych działów gospodarki
• Jest źródłem dochodu
• Przyczynia się do powstania nowych inwestycji

Handel zagraniczny to eksport(sprzedaż) i import(zakup) towarów i usług.

Korzyści z handlu zagranicznego mają wpływ na poziom życia ludzi przyczyniając się do ich dobrobytu

Handel zagraniczny pobudza rozwój społeczno-ekonomiczny kraju, który z kolei stwarza nowe potrzeby ludności i gospodarki, a tym samym rozszerza rynek wewnętrzny.


Rozwój gospodarczy i pozycja danego państwa w gospodarce światowej zależy od:
• Wielkości jego obszaru
• Jakości środowiska naturalnego i jego zasobów naturalnych
• Możliwości finansowych i naukowo technicznych
• Wykwalifikowanej kadry
• Organizacji gospodarki
• Polityki państwa

Podział gospodarczy świata:
• Kraje wysoko rozwinięte gospodarczo (PKB – powyżej 10000 USD)
• Kraje średnio rozwinięte (PKB – od 3000 do 10000 USD)
• Kraje rozwijające się (PKB – poniżej 3000 USD)

Polityczny podział świata – konsekwencja zróżnicowania krajów pod względem ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego. (terytoria autonomiczne, niesamodzielne i zależne)