Handel zagraniczny
Handel zagraniczny polega na odplatnej wymianie towarow i usulg miedzy kontrahentami majacymi stałą siedzibe w roznych krajach. Sens ekonomiczny handlu zagranicznego polega na uzupelnieniu brakujacych dobr oraz wykorzystaniu roznic kosztow produkcji okreslonych towarow w kraju i za granicą.
Handel zagraniczny wynika z wielu czynnikow, do najwazniejszych zas z nich zaliczyc mozemy;
* nierowny poszial surowcow na ziemi, co dotyczy np. zasobow wegla, rud zelaza, rud metali niezelaznych, ropy naftowej;
* zroznicowanie warunkow klimatycznych, wplywajacych na mozliwosc uprawy roznych plodow rolnych w roznych krajach np. pszenicy, bawełny, kauczuku, kukurydzy, kawy;
*odmienna struktura gospodarki danego kraju, sprawiajaca, ze gospodarka krajow uprzemyslowionych nastawiona jest na wywyoz przemyslowych wyrobow gotowych, a przywoz surowcow i atrykulow zywnosciowych, podczas gsy sytuacja jest odwrotna w krajach rolniczych i bogatych w surowce
* nierowny poziom techniczny, ktory decyduje, ze pewne kraje osiagnely w wybranych dziedzinach produkcjiwyjatkowo wysoki poziom, np. szwajcarskie lekarstwa i zegarki, japonski i amerykanski sprzet elektroniczny, niemieckie samochody i sprzet optyczny
W handlu zagranicznym mozna wyroznic nastepujace operacje w obrocie towarowym z zagranicą: import, eksport, reeksport, obrot uszlachetniajacy oraz tranzyt.
Import to nabycie towaru za granicsa i przewiezienie go do kraju.
Eksport polega na sprzedazy towaru za granica i wywoz z kraju
Reeksport mozna podzielic na besposredni i posredni. Reeksport bezposredni to nabycie towaru za granica i bezposrednia sprzedaz - z pominieciem kraju reeksportera - partnerowi w innym kraju. Reeksport posredni to nabycie towaru za granicą, przewiezienie do kraju reeksportera oraz dalszy eksport do innego kraju. Czesto wkraju reeksportera sa wykonywane czynnosci uszlachetniace towar np. przepakowanie, sortowanie, lecz bez przetwarzanie tego towaru.
Obrot uszlachetniacy polega na przerabianu na zlecenie firmy zagranicznej surowcow lub polfabrykantow dostarczajacych z zagranicy, Obrot uszlachetniajacy czynny oznacza uszlachetnienie zagranicznego towaru wdanym kraju, bierny zas - wyslanie towaru do uszlachetnienia za granicą.
Tranzyt polega na przewozeniu towarow z jednego kraju do drugiego przez terytorium trzeciego.
Zasadniczą role w handlu zagranicznym dla danego kraju odgrywa stosunek zmian cen towarow eksportowanych do zmian cen towarow importowanych w danym okresie w stosunku do okresu porownywalnego. Stosunek ten jest nazwany termis of trade (t.o.t.), a okreslenie to pochodzi z jezyka angielskiego. Jeszeli ceny towarow importowanych obnizyli sie lub pozostaly bez zmiany, a ceny towarow eksportowanych poszly do gory w porownywalnych okresach to t.o.t. sa korzystne dla danego kraju. Jezeli antomiat ceny towarow eksportowanych nie ulegly zmianie lub obnizyly sie, a ceny towarow importowanych wzrosly to t.o.t. jest niekorzystne. Mozna wiec powiedziec ze korzystny oklad termis of trade zachodzi wowczas gdy spelniona jest nierownosc t.o.t.>1
W Polsce w 1990 r. zniesiono monopol panstwa na handel zagraniczny i od tego czasu obrot towarowy z zagranicą jest dozwolony kazdemu na rownych prawach
Podmiotami gospodarczymi prowadzacymi dzialalnosc w zakresie handlu zagranicznego mogą wiec byc:
* panstwowe przedsiebiorstwa handlu zagranicznego
* spolki prawa handlowego
* inne osoby prawne, prowadzace dzialalnosc gosp.
* osoby fizyczne
Nadzor nad handlem zagranicznym i jego koordynacje w skali calego kraju spelnia, jako organ centralny, Minister Gospodarki