Sposoby i tryb rozwiązywania umów o prace.

Umowa o pracę - jeden ze sposobów nawiązywania stosunku pracy. Czynność prawna polegająca na złożeniu zgodnych oświadczeń woli przez pracownika i pracodawcę, w których pracownik zobowiązuje się do osobistego świadczenia pracy na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego określonym, a pracodawca do zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Rodzaje umów o pracę
Umowy bezterminowe:
· na czas nieokreślony
Umowy terminowe:
· na czas określony
· na okres próbny
· na czas wykonania określonej pracy
· na zastępstwo
Elementy umowy o pracę
· data zawarcia umowy
· określenie rodzaju umowy
· określenie stron umowy
· określenie rodzaju pracy
· określenie czasu pracy
· określenie wynagrodzenia
· określenie miejsca pracy
Forma umowy o pracę
Co do zasady umowa o pracę powinna być zawierana w formie pisemnej. Dopuszczalne jest jednak zawarcie umowy w formie ustnej oraz jej późniejsze potwierdzenie przez pracodawcę na piśmie. W myśl przepisów kodeksu pracy brak pisemnego potwierdzenia umowy ustnej stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (jednak sama umowa zawarta w formie ustnej jest ważna).
Tryb rozwiązywania umowy o pracę
· za porozumieniem stron
· za wypowiedzeniem
· bez wypowiedzenia (tzw. "dyscyplinarne")
· po upływie terminu, na który została podpisana umowa
· w momencie wykonania przez pracownika określonego zadania (umowa na czas wykonania określonej pracy)
· w momencie powrotu pracownika do pracy (umowa na zastępstwo pracownika)
Oprócz tego stosunek pracy powstały na podstawie umowy może wygasnąć:
· w wyniku śmierci pracodawcy lub pracownika.
z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy, np. z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

Rezultatem rozwiązania umowy o pracę jest zakończenie stosunku pracy. Do rozwiązania umowy może dojść zarówno wtedy, gdy obie strony stosunku pracy, czyli pracodawca i pracownik, podejmą taką decyzję (porozumienie stron), jak i gdy tylko jedna ze stron chce zakończenia stosunku pracy i składa drugiej stronie stosowne oświadczenie woli (wypowiedzenie umowy, rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia). Rozwiązanie umowy o pracę może być także wynikiem zdarzenia prawnego powodującego ustanie stosunku pracy z mocy prawa (upływ czasu, wykonanie określonej pracy, wygaśnięcie umowy).
Porozumienie stron
Jest to uniwersalny, bo z założenia bezkonfliktowy, sposób rozwiązania umowy o pracę.
W tym trybie może być rozwiązana każda umowa bez względu na jej rodzaj i okres, na jaki została zawarta. W praktyce do rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron dochodzi wtedy, gdy jedna ze stron stosunku pracy złoży ofertę rozwiązania umowy w tym trybie, a druga przyjmie ją bezwarunkowo. Oferta ta powinna wskazywać oczekiwany tryb ustania stosunku pracy, a także termin, w którym umowa miałaby zostać rozwiązana. Wyrażenie zgody przez drugą stronę stosunku pracy musi być bezwarunkowe, ponieważ stanowi tylko odpowiedź na złożoną ofertę.

Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem
Do rozwiązania umowy o pracę może dojść także w wyniku złożenia przez jedną stronę stosunku pracy tzw. wypowiedzenia.
W zasadzie wypowiedzieć można tylko umowę zawartą na czas nieokreślony oraz umowę na czas próbny. Pozostałe umowy terminowe (na czas określony pracy i na czas wykonania określonej pracy) – tylko wyjątkowo – w ściśle określonych sytuacjach. Pierwsza, co do zasady, rozwiązuje się bowiem z upływem okresu, na jaki została zawarta, druga po wykonaniu pracy, dla wykonania której była zawarta.
Wypowiedzenie umowy na czas określony jest możliwe:
- jeśli umowa została zawarta na co najmniej 6 miesięcy i została w niej zamieszczona klauzula dopuszczająca wcześniejsze jej rozwiązanie za dwutygodniowym wypowiedzeniem,
- w razie upadłości lub likwidacji pracodawcy – w takiej sytuacji za dwutygodniowym wypowiedzeniem może być rozwiązana każda umowa na czas określony, bez względu na okres jej trwania,
- w razie wypowiadania pracownikom stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia. W takiej sytuacji strony również mogą zakończyć wcześniej łączący je stosunek pracy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Umowa na czas wykonania określonej pracy w przeciwieństwie do umowy na czas określony nie może być rozwiązana w drodze wypowiedzenia, nawet jeśli strony zawarły w umowie takie postanowienie.
Umowy na okres próbny i na czas określony mogą być w każdej sytuacji rozwiązane za wypowiedzeniem. Różnią się między sobą okresem wypowiedzenia. Poza tym pracodawca, wypowiadając umowę o pracę na czas nieokreślony, zobowiązany jest poinformować na piśmie o swoim zamiarze reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, musi też to wypowiedzenie uzasadnić. Podana przez niego przyczyna musi być prawdziwa i konkretna.
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia
Rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, czyli w trybie natychmiastowym, może zarówno pracodawca, jak i pracownik.
Musi tylko złożyć drugiej stronie oświadczenie w tej sprawie. Przede wszystkim jednak muszą wystąpić, określone w przepisach prawa pracy, okoliczności uzasadniające taki tryb rozwiązania umowy.
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w tym trybie nastąpić może zarówno z przyczyn zawinionych, jak i niezawinionych przez pracownika.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: a) dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy, b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
- w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione wyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem.
Kiedy pracownik może rozwiązać umowę
Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli:
- otrzymał orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, a pracodawca nie przeniósł go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
- pracodawca dopuścił się wobec niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków. W takiej sytuacji pracodawca musi wypłacić pracownikowi odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeśli umowa była zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – za dwa tygodnie.