Podział organizacji międzynarodowych

Organizacje międzynarodowe dzielą się wg kryterium podmiotowego (czyli członkostwa) na:

- powszechne, które obejmują wszystkie państwa świata np. ONZ,
- regionalne lub partykularne, które obejmują tylko niektóre państwa, określonego regionu geograficznego, np. UE.

Dzieli się także organizacje międzynarodowe według kryterium przedmiotowego (zakresu celów):

- ogólne, zajmujące się całym kompleksem spraw środowiska międzynarodowego, np. ONZ,
- specjalne lub funkcjonalne, których kompetencje ograniczone są do określonych dziedzin stosunków międzynarodowych, np. NATO.

Zwykle organizacje regionalne i specjalne podejmują działania bardziej ambitne i efektywne ze względu na swą spoistość. Rozwój ich datuje się od 2. poł. XIX w., a ich liczba pod koniec XX w. przekroczyła 200.

Ocenia się, że obecnie działa prawie 3 tys. takich organizacji i obejmują swym zasięgiem bardzo wiele dziedzin współpracy międzynarodowej. Współpraca z tymi organizacjami jest zadaniem Rady Gospodarczo-Społecznej ONZ, która może przeprowadzać z nimi konsultacje za pomocą powołanego przez siebie organu pomocniczego, Komitetu do spraw Organizacji Pozarządowych. Mają one wtedy status konsultatywny, a ich przedstawiciele mogą uczestniczyć w posiedzeniach Rady w charakterze obserwatorów, przedkładać pisemne oświadczenia i przemawiać.

Charakter konsultatywny mogą one uzyskać także w innych organizacjach rządowych, np. w organizacjach wyspecjalizowanych. Każda z organizacji pozarządowych ma takie same prawa, a w celu utrzymywania łączności z ONZ powołują stałe organy wykonawcze, biura w Nowym Jorku i Genewie. Powstają też komisje do przeprowadzenia doraźnych akcji, np. obchodów Międzynarodowego Roku Praw Człowieka.

Ważniejsze organizacje międzynarodowe
(W nawiasie data powołania, ewentualnie także rozwiązania organizacji)
Organizacje rządowe
o Liga Narodów (1919-1946)
o Organizacja Narodów Zjednoczonych, ONZ (1945)
 Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury, UNESCO
 Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, FAO
 Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO)
 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, IAEA
 Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywlinego, ICAO (2006)
 Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund, IMF)
 Międzynarodowa Organizacja Pracy, ILO
 Bank Światowy (World Bank)
o Rada Europy, (Council of Europe, CoE) (1949)
Organizacje Gospodarcze:
o Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, RWPG (1949-1991)
o Europejska Wspólnota Gospodarcza, EWG (1958-1993, zobacz: UE)
o Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, EFTA (1960)
o Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu, GATT
o Światowa Organizacja Handlu, (World Trade Organization, WTO)
o Organizacja Państw Eksportujących Ropę Naftową, OPEC (1960)
o Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, OECD (1961)
o Unia Celna i Gospodarcza Afryki Środkowej, UDEAC (1964)
o Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej, ASEAN (1967)
o Andyjski Wspólny Rynek, AMC (1969)
o Wspólny Rynek Afryki Wschodniej i Południowej, COMESA (1993)
o Wspólny Rynek Karaibski, CARICOM (1973)
o Latynoamerykański System Gospodarczy, SELA (1975)
o Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej, ECOWAS (1975)
o Wspólnota Gospodarcza Krajów Wielkich Jezior, CEPGL (1976)
o Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku, APEC (1989)
o Wspólnota Niepodległych Państw, WNP (1991)
o Unia Europejska, UE (1993):
 Europejska Wspólnota Węgla i Stali, EWWiS (1952 - 2002)
 Europejska Wspólnota Energii Atomowej, Euratom, Euratom (1958)
 Wspólnota Europejska, WE, dawniej EWG (1958)
o Unia Afrykańska, AU (2002)
o Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu, NAFTA (1994)
o Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, CEFTA (1993)
o Środkowoamerykański Wspólny Rynek, CACM
o Południowoafrykańska Konferencja Koordynacji Rozwoju, SADCC
o Mercosur
Organizacje wojskowo-polityczne:
o Wspólnota Narodów (1929-1949 jako Brytyjska Wspólnota Narodów)
o Liga Państw Arabskich, LPA (1945)
o Organizacja Państw Amerykańskich, OPA (1948)
o Organizacja Paktu Północnego Atlantyku, NATO (1949)
o Rada Europy (1949)
o Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku, ANZUS (1951)
o Rada Nordycka (1952)
o Unia Zachodnioeuropejska, WEU (1954)
o Pakt Azji Południowo-Wschodniej, SEATO (1954-1977)
o Pakt Antarktyczny (1959)
o Układ Warszawski (1955 - 1991)
o Organizacja Jedności Afrykańskiej, OJA (1963 - 2002)
o Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, OBWE (1973 jako KBWE)
o Szanghajska Organizacja Współpracy, SCO

Organizacje pozarządowe:
• AIESEC
• Amnesty International
• BEST
• Europejskie Forum Studentów (AEGEE)
• Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA
• EGS
• Greenpeace
• Internet Engineering Task Force (IETF)
• Internet Society
• ISO
• Lekarze bez Granic
• Międzynarodowa Federacja Piłkarska (FIFA)
• Międzynarodowa Helsińska Federacja na rzecz Praw Człowieka
• Międzynarodowa Organizacja Hydrograficzna (IHO)
• Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC)
• Międzynarodowa Unia Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP)
• Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl)
• Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
• Oxfam
• Transparency International
• World Watch
• World Wide Web Consortium