Wojsko polskie we wrześniu 1939 roku

Wojsko Polskie 1939

Wojska lądowe

Piechota
Podstawowym i najliczniejszym rodzajem wojsk była piechota. W skład armii polskiej wchodziły 84 pułki piechoty i 6 pułków strzelców podhalańskich. W każdym pułku znajdowały się 3 bataliony piechoty w składzie: 3 kompanie strzeleckie i 1 kompania ciężkich karabinów maszynowych. Podstawowym związkiem taktycznym piechoty była dywizja, którą tworzyły 3 pułki piechoty, pułk artylerii lekkiej i dywizjon ciężkiej, oddział rozpoznawczy, batalion saperów, pododdział łączności oraz bateria artylerii przeciwlotniczej. W okresie pokojowym Wojsko Polskie utrzymywało 30 dywizji piechoty uzupełnianych o 9 dywizji piechoty rezerwy (słabszych) w razie wojny. Dywizje tworzyły armie z pominięciem szczebla korpusu, który miał być zastąpiony przez improwizowane grupy operacyjne. Polska piechota była bardzo dobrze wyszkolona na szczeblu taktycznym, w starciu z piechotą niemiecką uwidoczniała się jej przewaga, jeżeli Niemcy nie mieli wsparcia. Była dostatecznie wyposażona w środki walki w obronie, jednakże zbyt słabo wyposażona w artylerię jeżeli chodzi o natarcie. Nienajlepiej wyglądało także działanie na szczeblu operacyjnym i strategicznym przez niewystarczającą łączność, wydłużenie procesu decyzyjnego i niezbyt szczęśliwą strukturę dowodzenia.

Kawaleria
Kawaleria była rodzajem broni nie odpowiadającym wymogom współczesnego pola walki. Była słabo wyposażona w broń przeciwpancerną i artylerię. Jednakże jej bardzo dobry duch i wyszkolenie pozwoliło przy sprzyjających warunkach skutecznie zetrzeć się nawet z wielkimi jednostkami pancernymi (bitwa nad Mokra). W Wojsku Polskim panował przesadny jednak pogląd o możliwościach bojowych kawalerii. Co prawda w roku 1937 zmotoryzowano jedną brygadę, a w 1939 rozpoczęto formowanie następnej, ale nie było to wiele. Brakowało możliwości finansowych oraz czasami dobrej woli. W Armii polskiej było 38 pułków ułanów, szwoleżerów i strzelców konnych, które tworzyły 11 brygad. Każdy pułk składał się z 4 szwadronów liniowych, szwadronu ciężkich karabinów maszynowych oraz dodatkowych pododdziałów. Siła ognia odpowiadał mniej więcej batalionowi piechoty. W skład brygady kawalerii wchodziły 3 lub 4 pułki, dywizjon artylerii konnej, bateria przeciwlotnicza, szwadron saperów, szwadron łączności oraz tabory. Brygady kawalerii miały mieć przydzielone zadania pomocnicze jak rozpoznanie, osłona skrzydeł. Zrezygnowano z tworzenia dywizji kawalerii, a jak pokazały działania wojenne siła uderzeniowa brygady była zbyt mała i konieczne było łączenie ich w grupy operacyjne. Podsumowując należy stwierdzić, że o ile kawaleria była archaicznym rodzajem broni, to zaprzepaszczono szanse skutecznego wykorzystania jej pewnych walorów, tzn. mobilności i łączenia jej w większe związki operacyjne, które mogłyby chociaż podjąć próbę rywalizacji z manewrowymi dywizjami niemieckimi.

Artyleria
Artyleria polska również ustępowała niemieckiej. Na jej wyposażeniu znajdowały się głównie działa 75mm wz.1897 tzw. "ósemki" produkcji francuskiej (1374 szt.) oraz rosyjskiej wz.1902 (466 szt.). Oprócz tego posiadano ok. 900 szt. 100mm armat produkcji kody, 254 armaty 105mm z Francji, 43 działa 120mm, 340 155mm haubic (oba typy francuskie) oraz 27 moździerzy 220mm. Wojsko polskie dysponowało także liczbą 1200 przeciwpancernych armat 37mm produkowanych na licencji szwedzkich zakładów Bofors. Artyleria tworzyła w dywizjach pułki artylerii lekkiej oraz dywizjony artylerii ciężkiej. W brygadach kawalerii były dywizjony artylerii konnej. Oprócz tego istniały samodzielne dywizjony artylerii: 23 ciężkiej, 3 najcięższej, 20 plutonów artylerii fortecznej. Część z tych jednostek była zmotoryzowana. Artyleria przeciwpancerna tworzyła plutony w pułkach kawalerii i zmotoryzowanych oraz kompanie w pułkach piechoty i brygadach zmotoryzowanych. W sumie Polacy posiadali 3500 dział różnych kalibrów nie licząc przeciwpancernych i przeciwlotniczych.
Broń pancerna
Broni pancernej przydzielono drugorzędne zadania wzorując się na armii francuskiej. Istniała jedynie jedna pełnowartościowa brygada pancerno-motorowa, a druga była w stadium formowania. W chwili wybuchu wojny broń pancerną posiadało także 18 dywizji piechoty w oddziałach rozpoznawczych (kompania czołgów TK) oraz brygady kawalerii (szwadron samochodów pancernych i szwadron czołgów rozpoznawczych TK). W brygadach pancerno-motorowych znajdowało się po 2 szwadrony czołgów rozpoznawczych i kompania lekkich czołgów Vickers lub 7TP. Oprócz tego istniały jednostki samodzielne: 2 bataliony i kompania czołgów 7TP, batalion 10-tonowych czołgów Renault R-35, 3 kompanie czołgów Renault R-17 oraz 2 dywizjony pociągów pancernych.
Ogółem Wojsko Polskie posiadało:
? 50 czołgów lekkich Renault R-35
? 102 czołgi lekkie Renault R-17
? 161 czołgów lekkich 7TP
? 50 czołgów lekkich Vickers
? 574 czołgi rozpoznawcze TK, TKS, TKF (2,3,4 tony)
? 100 samochodów pancernych
? 10 pociągów pancernych
W Polsce istniała specjalna formacja Korpus Ochrony Pogranicza powołana do osłony granic z ZSRR i państwami bałtyckimi. Wystawiała ona w razie wojny 2 dowództwa grup operacyjnych, 4 dywizje (33,35,36,38), 3 brygady górskie i mniejsze oddziały. Pułki KOP podczas działań wojennych przeciwko Niemcom osłaniały granice z ZSRR. Ważną formacją była Obrona Narodowa, która wystawiała bataliony, czasem tworzące brygady. Miały one realizować drugorzędne zadania. Razem wystawiono 83 bataliony.


Lotnictwo
Lotnictwo i obrona przeciwlotnicza wchodziły organicznie w skład wojsk lądowych. Od 1936 realizowano plan unowocześnienia tego rodzaju sił zbrojnych do 1942 roku. Dbano o względnie wysoki poziom jakości jednostek liniowych wycofując w latach trzydziestych ok. 800 sztuk sprzętu lotniczego starszych typów i wprowadzając nowe typy uzbrojenia. Podobnie miało stać się później: starsze myśliwce P-7 i P-11 miały być zastąpione przez P-24 oraz "Jastrząb". Lekkie bombowce "Karaś" przez bombowce średnie typu "Los". Nie zdołano jednak zrealizować planów unowocześnienia lotnictwa podobnie jak nie zdążył dotrzeć do Polski nabyty za granicą sprzęt: przed wojną zamówiono 160 nowoczesnych francuskich myśliwców Morane Saulnier. Zamówiono także 100 sztuk brytyjskich bombowców lekkich Fairey Battle. Do lotnictwa marynarki jedynie dotarło kilka egzemplarzy wodnopłatowców zakupionych we Włoszech. Razem 1 września stan lotnictwa polskiego prezentował się następująco:
? 4 eskadry bombowe "Łoś" - 36 samolotów
? 13 eskadr liniowych "Karaś" - 117 samolotów
? 15 eskadr myśliwskich P-7 i P-11 - 142 samoloty
? 11 eskadr obserwacyjnych "Czapla" i R-13 - 89 samolotów
Razem wystawiono 388 samolotów, w szkolnictwie, rezerwie i naprawie było 950 samolotów. Armie i grupy operacyjne otrzymały od 2 do 5 eskadr każda. Zorganizowano także lotnictwo dyspozycyjne Naczelnego Wodza w skład którego wchodziły 2 brygady. Pierwsza z nich - bombowa posiadała 4 dywizjony i samodzielną eskadrę, razem 36 samolotów "Łoś" oraz 50 samolotów "Karaś". Druga brygada - Pościgowa w składzie 2 dywizjonów i eskadry miała 44 samoloty P-11 oraz 10 P-7. Artyleria przeciwlotnicza na obszarze krajowym posiadała ok. 200 dział. Reszta przydzielona była wojsku.


Marynarka Wojenna
W jej skład wchodziły 3 dywizjony morskie - niszczycieli, okrętów podwodnych i minowców oraz Lądowa Obrona Wybrzeża i pińska flotylla rzeczna. Marynarka posiadała następujące jednostki:
? 4 niszczyciele (Wicher, Burza, Grom, Błyskawica)
? 1 stawiacz min (Gryf)
? 5 okrętów podwodnych (Ryś, Wilk, Żbik, Orzeł, Sęp)
? 1 torpedowiec
? 6 trałowców
? 2 kanonierki
? 5 okrętów szkolnych i pomocniczych
? 17 wodnopłatowców
? 34 jednostki flotylli rzecznej na Prypeci i dopływach
Uzbrojenie armii polskiej w chwili wybuchu wojny:
karabiny(Libelle, Mousin, Mauzer) ok.1 193 000
karabiny przeciwpancerne 3500
ckm 15 000
rkm i lkm 26 000
nkm plot i ppanc 20mm 50
granatniki 45mm 3850
moździerze 81mm 1200
działa ppanc 37mm 1200
działa plot 40mm 306
działa plot 75mm(francuskie) 112
działa plot 75mm(stare) 44
armaty górskie 65mm 24
armaty polowe 75mm 1840
armaty polowe 100mm 2
armaty polowe 105mm 254
armaty polowe 120mm 43
armaty nadbrzeżne 152.4mm 4
haubice polowe 100mm 900
haubice polowe 155mm 341
moździerze 220mm 27
samochody pancerne 100
czołgi rozpoznawcze 574
czołgi lekkie 7TP, Vickers, R-35 272
czołgi lekkie wolnobieżne R-17 102
pociągi pancerne 10
samoloty bombowe Łoś 36
samoloty myśliwskie PZL P.7, P.11 300(142 w gotowości)
samoloty towarzyszące 292
samoloty liniowe PZL P.23 "Karaś" 188(131 w gotowości)