Średniowiecze
W historii średniowiecze to okres między schyłkiem Starożytności ( ok. IV-V w.), a początkiem okresu nowożytnego ( XVw.), a więc średniowiecze trwało od 476 r. (upadek cesarstwa zachodniorzymskiego) do 1453 r. ( upadek cesarstwa bizantyjskiego) lub do roku 1492 ( odkrycie Ameryki). Ze względu na wiele przemian wyróżnia się: wczesne średniowiecze ( do XI w.), jego rozkwit (XI-XII w.) i schyłek ( XIV-XV).
Jedną z ważniejszych cech średniowiecza był feudalny system społeczny, oraz
uniwersalizm. Feudalizm to ustrój społeczno-gospodarczy, w którym dominowała wielka własność ziemska. Był on oparty na zależnościach osób wolnych.
Różne były drogi powstawania zależności feudalnej i stąd różne kategorie ludności zależnej:
1)zakupy, zakupieńcy,rataje- osiedleni w posiadłości pańskiej dłużnicy, którzy w zamian za udzieloną im przez feudała pożyczkę w inwentarzu, ziarnie czy pieniądzu, zmuszeni byli do pracy na roli w gospodarstwie pańskim i pozbawieni prawa opuszczania własności feudalnej, aż do spłaty długu (w istocie spłata długów była wręcz niemożliwa)
2)przypisańcy- ludność chłopska pozbawiona prawa opuszczania swych gospodarstw, która powstała na skutek nadawania przez księcia ziemi (najliczniej i najwcześniej występuje w dobrach kościelnych).
3)ludność niewolna (służba dworska i czeladź)-jeńcy wojenni,
Których podstawę utrzymania stanowiła własna gospodarka, ale zobowiązani byli do posługi na rzecz pana ( z biegiem czasu liczebność i znaczenie tej ludności coraz bardziej malały).
4)dziedzice – ludność wolna, która z różnych przyczyn nie mogła się utrzymać na własnej ziemi ( zubożenie, klęski żywiołowe, najazdy nieprzyjacielskie, grabież itp.) Ludność ta miała prawo opuścić włości feudała, a wysokość i charakter jej zobowiązań regulowała umowa (w praktyce grupa ta stale się zmniejszała).Wraz z zawarciem dobrowolnej umowy, tzw. komendacji pomiędzy możnowładcą ( seniorem) a podopiecznym ( wasalem, lennikiem), zobowiązywano feudała do zapewnienia wasalowi opieki i pomocy materialnej w formie beneficjum, wasali natomiast zobowiązywano do służenia seniorowi w sposób „ nie uwłaczający godności człowieka wolnego”. Była specyficzna transakcja własnościowa: wolny oddawał swoją ziemię panu, by uzyskać od niego prawo już tylko prawo jej użytkowania.
Natomiast dążenie do stworzenia chrześcijańskiego państwa, a także wspólną łacińską kulturę tamtejszej Europy nazywamy uniwersalizmem.
Ludzie w tamtym okresie cechował ascetyczny ideał świętości, lecz zabijali pogan bez skrupułów. Dlatego średniowiecze nazywane jest okresem skrajności. Ludzie średniowiecza Biblie traktowali dosłownie i bezdyskusyjnie. Wierzyli, że Bóg ingeruje w „sprawy ziemskie”. Dlatego spory rozstrzygano często za pomocą tzw. sądów bożych, które decydowały o winie lub niewinności oskarżonego.
W średniowieczu literatura nawiązywała do tradycji antycznej, np. do twórczości i poglądów Platona, Cycerona, Horacego, Arystotelesa, starożytnej retoryki i poetyki. Twórczość literacka była początkowo ściśle związana z kultem religijnym, czemu służyły takie gatunki jak: hymn, misterium, moralitet, hagiografia. Nawoływały one do porzucenia pokus życia ziemskiego na rzecz umartwienia i poświecenia, mających ułatwiać osiągnięcie życia wiecznego po śmierci.
Łacińska poezja świecka była związana głównie z życiem dworów i stanu rycerskiego.
Dzięki postępowi w handlu i gospodarce rosło zapotrzebowanie na ludzi wykształconych (głównie w dziedzinie prawa).Dlatego w średniowieczu powstały pierwsze uniwersytety, które dzieliły się na cztery wydziały: teologii, medycyny, prawa,
filozofii.
W architekturze średniowiecza obowiązywały dwa style: romański i gotycki. Budowle w stylu romańskim miały grube mury i małe okna (podwójne lub potrójne). Natomiast kościoły w stylu gotyckim miały żebrowe sklepienia oraz ostre łuki. Posiadały one ostrołukowe okna, ozdobione witrażami.
W roku 1348 w średniowiecznej Europie wybuchła zaraza zwana „czarną śmiercią”. Choroba rozprzechstrzeniła się bardzo szybko. Umarło ok. 1/3 mieszkańców Europy. Ponieważ ludzie nie znali przyczyn choroby, wymyślili, że jest to „kara boża”. Na szczęście zaraza ustąpiła w1350 r. Ponieważ wiele ludzi zmarło wzrosła wartość ludzkiej pracy.
W średniowiecznej Europie jedyną rozrywkę stanowili Trubadurzy oraz Misteria.
Trubadurzy byli to śpiewacy, którzy tworzyli krótkie pieśni sławiące rycerstwo oraz miłość dworną do szlachetnie urodzonych dam. Wywodzili się z różnych kręgów społecznych: stanu rycerskiego, mieszczan oraz mnichów. Natomiast misteria były to przedstawienia teatralne.