Fundusze unijne - informacje ogólne
Ponad 6 mld zł wesprze zmiany mające przybliżyć strukturę polskiego rolnictwa i rybołówstwa do standardów unijnych.Z jednej strony działania będą ukierunkowane na ograniczenie produkcji, z drugiej zaś na rozwój, modernizację i wzmocnienie najlepszych jednostek. Poprawa konkurencyjności Najbardziej obiecujące gospodarstwa rolne czy też przedsiębiorstwa rybackie będą mogły liczyć na wsparcie inwestycji w modernizację sprzętu, dostosowanie do unijnych wymogów jakościowych czy też norm ochrony środowiska. Spora część środków będzie przeznaczona na szkolenia podwyższające kwalifikacje. Zmiany w wymienionych obszarach powinny się przyczynić do wzrostu dochodów, a co za tym idzie - do poprawy sytuacji materialnej rodzin rolniczych i rybackich.Wsparcie przetwórstwaW celu zwiększenia konkurencyjności sektora przetwórstwa oraz lepszego wykorzystania szans, jakie stwarza rozszerzenie rynku zbytu polskich produktów rolnych i rybnych, niezbędne jest wsparcie modernizacji zakładów przetwórczych. Środki unijne wesprą inwestycje, dzięki którym poprawi się jakość produktów, a także działania dostosowujące zakłady przetwórstwa do standardów UE w zakresie higieny i bezpieczeństwa żywności i ochrony środowiska.Różnicowanie działalnościNiektóre działania programów wspierających rolnictwo i rybołówstwo dofinansowują różnicowanie działalności w tych branżach. Oprócz tego stosowane są działania zachęcające do rezygnacji osób starszych z działalności w rolnictwie i rybołówstwie na rzecz młodszych pokoleń. Unia finansuje w tym celu renty strukturalne. W przypadku rybołówstwa środki unijne wspierają również złomowanie starszych modeli kutrów rybackich oraz zakup nowych i przede wszystkim nowoczesnych łodzi.
Fundusze unijne na założenie firmy Rozwój Zasobów Ludzkich w części odnoszącej się do promocji przedsiębiorczości. Jak wiadomo jednym z celów Unii jest stworzenie konkurencyjnej, nowoczesnej gospodarki, dla której ważnym, by nie powiedzieć kluczowym elementem, są małe- średnie, czyli nieduże firmy. W programach pomocowych dla naszego kraju dużą rolę odgrywają przedsięwzięcia nakierowane na takie właśnie podmioty. Osobom, które zdecydują się założyć własną firmę i ją rozwijać udzielona zostanie pomoc techniczna, doradcza i finansowa wysokości do 20.000 zł. fundusz Phare, który w Polsce będzie dostępny do 2006 r.
FUNDUSZE STRUKTURALNE
Pieniądze na wzrost
Unia Europejska przeznaczyła dla Polski 12,8 mld euro do 2006 roku.
Fundusze mają sprawić, że polska gospodarka stanie się bardziej konkurencyjna, w większym stopniu oparta na wiedzy i przedsiębiorczości. Pomogą zmniejszyć bezrobocie, podziały społeczno-ekonomiczne oraz różnice w poziomie rozwoju regionalnego.
Do osiągnięcia tego strategicznego celu służy przede wszystkim sześć programów operacyjnych. Ponadto Polska będzie mogła korzystać z Funduszu Spójności, finansującego wielkie projekty infrastrukturalne, oraz z mniejszych programów UE.
Poszczególne programy operacyjne przyporządkowano rozwojowi różnych dziedzin życia społecznego i gospodarczego w Polsce. Odpowiadają im cele główne. Wyznaczono priorytetowe dziedziny, które precyzują główne kierunki zmian. Priorytety zaś realizowane są poprzez konkretne działania.
Europejski Fundusz Społeczny, EFS (European Social Fund - ESF) - powstał w 1960 r. Jest to jeden z funduszy strukturalnych, który powołano w celu wspierania wspólnotowej polityki społecznej. Finansuje działania państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. Ze środków funduszu finansowane są głównie szkolenia zawodowe, stypendia, praktyki zawodowe, doradztwo i pośrednictwo zawodowe, analizy i badania dotyczące rynku pracy itp. W Polsce z jego środków współfinansowane są projekty w ramach SPO RZL, ZPORR i EQUAL.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, EFRR (European Regional Development Fund – ERDF) - został powołany w 1975 r. w reakcji na pogłębiające się rozbieżności w rozwoju regionów, spowodowane zarówno kryzysem gospodarczym, jak i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii. Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego „Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych”. Działalność EFRR koncentruje się na:
· inicjatywach na rzecz rozwoju lokalnego, zatrudnienia oraz działalności małych i średnich przedsiębiorstw
· rentownych inwestycjach produkcyjnych umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia
· infrastrukturze
· rozwoju turystyki oraz inwestycjach w dziedzinie kultury
· ochronie i poprawie stanu środowiska
· rozwoju społeczeństwa informacyjnego.
Z EFRR w Polsce współfinansowane są projekty w ramach ZPORR, SPO WKP, INTERREG III, SPO-T i PO PT.
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF - European Agriculture Guidance and Guarantee Funds) - powstał w 1964 r. na mocy traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1957). Zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Na Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej jest przeznaczana największa część budżetu Unii Europejskiej (w 1999 przeznaczono na ten cel 42,2% budżetu). Ponadto środki funduszu pochodzą z opłat nakładanych na importowane spoza Unii Europejskiej produkty rolne. EAGGF składa się z:
· Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną, w tym zakupy interwencyjne produktów rolnych oraz dotacje bezpośrednie dla rolników w formie dopłat obszarowych i w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W ramach tego programu wdrażane będą takie działania jak: renty strukturalne, programy rolnośrodowiskowe, zalesianie gruntów rolnych, płatności dla terenów trudnych dla gospodarki rolnej, płatności dla gospodarstw niskotowarowych, wsparcie dostosowań do standardów UE oraz pomoc techniczna.
· Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej. Z Sekcji Orientacji EAGGF wspólfiansowany jest SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Program ten przeznaczony jest m.in. na: rozwój i modernizację terenów wiejskich, wspomaganie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych, pomoc dla młodych rolników, wspieranie rozwoju ruchu turytycznego i rzemiosła, rozwój i eksploatację terenów leśnych.
Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (FIFG - Financial Instrument for Fisheries Guidance) - powstał w 1993 r. w ramach reformy funduszy strukturalnych. Ten instrument polityki strukturalnej Unii Europejskiej wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich. Za pośrednictwem FIFG finansowane są inicjatywy w następujących dziedzinach:
· rozwój hodowli ryb
· rozwój infrastruktury portów rybackich oraz ich wyposażenie w niezbędne zaplecze i urządzenia
· restrukturyzacja i unowocześnienie floty rybackiej oraz metod połowu i przetwarzania ryb
· podnoszenie konkurencyjności produktów rybnych i ich promowanie na rynku.
Z FIFG współfinansowane jest wdrażanie SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb.
Fundusz Spójności (Cohesion Fund) jest instrumentem polityki strukturalnej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Zakres działania Funduszu Spójności obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, a nie regionalnym jak to ma miejsce w przypadku funduszy strukturalnych. Głównym celem Fundusz Spójności jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Wspólnoty poprzez finansowanie projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej.
Phare Spójność Społeczna i Gospodarcza (Phare SSG) - ma na celu zmniejszanie opóźnień i nierównomierności rozwoju regionów poprzez promowanie aktywności gospodarczej, rozwiązywanie problemów społecznych związanych z rynkiem pracy, restrukturyzację oraz rozwój infrastruktury. Program jest realizowany w czterech edycjach: 2000, 2001, 2002, 2003. Był pomyślany jako program przedakcesyjny, którego zadaniem jest zarówno rozwiązywanie problemów społeczno-gospodarczych regionów, jak i przygotowanie polskiej administracji do programowania i wdrażania projektów realizowanych przy wsparciu funduszy strukturalnych. Mimo że jest to instrument przedakcesyjny, to jest wciąż wdrażany w nowych krajach członkowskich. Wchodzący w 2005 r. w naszym kraju Phare 2003 SSG (infrastuktura, MŚP, RZL) obejmie swym zasięgiem obszar całej Polski.
Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy EOG - dwa kolejne - obok Funduszu Spójności, funduszy strukturalnych i przedakcesyjnych - źródła bezzwrotnej pomocy zagranicznej, z których może korzystać nasz kraj. W październiku 2004 r. Polska podpisała stosowne umowy. Darczyńcami są 3 kraje EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu): Norwegia, Islandia i Lichtenstein.
Czym jest program SAPARD?
Program SAPARD, czyli Przedakcesyjny Instrument Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, przeznaczony jest dla kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Środki finansowe z tego funduszu mają pomóc w stymulowaniu rozwoju obszarów wiejskich, ułatwić proces integracji sektora rolnego krajów kandydujących z Unią Europejską przez dostosowanie tego sektora do standardów i wymagań unijnych i płynne włączenie tych krajów w system Wspólnej Polityki Rolnej i programów strukturalnych UE
Działania objęte programem SAPARD
· POPRAWA PRZETWÓRSTWA I MARKETINGU ARTYKUŁÓW ROLNYCH I RYBNYCH
· INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
· ROZWÓJ I POPRAWA INFRASTRUKTURY OBSZARÓW WIEJSKICH
· RÓŻNICOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA OBSZARACH WIEJSKICH
· PROGRAMY ROLNOŚRODOWISKOWE I ZALESIANIE
· SZKOLENIA ZAWODOWE
· POMOC TECHNICZNA
Maksymalny poziom pomocy
DZIAŁANIE 1: POPRAWA PRZETWÓRSTWA I MARKETINGU ARTYKUŁÓW ROLNYCH I RYBNYCH
Wspieranie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu artykułów pochodzenia zwierzęcego:
Poziom pomocy wynosi 50% kosztów kwalifikowanych. Wysokość pomocy finansowej przyznanej w okresie trwania programu jednemu zakładowi nie może łącznie przekroczyć 6 000 000 PLN. Dodatkowo zakładowi może zostać przyznana pomoc finansowa w wysokości 1 100 000 PLN na inwestycje dokonywane na rzecz grup producentów rolnych. Grupy producentów rolnych, rybnych i ich związki mogą także samodzielnie ubiegać się o pomoc w łącznej wysokości do 1 100 000 PLN dla każdej grupy albo ich związku. Podmiot może ubiegać się o przyznanie pomocy finansowej kilkakrotnie w okresie trwania programu. Wysokość pomocy finansowej, o którą ubiega się na realizację danego projektu nie może być niższa niż 125 000 PLN
Finansowanie
Główną zasadą Programu jest udział własny inwestora. Można to przedstawić w zwięzłej formie – najpierw inwestycja, potem dotacja. Oznacza to, iż środki finansowe zostaną przekazane dopiero po zakończeniu inwestycji
PHARE
Program Phare to największy instrument pomocy przedakcesyjnej udzielanej przez Unię Europejską państwom kandydującym, który działa w Polsce od 1990 r. Początkowo jego zadaniem było wspieranie przemian społeczno-gospodarczych w kraju.
W roku 1998 wprowadzono tzw. Nową Orientację Phare, która zmieniła formalne zasady przyznawania pomocy i realizacji projektów, mającą doprowadzić do decentralizacji i dekoncentracji realizacji tych programów. Jednocześnie zmienił się charakter programu Phare, który od roku 1998 stał się programem ukierunkowanym wyłącznie na wspieranie działań związanych bezpośrednio z procesem integracji objętych nim krajów z Unią Europejską. Począwszy od 2000 r. program Phare stał się natomiast jednym z programów przedakcesyjnych.
Obecnie składają się na niego następujące działy:
■ Budowa instytucji i wsparcie inwestycyjne – obejmuje projekty mające wspierać proces integracji Polski z UE, inwestycje bezpośrednio związane z wdrażaniem norm i standardów unijnych. Wartość realizowanego projektu powinna wynosić co najmniej 2 mln euro. Pomoc skierowana jest przede wszystkim do instytucji zaangażowanych w proces integracji.
■ Spójność Społeczno-Gospodarcza – obejmuje kilka działów: Inwestycje Strukturalne, służące rozbudowie infrastruktury prowadzenia działalności gospodarczej, program dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw, służący poprawie sektora produkcyjnego, Rozwój Zasobów Ludzkich, który koncentruje się na przeciwdziałaniu bezrobociu poprzez szkolenia, doradztwo personalne oraz działania na rzecz rozwoju zatrudnienia w regionie.
■ Program Współpracy Przygranicznej – w ramach którego realizowane są duże projekty (dot. infrastruktury drogowej, środowiska lub rozwoju gospodarczego pogranicza), średnie projekty (z zakresu współpracy kulturalnej, sportowej, gospodarczej, przełamywania barier oraz ochrony środowiska), małe projekty (dot. współpracy kulturalnej, sportowej, gospodarczej, przełamywania barier oraz ochrony środowiska).
■ Konkurs Małych Grantów – środki finansowe przeznaczona na wsparcie projektów z zakresu informowania o UE w Polsce. Program jest skierowany do organizacji pozarządowych oraz innych organizacji non-profit z sektora niepublicznego.
■ Phare Access – adresowany do organizacji pozarządowych w obszarze ochrony środowiska, sektorze społecznym i wspieraniu rozwoju gospodarczego.
We wszystkich rodzajach projektów kwota grantu nie może przekroczyć 75% kosztów kwalifikowanych.