Terroryzm

Terroryzm, metoda działania polegająca na przemocy wobec pojedynczych osób aparatu władzy (terroryzm indywidualny) lub wobec przypadkowych członków społeczeństwa, przez zamachy na urzędy, lokale publiczne, koszary (terroryzm zbiorowy). Celem tych aktów przemocy jest wymuszenie ustępstw legalnych władz (np. religijnych, politycznych, społecznych). Celem działania terrorystów jest również destabilizacja władzy przez zastraszenie ludzi biorących udział w jej sprawowaniu. Podstawowymi środkami terrorystów są zabójstwa, zamachy bombowe, porwania.

Współcześnie terroryzm stał się często używaną formą walki "słabszych" obywateli wobec "silnego" państwa. Stosowany jest na wszystkich kontynentach, we wszystkich rejonach świata. Terrorystyczne środki stosują m.in.: Tamilskie Tygrysy na Sri Lance (realizując cele separatystyczno-narodowościowe), ?Czerwone Brygady? we Włoszech, RAF w Niemczech (o charakterze anarchistyczno-lewackim), Japońska Armia Czerwona (skrajnie lewicowy ekstremizm), "Nowy Ład" we Włoszech (neofaszystowski), Kurdyjska Partia Robotnicza w Turcji (lewicowo-narodowowyzwoleńcza). Funkcjonują również grupy działające w Ameryce Łacińskiej (Sendero Luminosa w Peru, Tupamaros w Urugwaju i kilka innych w Kolumbii, Nikaragui i Wenezueli), też religijni fundamentaliści, np. ugrupowanie Przetrwanie świata w Stanach Zjednoczonych, sekta Najwyższa Prawda w Japonii.
Zamach terrorystyczny rożni się także od zwykłego przestępstwa kryminalnego. Czyn kryminalny jest zwykle dokonywany z niskich pobudek, natomiast cechą charakterystyczną terroryzmu jest to, że jest on niemal zawsze oparty na jakiejś ideologii. Akty terrorystyczne uzasadniane są ideami politycznymi, społecznymi, nacjonalistycznymi czy religijnymi, które wchodzą w skład programów działania grup terrorystycznych.Niektórzy terroryści odznaczają się czasem pewnymi psychicznymi anomaliami i charakteryzuje ich teatralność w zachowaniu. Są zafascynowani reakcjami społeczeństwa na swoje czyny. Zdesperowani szukają w przemocy sposobu rozwiązania swoich osobistych problemów.
Zrozumienie istoty terroryzmu poprzez odkrycie jego przyczyn jest bardzo ważne, ponieważ tylko wtedy istnieje szansa, że można skutecznie coś zmienić. Traktowanie terroryzmu jako szczególnego rodzaju zła, które należy zniszczyć, bez wnikania w motywy działania terrorystów, niczego nie rozwiąże. Trzeba się poważnie zastanowić nad tym, co powoduje, że pewni ludzie decydują się na przemoc wobec innych ludzi, nie z niskich pobudek takich jak np. chciwość, ale powołując się na pewne teorie społeczne, ideologie, a nawet religie.

Najogólniej można powiedzieć, że światem ludzi rządzą emocje9, które stanowią podstawę wszystkich ludzkich decyzji i główną siłę napędową wszelkich dążeń i wszelkich działań. Człowiek nawet do treści czysto logicznych ma zawsze jakiś stosunek uczuciowy. U źródeł każdego pragnienia kryje się jakaś emocja. Pomyślna realizacja uczuciowo uwarunkowanych pragnień jest źródłem zadowolenia. Niemożność osiągnięcia tego czego się chce rodzi frustrację. Dotyczy to nie tylko jednostek, ale i pewnych zbiorowości złączonych tymi samymi pragnieniami inspirowanymi przez określone teorie społeczne, ideologie czy światopoglądy. Jeżeli ludzie ci żyją w państwie, które umożliwia im realizację ich pragnień, lub w najgorszym razie jej nie blokuje, przejawiają oni pozytywne uczucia. Gdy jednak nie mogą pokojową drogą zrealizować swoich dążeń, a emocjonalna podstawa tych dążeń jest bardzo silna, wówczas sięgają po przemoc. W przypadku grup większościowych mających znaczące miejsce w społeczeństwie i złączonych wielkim niezadowoleniem z istniejącego stanu rzeczy, taka sytuacja prowadzi do demonstracji, strajków, zamieszek, a nawet do rewolucji. Małe zbiorowości, których dążenia nie znajdują powszechnego poparcia, sięgają po terroryzm. Terroryzm jest więc zwykle reakcją pewnych grup społecznych, względnie małych, ale mocno zjednoczonych jakimiś ideami, na frustrację spowodowaną niemożnością realizacji celów zawartych w programach tych grup. Na straży blokady tych celów stoją zwykle rządy państw, a więc terroryzm zwraca się przede wszystkim przeciw władzy. W taki sposób pojmowali terroryzm anarchiści, których celem był car, król, cesarz, prezydent czy premier. Jednak w miarę demokratyzacji społeczeństw taki cel stawał się niewystarczający. W ustrojach opartych na demokracji parlamentarnej to przecież społeczeństwo w wyborach decyduje o tym, kto ma być przy władzy. Dlatego terroryści zwrócili się przeciw całemu społeczeństwu, organizując zamachy lub porwania, których ofiarami były początkowo osoby prominentne, a potem zupełnie przypadkowi ludzie. Terroryści chcieli w ten sposób zwrócić na siebie uwagę całego społeczeństwa, mówiąc jego członkom poprzez akt terrorystyczny: ?Dopóki nie spełnicie naszych żądań, nie będziecie bezpieczni?. Tak narodził się terroryzm zbiorowy. W miarę rozwoju terroryzmu poszczególne grupy z nim związane spostrzegły, że choć nie mogą liczyć na poparcie większości społeczeństwa, to mogą znaleźć sojuszników w grupach terrorystycznych z innych krajów. Terroryzm stał się więc zjawiskiem międzynarodowym, przynosząc powiązanym grupom wymierne korzyści (wzajemne świadczenie sobie różnych usług, np. wspólne szkolenia, ukrywanie osób poszukiwanych, pomoc materialna, itp.).
Zatem takie zjawiska jak terroryzm czy rewolucja zawsze są reakcją na brak realnej możliwości zaspokojenia pewnych bardzo silnych i znaczących potrzeb. Odpowiedzią większości na taką sytuację jest zwykle rewolucja, odpowiedzią mniejszości jest terroryzm.

Przyjmując, więc ogólnie, że terroryzm to akty przemocy lub ich groźba podejmowane celem zaszantażowania zarówno władzy, jak i opinii publicznej można wskazać jego szereg cech charakterystycznych:
- gloryfikacja (wychwalanie) siły jako jedynej i najskuteczniejszej metody walki politycznej;
- okrucieństwo i brak skrupułów moralnych w podejmowanych akcjach, co pokazać ma z jednej strony siłę i determinację terrorystów, z drugiej zaś wzmocnić strach przed terrorystami;
- wzbudzenie silnego i powszechnego poczucia zagrożenia poprzez zastraszenie nie tylko elit politycznych, ale i całego społeczeństwa;
- uzyskanie rozgłosu i zaistnienie w mas mediach, bez masowego audytorium bowiem terrorysta jest nikim;
- polityczny szantaż i wymuszenie określonych zmian politycznych;
- akty przemocy i zbrodni nie zawsze mają doprowadzić do obalenia władzy i przejęcia steru rządów, w wielu przypadkach mają jednak na celu przygotowanie sytuacji rewolucyjnej, tj. doprowadzenia do anarchizacji życia publicznego, zastraszenia i zdemoralizowania funkcjonariuszy państwowych, zademonstrowania siły terrorystów, sprowokowania represji i ograniczania swobód obywateli przez państwo celem upowszechniania nastrojów buntu.
Ruchy terrorystyczne możemy klasyfikować odwołując się do rozmaitych kryteriów, a więc:
- działającego podmiotu,
- celu ataku,
- taktyki walki,
- politycznej strategii,
- założeń doktrynalnych i celów ideologicznych
Zróżnicowanie ruchów terrorystycznych ze względu na działający podmiot, (kto jest terrorystą)
- terroryzm polityczny:
? terroryzm agenturalny ? terroryści są inspirowani, sponsorowani i sterowani przez obce państwo,
? terroryzm ideowy ? terroryści poprzez zbrodnie starają się wcielać w życie idee, które wyznają;

- terroryzm niepolityczny:
? terroryzm kryminalny ? działania mafii i gangów
? terroryzm szaleńców

Zróżnicowanie aktów terrorystycznych ze względu na cel ataku
- terroryzm ekonomiczny ? akty sabotażu i dywersji; polegające na wyrządzaniu szkód i zniszczeń (podpalenia, eksplozje ładunków wybuchowych);
- terroryzm indywidualny ?akty przemocy skierowane przeciwko konkretnym i określonym, przez terrorystów osobom (zamachy, mordy polityczne, porwania)
- terroryzm masowy ? akty przemocy skierowane przeciwko anonimowym i przypadkowo wybranym ofiarom (porwania samolotów, branie zakładników, wysadzanie w powietrze obiektów politycznych).
Zróżnicowanie działań terrorystycznych ze względu na polityczną strategię.
- terroryzm sprawczy bezpośredni ? dążenie do obalenia istniejącego porządku i zastąpienia go nowym reprezentowanym przez samych terrorystów, wiara we własną skuteczność i siłę; dość często ten rodzaj terroryzmu wiąże się z walką ruchów narodowowyzwoleńczych albo rewolucyjnych toczących działania partyzanckie, może przekształcić się w wojnę domową;
- terroryzm sprawczy pośredni ? dążenie do wymuszania zmiany politycznej, lecz bez chęci ze strony terrorystów przejęcia na siebie odpowiedzialności za rządy w kraju; nie jest to więc próba pokonania istniejącego reżimu politycznego, lecz wymuszenia na nim ustępstw; nękanie społeczeństwa atakami przemocy, dezorganizacja i chaos mają skłonić elitę władzy do takich rozwiązań, które zmieniają nieco ustrój polityczny państwa;
- terroryzm na użytek ?propagandy przyczyn? ? ta odmiana sprowadza się głownie do przygotowania sytuacji rewolucyjnej, nie chodzi tu ani o obalenie reżimu ani o pozytywną zmianę polityki, terroryzmu ma pełnić funkcje ?detonatora buntu mas? poprzez wskazanie, że istnieje organizacja, która o określone ideały, zachęca podobnie myślących do przyłączenia się do walki, przez destrukcję, śmierć i zbrodnie zburzyć stabilność społeczną i doprowadzić do upowszechnienia w społeczeństwie radykalnych i autorytarnych nastrojów.

Terroryzm w Polsce
W polskim prawie karnym nie istnieje wyrażenie ?terroryzm?. Najbliższą definicje można znaleźć w rozdziale XX ? Przestępstwa przeciw bezpieczeństwu powszechnemu?, artykuły 163 i dalsze, a także w rozdziale XXXII ? Przestępstwa przeciw porządkowi publicznemu?, Art. 252 1 i dalsze:, ?Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się, podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat??. Widać wyraźnie, że definicja terroryzmu nie została określona zarówno w prawie polskim, jak i innych europejskich.

Zwalczanie terroryzmu
Walkę z terroryzmem można podzielić na dwa rodzaje - pierwszy, to walka doraźna - walka z terrorystami, oraz organizacjami terrorystycznymi. Jest to sposób mało skuteczny - wszystkich terrorystów nie da się zabić, co chwilę mogą powstać nowi. Porównać to można do zwalczania efektów choroby bez usuwania przyczyn. Drugim - skuteczniejszym sposobem jest likwidowanie przyczyn terroryzmu - przyczyną jest zwykle niezadowolenie społeczne połączone z przekonaniem, że terroryzm jest najlepszą, a często nawet jedyną drogą do poprawienia sytuacji. Likwidować przyczyny można poprzez poprawianie sytuacji ekonomicznej ludzi w obszarach, gdzie terroryzm jest największy; zaspokajanie ich innych potrzeb łączone z edukacją, która tworzy dojrzałe społeczeństwo będące w stanie zmieniać swoją sytuację za pomocą innych środków niż terror, społeczeństwo nie poddające się łatwo manipulacjom prowadzącym do stosowania przemocy.

Obecnie mamy do czynienia z nową generacją terrorystów. Oznacza to, że konieczna jest zmiana myślenia o terroryzmie i sposobach jego zwalczania. Należy uznać zjawisko dzisiejszego terroryzmu za poważny problem natury międzynarodowej.