Projekt socjalny (pracownik socjalny)

„Świat niech będzie piękny, ludzie niech będą dobrzy, dzieci niech będą szczęśliwe.”
Szkoła realizuje cele i zadania określone w Ustawie z 7 września, 1991 r. oraz w przepisach wydanych na jej podstawie, w szczególności:
1) umożliwia zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania
świadectwa ukończenia szkoły i świadectwa maturalnego lub świadectwa
dojrzałości,
2) umożliwia teoretyczne i praktyczne przygotowanie uczniów do wykonywania zawodu,
3) umożliwia absolwentom dokonanie świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia na poziomie wyższym,
4) kształtuje środowisko wychowawcze sprzyjające realizowaniu celów
i zasad określonych w Ustawie z 7 września 1991 r., stosownie do warunków szkoły i wieku uczniów,
Do zadań szkoły w zakresie opieki wychowawczej zaliczamy:
1. Tworzenie w szkole i środowisku optymalnych warunków rozwoju uczniów.
2. Zaspokajanie potrzeb biologicznych, społecznych i psychicznych.
3. Rozwijanie zainteresowań i zamiłowań.
4. Zapewnienie uczniom rozwoju według ich możliwości.
5. Działalność wyrównawcza i korekcyjna.
6. Pomoc w wyborze określonego systemu wartości, ideałów, autorytetów.
7. Organizowanie czasu wolnego – nauka jego wykorzystywania.

Funkcje opiekuńczo – wychowawcze szkoła spełnia względem uczniów w następujących
formach:
- Diagnozowanie sytuacji dziecka w rodzinie i środowisku – diagnoza powinna poprzedzać działalność opiekuńczo – wychowawczą, wskazywać, jakie potrzeby dziecka nie są zaspokajane w środowisku jego życia. Jakie ma zainteresowania i zdolności. Ma również pomóc w ustaleniu, jakiej opieki potrzebuje dziecko.
- Ratownictwo indywidualne – spotykamy się z nim w sytuacjach wyjątkowych, gdy dziecko na skutek śmierci rodziców (opiekunów), porzucenia przez nich, pozostaje bez żadnej opieki i wymaga natychmiastowej pomocy. Ratownictwo występuje również w sytuacji zagrożenia życia i w nieszczęśliwych wypadkach. Każdy nauczyciel musi być odpowiednio przygotowany do udzielenia pierwszej pomocy.
- Kompensacja – dotyczy wyrównania braków w rozwoju dziecka i w zaspokajaniu jego potrzeb. Uczeń z wadami postawy powinien brać udział w specjalnych ćwiczeniach korekcyjnych. Braki w nauce nadrabiane są w zespołach wyrównawczych. Można również zastosować kompensację wychowawczą, która polega na korygowaniu niewłaściwie ukształtowanych poglądów i postaw moralnych.
- Profilaktyka – zapobiega wszelkim niekorzystnym odchyleniom w psychofizycznym i społecznym rozwoju dziecka.
- Stymulowanie rozwoju,
- Poradnictwo – ma służyć uczniom przede wszystkim w ich samodzielnej pracy. Uczeń powinien mieć możliwość prowadzenia konsultacji z nauczycielem. Szkoła powinna przyzwyczaić uczniów do korzystania z porad w sytuacjach, kiedy nie potrafią sobie sami poradzić.
- Integracja działalności opiekuńczo – wychowawczej – polega na tym, że tworzy harmonijną całość z całym systemem wychowawczym szkoły. Ma zapewnić ciągłość procesów opiekuńczo – wychowawczych od wczesnego dzieciństwa poprzez przedszkole do coraz wyższych szczebli systemu szkolnego.

Realizacja zadań opiekuńczo – wychowawczych przez szkołę, mimo że obejmuje wszystkich uczniów, jest zróżnicowana ze względu na rozmaite warunki, w jakich żyją i są wychowywane dzieci. Tym samym można podzielić zadania opiekuńczo – wychowawcze na cztery grupy:
1. Opieka obejmująca wszystkich uczniów bez wyjątku (ochrona zdrowia, żywienie, profilaktyka, zapewnienie bezpieczeństwa i korzystnych warunków rozwoju).
2. Zadania w stosunku do uczniów, którym rodzina nie jest w stanie zapewnić dobrych warunków życia i rozwoju (pomoc stypendialna, bezpłatne posiłki, zajęcia świetlicowe, dowożenie do szkoły).
3. Zadania wobec uczniów wymagających przejściowo większej opieki (dzieci po chorobie, przeniesione z innej szkoły, pochodzące z rodzin po rozwodzie, z brakami w wiadomościach).
4. Obowiązki względem dzieci wyjątkowych (wybitnie uzdolnione, opóźnione w rozwoju, z wadami w rozwoju fizycznym, nadpobudliwe, dzieci z rodzin patologicznych, niedostosowane społecznie).



Historia Szkoły Podstawowej nr 58 im. Jerzego Kukuczki w Poznaniu.

W 1890 roku rozpoczęła działanie jednoklasowa szkoła katolicka. Podczas okupacji zaginęła kronika szkolna z tamtych lat. Następne dane dotyczą już 1918 roku. Przez wszystkie lata szkoła zmieniała się i powiększała liczbę klas i uczniów. Na przełomie lat 1936/1937 na dziedzińcu szkoły wzniesiono pomnik Piłsudskiego. W 1937 uczęszczało do szkoły 365 uczniów, natomiast zatrudnionych nauczycieli było tylko sześciu. W tym samym roku rozpoczęto akcję opieki nad dzieckiem: dożywianiem objęto 180 dzieci, wydano pomoc rzeczową (buty, bieliznę, tran). Również na ten rok przypada pierwsza wzmianka o Publiczne Szkole Powszechnej.
Pół roku przed wybuchem II wojny światowej rozpoczęła działalność Szkoła Wieczorowa. 15 września 1939 roku niemieckie oddziały wojskowe zajęły szkołę. Zniszczona została biblioteka, pomoce naukowe, a także pomnik Piłsudskiego.
W latach 1939 – 1945 obowiązuje zakaz nauczania, w związku, z czym szkoła musiała zawiesić swą działalność. Po zajęciu szkoły przez wojska rosyjskie nauczyciele znów rozpoczynają pracę.
W roku 1949 pojawia się pierwsza wzmianka o numerze szkoły – 58.
W 1965 rozpoczął działanie Dom Kultury Dziecka i Młodzieży. Szkoła została rozbudowana w 1980/1981 roku.
27 października 1990 roku odbyło się uroczyste nadanie imienia szkole. Patronem został Jerzy Kukuczka – najwybitniejszy polski himalaista, który zginął na Lhotse.
Na tym roku kończy się oficjalna historia szkoły.



METODOLOGICZNY CHARAKTER BADAŃ

Musimy szukać metod, które odpowiadają problemom,
A nie problemów, które odpowiadają metodom.
(H. Szyle)

4.1 Metody i techniki wykorzystywane w ramach pracy socjalnej

Metody badań to systemy reguł dotyczące organizowania określonej działalności badawczej, to jest: szeregów operacji poznawczych i praktycznych; kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków działań, skierowanych z góry na założony cel badań.
Metody badań określają sposób planowania badań, ich prowadzenia i opracowywania materiałów. Jest to systematyczny tok postępowania, prowadzący do założonego celu.
W ramach naszej pracy wykorzystywaliśmy metody:
- pracy z grupą,
- pracy ze środowiskiem lokalnym.
Praca socjalna z grupą jest metodą mającą na celu poprawę funkcjonowania społecznego i osiągnięcie społecznie pożądanych celów. Jest metodą łagodzenia i eliminowania przeszkód na drodze do interakcji społecznej oraz osiągania społecznie pożądanych celów.
Według Giseli Konopki, praca socjalna z grupą jest metodą pracy socjalnej, której działalność odnosi się właśnie do jednostek w grupie. Celem jest podniesienie jakości życia w grupie, zróżnicowanego zgodnie z jej potrzebami.
Praca z grupą jest podejściem świadomie skierowanym na najpełniejszy rozwój jednostki w jej relacji do grupy i na opanowanie umiejętności włączenia się, kiedy trzeba, a także wycofania się, – kiedy jest to potrzebne.
Pracownicy socjalni interesują się jednostkami i rodzinami, ale także społecznościami. Wiele problemów, z jakimi pracownicy socjalni mają do czynienia, dotyczy społeczności jako klienta. Społeczności różnego rodzaju i różnej wielkości cierpią na różne schorzenia.
Pracownik usiłuje zrozumieć takie sytuacje społeczne i pomóc ludziom, aby sami potrafili stanąć w obliczu problemu, zrozumieć go i podjęli stosowne działania.
Problem badawczy według Zbigniewa Cackowskiego to pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie.
Problem badawczy charakteryzuje się celowością, planowością i świadomym działaniem socjalnym nastawionym na zmiany.
Techniki badań są to bardziej szczegółowe niż metody dyrektywy badawcze, traktujące także o technicznych szczegółach działalności badawczej i precyzujące również narzędzia badawcze.
Techniki badawcze to przede wszystkim sposoby zbierania materiału, oparte na starannie opracowanych dyrektywach, weryfikowanych w badaniach różnych nauk społecznych.
Do najbardziej powszechnych technik zbierania materiałów należą:
- obserwacja,
- wywiad,
- ankieta,
- negocjacja,
- rozmowa,
- analiza dokumentów,
Przez obserwację rozumie się ukierunkowane i zamierzone oraz systematyczne postrzeganie badanego przedmiotu, procesu lub zjawiska. Dostarcza ona badaczowi najbardziej prawdziwej wiedzy o obserwowanej grupie.
Według Tadeusza Pilcha obserwacja jest czynnością badawczą, polegającą na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń. Kamiński A. twierdzi, że obserwacja jest czynnością jednostronną, angażuje tylko badającego. Powoduje dążenie do celowego, planowego, systematycznego i krytycznego spostrzegania określonych zachowań, przedmiotów.
Obserwacja musi cechować się:
a) premedytacją – przeprowadzana w celu rozwiązania określonego zadania.
b) planowością – stosowana według planu obserwacji.
c) celowością – uwaga obserwującego skupia się na interesujących go zjawiskach.
d) aktywnością – dokonuje selekcji cech przedmiotu i wybiera te konkretne.
e) systematycznością - obserwacja nie może być postrzeganiem przypadkowym, ale trwać ciągle.

Rodzaje obserwacji:
W badaniach społecznych wyróżniamy następujące rodzaje:
· bezpośrednią i pośrednią – przy obserwacji bezpośredniej badający ma kontakt z osobą obserwowaną, natomiast przy obserwacji pośredniej nie uczestniczy w zbieraniu danych,
· kontrolowaną i niekontrolowaną – kontrolowana prowadzona jest za pomocą narzędzi, niekontrolowana bez nich,
· jawną i ukrytą - obserwacja jest jawna, jeżeli badany wie o jej przeprowadzaniu; ukryta, gdy nie zdaje sobie z tego sprawy.
Wywiad jest to rozmowa kierowana, z udziałem dwóch osób: prowadzącego wywiad i respondenta. To rozmowa, w toku, której próbuje się uzyskać od niego odpowiedź na pewien zestaw pytań. Wywiad jest jedna z najbardziej elastycznych i wnikliwych metod badawczych.
Gdy przedmiotem oddziaływań pracownika socjalnego staje się jednostka, grupa społeczna czy rodzina istotnym źródłem informacji staje się: rozmowa, wywiad, obserwacja, analiza dokumentów osobistych lub urzędowych. Stwarzają one szansę bardziej wszechstronnego głębokiego rozpoznanie sytuacji życiowej klienta, przyczyn, które skłoniły go do poszukiwania pomocy, oczekiwań w radzeniu pod adresem instytucji, dotychczasowych doświadczeń w radzeniu sobie z trudnościami oraz ważne jest właściwe zdefiniowanie problemu. Podstawowym narzędziem poznawania klienta jest wywiad tzw. wywiad środowiskowy (społeczny). Wywiad to jedna z najbardziej rozpowszechnionych w badaniach socjologiczno-psychologicznych technikach uzyskiwania informacji o opiniach, postawach, przekonaniach dotyczących życia badanych osób. Umiejętnie prowadzona rozmowa i właściwie przygotowany wywiad jest nieocenionym źródłem wiedzy o kliencie. Istnieją pewne warunki, do których zależy to czy wywiad spełni swoje funkcje:
- okoliczności, w których dochodzi do kontaktu między klientem a pracownikiem socjalnym gdzie istotne jest, kto był inicjatorem rozmowy czy jest pierwsze czy kolejne spotkanie,
- miejsce, w którym wywiad się odbywa; obecność osób trzecich możliwość zachowania dyskrecji, komfort fizyczny i psychiczny,
- wcześniejsze pozytywne doświadczenia w kontaktach między pracownikiem socjalnym a klientem.

Ankieta jest to sformalizowana, pisemna forma wywiadu. Od wywiadu ankietę różni tylko to, że odpowiedzi na postawione pytania rejestruje sam badany. Ankieta należy współcześnie do najczęściej używanych technik badawczych. Zaczyński W. ankietę definiuje jako metodę zdobywania informacji przez pytanie wybranych osób za pośrednictwem drukowanej listy pytań, zwanej kwestionariuszem.
Pytania w ankiecie mogą być:
- otwarte,
- półotwarte,
- zamknięte.
Zalety:
- szybkie tempo gromadzenia danych
- możliwość zebrania danych niedostępnych innymi technikami oraz zapewnienie anonimowości respondenta
Wady:
- w każdej zbiorowości istnieje spory odsetek osób nie będących w stanie należycie wypełnić ankiety, przy czym im ankieta jest trudniejsza, tym odsetek ten wzrasta.
Negocjacja jest procesem komunikowania się stron w sytuacji konfliktu, interesów czy rozbieżności poglądów. W naszej pracy negocjacja jest związana z pozyskiwaniem sponsorów.
Rozmowa jest podstawowym elementem pracy z drugim człowiekiem. Często okazuje się najważniejszą techniką w nawiązywaniu kontaktów oraz w otrzymaniu odpowiedzi na nurtujące pytania.
Badania oparte na dokumentach
Są to wszelkie pisemne źródła, danych dotyczących zjawisk społecznych, jakimi są wszelkie rękopisy, archiwalia, druki, statystyki, publikacje o charakterze książkowym, w czasopismach, codziennej prasie i innych zapisach.
4.2 Opracowania ankiet i wywiadów

a) Ankieta dla nauczycieli – wyniki. (Załącznik 2.)
W ankiecie brało udział dziesięciu losowo wybranych nauczycieli.
Na pytanie pierwsze dotyczące różnic między dziećmi ubogimi, a bogatymi, wszyscy ankietowani nauczyciele potwierdzają, że taka różnica jest widoczna.
Zgodnie odpowiedzieli również, że dzieci nie zawsze posiadają pełne wyposażenie szkolne. Zaznaczają, że chodzi głównie o podręczniki, a także inne przedmioty potrzebne do przeprowadzenia lekcji.
Na pytanie dotyczące konsekwencji, z którymi dzieci muszą się liczyć, z powodu braku przyborów, połowa nauczycieli odpowiedziała, że wyciąga konsekwencje, jeżeli brak przyborów nie jest spowodowany trudnościami finansowymi.
Czterech nauczycieli zapewnia, że nie stosuje takich metod. Jeden nauczyciel nie odpowiedział na pytanie.
Nauczyciele każą dzieci za brak przyborów na różne sposoby. Oto kilka z wymienionych przez ankietowanych:
- stawiają minusy,
- zaznaczają w dzienniku brak danego przyboru,
- braki mają wpływ na ocenę z zachowania,
- poprzez dzienniczek informują rodziców o zaistniałym zdarzeniu.
Nauczyciele, którzy mają kontakt z rodzicami w 60% potwierdzają to, że rodzice starają się ukryć fakt, że nie stać ich na potrzebne przybory. (Głównie chodzi o książki i ćwiczenia.)
Troje nauczycieli uważa, że dzieci z biednych rodzin sprawiają większe trudności wychowawcze, ale zaznaczają, że nie każde dziecko.
Według nauczycieli głównymi powodami gorszego zachowania dzieci biedniejszych są:
- patologie występujące w domach rodzinnych,
- brak uwagi (zainteresowania) ze strony innych dzieci, co często kończy się agresją w stosunku do kolegów,
- zazdrość o to, co posiadają dzieci bogate.
Na pytanie dotyczące złego traktowania biedniejszych dzieci przez rówieśników tylko dwóch nauczycieli odpowiedziało, że nie widzą problemu.
Pozostali widzą go, a jeden z nauczycieli otwarcie pisze o tym, że stara się łagodzić wszelkie konflikty. W jego klasie dzieci starają się nieść pomoc kolegom, tylko, dlatego że nauczyciel od samego początku podjął odpowiednie działania wychowawcze.
Nauczyciele widzą problem biedy i dyskryminacji. Twierdzą, że będzie coraz gorzej, gdyż nasze społeczeństwo ubożeje. Piszą również, że wychowawcy powinni współpracować ze szkołą, pedagogiem, radą rodziców, rodzicami dzieci i wspólnie zadbać o to, by każdy uczeń posiadał niezbędne przybory, niezależnie od statusu rodziny, z jakiej się wywodzi.

b) Ankieta dla rodziców – wyniki. (Załącznik 3.)
Ankietę wypełniło dziewięciu z dwunastu poproszonych o to rodziców.
W badanych rodzinach występuje problem rodziny niepełnej, który dotyka ponad 60% ankietowanych. Minimalna liczba członków rodziny to trzy osoby, a maksymalnie jest ich sześć.
Rodzice zaznaczają, że na zakup przyborów szkolnych wydają rocznie od 200 do 1000 złotych, nie wliczając w to plecaków, które dzieci noszą po kilka lat. Kwota zależna jest od liczby uczących się dzieci oraz tego czy podręczniki po starszym dziecku mogą zostać wykorzystane przez młodsze. Dziewięć osób przyznaje, że kupuje używane podręczniki, a pozostali różnie „zależy jak trafią”. Wszyscy jednak muszą kupować nowe ćwiczenia, w których dzieci piszą, rysują i których nie można ponownie wykorzystać.
Rodzice bardzo otwarcie piszą na temat segregacji w szkole. Trzynastu z nich widzi ten problem, jednak nie potrafią sobie z nim poradzić, ani pomóc dziecku. Tylko dwie osoby uważają, że problem nie jest poważny, a to dzięki pomocy szkoły, nauczycieli, a przede wszystkim pedagoga szkolnego.
Na pytanie, w jaki sposób przejawia się segregacja, piszą, że dzieci wyśmiewają się, stosują różne wyzwiska, omijają z daleka, nie zapraszają do siebie. Najbardziej martwi ich fakt, że robią to również rodzice tych bogatszych dzieci, a także kilku nauczycieli.
Sami zauważają różnice między swoimi dziećmi, a tymi z lepiej ustatkowanych rodzin. Według nich ich dzieci chodzą gorzej ubrane, nie zabierają słodyczy do szkoły, mają „gorsze” kanapki, nie zawsze mogą iść na wyjścia klasowe, ze względu na brak środków finansowych.
Pięciu z dziesięciu rodziców potwierdza, że ich dzieci mają pewne problemy w nauce. Reszta twierdzi, że takie problemy nie występują. (W wywiadzie tylko dwoje dzieci powiedziało, że nie ma problemów w nauce.)
W pytaniu dotyczącym pomocy w odrabianiu lekcji rodzice piszą, że dzieci mogą liczyć na pomoc z ich strony, nie ukrywają jednak, że napływa ona również od innych domowników i z zajęć wyrównawczych.
Ośmiu rodziców przyznaje, że ich pociechy uczęszczają na zajęcia pozalekcyjne. Głównie są to zajęcia wyrównawcze, kółka plastyczne, przyrodnicze, teatralne oraz zbiórki harcerskie. Jedno dziecko nie uczęszcza w żadnym z nich. Jednocześnie żaden z uczniów nie korzysta z zajęć płatnych, bądź innych, nie organizowanych przez szkołę.
Zapytaliśmy o to, czy rodzina korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. Z dziewięciu ankietowanych osób nie korzystają trzy, natomiast reszta określa tą pomoc jako niewystarczającą. Pomoc dotyczy w szczególności dożywiania dzieci w szkole, z czego rodzice są zadowoleni. Narzekają natomiast na niskie kwoty zasiłku rodzinnego
Nie są również zadowoleni z obsługi w poszczególnych instytucjach Pomocy Społecznej, twierdzą, że zamiast pomocy otrzymują dodatkowe ciosy pod postacią odmowy udzielenia pomocy i często słyszą niemiłe słowa w swoim kierunku.
Nasze ostatnie pytanie dotyczyło Projektu, który zamierzaliśmy zrealizować. Uzyskaliśmy same pozytywne opinie. Tylko jeden rodzic napisał, że nie ma zdania na ten temat. Rodzice piszą, że „Projekt jest interesujący, ale okaże się w praktyce, co z tego będzie.” Inna odpowiedź brzmi „Pomysł bardzo dobry, ambitny, potrzebny i wymagający dużo cierpliwości i czasu z Waszej strony, aby pozyskać środki na realizację projektu.”

c) Wywiad z dziećmi – opracowanie (Załącznik 4.)
W wywiadzie wzięło udział piętnaścioro dzieci z klas od I do VI Szkoły Podstawowej.
Zdecydowaliśmy się przeprowadzić wywiad z dziećmi, a nie ankietę, gdyż daje on możliwość lepszego poznania rzeczywistości, zadania dodatkowych pytań i obserwację dzieci.
Pytanie pierwsze dotyczyło pracy rodziców. Siedmioro dzieci odpowiedziało, że ich rodzice nie pracują. Troje rodziców pracuje dorywczo, dwoje nielegalnie natomiast stałą pracę mają trzy osoby (20%).
Każda rodzina ma na wychowaniu minimum dwoje dzieci.
Żaden z uczniów niw ma własnego pokoju. Dzielą go z rodzeństwem, lub razem z rodzicami mieszkają tylko na jednym pokoju. Czworo z piętnastu dzieci mieszka na działkach bez zameldowania. Dwójka zajmuje pomieszczenia w baraku.
Dzieci przyznają, że mają problemy w nauce, ale nie uczęszczają na żadne korepetycje, po za zajęciami wyrównawczymi. Mówią też, że mogą liczyć na pomoc starszego rodzeństwa lub mamy (żadne z dzieci nie wskazało na ojca). Dzieci odpowiadały w obecności Pani pedagog, więc na pytanie dotyczące nauczycieli i szkoły nie uzyskaliśmy prawdziwej informacji. Wszyscy uczniowie odpowiedzieli, że lubią szkołę i nauczycieli.
Czas wolny spędzają przy komputerze, (jeśli go posiadają), na boisku. Tak robią chłopcy. Dziewczynki bawią się na dworze z koleżankami, grają w gry planszowe, gotują obiady, sprzątają lub czytają książki.
Zmartwiły nas odpowiedzi przy pytaniu o przyjaciół. Tylko troje dzieci mówi, że ma przyjaciela. Pozostali mają tylko kolegów częściowo, dlatego, że nie potrafią nikomu zaufać. Z kolei przy pytaniu o konflikty większość odpowiada, że ma je w szkole, na podwórku. Kilkoro dzieci myśli, że to ze względu na to, że są biedne.
Otwarcie mówią, że brakuje im podręczników, a czasem nawet ćwiczeń, gdyż rodziców nie było na nie stać. Jeżeli mają możliwość to brakujące książki wypożyczają z biblioteki. Rodzice świadomie nie kupują na przykład książek do religii, które zazwyczaj są droższe od pozostałych podręczników.
W nawiązaniu do pomocy oferowanej z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, zapytaliśmy, czy codziennie jadają ciepły posiłek. Sześcioro dzieci jada obiad w domu codziennie, ośmioro otrzymuje go w szkole, jedno dziecko jada obiady w domu, ale tylko czasami. Podobnie jest przy pytaniu dotyczącym zabierania śniadania do szkoły. Te dzieci, które jadają obiad w szkole, otrzymują tu również śniadania.
Trzy ostatnie pytania zadane zostały dla rozluźnienia dzieci, gdyż spodziewaliśmy się, że mogą czuć się trochę skrępowane opowiadając o tak poważnych i nie zawsze przyjemnych sprawach.