Teoria wychowania fizycznego - pytania i odpowiedzi

1. Funkcje aktywności fizycznej = funkcje procesów wychowania i kształcenia fizycznego

Znaczenie aktywności fiz, która występuje w procesach wych i kształcenia fizycznego możemy analizować praktycznie z pkt widzenia realizacji każdej z funkcji tegoż procesu.
FUNKCJE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ:
W latach ostatnich aktywność fizyczną uznano za element:
1. zdrowego stylu życia
2. zapobiegania chorobom
3. radzenia sobie ze stresami
4. terapii wielu zaburzeń i chorób

2. Def. KULTURY FIZYCZNEJ

Wg Wiesława Osińskiego
Kultura fiz- jest to ogół wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektywizowane, przyjęte i mają być przekazywane danej społeczności.

Wg Zbigniewa Krawczyka
Kultura fiz- to względnie intensywny i utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie i urodę, fizyczną doskonałość i ekspresję człowieka polegający wg danych przyjętych w danej zbiorowości wzorów a także rezultaty nowych zachowań

Wg Władysława Tatarkiewicza
Kultura fiz- jest to dbałość psychiki o ciało.

3. KONCEPCJE KULTURY FIZYCZNEJ
1. koncepcja indywidualistyczno- wartościująca ( zwana wartościującą)- przedstawia się tu kulturę jako dziedzinę bezinteresownych pozbawionych praktycznych zamierzeń, szlachetnych, duchowych dążeń i głęboko subtelnych związanych z nimi przeżyć, uczuć oraz nastawień
Kultura fiz pisał W. Tatarkiewicz ?? jest to dbałość psychiki o ciało? ? Podobnym tonem wiedzie myśl M. Demel ?? kultura fizyczna to wyraz określonej postawy wobec własnego ciała, świadoma i aktywna troska o swój rozwój, sprawność i zdrowie, to umiejętność organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego? ?
2. koncepcja socjologizująco- uniwersalistyczna (globalna)- Zbigniew Krawczyk uważa, że kultura fizyczna jest to ?? względnie internowany i utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie i piękno człowieka przebiegających wg przyjętych w danej zbiorowości wzorów, a także rezultaty danych zachowań? ? W tej def nacisk został położony na ludzkie zachowanie (przyjęte za termin podstawowy) związane z dbałością o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie i piękno człowieka, oraz na rezultaty tych zachowań.
3. koncepcja holistyczna- Tą koncepcję tworzą 3 sfery wzajemnie się uzupełniające
1. sfera przekonań, postaw, poglądów i aspiracji (w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie)
2. sfera obserwowalnych i sprawdzalnych czynności (w postaci różnorodnych form, zabiegów i ćwiczeń głównie o charakterze ruchowym, hartującym i higienicznym stosowanym dla celów zdrowotnych)
3. sfera intencjalnych narzędzi (do niej zaliczmy obiekty, sprzęty i urządzenia sportowe, instytucje i organizacje, których celem jest krzewienie lub działanie w zakresie wych fiz i sportu, rekreacji fizycznej. )
W koncepcji holistycznej Wiesław Osiński definiuje kulturę fizyczną jako ?? kultura fizyczna jest to ogół wyników o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie dbałości o ciało fizyczne, funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektyzowane, przyjęte i mogą być przekazywane w danej zbiorowości?

4. DEFINICJA WYCHOWANIE FIZYCZNEGO wg Grabowskiego
WYCH-FIZ- to ujęta w pedagogiczny system forma uczestnictwa w kulturze fizycznej młodych pokoleń, której celem jest wspomaganie rozwoju fizycznego, motorycznego i zdrowia oraz przygotowanie do podtrzymania i pomnożenia tych właściwości w życiu późniejszym (w pierwszej części jest zawarta aktualizacja ,a w dalszej prospekcja). Najogólniejszym celem wychowania fizycznego btyło i jest przygotowanie młodych pokoleń do życia.

5. TRZY WERJE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO.
1. TRADYCYJNA (biotechniczna), wychowanie ciała ? należy do orientacji naturalistycznej
2. KULTUROWA, wychowanie w kulturze fizycznej ? należy do orientacji humanistycznej
3. PEDAGOGICZNA, wychowanie co do ciała ? należy do orientacji humanistycznej

6. KONCEPCJE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
(1) Wychowanie (kształcenie) ciała.
(2) Wychowanie przez ciało.
(3) Kształcenie ciała i wychowanie.
(4) Wychowanie w trosce o ciało (wychowanie do kultury fizycznej).

Ad1. WYCH (KSZTAŁCENIE) CIAŁA ? genetycznie najstarsza nawiązuje ona do tradycyjnej klasyfikacji rodzajów działalności wychowawczej w zależności od strefy osobowości człowieka (strefa: umysłowa, moralna, estetyczna i fizyczna) ?Pierwszorzędnym celem jakichkolwiek lekcji wychowania fizycznego w szkole jest utrzymanie a jeśli to możliwe rozwijanie zdrowia i fizycznych właściwości dzieci?
Wersja tradycyjna (biotechniczna) ?? wszystko wychodząc z rąk stwórcy jest dobre, wszystko wyrodnieje w rękach człowieka ? ?

Ad2. WYCHOWANIE PRZEZ CIAŁO - ?ciało ma być punktem zaczepienia, lecz celem cały człowiek? Oddziaływuje na wszystkie sfery osobowości człowieka poprzez aktywność fizyczną , wpływ czynników naturalnych.

Ad3. KSZTAŁCENIE CIAŁA I WYCHOWANIE - z jednej strony ogranicza ona zrozumienie tego co swoiste dal wychowania fizycznego wyłącznie do ciała, a z drugiej nadmiernie rozciąga zadania ogół (wychowawcze)

Ad4. WYCHOWANIE W TROSCE O CIAŁO ? koncepcja ta wyraźnie oddziela to co tradycyjne od tego co współczesne w sposobie patrzenia na istotę i cele wychowania fizycznego.

7. CELE WYCHOWANIA FIZYCNZEGO
Cele wych- fiz ? wytyczają to do czego się dąży, co stanowi przedmiot pożądania, co się chce osiągnąć. Punkt miejsce do którego się zmierza.
Tradycyjne poglądy na cele wych- fiz
Cele wych- fiz wg Zygmunta Gilewicza:
a) swoiste
b) nieswoiste
CELE SWOISTE ? są one typowe dla wychowania fizycznego. W grupie tej uwzględniono cele związane z biologiczną postacią człowieka, które odpowiadają specyficznym środkom stosowanym w wychowaniu fizycznym. Zmienia się tu do kształcenia; (1) struktury somatycznej, (2) czynności wegetatywnych, (3) narządów zmysłów, (4) narządów i upodobań ruchowych, (5) ogólnych cech sprawności (szybkość, zręczność, siła, wytrzymałość).

CELE NIESWOISTE ? są to te wszystkie momenty poprzez, które wychowanie fizyczne kooperuje z innymi działami wychowania: (1) z wychowaniem intelektualnym, (2) moralno- społecznym, (3) estetycznym, (4) politechnicznym.
WSPÓŁCZESNE KONCEPCJE CELÓW WYCH ? FIZ ? wg M. Demela i K. Zuchory
- świadomość
- postawy i motywacje
- potrzeby i nawyki
- umiejętności i sprawności

CELE WYCH ? FIZ wg St. Strzyżewskiego
(1) Ideał wychowania ?co do zdrowia, ciała i siły?
(2) naczelny cel wychowania i kształcenia fizycznego
(3) cele szczegółowe/ kierunkowe i kształcące
(4) cele etapowe
(5) cele operacyjne

pyt. KRYTERIA KULTURY FIZYCZNEJ
(a) Tradycyjny podział na twórców i konsumentów kultury.
(b) Piramidalna koncepcja modelu kultury fizycznej.
(c) Utożsamianie poziomów kultury fizycznej z intensywnością wysiłków fizycznych.

8. FUNKCJE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO wg Gilewicza
1. Funkcja stymulacyjna (rozwojowa)
2. Funkcja adaptacyjna (przystosowawcza)
3. Funkcja kompensacyjna (wyrównawcza)
4. Funkcja korekcyjna (naprawcza)
FUNKCJA STYMULACYJNA (rozwojowa), pobudzająca, bodźcowa.
Czynniki pobudzające czyli stymulatory dzielimy na:
Biologiczne Społeczne
powietrze, słońce, woda, itp. standard życia, wzory ruchowe, zwyczaje, obyczaje
FUNKCA ADAPTACYJNA (przystosowawcza) hartowanie na ruch, na wysiłek fizyczny.
FUNKCJA KOMPENSACYJNA (wyrównawcza) działa terapeutycznie.

9. PRAKSEOLOGICZNY CYKL RACJONALNEGO PRZEBIEGU DZIAŁANIA W PROCESIE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO.
PRAKSEOLOGIA- (z gr. działanie, czynność) nazywa się naukę o normach i zasadach skutecznego działania.
1. Uświadomienie celu
2. diagnozę
3. prognozę
4. realizację
5. ocenę i wnioskowanie pedagogiczne
UŚWIADOMIENIE CELU ? elementarnym wymogiem jest to aby ustalony cel był bezwzględnie osiągnięty, a więc możliwy do wykonania w przewidywanym czasie, w dostępnych warunkach i za pomocą tych środków jakimi dany wychowawca fizyczny rozporządza.
DIAGNOZA i PROGNOZA ? diagnoza może dotyczyć różnych zakresów, przedmiotem diagnozy mogą być min zamiłowania, zainteresowania, stosunków społecznych
Prognoza pedagogiczna dotyczy przede wszystkim przewidywania stanu jaki wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie
PLANOWANIE- polega na obmyślaniu, doborze i kolejności przewidywanych działań.
REALIZACJA- istotą tego procesu jest działanie. Nie wystarczy najlepszy plan działania, namysł jeśli nie wystąpi po nim realizacja tego co wcześniej przedsięwzięliśmy.
OCENA i WNIOSKOWANIE PEDAGOGICZNE ? służy przede wszystkim wyciągnięciu aktualnych wniosków z realizacji poszczególnych etapów. Dokonana analizy całości realizacji procesu wychowania i kształcenia fizycznego umożliwia skuteczniejsze działanie w przyszłości.

10. MIEJSCE TEORII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
Def. Teorii wych- fiz ? jest to dyscyplina zajmująca się konstruowaniem i badaniem procesów wychowania i kształcenia fizycznego w ich całokształcie, a w szczególności określeniem celów, ogólnych, prawidłowości stosowania metod i środków, oraz warunkami jak najbardziej skutecznego postępowania w tej dziedzinie.
MIEJSCE TEORII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W OGÓLNYM SYSTEMIE NAUK O KULTURZE FIZYCZNEJ (ukazuje P. Matwiejew)


towarzyszące ogólna teoria towarzyszące
nauki kultury fizycznej nauki
humanistyczne przyrodnicze

ogólnoteoretyczne
i metaboliczne
aspekty

TEORIA WYCH - FIZ
Teoria Teoria rekreacji
Sportu ruchowej

Kultura fizyczna
(przedmiot badań)