Psychologia - pytania i odpowiedzi

1. JAKIE METODY BADAŃ STOSOWANE SĄ W PSYCHOLOGII?

I. Eksperyment – oznacza, że badacz rozmyślnie izoluje i zmienia jeden czynnik zw. Zmienną niezależną tak by móc zmierzyć lub zaobserwować wpływ tej zmiany na inny czynnik – zmienną zależną, bez zakłócającego wpływu zmiennych ubocznych; a wiec ma on 3 zmienne:
- zmienna niezależna np. wpływ tła muzycznego na uczenie się
- zmienna zależna
- zmienna uboczna – wpływa zakłócająco, np. wpływ słuchawek założonych na uszy, stopień w jakim badani przyzwyczajeni są do słuchania muzyki
Rodzaje eksperymentów:
1) e. laboratoryjny - -przeprowadzany jest w dobrze kontrolowanych warunkach
2) e. polowy – prowadzony poza laboratorium, w rzeczywistym świecie
3) e. naturalny – warunki są naturalne dla badanych, a zmiany zmiennej niezależnej pojawiają się także raczej w sposób naturalny niż za sprawą planowej manipulacji eksperymentatora
Zalety:
- można łatwo kontrolować, ustalać związki między przyczyną i skutkiem
- obiektywność
- replikowalność
Wady:
- dehumanizacja – istnieje pogląd, że metoda eksperymentalna depersonalizuje i dehumanizuje osoby badane
- zniekształcenie zachowania uczestnika przez umieszczenie go w kontrolowanej i fikcyjnej sytuacji (e. laboratoryjny)
- nastawienie uczestnika – zachowanie zniekształca nie tylko wymyślona sytuacja, ale również sposób spostrzegania przez uczestnika eksperymentu swojej w nim roli; istnieje niebezpieczeństwo ekspozycji ukrytych wymagań eksperymentu, co uwrażliwia uczestników na hipotezy będące przedmiotem testowania i zmienia w pewien sposób ich zachowanie. Pomocna może być tutaj technika jednostronnego maskowania zakładająca nie ujawnianie prawdziwego celu badań, zanim zostaną zebrane wszystkie dane
- oczekiwanie eksperymentatora – oczekiwania eksperymentatora co do wyników mogą mieć również zniekształcający wpływ na przebieg eksperymentu; pomocna może być tutaj technika maskowania dwustronnego – zarówno osoba przeprowadzająca badanie, jak i uczestnicy są nieświadomi prawdziwego celu badania, wykonując tylko instrukcje eksperymentatora
- błąd próby – jeśli mamy uogólniać wyniki eksperymentu na szerszą grupę, to próbka użyta w badaniu musi być dla tej grupy reprezentatywna
- wnioskowanie statystyczne – często trudno jest uzyskać liczebność próby gwarantującą pełne zaufanie do wyników, w związku z tym psycholodzy używają statystycznych testów prawdopodobieństwa do wyników na mniejszych próbkach
II. Obserwacja
1) o. kontrolowana – prowadzona w laboratorium w ściśle kontrolowanych warunkach
2) o. naturalna – badanie w naturalnym otoczeniu
3) o. uczestnicząca - badacz staje się rzeczywistym członkiem grupy, która stanowi przedmiot obserwacji
Zalety:
- mniejsza dehumanizacja
- badania tego typu są bardziej holistyczne, a nie – jak w przypadku eksperymentu - redukcjonistyczne
- wyniki mogą być źródłem hipotez do kolejnych badań
Wady:
- zniekształcenia
- oczekiwania
- błąd próby – dobór próby jest w obserwacji jeszcze ważniejszy niż w eksperymencie i również istnieje możliwość błędu
- przyczynowość – wnioskowanie o związkach przyczynowych w badaniach obserwacyjnych jest ryzykowne
- subiektywność obserwatora
III. Sondaż – polega on na zebraniu obszernego zestawu pytań, które zadaje się następnie reprezentatywnej próbce z właściwej populacji.
Zalety:
- możliwość przebadania szerokiej grupy osób
- może być źródłem inspiracji do bardziej szczegółowych badań innymi metodami
Wady:
- analiza danych – istnieje realne niebezpieczeństwo, że łatwość analizy wpływa na wybór tematów pytań
- problem pamięci – sondaże zawierają często pytania o przeszłe zachowania i przeżycia ludzi, dokładność odpowiedzi może zmniejszać niedoskonałość ludzkiej pamięci
- odstępstwa od prawdy – istnieje możliwość, że badani odpowiadają nierzetelnie
- sposób formułowania pytań
IV. Studium przypadku – np. Freud opisujący 1 osobę przez wiele lat
Zalety: opisuje zachowanie szeroko, unikając dehumanizacji
Wady: studiujący przypadek pisze o tym, co chce; nie jest to weryfikowalne
V. Testy psychologiczne – metody, w których wymaga się odpowiedzi tak/nie. Odpowiedź na nie jest z góry przewidziana
Elementy testu:
- musi być rzetelny
- dostarczać takie same wyniki w tych samych warunkach
- musi być trafny – mierzymy to, o co nam chodzi
- musi być standaryzowany – są normy jego stosowania, musimy go stosować w ramach tych norm

2. JAKIE OSIĄGNIĘCIA BEHAWIORYZMU MAJĄ ZASTOSOWANIE W KONSTRUOWANIU PRZEKAZÓW REKLAMOWYCH? DLACZEGO?

Behawioryzm opiera się na warunkowaniu bodźcami, kreowaniu pewnych ciągów skojarzeniowych mających prowadzić do określonych zachowań. Reklamy wykorzystują nasze schematy skojarzeniowe, aby konkretny produkt wydał nam się atrakcyjny. Kiedy konkretny bodziec (na ogół przyjemny) będzie powtarzany wystarczająco długo, zostanie on przyswojony jako atrybut tego produktu. Jest to pewne uwarunkowanie. Reklamy wykorzystują pośrednio warunkowanie klasyczne, starając się głównie nakłonić do kupienia produktu bądź usługi powodując pozytywne wzmocnienie przy jakimkolwiek „kontakcie” z tym produktem. Reklamujący wykorzystują tzw. związki magiczne. Związek magiczny to taki, kiedy jednostka zakłada związek między bodźcem a reakcją tam, gdzie go w rzeczywistości nie ma. Ważne jest również, aby stymulacja bodźcami była w odpowiednich odstępach czasu i wywoływała odpowiednie reakcje.
Behawioryści badają uwarunkowania środowiskowe, pomijając to wszystko, co dzieje się wewnątrz organizmu. Starają się odpowiedzieć na pytania: w jakich warunkach pojawia się określone zachowanie?, jak określone bodźce wpływają na zachowanie?, jak konsekwencje zachowania wpływają na to zachowanie? Zdaniem behawiorystów człowiek kształtowany jest poprzez swoje interakcje z otoczeniem. Inaczej mówiąc, uczenie się i doświadczenia determinują to, jakimi ludźmi się stajemy.
Podejście behawiorystyczne wyrasta z prac Iwana Pawłowa i Edwarda Thorndike’a oraz prac wczesnych behawiorystów takich, jak John Watson i Clark Hull. Wszyscy sprowadzali uczenie się do warunkowania. Pawłow badał odruchy warunkowe i bezwarunkowe oraz zjawisko warunkowania klasycznego, a prace Thorndike’a dotyczyły bardziej złożonych i dowolnych zachowań; zjawisko to, teraz zwane warunkowaniem sprawczym, badane było następnie przez B.F.Skinnera. Skinner badał bodźce wywołujące określone reakcje, wpływ nagród i kar na te wywoływane zachowania oraz zmiany w zachowaniu, jaki przynosi manipulowanie systemem nagród i kar.

3. JAKIE OSIĄGNIĘCIA „GESTALT” I PSYCHOLOGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW MAJĄ ZASTOSOWANIE W KONSTRUOWANIU PRZEKAZÓW REKLAMOWYCH? DLACZEGO?

Uczenia się rozwiązywania problemów nie można uczyć się w behawioryźmie, ponieważ za każdym razem trzeba „przeskoczyć” pewną granicę od posiadanej wiedzy do elementu, który nie jest problemem. Dokonuje się przekroczenia przestrzeni pustej. Wolfgang Kohler był internowany na Teneryfie. Obserwował szympansa w klatce. Zawiesił mu banana, dał 3 kije do klatki. Szympans je oglądał, zapoznawał się. Nagle zdjął banana (połączył kije). Szympans rozwiązał problem. Dokonał przeskoczenia wiedzy, jaką ma i zastosowania do rozwiązania problemu. Dokonał przejścia od elementów zawierających opis do pewnej funkcji. Elementy opisowe – deskrypcyjne przeszły w elementy funkcjonalne (np. reklama kalgonitu). Szympans stworzył całość – gestalt. Ta całość ma wartość funkcjonalną. Takie przejście nazywamy restrukturyzacją. Restrukturyzacja nazywa się też zdolnością do osiągnięcia wglądu (insight – wnętrze). Uczenie się poprzez stworzenie całości, możliwość dokonania restrukturyzacji. Jest to bardzo trwałe uczenie.
Cztery konieczne elementy do spełnienia insight:
1) element preparacji – przygotowania – dokonanie pewnego opisu sytuacji
2) element inkubacji – dokonuje się coś w naszej głowie
3) element iluminacji – właściwy etap insight
4) element weryfikacji – osiągnięta iluminacja jest weryfikowana, czyli przemyślenie czy osiągnięty wzgląd jest prawidłowy
Efekt Zeigarnik – polega na umożliwieniu uczenia się czegoś poprzez przerwanie czynności
Transfer – wpływ jednego uczenia się na drugie. Jedno uczenie się następuje w 1 półkuli mózgu. Jeżeli drugie uczenie się jest podobne do pierwszego, to może przeszkadzać. Jeżeli jest różne, może pomagać. Np. nauka języków – jeżeli jedno uczenie się zostało wykonane niedokładnie, to drugie może okazać się niemożliwe. Ucząc się dokonuje się w nas pewne nastawienie związane z efektami uczenia się. Transfer pomiędzy półkulami np. jest wykorzystywany w rehabilitacji. Sprzężenie piramidalne – lewa ręka – prawa półkula, prawa ręka – lewa półkula.

4. JAKA KONCEPCJA CZŁOWIEKA WYNIKA Z PSYCHOLOGII BEHAWIORALNEJ?

Zachowania człowieka, jego osiągnięcia w uczeniu się i pracy twórczej, jego kontakty interpersonalne i działalność organizacyjna są zależne od wyposażenia genetycznego oraz od środowiska fizycznego i społecznego. Nasze działania zasadzają się pozytywnie na potwierdzonych bodźcach, a unikamy zachowań, które nam się „źle” kojarzą. Uczymy się na podstawie negatywnych i pozytywnych bodźców.
Człowiek jest traktowany jako kompletnie uzależniony od środowiska. Środowisko to bodźce. Człowiek jest poddany bodźcom. Reklamy wykorzystujące schematy psychologii behawioralnej odzierają człowieka z godności, wolności.
Cała prawda o człowieku znajduje się w zachowaniu. Ta koncepcja ma duże zastosowanie – w sytuacji marketingu, reklamy. Wiemy, jaki jest bodziec i jaką reakcję chcemy wywołać. Koncepcja ta daje złudne przeczucie, że zachowanie człowieka można kontrolować.
Początki behawiorystycznej koncepcji człowieka łączy się z dziełem I.Pawłowa rosyjskiego fizjologa, z dziełem J.Watsona i B.Skinnera, psychologów amerykańskich oraz z dorobkiem polskiego badacza, J.Konorskiego.
Badania Pawłowa nad odruchami warunkowymi ujawniły możliwość eksperymentalnego badania i opisu w obiektywnych terminach zachowań zwierząt i ludzi. Przykładem może być nabieranie przez bodźce obojętne znaczenia sygnału, zapowiadającego bodziec warunkowy, oraz wywoływanie reakcji bardzo podobnej do reakcji bezwarunkowej lub z nią identycznej. Ważne były przede wszystkim warunki, bodźce i reakcje, czyli fakty fizyczne, mierzalne za pomocą miar obiektywnych. Ważny był dokonujący się i dający się mierzyć proces uczenia się.
Prace Skinnera stanowią największy wkład do behawiorystycznej koncepcji człowieka. Według Skinnera zachowanie człowieka jest odwzorowaniem (niebezpośrednim i niejednoznacznym) struktury i dynamiki środowiska. Środowisko jest aktywne, organizm zaś (człowiek) jest reaktywny. Zachowanie uruchamiane jest przez popęd, ale utrwalane i podtrzymywane przez wzmocnienie, czyli jakiś obiekt lub stan rzeczy redukujący popęd. Zdaniem Skinnera, cech człowieka nie można opisywać obiektywnie, a zatem w ogóle nie warto ich opisywać, ponieważ z perspektywy analizy zachowania nie ma to znaczenia. Znaczenie mają natomiast obiektywnie mierzalne cechy sytuacji, warunkujące popędy oraz te czynniki zewnętrzne, które popęd redukują (wzmocnienia). Podstawową rolę w kształtowaniu zachowania mają wzmocnienia, zwłaszcza wzmocnienia pozytywne. Operując wzmocnieniami, uzyskuje się kontrolę nad zachowaniem. Powtarzając wzmocnienie lub wycofując je, można efektywnie modyfikować zachowanie. Wielokrotne powtarzanie zachowań skutecznych (przynoszących wzmocnienia pozytywne) prowadzi do ukształtowania nawyku. Nawyki traktowane są w behawioryźmie jako względnie stałe formy reagowania na określone cechy sytuacji. W terminach nawyków opisywano nawet ludzką osobowość. Człowiek jest taki, jakie ma nawyki, a nawyki są takie, jakie są wymagania / cechy sytuacji. Moralność, wolność, ludzka godność to cechy sytuacji, nie zaś człowieka.
O ile koncepcja psychoanalityczna traktowała człowieka jako ofiarę biologicznie ukształtowanych, niekontrolowanych impulsów wewnętrznych, to koncepcja behawiorystyczna traktuje człowieka jako istotę podporządkowaną wyrokom losu, „pionka” popychanego przez cechy sytuacji, przez współwystępowanie bodźców, reakcji i wzmocnień. W jednym koncepcje te są podobne – obie są deterministyczne.

5. JAKA JEST ROLA INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ W ŻYCIU CZŁOWIEKA?

Inteligencja emocjonalna jest wyznacznikiem relacji interpersonalnych, jak i radzenia sobie z własnymi emocjami. Im większy współczynnik tej inteligencji, tym człowiek lepiej rozumie własne zachowanie, jak i innych ludzi, co gwałtownie redukuje liczbę frustracji i konfliktów.
Inteligencja emocjonalna rozwijana jest przez 4 etapy:
1. rozpoznawanie emocji – wyzbywanie się aleksytymii
2. uczenie się angażowania emocji i myślenia: badanie przy jakich procesach emocjonalnych najlepiej się uczę, myślę itp., zwiększenie umiejętności myślenia
3. dokonywanie abstrakcyjnych operacji myślowych w oparciu o przekazy emocjonalne; jestem w stanie przewidzieć jaki emocje spowoduje moje zachowanie (uzależnione od określonych emocji); przewidywanie
4. regulowanie życia emocjonalnego: odpowiednie wyrażanie emocji (gdy nie trzeba wyrażać emocji pozytywnych lub negatywnych, nie należy ich wyrażać)
Przeprowadzono eksperyment: studentów medycyny przebadano na inteligencję. Przebadanych studentów podzielono na 3 grupy: 1 – poniżej przeciętnej, 2 – norma, 3 – powyżej przeciętnej. Po 5 latach zbadano ich sukces zawodowy. Nie było żadnej różnicy pomiędzy studentami z 1 i 3 grupy. Inteligencja nie koreluje z sukcesem życiowym i zawodowym człowieka. Związana jest natomiast z odnoszeniem szeroko pojętego sukcesu, satysfakcji życiowej i szczęścia.

6. CZY ZAWSZE NALEŻY WYRAŻAĆ SWOJĄ AGRESJĘ? DLACZEGO? PRZYTOCZ ODPOWIEDNIE BADANIA.

Badania:
- L.Hobbes – ludzie są z natury samolubni, brutalni i okrutni dla innych ludzi. W swojej książce „Człowiek człowiekowi wilkiem” wyraża powszechne przekonanie, że ludzie są instynktownie agresywnymi. Przykład: głodne dziecko kradnie ze straganu jabłko, wściekły sprzedawca po złapaniu go łamie mu rękę.
- Z.Freud „Energia psychiczna: Tanatos i koncepcja katharsis” – w teorii tej twierdził on, że człowiek od momentu narodzenia posiada dwa przeciwstawne instynkty: instynkt życia (Eros), który powoduje, że jednostka rozwija się i utrzymuje przy życiu, oraz instynkt śmierci (Tanatos), który działa w kierunku zniszczenia danej jednostki. Sądził on, że instynkt śmierci często zostaje skierowany na zewnątrz, przeciw otaczającemu światu, w postaci agresji wobec innych. Osobą agresywną czy też skłonną do stosowania przemocy, jest zwykle a) ktoś, kto generuje wiele agresywnej enerii oraz b) ktoś, kto jest zdolny do rozładowania energii we właściwy sposób i w małych dawkach. „Katharsis” – greckie słowo oznaczające oczyszczenie – tu emocje są wyrażane z całą intensywnością za pomocą płaczu, słów lub za pomocą innych środków symbolicznych. Przykład: mąż wraca do domu z pracy po awanturze z szefem i tam krzyczy na żonę, bije dziecko, tłucze wazon, kopie psa. Niepotrzebne wyładowanie agresji.
- K.Lorenz „Instynkt agresji” – agresja jest spontaniczną, wrodzoną gotowością walki, która jest niezbędna do przetrwania organizmu. Lorenz był zwolennikiem i w znacznej mierze współtwórca poglądu, że większość przejawów agresji oraz zachowań wrogich ma charakter rytualny, turniejowy i że w związku z tym rozlew krwi w walkach wewnątrzgatunkowych należy do rzadkości.
Pierwotnie agresja potrzebna jest, by zabezpieczyć się i by zdobyć nowe obszary. Trzeba wzrastać z tym mitem. W 1986 r. USA zbombardowały Libię. Przeprowadzono ankietę, czy czytelnicy aprobują tą agresję? 71% aprobowało, 31% stwierdziło, że atak będzie skuteczny.
W społeczeństwie prymitywnym wydaje się, że agresja może zdobywać nowe terytoria. W społeczeństwie cywilizowanym – nie. Agresję można rozładować przez ogólną aktywność fizyczną.
Eksperyment – poziom agresji studentów przy rozgrywanym meczu wzrósł, a nie spadł. Wysiłek, jaki włożyli nie doprowadził do rozładowania ich wrogości. Nasze samopoczucie po wysiłku wzrasta, a agresja nie maleje. Samopoczucie bierze się ze zwiększenia agresywności. Agresywność leczy depresję w wyniku wysiłku fizycznego.
Rozładowanie agresji wyobraźnią – eksperyment. Podczas wykładu profesor obrażał studentów. Następnie podzielił ich na 2 grupy. Pierwszej grupie dano możliwość opowiadania z udziałem agresji, drugiej – już nie. W grupie, która miała możliwość opowiadania z udziałem agresji – agresja spadła nieznacznie. Agresywne fantazjowanie pozwala w niewielkim stopniu zmniejszyć agresję.
Bezpośredni atak – eksperyment naturalny: zwolnienie z pracy. Połowie osób zwalnianych dano możliwość napaść słownie na szefa, pozostałym – nie dano takiej możliwości. Ci którzy nagadali słownie, mieli wyższy poziom agresji. Nasza agresja nie maleje, gdy jest możliwość bezpośredniego ataku.
Agresja podnosi nastrój. Likwiduje depresję, lęk, zagrożenie. Agresja wrosła tu, by uniknąć poczucia lęku związanego z bezrobociem i kontaktu z tymi, z którymi się rozmawiało (chodzi o sportowców i pracowników zwalnianych).
Czy można zachować sympatię do osoby w stosunku, do której jesteśmy agresywni? Eksperyment – laborant dokonał pomiarów fizjologicznych na studentach. Wygłaszał obraźliwe uwagi do studentów. Jedni mogli wyrazić swoją opinię do szefa na temat laboranta; mieli wrażenie, że laborant zostanie zwolniony z pracy. Druga połowa nie miała tej możliwości. Ci, którzy mogli wyrazić swoją opinię, zachowywali większą antypatię do laboranta niż ci, którzy nie mogli tego zrobić.
Wszystkie te eksperymenty pokazują, że agresja jest potrzebna by ominąć lęk, zachować dobre samopoczucie. Cena jest wielka. Można omijać lęk i mieć dobre samopoczucie ciągle będąc agresywnym. Zabezpieczamy samych siebie.

7. CZYM JEST ALEKSYTYMIA I JAKIE SKUTKI WYWOŁUJE W ŻYCIU CODZIENNYM?

Jest to problem związany z psychologią emocji. Osoba, która jest zatrzymana – nie rozpoznaje swoich emocji – jest to osoba zwana aleksytymikiem – nie rozpoznaje treści pobudzenia emocjonalnego.
Przyczyny aleksytymii:
- biologiczne (budowa)
- wychowanie
2 rodzaje wychowania powodują aleksytymię:
1) nadopiekuńczy i niekonsekwentny zarazem (matka)
2) rygorystyczny z przewagą negatywnych emocji (ojciec)
Taki typ wychowania owocuje aleksytymią.
Aleksytymia to lata 90’te. Wydobyć z aleksytymii można się poprzez inteligencję emocjonalną. Należy wziąć pod uwagę 2 rzeczy wynikające z konsekwencji aleksytymii:
- problemy emocjonalne – nieśmiałość, brak satysfakcji życiowej, brak perspektyw rozwoju, niezdolność do odnoszenia sukcesu życiowego, chaotyczność działań, podatność na uwodzenie
- zaburzenia psychiczne
Wspólnym mianownikiem aleksytymii jest uwodzenie. Aleksytymia czyni nas podatnymi na manipulację. Wywołuje nie ciężkie zaburzenia psychiczne – związane są z nią nerwice, lekkie stany depresyjne, nałogi – alkoholizm szczególnie, zaburzenia psychosomatyczne – egzemy, wrzody na żołądku.
Aleksytymik rozpoznaje składową ekspresji emocjonalnej (np. pocenie się rąk), a nie rozpoznaje treści (np. by spotkanie odbyło się w przyjacielskiej atmosferze).
Bardzo ważne jest wyrażanie stanów emocjonalnych adekwatnych do naszych emocji. W pracy aleksytymia zapewnia równomierne wyrażanie emocji. Natomiast w domu – nie płakać przy dzieciach.

8. NA CZYM POLEGA ZASADA DZIAŁANIA WARIOGRAFU? CO MÓWI O MOŻLIWOŚCIACH WYKRYWANIA KŁAMSTWA TEORIA PRZECIEKU? PODAJ PRZYKŁADY ZACHOWANIA CZŁOWIEKA, KTÓRY KŁAMIE.

Kłamstwa wywołuje napięcie emocjonalne; ma swoją ekspresję, którą można zmierzyć. Fizjologiczne zmiany zaczęto rejestrować na poliografie zwanym wariografem. W języku potocznym to wykrywacz kłamstw.
Np. w trakcie włamania zmienia się częstotliwość oddechów, ciśnienie krwi, częstość bicia serca, potliwość skóry. Wydawało się, że człowieka można podłączyć i wykres każdej ze zmiennych można zapisywać. Kiedy osoba kłamie wszystkie 3 elementy to wykażą. Są osoby, u których nie dochodzi od zmian. Są osoby, u których zmiany zachodzą, kiedy nie kłamią. Są też takie osoby, dla których samo badanie wywołuje takie zmiany – osoby lękliwe, histeryczne. Są osoby, które inaczej reagują na kłamstwo – kłamią a ich reakcja emocjonalna nie jest zapisywana, ponieważ są w stanie podwyższyć swoje zachowanie emocjonalne na tyle, że wszystko dla niej stanie się kłamstwem – podwyższają swoje napięcie i wyrównują je w czasie badania.
Wariografem daje się dobrze zbadać osoby, które wierzą w słuszność zasady działania wariografu. Takie osoby działają niemal w sposób podręcznikowy. Badanie to można negować, bo wariograf pokazuje emocje, ale nie wiemy, co za tym stoi – czy kłamstwo czy nie. W Polsce nie istnieje przymus badania wariografem w pracy. Nikogo nie wolno zmuszać do badania. Wariograf nie może być dowodem w sądzie.
Badanie to pokazuje, że niekiedy udaje się wykryć kłamstwo. W Polsce obecnie jest kilka wariografów. Czasem da się zauważyć kłamstwo. Badano kwestię, czy można zbadać czy ktoś kłamie przez logiczną analizę. Okazało się, że człowiek nie myśli logicznie, posługuje się intuicją. W latach 20’tych zaczęto badać tzw. teorię przecieku. Powstała 100 lat temu – u Freuda, który mówił, że kłamstwo przecieka przez nas. Gdy osoba kłamie to widać to po niej. Badano to. Kłamstwo wymaga skupienia się – inne rzeczy przestają być kontrolowane np. zmienia się gestykulacja. Eksperyment – są osoby, które wykrywają kłamstwa. Cierpią one na afazję – czytają z mimiki, tembru głosu, widzą, słyszą słowa, natomiast nie rozumieją. Mają pewne zaburzenia numerologiczne. Przedstawiono im przemówienie prezydenta USA – te osoby śmiały się, relacjonowały, że prezydent mówił o rzeczach śmiesznych, a nie poważnych; wyczuły, że on jest nieszczery, a może nawet kłamie.
Najnowsze badania pokazują, że pewne zachowania zmieniają się kiedy ludzie kłamią. Zachowania są subtelne. Osoba kłamiąca – jej ruchliwość twarzy maleje, usztywnia się. Wypowiedzi kłamliwe są częściej pozbawione spontaniczności, charakteryzują się mniejszym zaangażowaniem. Osoba kłamiąca częściej wyciąga wnioski, używa uogólnień, tak konstruuje swoje wypowiedzi, abyśmy łatwiej wyciągali wnioski. Wypowiedzi osoby kłamiącej są krótsze i na wyższym tonie. Mimika twarzy może być asemytryczna (może być, ale nie musi). Wyraz mimiczny osoby kłamiącej trwa dłużej niż u osoby nie kłamiącej. Ekspresja emocji podczas kłamania pojawia się po wypowiadanych słowach, a nie przed nimi.

9. PODAJ PRZYKŁADY Z ŻYCIA CODZIENNEGO, W KTÓRYCH WYSTĘPUJE ZJAWISKO FRUSTRACJI. OMÓW JEJ MECHANIZM I SKUTKI.

Frustracja to stan przykry, wywołany zablokowaniem możliwości zaspokojenia jakiejś podstawowej potrzeby jednostki lub grupy z powodu napotkanej przeszkody lub oporu nie do pokonania. Prowadzi do dezorganizacji funkcji fizycznych i psychicznych.
Przejawy frustracji: zachowanie agresywne, izolowanie się, demonstrowanie niezadowolenia gestami, mimiką, słownie lub atak polegający na czynnościach zmierzających do zaszkodzenia danej osobie, sprawienia jej bólu.
Przeszkody powodujące frustrację:
- przeszkody fizyczne bierne (są to przeszkody istniejące w świecie fizycznym realnym – czyli przeszkody życia codziennego, np. osoby niepełnosprawne)
- przeszkody fizycznie aktywne – wynikające z działania innych ludzi
- przeszkody psychiczne bierne – ograniczenia wynikające z braku informacji, niemożność nauczenia się (silne u osób niedorozwiniętych)
- przeszkody psychiczne czynne – powodują największą frustracje, są narzucane przez innych na sferę psychiczną
Cele powodujące frustrację:
dążenie-dążenie – są 2 cele, oba dobre, można wybrać tylko 4; powodują małą frustrację
unikanie-unikanie – są 2 cele, oba nieprzyjemne, na jeden musimy się zdecydować; frustracja powoduje agresję
dążenie-unikanie – 1 cel, który jest zarazem przyjemny i nieprzyjemny. Ten cel wywołuje największą frustrację. Jest to sytuacja charakterystyczna dla dorosłych.
Intensywność frustracji jest formą 3 czynników:
a) siły motywacji do danej czynności
b) stopnia jej zakłócania
c) liczby zakłócanych poprzednio sekwencji aktywności ukierunkowanej na cel.
Im większa frustracja, tym silniej wynika z niej agresywna reakcja. Gdy wystąpi frustracja, wówczas pierwszy i zarazem najsilniejszy wybuch skierowany jest przeciw jej źródłu.
Podstawowym rezultatem frustracji jest:
1. agresja – dotyczy większości przypadków; ma ona ciekawe działania; ulega generalizacji – osoba, która ustawiła przeszkodę lub typ „dążenie-unikanie” – nie tylko ono staje się celem agresji, ale i jej otoczenie
2. fiksacja – człowiek doświadczając frustracji powtarza zachowania skazane na porażkę; częste u ludzi z obniżonym poziomem inteligencji; uporczywe powtarzanie się pewnych stanów i czynności; uporczywe trwanie w różnego rodzaju uczuciach, np. przyjaźni lub niechęci, lęków. Fiksacja występuje pod wpływem silnych negatywnych przeżyć, a różni się tym od nawyku, że pod wpływem kary nie ustępuje, lecz utrwala się. W sferze intelektualnej fiksacja przybiera formę tzw. sztywności myślowej.
3. regresja – dezorganizacja funkcji psychicznych, występująca w następstwie wstrząsu psychicznego, przejawiająca się w powrocie do bardziej prymitywnych sposobów reagowania, charakterystycznych dla wcześniejszych faz rozwojowych jednostki; regresja może dotyczyć zarówno sfery uczuciowej, jak i intelektualnej i ruchowej. To cofanie się na wcześniejsze stadia rozwojowe, np. anoreksja, bulimia.
Ludzie, którzy wydają się nie przeżywać frustracji, posiadają nastawienie zadaniowe. Oni nie doświadczają frustracji, ponieważ nie wyznaczają sobie celu jednej drogi – tylko szereg – gdy jedna z dróg jest zablokowana, wyznaczają sobie inną. Są to typowe cele „dążenie-unikanie”. Takich ludzi nie lubi się bardzo.
Są osoby przeżywające nagminnie frustrację – to np. osoby agresywne. Przykłady frustracji:
- śpieszę się na bardzo ważny koncert, na który umówiłam się z koleżanką; kupiłam dla nas bilety; dojeżdżając do teatru okazuje się, że nie wzięłam biletów z domu; wyładowuję agresję na koleżance;
- mam przygotować się do egzaminu, ale pożyczyłam notatki koleżance; dzwonię do niej, lecz jej nie ma w domu; krzyczę na jej matkę, że ma nieodpowiedzialną córkę;
- dziecko widzi cukierek, lecz mama nie pozwala mu go zjeść; dziecko zachowuje się agresywnie w stosunku do niej
Ludzkie działanie jest pobudzane przez wewnętrzne siły dynamiczne, zwane popędami i dążeniami czy potrzebami. Siły te wywołują stan napięcia, który można zredukować zaspakajając popędy. Ale zaspokojenie nie jest łatwe. Przyczyną niepowodzeń człowieka jest konflikt, których nie umie rozwiązać. Konflikt między sprzecznymi popędami lub między dążeniami jednostki a dążeniami innych ludzi udaremniają zaspokojenie potrzeb, wywołują frustrację i lęk. Człowiek pragnie osiągnąć cel, ale zostaje on zablokowany. Źródłem lęku są wewnętrzne konflikty i frustracje, które udaremniają zaspokojenie potrzeb bezpieczeństwa, potrzeb społecznych i potrzeb osobistych. Lęk ten jest sygnałem niebezpieczeństwa i zagrożenia. Z reguły człowiek nie zdaje sobie sprawy ze źródła swoich lęków i niepokojów. Stany lękowe różnią się siłą, przebiegiem i konsekwencjami.
Istnieje lęk normalny i lęk neurotyczny.
Lęk normalny – reakcja proporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia. Czasem człowiek uświadamia sobie jego przyczyny. Lęk ten nie wymaga stosowania mechanizmów obronnych. Lęk ten jest zbliżony do uczucia strachu.
Lęk neurotyczny – jest nieproporcjonalny do zagrożenia rzeczywistego. Wymaga stosowania mechanizmów obronnych i blokad świadomości. Lęk ten będący konsekwencją nierozwiązywalnych konfliktów wewnętrznych, jest rzeczywistym problemem dla człowieka, zagraża jego egzystencji, utrudnia przystosowanie się do świata społecznego, wywołuje stan beznadziejności i pustki, prowadzi do mniej lub bardziej poważnych zaburzeń neurotycznych.

10. JAKI RODZAJ RELACJI SPOŁECZNYCH GENERUJE NAJWIĘKSZY STRES I JAKI JEST ZWIĄZEK RELACJI SPOŁECZNYCH Z WYSTĘPOWANIEM ZESPOŁU „WYPALENIA ZAWODOWEGO”?

Stres związany jest z różnymi negatywnymi postawami, zachowaniami. Powoduje sytuacje, gdzie oceniamy siebie, w których wymaga się od nas więcej niż możemy z siebie dać, kiedy nie mamy odpowiedniego wsparcia ze strony bliskich.
Elementy powodujące stres:
- zakłócenie
- zagrożenia
- deprywacja - pozbawienie możliwości jakiegokolwiek działania (bezsilność) celem zaspokojenia odczuwanej potrzeby, pozbawienie wsparcia, kontaktów, uczuć; osoby deprymowane mogą doświadczyć halucynacji, poczucia lęku
Teorie stresu:
Stresem zaczęto zajmować się w latach 60’tych. Hans Selye zapoczątkował badania nad fizjologicznymi zmianami związanymi ze stresem, jakiemu podlegają ludzie i zwierzęta. Badania te pozwoliły na stworzenie teorii ogólnego zespołu przystosowania – jest to syndrom konstelacji hormonalnych, biochemicznych i innych organicznym zmian, które się pojawiają, gdy jednostka podlega szkodliwym bodźcom zwanym stresorami i wchodzą w interakcje z innymi czynnikami fizjologicznymi. Wg teorii Hansa Selye stres rozwija się poprzez pewne etapy, które są bardzo zdradzieckie. Pierwszym etapem stresu jest faza alarmowa – zaczyna działać stresor, przeżywamy szok, a potem jemu przeciwdziałamy. Człowiek przeżywa poczucie bezsilności i zagrożenia. Druga faza – odporności, jest fazą, gdzie nie doświadczamy stresora, on działa, ale my się do niego przyzwyczailiśmy. Organizm pracuje na bardzo wysokich obrotach. Jest to faza działalności rabunkowej dla organizmu. Faza trzecia – faza wyczerpania, która w najgorszych warunkach może być śmiercią.
Selye zwrócił też uwagę, że stres ma znaczenie fizjologiczne i psychologiczne. Fizjolog obrazuje poziom stresu i stymulacji.

Zerowa stymulacja – największy stres
Największa stymulacja – największy stres
Możemy mieć:
- eustres – dobry stres (np. duża ilość dotyku przyjacielskiego)
- dystres – zły stres (np. brak przyjacielskiego dotyku lub gdy dotyk będzie wrogi)
Teoria stresu Lasarusa – pochodzi z lat 60’tych. Jeżeli coś jest dla nas stresujące, to będzie obciążające jeżeli określimy to jako element związany z utratą, zagrożeniem. Musi być drugi element, który mnie obciąża. Coś nas stresuje, o ile my interpretujemy ten element w ten sposób. Nie ma obiektywnych wyznaczników stresu. Jeżeli będziemy przeinterpretowywać zdarzenia, to będą one dla nas mniej stresujące.
Współczesna teoria stresu – teoria interakcyjna stresu – ukazuje problem stresu w relacjach interpersonalnych w sytuacji zawodowej. Wykonano badania, gdzie starano się określić związek pomiędzy zdolnością do wyrażania emocji w odpowiedni sposób (asertywność) a zdolnością do współpracy (kooperacja).

asertywność niska, kooperacja b. wysoka – ta osoba ma tendencję do dostosowywania się
asertywność wysoka, kooperacja wysoka – osoba cechująca się dobrą współpracą, dobry pracownik
asertywność średnia, kooperacja średnia – osoba szukająca kompromisu
asertywność niska, kooperacja niska – osoba uważająca, iż jest nie doceniana, ma ukryte wartości (UW)
asertywność wysoka, kooperacja niska – osoba szukająca rywalizacji (R)
Najwyższy stres przeżywają osoby R, UW.

Treningi współpracy mają za zadanie obniżyć stres w pracy.
Reakcje na stres:
1. pogorszenie stanu zdrowia fizycznego
2. pogorszenie stanu zdrowia psychicznego (spadek motywacji, nerwice, nałogi)
3. zaburzenie procesów w pracy (absencje, konflikty, rezygnacja z pracy)
Reakcją dobrą na stres – właściwą i pożądaną – jest zmęczenie. Pomijanie reakcji na stres, jaką jest zmęczenie, powoduje 1, 2, 3.
Reakcją na stres jest syndrom wypalenia zawodowego. Jest to spadek energii na skutek przytłoczenia kłopotami zawodowymi. Syndrom ten dotyczy tylko takich zawodów, gdzie występują 2 elementy:
- z powołania (lekarz, pielęgniarka, nauczyciel)
- duża ilość kontaktów interpersonalnych (psycholodzy, działacze społeczni, nauczyciele)

11. OPISZ, JAKIE SĄ OBJAWY ZESPOŁU „WYPALENIA ZAWODOWEGO”. DLACZEGO WYRÓŻNIA SIĘ PIĘĆ OBJAWÓW I JAKIE JEST POMIĘDZY NIMI POWIĄZANIE? PODAJ PRZYKŁADY EFEKTYWNYCH I NIEEFEKTYWNYCH SPOSOBÓW RADZENIA SOBIE Z NIM.

Zespół wypalenia zawodowego objawia się:
- wyczerpaniem emocjonalnym
- depersonalizacją kontaktów (nie widzę człowieka, tylko przedmiot)
- brakiem odczuwania satysfakcji z pracy
- negatywną oceną samego siebie i wykonywanej pracy
- brakiem kontroli nad własnym działaniem
Przyczyny zespołu wypalenia zawodowego:
- frustracje z powodu braku sukcesu zawodowego
- wielkość kontaktów zawodowych
- tzw. potrzeba matki – jest to ustawiczne pragnienie posiadania zawodowego wyglądu, sposobu bycia; potrzeba profesjonalnego zachowania się bez przerwy
Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym nie przeżywać.
Nieprawidłowe sposoby radzenia sobie z syndromem to:
- pomijanie sygnałów zmęczenia
- ucieczka w świat fantazji, np. dla lepszej przyszłości
- samoobwinianie się
- samokrytyka
- nadmierna samokontrola
- poszukiwanie konfrontacji
Efektywe, dobre sposoby radzenia sobie z zespołem wypalenia zawod. To:
- planowe działanie (jest bardzo cienka linia pomiędzy działaniem planowym a samokontrolą)
- planowe rozwiązywanie konfliktów
- przewartościowywanie problemów, konfliktów
- poszukiwanie wsparcia
Jest bardzo cienka linia pomiędzy działaniem planowym a samokontrolą.
Wsparcie emocjonalne uzyskujemy od bliskich – to może bardzo pomóc. Jest bardzo istotne, gdzie to wsparcie znaleźć. Zrobiono badanie na ile pomocna jest bliska osoba i na ile daje ona wsparcie. Osoby nie rozwijają syndromu wypalenia zawodowego, jeżeli mają minimalne wsparcie od rodziców (ci są średnio bliscy). Jeżeli wsparcie jest powyżej przeciętnej (duża bliskość), u takich osób jest mały syndrom wypalenia zawodow. Schemat mówi, jak czerpać wsparcie, by uniknąć syndromu.

12. OPISZ WIZJE CZŁOWIEKA WYNIKAJĄCE Z CZTERECH GRUP TEORII MOTYWACJI. W JAKIM STOPNIU WSPÓŁCZESNE TEORIE MOTYWACJI INTEGRUJĄ DAWNIEJSZE OSIĄGNIĘCIA W DZIEDZINIE MOTYWACJI?

Motywacja to sytuacja, w której dochodzi do regulowania naszego zachowania.
Warunki motywacji:
- musi występować pewien poziom napięcia - pobudzenia
3 rodzaje pobudzenia:
1) p.popędowe (biologiczne)
2) pragnienie – jest w nas ze względu na działający z zewnątrz czynnik
3) potrzeby – jest to pewne pobudzenie wewnętrzne, nie związane z biologią; potrzeby pojawiają się przez związki ze światem zewnętrznym
Popęd odczuwa każdy bez przerwy, pragnienie uzależnione jest od obiektu zewnętrznego.
- człowiek musi być w stanie rozpoznać pobudzenie; musi być w stanie widzieć swoje potrzeby
- musi to być osoba wolna – czyli w pewien sposób należy ją zniewolić od pewnych czynności
Jest ok. 140 teorii motywacji. Odpowiadają one 4 grupom:
1. Teorie zawartości (najstarsze, lata 50-60’te) – mówią, że człowiek musi coś zawierać w sobie, by być zmotywowanym.
- t. Mastora – motywować to zaspokajać potrzeby.
- t. McClellanda – potrzeby mają tendencję do samo wzmacniania się. 3 rodzaje potrzeb istotnych w stosunku pracy: potrzeba osiągnięć, potrzeba władzy, potrzeba afiliacji – by coraz więcej ludzi mnie lubiło, przyjaźniło się ze mną i akceptowało.
Wizja człowieka: człowiek jest pewnym dynamicznym elementem, kieruje się własnymi wewnętrznymi siłami, jest gotów spełniać wyłącznie swoje pragnienie wewnętrzne – jest to smutna wizja.
2. Teorie procesu – zwracają uwagę, że proces pracy ma w sobie coś zawierać, by można motywować człowieka. Jest to socjalistyczna wizja pracy.
- t. Adamsa – motywujący jest taki proces pracy, który jest procesem sprawiedliwym, sprawiedliwa nagroda za pracę
- t. wzmocnienia – dany proces pracy będzie motywujący pod warunkiem, że będziemy dostrzegać efekt swojej pracy; dotyczy to głównie osób pracujących fizycznie
Wizja człowieka: człowiek jest wewnętrznie pusty, praca ma wypełnić tę pustkę.
3. Teorie mieszane (b. wyrafinowane) – mieszają 1 z 2. Nie chodzi o to, by praca byłą przyjemna, ale dawała realizację celów.
- t. spodziewania się – człowiek motywuje się o ile praca podtrzymuje jego wewnętrzne przekonanie, że wysiłek zostanie nagrodzony; zakłada to związek pomiędzy pracownikiem a zakładem pracy; zakład pracy musi wychować sobie pracownika do odpowiedniego systemu motywacji
- t. celów – najbardziej motywowany człowiek to ten, którego cele osobiste są celami zakładu pracy; człowiek chce realizować swoje cele poprzez maksymalizację swojej identyfikacji z zakładem pracy; im więcej świadczeń socjalnych, integracji to pracownik jest lepszy, bo więcej go łączy z zakładem pracy; natomiast kiedy zakład pracy zwalnia, to nie liczy się z faktem, iż więzi zostają zerwane
Wizja człowieka: człowiek jest gotów realizować swoje własne pragnienia w ramach procesu pracy; musi być zidentyfikowany z zakładem pracy.
4. Teorie wielowymiarowe – są to najnowsze teorie pochodzące z l. 90’tych. Są obiecujące. Zasadzają się na spostrzeżeniach francuskiego filozofa, psychologa, S.Michel. Wg niego to, co człowieka motywuje to możliwość podejmowania samodzielnych decyzji oraz to, że praca daje satysfakcję nie tylko materialną, ale i duchową. W pracy są przyjaźnie, nawiązywane są relacje. Praca może motywować pod jednym warunkiem, jeżeli będzie związek pomiędzy pracodawcą a pracownikiem (związek intymny). Podkreśla się zadowolenie, identyfikację z miejscem pracy, wartość dobrych kontaktów interpersonalnych.
Wizja człowieka: człowiek jest istotą, która potrzebuje wewnętrznej wolności. Jest ona w stanie korzystać z niej w miejscu pracy, o ile identyfikuje się z tym miejscem pracy.
Teorie wielowymiarowe wymagają ciepła w pracy, przyjaźni.
Dokąd można motywować człowieka? Dwaj niezależni badacze zwrócili na to uwagę: Dotson, Yerkes. Prowadzono badania na szczurach. Trzeba było je zmotywować (podnieść napięci). Topiono je. Przyjęto zasadę, że im dłużej szczury są pod wodą, tym bardziej są zmotywowane. Badano poziom motywacji szczura do sprawności wydostania się na zewnątrz.

Pierwsze prawo Yerkesa-Dodsona mówi, że zależność pomiędzy intensywnością motywacji a sprawnością działania jest krzywoliniowa i ma charakter odwróconej litery U, co znaczy, że maksymalny poziom wykonania przypada na motywację o średniej wartości.
Drugie prawo Yerkesa-Dodsona pokazuje zależność pomiędzy sprawnością a motywacją oraz trudnością zadania. Pokazuje, że im trudniejsze zadanie, tym mniejsza intensywność motywacji – wystarcza dla osiągnięcia maksymalnej sprawności. Zadanie trudniejsze rozwiązuje się przy mniejszej motywacji. Maksymalną sprawność uzyskuje się przy niewielkiej motywacji.

13. JAKI RODZAJ RELACJI EMOCJONALNEJ ROZGRYWA SIĘ POMIĘDZY PSYCHOANALITYKIEM I JEGO PACJENTEM? JAKIE MOGĄ BYĆ KONSEKWENCJE TEJ RELACJI?

Psychoanaliza, jako teoria i metoda, została stworzona przez Z.Freuda. Termin psychoanaliza oznacza zarówno metodę terapii, jak i teorię osobowości, jej punktem wyjścia była analiza osobistych doświadczeń samego jej twórcy, a także doświadczeń jego pacjentów. Psychoanaliza to sposób rozumienia człowieka i metoda leczenia. Jeśli ktoś ma się wyleczyć, musi myśleć jak psychoanalityk. Jest to jedyna szansa powodzenia. Można leczyć tych, którzy są odpowiednio zdrowi. Nie da się wyleczyć ciężkich przypadków.
Psychoterapia jest systematycznym i celowym sposobem modyfikacji i korekcji osobowości oraz leczenia zaburzeń emocjonalnych za pomocą środków psychologicznych takich, jak: swobodny tok słów, dyskurs, mimika, więź emocjonalna z pacjentem czy samo uczenie nowych umiejętności. Wśród tych środków szczególną rolę odgrywa słowo; rozmowa z pacjentem i analiza wypowiedzi pozwalają poznać jego konflikty i frustracje, pozwalają stwierdzić, jakie zaburzenia emocjonalne u niego występują, pozwalają wreszcie pomóc mu pokonać trudności i samodzielnie wybrać drogę życia. Jednym z celów psychoanalizy jest kształtowanie samoświadomości człowieka.
Psychoanalitycy zakładają, że obszarem konfliktów psychologicznych jest nieświadoma część naszej osobowości. Dlatego celem psychoanalizy jest zgłębienie nieświadomości danej osoby w celu zrozumienia dynamiki nienormalnych zachowań. Podczas terapii psychoanalitycznej pacjent jest zachęcany do przypomnienia i ponownego przeżycia traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa, do uświadomienia ich sobie w bezpiecznym kontekście, co ma pozwolić na powrót tych doświadczeń, ale już pozbawionych lęku, do nieświadomości.
Terapia klasycznej psychoanalizy oparta jest na przeniesieniu – projekcji na psychoanalityka myśli i odczuć jego klienta (w trakcie przeniesienia zostaje nawiązany pewien skomplikowany stosunek interpersonalny między pacjentem a terapeutą; mówiąc o swoich przeżyciach z dzieciństwa pacjent przenosi swoje emocje i postawy z rodziców na terapeutę; przeniesienie takie może mieć charakter pozytywny bądź negatywny w zależności od swoich uczuć; przeniesienie negatywne utrudnia i zaburza proces terapeutyczny), na swobodnych skojarzeniach, podczas których klient mówi to, co przychodzi mu na myśl, nie zważając na, pozorną zresztą, trywialność czy bezsensowność takich skojarzeń (dzięki technice swobodnych skojarzeń psychoanalityk może uświadomić człowiekowi jego wewnętrzną dynamikę, jego konflikt i trudności), oraz na analizie snów, polegającej na interpretowaniu przez psychoanalityka marzeń sennych klienta (sny są rodzajem przeżyć psychicznych, interpretacja ich nie jest łatwa).
W psychoterapii poznawczej pacjent podczas spotkań terapeutycznych krytycznie dyskutuje swoje teorie dotyczące życia, bada rezultaty swego poprzedniego zachowania, formułuje hipotezy. W tej terapii stosunek między terapeutą a pacjentem jest taki, jak między promotorem a jego studentem.
Warunki sesji: sesje zawsze u psychoanalityka. Pacjent powinien leżeć, a lekarz za jego głową. Sesje muszą być płatne. W czasie sesji pacjent powinien mówić wszystko to, co przychodzi mu na myśl (wolne skojarzenia). Pacjent mówi, coraz bardziej ufa psychoanalitykowi. Nawiązuje się między nimi więź zwana przeniesieniem – transferem. W terapii podczas transferu pacjent przeżywa psychoanalityka. Pacjent na niego przenosi inne osoby, nie widzi go. Dopiero wtedy następuje leczenie. W trakcie przeniesienia na psychoanalityka odbywa się regresja. Jest ona lecząca. Jeżeli nie będzie się płacić za wizyty, tzn. że będziemy „dzieckiem” psychoanalityka do końca. Element płacenia również leczy. Obowiązkiem psychoanalityka jest czuwanie nad głębokością regresji – tak, aby był utrzymywany optymalny stan regresji.
14. CZY PSYCHOANALIZA MOŻE MIEĆ ZASTOSOWANIE W REKLAMIE? DLACZEGO?

15. JAKIE METODY POMOCY I TERAPII PROPONUJE PSYCHOLOGIA? KTÓRE Z NICH WYDAJĄ SIĘ BYĆ TU WAŻNE I DLACZEGO?

- terapia behawioralna (in. modyfikacja zachowania) stosowana w szerokim zakresie w terapii zaburzeń zachowania, szczególnie w stosunku do dzieci. Istotą tej techniki jest stosowanie procedur warunkowania, szczególnie warunkowania sprawczego, w celu zmiany zachowania osób poddawanych terapii. Używano jej np. do zmiany zachowania ludzi upośledzonych umysłowo tak, by je zmienić na bardziej akceptowalne dla otoczenia.
- psychoanaliza - oznacza zarówno metodę terapii, jak i teorię osobowości; źródłem terapii psychoanalitycznej jest działalność Freuda i jego uczniów. Opiera się ona na odkrywaniu problemów ukrytych w nieświadomości jeszcze od dzieciństwa. Ich odkrycie pozwala stawić czoło problemom aktualnym. Psychoterapia pozwala na modyfikację i korekcję osobowości oraz leczenie zaburzeń emocjonalnych za pomocą środków psychologicznych takich, jak: swobodny tok słów, dyskurs, mimika, więź emocjonalna z pacjentem czy samo uczenie nowych umiejętności. Wśród tych środków szczególną rolę odgrywa słowo: rozmowa z pacjentem i analiza wypowiedzi pozwalają poznać jego konflikty i frustracje, pozwalają stwierdzić, jakie zaburzenia emocjonalne u niego występują, pozwalają wreszcie pomóc mu pokonać trudności i samodzielnie wybrać drogę życia.
- terapia poznawcza – stosowana w leczeniu depresji i innych zaburzeń; wykazano jej skuteczność w porównaniu z farmakoterapią; w przypadku depresji terapia poznawcza opiera się na założeniu, że pamięć osób depresyjnych faworyzuje materiał negatywny, a przykre wspomnienia podtrzymują nastrój depresyjny; celem terapii poznawczej jest zastąpienie wspomnień przykrych bardziej przyjemnymi. Psychologia poznawcza była również stosowana w terapii stresów zawodowych. Ma na celu zmianę całościowego obrazu świata pacjentów i akceptację osobistej odpowiedzialności za własne życie.
- terapia oparta na psychologii humanistycznej – terapia skoncentrowana na kliencie. Jej celem jest umożliwienie klientom akceptacji samych siebie. W toku terapii indywidualnej lub rodzinnej kształtuje się bardziej realistyczny i zarazem bliższy „ja idealnemu” obraz samego siebie. Terapeuta zajmuje pozycje nieinterwencji, jego rolą jest zachęcanie klientów do mówienia o sobie i ze sobą.

16. JAKIE MOGĄ ZNALEŹĆ ZASTOSOWANIE W REKLAMIE TEORIE PAMIĘCI? KTÓRE Z NICH WYDAJĄ SIĘ BYĆ TU WAŻNE I DLACZEGO?

Psychologia pamięci jest działem psychologii poznawczej (jest to najnowszy kierunek psychologii, gdzie człowiek porównywany jest do komputera; jeżeli uda się przeprowadzić eksperyment, iż zastosujemy bodziec wobec człowieka i komputera, człowiek i komputer zareagują tak samo. Tak, jak zbudowany jest komputer, tak jest zbudowany ludzki umysł.
Pamięć składa się z pewnego zasobu i miejsca, w którym odbywa się myślenie.
Istnieje szereg wytworzonych związków chemicznych, które niosą ładunki elektryczne. Ich krążenie to nasza pamięć (trochę jak pamięć komputera). O pamięci decyduje cały organizm.
Elementy procesu zapamiętywania:
1. zapamiętywanie:
- mimowolnie
- dowolnie – skupiamy się, aby coś zapamiętać
2. przechowywanie – jest to proces aktywny, proces ustawicznego obracania informacją
3. odtwarzanie
Modele procesu pamięciowego (2 typy):
1. Model pamięci strukturalnej – obrazuje pamięć jako coś trwałego, jak wpadnie do struktur to zostanie zapamiętany
- pamięć sensoryczna – jest bardzo dokładna, bardzo krótka (najwyżej 1 sek. przy dotyku, a dotyk jest zapamiętywany najdłużej) pamięć ultrakrótka. Można zapamiętać ok. 18 elementów
- pamięć krótkotrwała – treści 7 (+/- 2) elementów, tu odbywa się nasze myślenie; warunek – jeżeli co 15 sek. są powtarzane, to 7 (+/-2) elementy mogą się w pamięci krótkotrwałej utrzymać. Składa się z powtórek wewnętrznych.
- pamięć trwała – tu przenosi się informacja po zinterpretowaniu – nie pamiętamy bodźca (np. czerwone światło), lecz interpretację (nie mogłem przyjechać); nie ma możliwości zapomnienia. Element ten zawsze jest. W trakcie życia tracimy natomiast zdolność odtwarzania.
2. ...

17. WYMIEŃ NAZWISKA KILKU WIELKICH OSÓB MAJĄCYCH SWÓJ DOROBEK W PSYCHOLOGII. ZA CO SĄ CENIENI?

Wilhelm Wundt – ojciec psychologii, twórca pierwszego laboratorium psychologicznego
Zygmunt Freud – twórca psychoanalizy
Piaget – twórca psychologii rozwojowej dziecka, tzw. modelu Piagetowskiego
Skinner – twórca koncepcji psychologii behawioralnej
Pawłow – słynne doświadczenie z psem – podstawy koncepcji behawiorystycznej
Maslow – stworzył teorię potrzeb
Eliot Arronson – jeden z czołowych psychologów społecznych
Philip Zimbardo – czołowy psycholog kliniczny
Reykowski – czołowy psycholog z dziedziny emocji i motywacji
Strelau – czołowy psycholog z temperamentu i osobowości


18. NA CZYM POLEGA DYSONANS POZNAWCZY. PODAJ PRZYKŁADY, GDY REAGUJEMY ZGODNIE Z USTALENIAMI TEJ TEORII. JAK OCENIASZ WAGĘ I ZNACZENIE KONCEPCJI DYSONANSU POZNAWCZEGO DLA PROBLEMATYKI ZARZĄDZANIA? UZASADNIJ KONKRETAMI SWOJE STANOWISKO.

Teorię dysonansu poznawczego opracował Leon Festinger. Jest to bardzo przydatna teoria, gdyż pozwala przewidzieć jak się zachowa człowiek i jednocześnie pokazuje czarne strony duszy ludzkiej.
W jednej osobie istnieją dwie informacje, które są ze sobą niezgodne. Jak się ktoś zachowa, by zmniejszyć napięcie.
W 1964 r. przeprowadzono badanie – raport nt. szkodliwości palenia w USA. 90% osób niepalących stwierdziło, że raport jest prawdziwy, 10% - że jest nieprawdziwy. Wśród palących wystąpił dysonans: 9% rzuciło palenie, 40% stwierdziło, że raport nie udowadnia związku pomiędzy paleniem a rakiem, pozostali – stwierdzili, że palą mało i że raport nie dotyczy ich, część osób ograniczyła palenie. Raport nie mówił nic o ilości wypalonych papierosów. Dysonans poznawczy osiągnięto przez manipulowanie informacją. Ludzie tłumaczą sobie, że są dobrzy: palę – mówię, że raport kłamie; palę – ograniczam palenie; palę – raport nie dotyczy mnie, bo palę mało. Człowiek redukuje dysonans poznawczy, by wierzyć, że ma on dalej słuszność.
Dysonans pozwala przewidzieć zachowanie – zachowanie to będzie takie, żeby człowiek czuł się dobrze. Likwiduje to nieprzyjemne napięcie.
Dokonano ogłoszeń o promocyjnej sprzedaży samochodów. Wielu ludzi oglądało je. Gdy osoba decydowała się na zakup, wypełniała b. dużo formularzy. Następnie sprzedawca szedł do kierownika, wracał i mówił, że nastąpiła pomyłka i że samochód kosztuje więcej. Mimo większej ceny, osoba ta kupowała samochód. Kiedy osoba była sama, wymyślała sobie dobre strony tego samochodu. Utwierdzała się w podjętej decyzji.
Zawsze reagujemy zgodnie z zasadami dysonansu – kiedy nie mamy czasu na zastanowienie, gdy nie ma osoby, z którą możemy porozmawiać.
Fizjologiczne skutki dysonansu:
- reguluje poczucie głodu
- pragnienia

19. USTAW PRZEDSTAWIANE KONCEPCJE OSOBOWOŚCI W SZEREGU OD TEJ, KTÓRA UJMUJE TWOIM ZDANIEM NAJPEŁNIEJ OBRAZ CZŁOWIEKA DO TEJ, KTÓRA UJMUJE GO NAJGORZEJ. UZASADNIJ SWÓJ WYBÓR.

- psychoanalityczna teoria osobowości – najbogatsza. 3 warstwy:
1. id
2. ego
3. superego
- behawioralna teoria osobowości – osobowość jako zespół cech wyuczonych

20. CO MOŻNA POWIEDZIEĆ O OSOBIE, KTÓRA MA ILORAZ INTELIGENCJI 140? JAK PROGNOZUJESZ JEJ SUKCES ŻYCIOWY I ZAWODOWY?

Statystycznie ludzie o tak wysokim ilorazie inteligencji są dobrzy w rozwiązywaniu złożonych zadań abstrakcyjnych jednak mają problemy w kontaktach interpersonalnych. Inteligencja nie ma wpływu na sukces życiowy i zawodowy człowieka (eksperyment pyt. 5). Związana jest natomiast z odnoszeniem szeroko pojętego sukcesu, satysfakcji życiowej i szczęścia. A więc ta osoba może ale nie musi osiągnąć sukces życiowy i zawodowy.