Postać i życie Jezusa Chrystusa w wybranych utworach literackich
Literatura podmiotu
- Brandstaetter Roman
„Jezus z Nazarethu”
Wydanie III „W drodze” (X krajowe), Poznań 1996
Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów
ISBN 83-7033-023-1
- Dobraczyński Jan
„Cień Ojca”
Wydanie IX, Warszawa 1997
Instytut Wydawniczy PAX
ISBN 83-211-0923-3
- Ewangelie według św. Mateusza, Marka, Łukasza, Jana
Pismo Święte Nowego Testamentu
Opracowanie – Zespół Biblistów Polskich
Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2002
ISBN 83-7014-445-4
- Szelburg Zarembina Ewa
„Matka i Syn”
Wydanie V, Warszawa 1976
Instytut Wydawniczy PAX
ISBN
Literatura przedmiotu
- Ewangelia Jezusa
rozdziały: „Geografia Palestyny za czasów Jezusa”
„Sytuacja polityczno-religijna”
Wydanie polskie opracowane przy współpracy z ditions du Dialogue (Paryż)
Wydawnictwo ditions du Dialogue, Paryż 1980
ISBN 2-85316-031-9
- Wojnikiewicz Krzysztof
„Życie Jezusa Chrystusa”
[online], wersja 1.0 z września 2001. roku
[dostęp 25 luty 2005], dostępny w World Wide Web:
- ks. Piotrkowski
„Milczący świadek zmartwychwstania”
dwumiesięcznik „Miłujcie się”, rok 2001, nr 3-4, strony 6-8
Ramowy plan wypowiedzi
1. Sytuacja społeczno-polityczna w Palestynie w I wieku naszej ery.
2. Początki publicznej działalności Jezusa z Nazaretu i pierwsze reakcje Żydów i Rzymian.
3. Wzmianki o Jezusie Chrystusie w literaturze niechrześcijańskiej.
4. Różnice w ukazaniu postaci Jezusa zawarte w czterech Ewangeliach
5. Przedstawienie Jezusa Chrystusa i Jego działalności w wybranych utworach literackich:
a) Roman Brandstaetter – „Jezus z Nazarethu”
b) Jan Dobraczyński – „Cień ojca“
c) Ewa Szelburg Zarembina – „Matka i Syn“
6. Potwierdzenie istnienia postaci Jezusa.
Materiały pomocnicze
- zdjęcie Całunu Turyńskiego
- mapa Palestyny czasów Jezusa
TEMAT
Palestyna znajduje się w Azji, na Bliskim Wschodzie. Jej sytuację polityczno-kulturalną charakteryzowało złączenie wielu narodów dokonane przez Cesarstwo Rzymskie, do którego Palestyna należała od 6. roku n.e. Polityczne połączenie miało sprzyjać ujednoliceniu religijnemu: nastąpiło mieszanie się religii greckiej z religiami lokalnymi. W synkretyzmie tym wyjątek stanowili Żydzi, których wiara w obietnice dane im przez ich Boga była zbyt silna, aby zaakceptować zrównanie religijne.
Około 6-7 roku p.n.e. Cezar August wydał rozporządzenie o powszechnym spisie ludności. Żydzi podążali do swoich rodzinnych miast w celu dokonania wpisu. Jest to główny powód, dla którego Jezus narodził się w Betlejem, w mieście, z którego pochodził Jego „ziemski” ojciec. Jego narodzenie w stajence również można wytłumaczyć poprzez napływ ludności i brak miejsca w mieście.
Początki działalności Jezusa przyniosły Żydom wielkie nadzieje, ale i również podzieliły społeczeństwo. Z jednej strony od dawna nie mieli jakiegokolwiek przywódcy, który wyzwoliłby lud spod panowania zaborcy. Z drugiej jednak strony Palestynę nawiedzali fałszywi prorocy, których bali się zwłaszcza kapłani i faryzeusze. Już po cudzie zamiany wody w wino na weselu w Kanie Galilejskiej niektórzy uradowali się przyjściem obiecanego Mesjasza, inni zaś niedowierzali lub sądzili, iż władza Nazaretańczyka pochodzi od pana podziemia – Baal Zebuba.
Różnice w rozumieniu nauk, cudów, a także w ukazaniu życia Chrystusa widoczne są również w czterech Ewangeliach. Najbardziej rzuca się w oczy długość Jego publicznej działalności – według św. Jana trwała ona około 3 lat, w przeciwieństwie do 1 roku u innych Ewangelistów. Również style pisania oraz adresaci poszczególnych Ewangelii są nieco inne. Święty Marek pisze swoją wersję wydarzeń do Żydów lub chrześcijan nawróconych z judaizmu, u których zakłada znajomość rytuałów żydowskich, których nie wyjaśnia, oraz często posługuje się symbolicznymi liczbami znanymi w Starym Testamencie. Drugi z autorów bezpośrednich, św. Jan, piszący o sobie „uczeń, którego Jezus miłował” dokładnie opisuje wszystkie cudy Chrystusa oraz historię Jego męki. Ewangelista Marek, pośrednio bezpośredni, uczeń świętego Piotra zwraca uwagę, prawdopodobnie z polecenia swojego nauczyciela, na wszystkie błędy apostoła Piotra – dokładnie opisuje jego błędy, zaparcia. W przeciwieństwie do Mateusza Marek szczegółowo relacjonuje czyny Jezusa i nie przytacza zbyt wiele Jego mów. Autor kolejnej Ewangelii, uczeń św. Pawła – św. Łukasz na pierwszy plan wysuwa temat męki i zmartwychwstania Jezusa, który od rozpoczęcia swej działalności w Galilei zbliża się powoli, lecz zdecydowanie do Jerozolimy, gdzie ma umrzeć.
Cztery Ewangelie przekazują nam fakty z działalności Chrystusa, niestety autor żadnej z nich nie wspomina o życiu Jezusa w okresie od 12 roku życia, gdy zaginął swoim rodzicom w Jerozolimie, aż do jego pierwszych publicznych wystąpień w wieku szacowanym na około 30 lat. Każdy może się domyślać mniej lub więcej, co wtedy robił Chrystus.
Na takich domysłach, objaśnieniach, wywodach jest zbudowana książka Romana Brandstaettera, pod jakże niebanalnym tytułem „Jezus z Nazarethu”. Brandstaetter dobrze znający dawne tradycje żydowskie, które pomimo lat nie zmieniły się bardzo, przedstawia Chrystusa w wieku młodzieńczym przede wszystkim jako kochającego syna, niesamowitego ucznia oraz odpowiedzialnego pracownika. Autor posiada pewne wątpliwości natomiast, co do zawodu Jezusa, z którym utożsamiali go Ewangeliści. Brandstaetter uważa, iż Jezus nie był, tak jak Jego ojciec cieślą, ale pasterzem lub rolnikiem. Dlatego, większość Jego przypowieści związanych jest z rolnictwem, a siebie porównuje do Pasterza.
Jezus Chrystus dorasta pod okiem Maryi i Józefa, swoich ziemskich rodziców oraz chazana - nauczyciela. Według autora w tym czasie poznaje przyszłe przypowieści, podróżuje wielokrotnie do Jerozolimy na święta Pesach, gdzie w wieku 12 lat wdaje się w rozmowę z faryzeuszami i uczonymi w piśmie. Brandstaetter uważa, iż była to rozprawka na temat handlu w świątyni.
W książce kulminacyjnym momentem poza-ewangelicznego życia Chrystusa jest egzamin, polegający na przeczytaniu i skomentowaniu fragmentu Tory przed całym zgromadzeniem w domu modlitwy. Od tego momentu mieszkańcy Nazarethu zaczynają czuć do Jezusa zazdrość i wypływającą z niej niechęć wspominaną w Ewangeliach.
Jezus Chrystus jest kochającym Synem nie tylko u Brandstaettera. Ewa Szelburg Zarembina przedstawia Go jako osobę poddaną zupełnie woli Matki, dla której zrobiłby wszystko. Poetka uważa, iż pierwszy cud w Kanie Galilejskiej miał miejsce właśnie dzięki Maryi.
Wesoły, młody, pogodny, silny. Taki jest Jezus w oczach Maryi. Takim od Niej odszedł, gdy wybrał pierwszych uczniów na Jeziorze Galilejskim, takim do Niej wracał po wielu miesiącach nieobecności.
Maryja, według Ewy Szelburg Zarembina uważała jednak Jezusa za nieco naiwnego. Powierzył kontynuację Swego dzieła uczniowi, który trzykrotnie się Go zaparł.
Z ojcowskiego punktu widzenia w „Cieniu Ojca” Chrystus jest darem Bożym zesłanym na ziemię dla odkupienia ludzkości. Jezus Dobrackiego nie jest, tak jak u Brandstaettera przeszkodą dla Józefa do założenia rodziny i wydania potomstwa z Maryją. Józef ceni sobie bardzo swojego „adoptowanego” Syna. Solidny i wytrwały w pracy Jezus jest dziedzicem wszystkich umiejętności Józefa.
Aby poznać dokładnie życie Jezusa, należałoby odpowiedzieć sobie na pytanie nieporuszane do XIX wieku n.e.: „Czy postać Jezusa Chrystusa, założyciela religii chrześcijańskiej istniała naprawdę?”. Odpowiadając na nie, nie sięgnęlibyśmy do którejkolwiek z Ewangelii, które kategorycznie odpowiedzą „Tak”, ale do ksiąg, kronik, czy pamiętników autorów niechrześcijańskich i ówczesnych Chrystusowi.
Jednym z takich autorów jest Józef Flawiusz, żydowski kapłan i historyk, który przedstawiając dzieje narodu żydowskiego od początków do wybuchu powstania przeciw Rzymowi w 66 n.e. wspomina o Jezusie Chrystusie. Pisze o „Jezusie żyjącym w tym czasie, człowieku mądrym, o ile można Go nazwać człowiekiem. Czynił bowiem on rzeczy niemożliwe”.
Flawiusz przedstawił też Ewangeliczną prawdę o śmierci Jezusa – doniesienie na Niego przez najznakomitszych mężów Żydowskich i wydanie przez Poncujsza Piłata na śmierć.
Nie tylko żydowskie źródła opisują postać Jezusa. Jest o Nim mowa w listach Rzymskich namiestników i ich sekretarzy.
Również Koran, a także teologia islamska nie kwestionuje historyczności Jezusa. Mahomet jednak nie nazywa Jezusa Synem Bożym, gdyż mogłoby to zagrozić monoteizmowi i byłoby nawiązaniem do mitologii. W Islamie Chrystus jest prorokiem muzułmańskim, gdyż wzywał on ludzi, aby stali się sługami Boga, posłusznymi woli Allacha.
Jednak najbardziej wiarygodnym, chociaż niemym świadkiem o życiu, a raczej śmierci Nazaretańczyka jest Całun Turyński. Dowiedziono naukowo, iż nie może być to falsyfikat. W Całunie spoczywał Żyd, żyjący w pierwszym wieku. Odbicie krwi z ran potwierdza Jego śmierć na krzyżu w sposób przedstawiony przez czterech Ewangelistów, zaś odbicie z okolic oczu wskazuje dwie monety rzymskie bite około 33 n.e., położone na oczach według tradycji żydowskiej.
Nie wyjaśniono natomiast sposobu wypalenia się wewnętrznej warstwy tkaniny. Zostało ono dokonane w temperaturze porównywalnej z temperaturą przy wybuchu bomby atomowej, nie naruszając przy tym zewnętrznych części materiału.
Czy mogła to być energia Chrystusa Zmartwychwstałego?
Każdy sam powinien sobie odpowiedzieć na to pytanie.