Ruch oporu. II Wojna światowa
Ruch opou. II Wojna Światowa
Ruch oporu to walka społeczeństw państw totalitarnych lub krajów okupowanych skierowana przeciwko władzom państw lub administracji okupacyjnej podczas II wojny światowej. Nazwa ruch oporu powstała we Francji (resistance) i został przyjęty przez historyków we wszystkich krajach. Ruch oporu rozwinął się głównie na tereni państw okupowanych
- w Europie najsilniej w Polsce, Jugosławii, Francji, Grecji ale też i w Holandii, Belgii, Norwegii, Dani.
- w Azji najsilniej w Chinach, Filipinach, Holenderskich Indiach Wschodnich, Indochinach, Malajach.
- w Afryce najsilniej w Etiopii
Ruch oporu występował także w państwach osi Włoszech, Słowacji i Bułgarii. Ruch oporu obejmował różnorodne formy organizacyjne i metody prowadzonej walki.
W pierwszym okresie wojny był prowadzony tak zwany opór bierny tj. sabotowanie zarządzeń władz, łamanie dyscypliny pracy, manifestacje i strajki, samoobrona ekonomiczna (tak zwany czarny rynek), propaganda tj. wydawanie czasopism i ulotek, tajne nauczanie, dostarczanie fałszywych dokumentów osobom zagrożonych represjami, pomoc jeńcom wojennym zwłaszcza organizowanie ucieczek z obozów. Oprócz wyżej wymienionych form oporu występowały także wojskowe formy walki które obejmowały sabotaż i dywersje tj. niszczenie urządzeń przemysłowych (bitwa o ciężką wodę), atakowania linii komunikacyjnych (walka o szyny, działalność polskiego ruchu oporu w akcji Wachlarz), a także odwet (zamach na funkcjonariuszy władz okupacyjnych miedzy innymi zamach na Kuschera), gromadzenie broni oraz działalność wywiadowcza. Ruch oporu prowadził także walki zbrojne, wojnę partyzancką oraz powstania lokalne i powszechne. W 1944 wybuchły powstania w Warszawie, Paryżu i na Słowacji. W większości państw ukształtowały się dwa odłamy ruchu oporu realizujące odmienne koncepcje walki z okupantem:
- ruch oporu podporządkowany władzom państwa na uchodźstwie. Unikał on przed wczesnych wystąpień zbrojnych powodujących ofiary
- komunistyczny który zaczął się tworzyć po 1941 r. tj. po rozpoczęciu wojny niemiecko – sowieckiej.
Komuniści dążyli do powstania powszechnego przez rozwój walki zbrojnej bez względu na okoliczności i do zdobycia władzy po wyzwoleniu.
Ruch oporu wspierały państwa alianckie. W 1944 r władze Brytyjskie utworzyły „Kierownictwo operacji specjalnych” (SOE) kierujący dywersją i sabotażem w wielu krajach okupowanych. SOE dostarczało środków materialnych i finansowych oraz szkoliło żołnierzy. W 1942 r działalność podjął amerykański zarząd służb strategicznych DSS który podejmował takie same działania jak SOE. W 1943 r w Europie DSS został połączony z SOE. Ruch oporu największą pomoc uzyskał w 1944 r. prze lądowaniem wojsk alianckich w krajach przewidywanych operacji wojennej. Ruch oporu wsławił się spektakularnymi osiągnięciami takimi jak: w Norwegii 28 II 1943 r grupa sabotażowa norweskich żołnierzy zrzuconych na spadochronach samolotów brytyjskich poważnie uszkodziła siłownie Norsk Hydro fabryka ta produkowała dla Niemców ciężką wodę istotną w badaniach naukowych nad bronią atomową. 20 II 1944 r norweski ruch oporu zatopił prom przewożący ładunek ciężkiej wody z zakładów hydro elektrycznych w Ryukan do laboratorium w Niemczech. W Polsce zaś oddziały armii krajowej wywieźli do Anglii prototyp rakiety V1, V2.
Ogółem w ruchu oporu walczyło kilka milionów ludzi. Najbardziej rozwiniętym ruchem oporu był polski ruch oporu. W Polsce stworzono państwo podziemne które obejmowało wszystkie dziedziny życia społecznego. Delegat rządu podziemnego w Polsce był członkiem rady ministrów rządu RP na uchodźstwie. W ramach struktury państwa podziemnego działały partie polityczne. Po wyzwoleniu z pod okupacji w części państw w których działał ruch oporu doszło do wojen domowych. Komuniści kontynuowali walkę zbrojną w celu zdobycia władzy. Miało to miejsce w Grecji, Indochinach, Filipiny. W państwach zajętych przez armię czerwoną część ruchu opory pozostała w podziemiu i zwalczała władzę komunistyczne.