Pierwsza pomoc

PIERWSZA POMOC jak najszybsze wykonanie czynności ratunkowych, które są niezbędne i możliwe do przeprowadzenia w konkretnej sytuacji i mają na celu utrzymanie czynności organizmu poszkodowanego, niedopuszczenie do powikłań, złagodzenie bólu i zapewnienie pomocy lekarskiej. Zasady udzielania pierwszej pomocy szybkie ustalenie przyczyny wypadku; wyeliminowanie działania czynnika uszkadzającego; ustalenie doznanych obrażeń, przede wszystkim sprawdzenie stanu przytomności, skontrolowanie tętna i oddechu. REANIMACJA śmierć kliniczna: stan ustroju w ciągu pierwszych minut po zatrzymaniu krążenia i oddychania. Tkanki korzystają z zawartego w nich tlenu, ale następuje stopniowe zaburzenie i wygasanie dotychczasowych funkcji ustroju i nie doszło jeszcze do nieodwracalnych zmian w ośrodkach kory mózgowej, ok. 5min. śmierć biologiczna: po śmierci klin., całkowite ustanie funkcji mózgu, świadczą o tym znamiona śmierci (od znacznego oziębienia ciała), występują po kilku godzinach od śmierci, podstawą do stwierdzenia zgonu jest nieskuteczność reanimacji i niedoprowadzenie do powrotu krążenia i oddych. „usta usta”: klęknąć koło głowy ratowanego, unieść mu kark, odchylić głowę głęboko do tyłu i odciągnąć żuchwę; nabrać głęboko powietrza, rozchylić szeroko swoje usta, otoczyć usta ratowanego, placami ręki, która uciska czoło zacisnąć mu skrzydełko nosa, objąć szczelnie wargami usta, wdmuchnąć powietrze, obserwować klatkę „usta nos”: nie odciągać żuchwy, usta zamknięte, wdmuchiwać przez nos; 10-12/min masaż serca: położyć na wznak na twardym podłożu, rozpiąć ubranie, osłonić klatkę piersiową, 2 rękami wyprostowanymi w łokciach (nasada 1 dłoni na mostku w dolnej 1/3 długości, 2 na krzyż na wierzchu pierwszej), obniżenie poziomu mostka o ok. 4cm (uciśnięcie w ten sposób serca, 80-100/min, 1 ratownik: 15 ucisków i 2 wdmuchnięcia, 2 ratow.: jednocześnie, 1 oddech na 5 ucisków, wykonowyać do pojawienia się tętna, zaróżowienia skóry i warg, samoistnego oddychania, potem poz. boczna ustalona. OPARZENIA CIEPLNE I CHEM. (cieplne: działanie wys. temp. na powłoki)1o zaczerwienienie, pieczenie (chłodzenie zimną wodą 10min., można bez opatrunku) 2o ból, obrzęk tkanek, pęcherze z płynem surowicznym (jałowy opatrunek) 3o martwica z ubytkami skóry i tkanek, zwęglanie. Ciężkie pow. 15% ciała dorosłego i 10% dziecka (postępowanie jak z raną, słona woda do picia, słaba herbata)(chem: działanie substancji żrących) kwasy - suchy strup (ścięcie białek tkankowych) ługi - strup miękki, przenikający głęboko. Oparzenie ze wstrząsem: dbać o utrzymanie oddychania i drożność górnych dróg oddech, środek przeciwbólowy. Oparzenia rozległe: unieruchomienie. Żadnych maści, tłuszczów, przecinania pęcherzy, zdjąć pierścionki, paski, nie odrywać przylepionej odzieży. Chemiczne: a) kwasy: przemyć dużą ilością wody i 3% roztworem sody oczyszczonej, wodą mydlaną, kredą b) zasady: woda i 1% roztwór kwasku cytrynowego, octowego, potem jak przy zwykłych oparzeniach c) fosforan: zanurzyć ciało w wodzie, fosfor ugasić opatrunkiem z 5% roztworem siarczanu miedzi, roztworem sody oczyszczonej d) napalm: ugasić płomień, opatrunek z siarczanem miedzi, jak przy zwykłych oparzeniach WSTRZĄS POURAZOWY po krwotoku, ciężkim zranieniu, złamaniu, oparzeniu a) pobudzenie: niedługo po urazie, niespokojny, żywo reaguje na bodźce otoczenia, pobudliwy, jęczy, chaotycznie mówi o swoim cierpieniu, żąda pomocy, gwałtownie się porusza b) bezwład: po 1-2 godz. obojętny na otoczenie, uspokaja się, niechętnie odpowiada, apatia, blada i spocona skóra, tętno ponad 120/min. , słabe, nieregularne, szybki, powierzchowny oddech, nie oddaje moczu, traci przytomność, śmierć. Zapobieganie: opanowanie bólu (skuteczne unieruch. złamań, zatamowanie krwi, środki przeciwbólowe, opatrunek), podanie płynów, ciepłe okrycie, ułożenie, podtrzymywanie psych. Leczenie: w szpitalach itd., doprowadzenie do prawidłowego stanu ukł. krążenia, zupełnego zniesienia bólu, szybkie usunięcie przyczyny wstrząsu KRWOTOKI (krwawienia) - przerwanie ciągłości naczynia krwionośnego i wydostanie się krwi poza jego obręb. Jeśli upływ krwi odbywa się powoli i z małych naczyń, to jest to krwawienie. Podział ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia a) tętniczy: wypływająca z tętnicy krew jest jasnoczerwona i tryska przerywanymi rzutami zgodnie z akcją (skurczami) serca b) żylny: wolny i ciągły wypływ z rany nieprzerwanego strumienia krwi o barwie czerwonowiśniowej c) miąższowy: krwawienie powstaje w ranach tkanek miękkich na skutek uszkodzenia większej liczby naczyń włosowatych; krwawienie miąższowe z wątroby, śledziony, nerki może być bardzo obfite i niebezpieczne dla życia. Podział w zależności od widocznych objawów a) zewnętrzny: krew wydostaje się na zewnątrz i jest widoczna (krwotok z nosa, jamy ustnej, odbytu, rany skóry) b) wewnętrzny: trudny do rozpoznania, gdyż krew gromadzi się wewnątrz jam ciała; najczęściej krwotoki wewnętrzne towarzyszą uszkodzeniom naczyń w jamie czaszkowej, klatce piersiowej, jamie brzusznej. Objawy: a) krwotoku do jamy czaszkowej: ból głowy, czasami wymioty, nagłe porażenie mięśni części ciała, utrata mowy i przytomności b) krwotoku z płuc do oskrzeli: kaszel z odkrztuszaniem jasnoczerwonej, spienionej krwi c) krwotoku żołądkowego: wymioty krwią o barwie brunatnej podobnej do fusów od kawy, osłabiony, skłonny do omdleń d) krwotoku jamy brzusznej: objawy ogólnego wykrwawienia (bladość skóry), gwałtowne bóle i wzdęcia brzucha, wymioty e) krwotoków wewnętrznych po większej utracie krwi: postępujące osłabienie ogólne, bladość skóry, szybkie tętno, przyśpieszony oddech, uczucie pragnienia, poty, ogólny niepokój i nudności, szum w uszach, mroczki przed oczami, postępujące uczucie zimna. Skutki: utrata krwi może wywołać poważne zaburzenia w całym organizmie, niebezpieczeństwo krwotoku zależy od szybkości utraty krwi i jej ilości a) ubytek ok. 1l krwi u dorosłego nie stanowi bezpośredniego zagrożenia (jeśli nie jest to krwotok gwałtowny), bo organizm uruchamia mechanizmy obronne zapobiegające zaburzeniom w układzie krążenia - przy szybkiej utracie większej ilości krwi spada ciśnienie tętnicze i występują zaburzenia w pracy serca, co jest bezpośrednią przyczyną niedokrwawienia mózgu i prowadzi do śmierci b) orientacyjnie można określić utratę krwi wielkością dłoni; otwarte rany mierzy się otwartą dłonią, okolice zmiażdżone i stłuczenia pięścią, w obu przyp. rana o pow. 1 dłoni oznacza utratę ok. 0.5 l krwi c) utrata w ciągu kilku godz. ok. 1.5-2 l krwi u dorosłego człowieka powoduje zazwyczaj śmierć, taka ilość krwi może wypłynąć z dużej tętnicy (ramiennej, udowej, szyjnej) w ciągu kilku minut - te krwotoki są najgroźniejsze d) znaczna utrata krwi (wykrwawienie) odznacza się objawami charakt. dla krwotoków wewn., bladość skóry jest najmniej pewnym objawem wielkości krwotoku (towarzyszy wielu urazom), większe znaczenie ma bladość warg, błony śluzowej jamy ustnej, spojówek oczu; przyśpieszonemu, spłyconemu oddechowi dążącemu do zrównoważenia niedotlenienia towarzyszy uczucie duszność; organizm dąży do uzupełnienia ilości płynów, dlatego chory odczuwa zwiększone pragnienie; niedotlenienie tkanki mózgowej powoduje ogólny niepokój i nudności; zaburzenia termoregulacji organizmu są przyczyną postępującego uczucia zimna. Zagrożenie życia powstaje, gdy dochodzi do wstrząsu pokrwotocznego: przyśpieszenia tętna pow. 140/min., obfite poty, pobudzenie ruchowe, zaburzenia świadomości, spadek ciśn. tętniczego poniżej 80-70 mmHg Środki i sposoby tamowania krwotoków: a) na miejscu wypadku można zatamować tylko krwotok zewn. przez uciśnięcie uszkodzonego naczynia opatrunkiem uciskowym b) opatrunek uciskowy - położenie bezpośrednio na pow. rany odpowiednio dużej ilości jałowego materiału lub gazy, którą mocno przywiązujemy bandażem c) przy krwotoku tętniczym należy ucisnąć tętnicę powyżej miejsca krwawienia, przy krwotoku żylnym poniżej d) krwotok z tętnic znajdujących się w kończynach: zmiana pozycji kończyny przez jej max. zgięcie w stawie lub przyciśnięcie do kości. URAZY KOŚCI I STAWÓW: złamanie: przerwanie ciągłości substancji kostnej; zamknięte: skóra nie przerwana; otwarte: skóra przerwana, cieknie krew; proste: uszkodzona tylko kość; skomplikowane: kość, naczynia, nerwy; są też pojedyncze i wielokrotne. zwichnięcie: główka kości wychodzi z panewki, widoczne zniekształcenie stawu, prawie niemożliwe wykonywanie ruchów przez ból i obrzęk, rozerwanie torebki stawowej, stawy: łokciowy, barkowy, biodrowy, śródręczno-paliczkowy, szczęki dolnej, żuchwy, otwarte: przez skórę przebije się kość skręcenie: gwałtowny, nieprawidłowy ruch, naciągnięcie, lub częściowe przerwanie torebki stawowej i wiązadeł stawowych, kości wracają do właść. położenia, uszk. cz. miękkich, obrzęk stawu, wylewy podskórne, bolesne i ograniczone ruchy, stawy: skokowy, kolanowy, nadgarstkowy stłuczenie: słabsze działanie siły zewn. na staw, ruchy utrudnione przez obrzęk sąsiednich tkanek, tkanka podskórna, mięśnie, drobne naczynia krwionośne, torebka stawowa i okostna Rozpoznawanie złamań: gwałtowny ból natychmiast po złamaniu nasila się przy próbie ruchu i uciskaniu, następująca utrata lub ograniczenie czynności kończyn, zniekształcenie kończyny, obrzęk, nieprawidłowe ruchy towarzyszące przemieszczaniu odłamków kostnych, lęk przed dotykiem kończyny; najpoważniejsze: kości czaszki, kręgosłupa, miednicy, kości udowej, żeber; a) czaszka: utrata przyt., porażenia, wymioty (podstawa czaszki: krew z nosa i uszu); b) kręgosłup: porażenia kończyn dolnych (kręgi szyjne: porażenie kończyn górnych - następstwo uszk. rdzenia kręgowego; c) miednica: ból przy ruchach i próbie oburęcznego uścisku miednicy, w jamie brzusznej, w okol. spojenia łonowego i pachwin, w okol. krzyżowej (pęcherz moczowy: krwiomocz); d) kość udowa: skrzywienie uda, całkowite przekręcenie kolana, podudzia, stopy, czasem skrócenie kończynę e) żebra: ból przy oddychaniu i ucisku na klatkę pierś., pobudzenie do kaszlu, duszność Pierwsza pomoc w urazach kości i stawów: unieruchomienie uszkodzonego stawu, kości, doraźne unieruch. przed urazami tkanek, naczyń, nerwów nie przesuwać ciała, nie ruszać kończyną, nie nastawiać, wezwać lekarza, złamaną kończynę podnieść powyżej poziomu serca, aby zmniejszyć obrzęk i ból obłożyć kończynę zimnym okładem, złamanie otwarte: na początku opatrzyć ranę; Unieruchamianie: 2 sąsiednie stawy, powyżej i poniżej złamania, przy skręceniu i zwichnięciu wystarczy uszkodzony staw, różne rodzaje unieruch. zasady: dokładne wymodelowanie szyny, przymierzanie do zdrowej kończyny, przedmiot unieruchamiający wymościć ligniną, watą, w miejscach występów kostnych wata, gaza lub chusteczka, sprawdzić czy nie za mocno zabandażowano (zaciśnięcie żył), pozycja siedząca lub stojąca, w złamaniach palców, śródręcza, dłoni unieruch. palce, dłoń przedramię aż do łokcia. temblak (powiesić ramię na szyi), pod palce wałek z waty; przedramię: przedramię, dłoń, palce, staw łokciowy, temblak; kość ramienna: przymocować do piersi chustami trójkąt., szyna od kręgosłupa, wzdłuż zgiętej w łokciu kończyny do stawu nadgarst., temblak; skokowy i śródstopie: połowa podudzia, szyna na tylnej pow. kończ. od poł. uda do stopy, można 2 szyny z boku; udowe: 2 szyny - zewn. pacha - pięta, wewn. krocze - pięta, złączyć kończyny; szczęka i nos: proca lub chusta; czaszka: bezpieczne ułożenie; kręgosłup: przenosić na leżąco, na twardym podłożu, bez zmiany pozycji; miednica: na plecach, wałek pod kolana; żebra: ścisłe okrężne obandażowanie klatki na wydechu