Geneza i zadania Unii Europejskiej

Idea wspólnej, zjednoczonej Europy, narodów współpracujących ze sobą w ramach jednej wielkiej struktury pojawiła się w historii myśli politycznej wielokrotnie. Pomysły na zjednoczoną Europę różniły się w znacznym stopniu: począwszy od Europy jednoczonej pod jednym berłem (np. Karola Wielkiego), przez pomysł utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy ogłoszony przez Wiktora Hugo w 1849 roku, po koncepcje federacji czy też unii narodów na obradach Kongresu Europejskiego w Hadze w 1948 roku.
Pierwsze działania jednoczące Europę podjęto w latach 50-tych XX wieku.
Znaczącym krokiem w kierunku utworzenia Unii Europejskiej było podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego w 1986 roku. Ustanowiono wówczas Radę Europejską, w skład której wchodzą szefowie rządów państw członkowskich.
Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastrch w lutym 1992 roku stanowił nowy etap integracji europejskiej. Przyjął on kalendarium na wprowadzenie wspólnej waluty euro, będącej konsekwentnym zakończeniem procesu tworzenia rynku bez granic.
Do najważniejszych celów Unii należą: zapewnienie bezpieczeństwa, postępu gospodarczego i społecznego, ochrona praw i interesów obywateli oraz szeroko zakrojone działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego.
W grudniu 1991 roku zostały podpisane przez Polskę, Węgry i Czechosłowację układy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi, tzw. Układy Europejskie. Realna stała się możliwość uzyskania pełnego członkostwa w Unii, czyli włączenia naszego kraju w ów ogromny europejski organizm. Proces integracji z Unią obliczany jest na kilkanaście lat, ale zasadnicza droga została już wytyczona.
Coraz realniejsze staje się członkostwo Polski w Unii Eurpejskiej wyznaczone na początek 2004 roku.
W celu wspierania procesów transformacji gospodarczej i społecznej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, powstał program pomocowy Phare. Główną formą działania Phare są dotacje wspierające proces przekształceń ekonomicznych i pomagające krajom dotowanym w ich integracji z Unią. Program pełni także usługi szkoleniowe, doradcze i eksperckie.


DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA

Prawo Unii Europejskiej regulujące ochronę środowiska powstawało na przestrzeni ostatnich 30 lat. Obecnie liczy około 300 aktów prawnych, obejmujących dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i zalecenia.
Poddano ścisłej regulacji odpływ substancji toksycznych. Ustalono limity dla rtęci, kadmu, lindanu, DDT, pięciochlorofenolu, czterochlorku węgla. Określono też normy jakościowe dla wód w kąpieliskach oraz dla wody pitnej i wody słodkiej.
Przyjęto szereg dyrektyw regulujących emisje dwutlenku siarki, używanie chlorofluorowęglanów w aerozolach i kontrolę zanieczyszczeń wytwarzanych przez zakłady przemysłowe. Wprowadzono szereg rozporządzeń w sprawie emisji spalin samochodowych.
Dyrektywy określają dopuszczalny poziom hałasu dla samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli, itp.
Poziom hałasu musi być określony na opakowaniu sprzętu domowego.
Eksperci unijni zajmujący się ochroną środowiska ustalili jedenaście zasad, których przestrzegać powinny wszystkie państwa będące w Unii.

JEDENAŚCIE EKOLOGICZNYCH ZASAD UNII EUROPEJSKIEJ
1. Lepiej zapobiegać, niż leczyć.
2. Należy uwzględniać skutki oddziaływania na środowisko w możliwie najwcześniejszym stadium podejmowania decyzji.
3. Trzeba unikać eksploatowania przyrody powodującego znaczne naruszenie równowagi ekologicznej.
4. Należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by umożliwić podejmowanie właściwych działań.
5. Koszty zapobiegania i usuwania szkód ekologicznych powinien ponosić sprawca zanieczyszczenia.
6. Działania w jednym państwie członkowskim nie powinny powodować pogorszenia stanu środowiska w innym.
7. Polityka ekologiczna państw członkowskich w zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać interesy państw rozwijających się.
8. Państwa Unii Europejskiej powinny wspierać ochronę środowiska w skali międzynarodowej i globalnej.
9. Ochrona środowiska jest obowiązkiem każdego, zatem konieczna jest edukacja w tym zakresie.
10. Środki ochrony środowiska powinny być stosowane odpowiednio do rodzaju zanieczyszczenia, potrzebnego działania oraz obszaru geograficznego, który mają chronić. Zasada ta znana jest jako zasada subsydiarności.
11. Krajowe programy dotyczące środowiska powinny być koordynowane na podstawie wspólnych długoterminowych programów, a krajowa polityka ekologiczna – harmonizowana w ramach Wspólnot Europejskich.

Aby pomóc słabszym ekonomicznie państwom w przystosowaniu się do unijnych wymogów dotyczących ochrony środowiska wprowadzono zasadę tzw. ekonwersji, czyli zamiany długów jednego państwa wobec innego na inwestycje chroniące środowisko.
Wdrożenie w życie zapisanych w Unii wymagań będzie dla ewentualnych nowych członków zarówno bardzo czasochłonne jak i bardzo kosztowne. Przedstawiciele Unii Europejskiej zdając sobie sprawę, że tak duże inwestycje mogą być niemożliwe do zrealizowania wyłącznie w oparciu o Polskie środki, zapowiedzieli wsparcie finansowe Polski.

Zgodnie z deklaracją polityczną, Polska stanie się członkiem Unii Europejskiej z dniem 1 stycznia 2004 roku, a data 31 grudnia 2003 roku jest ostatecznym terminem dla włączenia przepisów UE do prawodastwa polskiego.
W ramach funduszy przedczłonkowskich (np. program ISPA) Polska będzie dostawać na ochronę środowiska około 177 mln euro rocznie. Po wstąpieniu do UE wsparcie ze strony funduszy strukturalnych będzie znacznie wyższe od tej kwoty. Pomimo tak znaczącego wsparcia finansowego ze strony Unii Europejskiej program dostosowania do przepisów wspólnotowych w ochronie środowiska będzie w 80 – 90% finansowany ze źródeł krajowych.
Od końca lat 80 – tych można zaobserwować w Polsce znaczny postęp w zakresie ochrony środowiska. Zmniejszona została emisja zanieczyszczeń do atmosfery i wód, zwiększony został obszar Polski objęty ochroną prawną, a także przystąpiono do wielu międzynarodowych konwencji ekologicznych.
Pod względem ekologicznym Polska ma w Europie dwojaką opinię. Południowo – zachodnia część naszego kraju jest określana mianem „Czarnego trójkąta”. Jest to najbardziej zdewastowana środowiskowo część kontynentu. Północno – wschodnie tereny Polski to z kolei fragment tzw. „Zielonych płuc Europy” – mało przekształconego środowiska przyrodniczego z dużą ilością lasów, bagien, jezior.
Pomimo postępu w dziedzinie ochrony środowiska jaki nastąpił w 1989 roku, Polska nadal jest jednym z głównych trucicieli w Europie.