Pedagogika społeczna

Przyczyny powstania ped. Społ.
Podstawowe przyczyny –
Przeobrażenia gospodarcze, społeczne i kulturowe europy
I Ameryki w XIX w. wywołane przez postęp techniczny i
Ruchy rewolucyjne:
- uspołecznienie się i uobywatelnienie warstw upośledzonych,
dążących do zdobycia praw politycznych
- narastanie potrzeb najszerszych mas w zakresie oświaty i kultury
- rozwój opieki i pomocy społecznej
- rozwój potrzeb w zakresie rekreacji
1908 r. umowna data pedagogika społeczna znalazła się w rejestrze nauk.
Przedmiot badań pedagogiki społecznej.
Środowiskowe uwarunkowania procesu wychowania.
Ujmuje wychowanie, jego przebieg, uwarunkowania i efekty z punktu
Widzenia teorii środowiska wychowania.
Pedagogika społeczna (wg. Heleny Radlińskiej)
Nauka praktyczna, rozwijająca się na skrzyżowaniu nauk o człowiek,
Biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej ocenić, jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgów kultury na człowieka w różnych
Fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie
i krzewienie oraz przetwarzanie środowisku „siłami człowieka w imię ideału” 1961.
wg Ryszarda Wroczyńskiego
Opierając się na badaniach empirycznych, a więc na empatii, analizuje wpływy wychowania, których źródłem jest środowisko oraz ustala zasady organizowania środowiska z punktu widzenia potrzeb wychowania 1966.
Co to jest otoczenie?
Otoczeniem- jest obejmująca nas struktura szersza, zarówno trwała, jak i zmienna, zarówno oddziałująca, jak i nie oddziałująca na jednostkę.
Proszę wymienić dwa je zdefiniować?
Ze środowiskiem życia- mamy do czynienia wtedy, kiedy oddziaływanie środowiska jest samorzutne.
Ze środowiskiem wychowawczym- mamy do czynienia wtedy, kiedy oddziaływanie jest zorganizowane i celowe.
Co to jest rodzina?
Rodzina jest fundamentalnym środowiskiem życia, a zarazem podstawową komórką społeczną i wychowawczą.
Co to jest środowisko?
Środowiskiem- nazywamy elementy otaczające kultury przyrodniczej, społecznej i kulturalnej, które działają na jednostkę stale lub przez dłuższy czas albo krótko, lecz ze znaczna siła, jako samorzutny i zorganizowany system kształtujących ją podniet.
Zadania ped. Społ.
- badania celowe przekształcanie i tworzenie nowej rzeczywistości
- dokonuje diagnozy rzeczywistości istniejącej i projektuje nową
- łączy opis z oceną
- przechodzi od twierdzeń ogólnych do zaleceń praktycznych
- mając cel – ustala środki działania
- nie ustala dyrektyw „tak być powinno”, ale „tak być może”
Czym jest rodzina jako środowisko wychowawcze?
Rodzina jako środowisko wychowawcze- to zespół bodźców ukierunkowanych celowo na wartości społeczno-moralne jej członków.
Specjalizacje:
1)Pedagogika opiekuńczo - wychowawcza
2)Teoria pracy socjalnej
3)teoria pracy kulturowo - wychowawczej
Główne zadania pedagogiki społecznej:
Poprzez działania wychowawcze, kulturalno – oświatowe, socjalne oraz działania przodownicze (kompensowanie, korygowanie, wyrównywanie warunków i okoliczności) ulepszenie życia jednostek i całych grup ludzkich.
Środowisko wg H. Radlińskiej
Zespół warunków, wśród których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość oddziałujących stale lub przez czas dłuższy.
Środowisko wg J. Szczepańskiego
To wszystko, co nie należąc do organizmu wyznacza lub współwyznacza jego procesy życia.
Środowisko wg R. Wroczyńskiego
Składniki struktury otaczające osobnika, które działają jako system bodźców i powodują określone reakcje (przeżycia) psychiczne.
Otoczenie wg A. Kamińskiego
Struktura szersza, obejmująca, człowieka, zarówno trwała, jak i zmienna, zarówno oddziałująca, jak i nie oddziałująca na jednostkę.
Typologia środowisk (ze wzgl. Na charakter bodźców)
- naturalne ( klimat, gleba, pozostałe elementy, które są dziełem natury)
- społeczne ( ludzie i stosunki społeczne)
- kulturowe ( elementy dorobku historycznej i aktualnej działalności człowieka)
Typologia środowisk wychowawczych
- naturalne ( rodzina, gr. Rówieśnicza, środowisko lokalne, osiedle mieszkaniowe, środowisko pracy)
- intencjonalne ( instytucje oświatowe, wychowawcze, kulturowe)
- mass media
Siły społeczne ( siły twórcze)
- jednostki ludzkie wartościowe moralne i społecznie, uzdolnione, wrażliwe na ludzkie potrzeby i aspiracje.
- zespoły, placówki i instytucje sprawnie funkcjonujące w zaspokajaniu potrzeb jednostkowych i społecznych.
- idee społeczne, teorie intelektualne, normy moralne, wartościowe tradycje i zwyczaje, wizje lepszego jutra.
Kultura wg J. Szczepańskiego
Ogół wytworów działalności ludzkiej ( materialnych i niematerialnych), wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom.
Czas wolny wg B. Gruszyna
Ta część poza pracą która jest wolna od wykonywania wszelkiego rodzaju niezbędnych
Obowiązków.
Funkcje czasu wolnego
1. wypoczynku i rozrywki (rekreacyjna)
2. rozwoju osobowości ( rozwojowa)
Wypoczynek
Fizyczne i psychiczne odprężenie po pracy, które jest niezbędne dla organizmu, wpływa na zachowanie równowagi biologicznej i psychicznej.
-bierny
-czynny
Proces wychowania w ujęciu ped. Społecznej
-skutki wychowania wynikają z wpływów środowiska na człowieka i grupy społeczne oraz aktywnej lub pasywnej postawy jednostek lub grup wobec konkretnego środowiska.
- wychowanie odbywa się w wyniku oddziaływania różnorodnych „sił społecznych” dążących do zmian ( organizacji) środowiska życia „kompensowania jego wraków i zapobiegania powstającym
- wyniki wychowania uwidaczniają się tez w wyniku zbieżności lub rozbieżności między poszczególnymi składnikami środowiska ( bliższego i dalszego) a zachowaniem się jednostek lub grup społecznych.
Środowisko lokalne wg T. Pilch
Zbiorowość społeczna zamieszkująca niewielki, względnie zamknięty obszar. Oznacza również mały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego, takich jak kościół, szkoła, instytucje usługowe, urządzenia socjalne lub rekreacyjne oraz mechanizmy regulujące zachowania jednostkowe i stosunki między ludzkie a więc obyczajowość, normy moralne, autorytety, wzory zachowań.
Cechy śr. lokalnego
- granice terytorialne, własna infrastruktura
- grupy o charakterze wspólnotowym ( z dominującą więzi osobowych, sąsiedzkich, przyjacielskich) i stowarzyszeniom
- świadomość mieszkańców swojej przynależności
- poczucie jedności i wspólne działanie przeważają w przypadku zagrożeń
- system kontroli społecznej
- funkcjonują jawne siły społeczne
- wśród dzieci i młodzieży nasilone bezpośrednie kontakty osobowe
- ulega szybkim przemianom
- obecnie społeczność o charakterze otwartym.
Diagnoza w pedagogice społecznej
Opis wyników badania określonego wycinka rzeczywistości, dokonany na podstawie zebranych i ocenionych danych z różnych źródeł, przy czym rozwinięte rozpoznanie obejmuje opis poszczególnego, złożonego stanu i jego genezę lub przyczyny oraz wyjaśnienie znaczenia etapu i rozwoju, a także ocenę możliwości jego zmiany w kierunku pedagogicznie pożądanym.
- diagnoza decyzyjna
- środowiskowa diagnoza decyzyjna
Środowiskowa diagnoza decyzyjna wg E. Mazurkiewicza
Opis wyników badania środowiska – elementów środowiska wraz z ich powiązaniami – zawierający składniki, które są istotne z punktu widzenia przekształcania środowiska, ze względu na potrzeby pomocy ludziom w rozwoju. To kończy wniosek wynikający z dokonanej prez pedagoga krytycznej oceny zebranych symptomów właściwej nazwy – taki s taki syndrom, taki a taki stan rzeczy, obiektu, zjawiska, procesu.
Diagnoza decyzyjna
-zawiera elementy istotne z punktu widzenia działania praktycznego w środowisku
-dostarcza danych, co do roli i udziału różnych wyników środowiskowych w rozwoju, opiece i wychowaniu ludzi lub grup
-w diagnozie każdy element środowiska ( analizy) jest poddany ocenie, ponieważ opis jako taki nie jest wystarczający
- ogólny wynik diagnozy
Ocena w procesie społecznej diagnozy decyzyjnej
1. Część wstępna lub opisowa
określa przedmiot oceny, jego poszczególne elementy, przyjęte wskaźniki, system ocenm według, którego dokonamy oceny.
2. Ocenianie właściwe
Zawiera zadania oceniające
3. Część uzasadniająca
Wyłuszczenie argumentów, którymi kierowaliśmy się wyrażając taką a nie inną ocenę
Kryteria oceny pedagogicznej
- ocena porównawcza
- ocena wzorcowa
- ocena wynikająca z określonych celów wychowania
Diagnoza I – diagnoza stanu, diagnoza wstepna
1. przyjęcie celów i zadań wychowawczych
2. planowanie i opracowanie planu pracy wychowawczej
3. pozyskiwanie zasobów i środków niezbędnych do realizacji planu
4. realizacja przyjętego planu
Diagnoza II – diagnoza efektów, diagnoza sprawdzająca
5. kontrola i ocena.
Kompensacja społeczna
Wyrównywanie braków środowiskowych utrudniających pomyślny bieg życia jednostki lub grupy. W pracy wychowawczej, opiekuńczej i kulturalnej. Kompensacja ma charakter świadomie zaplanowany w wyniku przeprowadzonej diagnozy społecznej i odniesienia danej osoby czy instytucji do określonego wzorca zachowań. Realizowana jest planowe zabiegi środowiska, wprowadzające urządzenia, instytucje, wzorce zachowań, które mogą wpływać na przekształcanie środowisk życia, zastępować sytuacje nienormalne, deficytowe – sytuacjami zdrowymi, normalnymi, zaspokajającymi potrzeby ludzkie.
Przykłady
- rodzina zastepcza lub opiekuńcza
- klub młodzieżowy
- dom rencistów
- kurator sądowy
Formy pracy pedagogicznej w środowisku
Samodzielność człowieka
- stan niezależności życiowej
- człowiek nie jest uzależniony od nikogo
- daje sobie sam rade w życiu
- nie podlega niczyjej władzy
- podejmuje zadania, realizuje je, kontroluje przebieg, skutki, bez udziału innych osób
- sam rozwiązuje problemy
- jest zdolny samodzielnie zaspokoić swoje potrzeby biologiczne i społeczno-kulturowe
Opieka -> zaspokojeni
Pomoc -> zasilenie
Wsparcie -> wspieranie
Samodzielność jest cechą, którą można stopniować
brak - opieka
minimalna - opieka, pomoc
bardzo opiekuńcza - opieka, pomoc
ograniczona - pomoc
minimalno opiekuńcza - wsparcie społeczne
pełna
Przemiany współczesnej rodziny
1. Liczba osób dorosłych przewyższa liczbę dzieci i młodzieży w rodzinie.
Dorośli członkowie rodziny mają przeciętnie więcej rodziców niż własnych potomków
2.Struktura rodzin ograniczyła się (r. dwupokoleniowa)
3. Skomplikowane więzi w rodzinie na skutek wzrostu liczby rozwodów i ponownie zawieranych małżeństw
4. Zmniejszenie się liczby urodzeń
5.. Starzenie się społeczeństw. Starzy ludzie wymagający opieki. Osamotnienie osób starszych w rodzinie.
6. Niemal cały czas wolny wypełniany poza domem, w domu pozostaje jedynie jako rozrywka telewizor i komputer
7. indywidualne zainteresowanie, style życia.