Struktury rynkowe,mechanizm rynkowy

W gospodarce rynkowej wyróżnia się cztery struktury rynkowe:
I. KONKURENCJA DOSKONAŁA - reprezentuje idealny stopień konkurencji
Cechy konkurencji doskonałej:
 wielu kupujących -są oni ceno biorcami
 wielu sprzedających
 identyczność produktów
 swoboda wejścia na rynek i wyjścia z niego
 doskonała informacja
Liczba firm bardzo duża
Swoboda wejścia i wyjścia bardzo łatwa
Rodzaj produktu produkty identyczne
Przykłady układy scalone, złoto, ziemniaki
II. MONOPOL PEŁNY - określa rynek na którym znajduje się jeden sprzedawca.
Na takim rynku kupujący mogą konkurować ze sobą o rzadki produkt, ale brak jest konkurencji ze strony producentów.
Monopolista może wyznaczyć cenę produktu i wytwarzać wybraną wielkość produkcji.
Cechy monopolu:
 jeden kupujący (monopol popytowy lub monopson) lub jeden sprzedający (monopol podaży)
 cenotwórstwo -monopolista sam tworzy cenę
 zablokowane wejście -jest tylko jeden monopolista, ograniczony dostęp do rynku
Liczba firm jedna
Swoboda wejścia i wyjścia zablokowana
Rodzaj produktu jeden produkt
Przykłady energia elektryczna, brylanty, Coca-cola
III. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA - odnosi się do rynków gdzie działalność gospodarczą prowadzi względnie duża liczba firm oferujących na sprzedaż podobne ale nie identyczne produkty. Mimo znacznej liczby sprzedawców danego dobra jeden z nich ma na tyle mocną pozycję rynkową, że jest w stanie kształtować cenę.
Cechy konkurencji monopolistycznej:
 względnie dużo sprzedających -są rozdrobnieni, ich udział w rynku jest niewielki, firmy produkują 1 produkt np. rynek leków
 zróżnicowanie produktów -np. rynek zabawek; produkty różnią się od siebie, są bardzo zróżnicowane
 konkurencja niecenowa -firny nie konkurują z ceną, konkuruje się jakością produktów, reklamą i warunkami sprzedaży, przywiązuje się wagę do znaków
 warunki wejścia na rynek -względnie łatwe, wejście jest łatwe ale występują pewne bariery np. finansowe
Liczba firm wiele
Swoboda wejścia i wyjścia względnie łatwa
Rodzaj produktu zróżnicowane
Przykłady książki, długopisy, zabawki, odzież, meble
IV. OLIGOPOL-forma konkurencji niedoskonałej, jest wtedy gdy na rynku występuje od dwu do kilkunastu producentów ich decyzje cenowe są wzajemnie zależne.
Przedsiębiorstwa oligopolistyczne produkują albo jeden produkt np. stal, albo produkty są bardzo zróżnicowane np. samochody.
Cechy oligopolu: -
 wielu uczestników -oligopol popytu oligopson , oligopol podaży
 produkty bardzo zróżnicowane lub takie same-standard
ten sam produkt -oligopol homogeniczny
różne produkty -oligopol heterogeniczny
 wzajemna zależność cenowa -firmy patrzą jak kształtują się ceny ich konkurentów -
 swoboda wejścia -względnie trudna
Liczba firm od dwu do kilkunastu
Swoboda wejścia i wyjścia względnie trudna
Rodzaj produktu identyczny bądź zróżnicowany
Przykłady stal, żarówki, przetwory zbożowe, samochody




Mechanizm rynkowy - proces obejmujący żywiołowe działania podmiotów na rynku w wyniku którego dochodzi do ustalenia równowagi rynkowej, a więc samoczynnego dostosowania wielkości popytu i podaży poprzez odpowiednie ustalenie cenyrównowagi.
W ujęciu procesowym mechanizm rynkowy jest grą popytu i podaży, która prowadzi do obiektywnej wyceny poszczególnych towarów i zrównoważenia rynku, czyli zrównania się oferowanej ilości towaru z ilością pożądaną.
Jeżeli popyt na jakieś dobro przewyższa podaż, wówczas nabywcy są skłonni płacić za nie więcej. Gdy przejawiają tę skłonność na rynku, cena tego dobra rośnie. Wzrost ceny skłania natomiast producentów do zwiększenia jego produkcji, co doprowadzi w końcu do zrównania podaży z popytem.
Jeżeli w sytuacji równowagi rynkowej wystąpią okoliczności, których skutkiem będzie ograniczenie popytu na dane dobro (np. zmiana gustów konsumentów), wówczas nie wszystkie produkowane towary znajdą nabywców. Skłoni to część producentów do zmniejszenia produkcji i obniżenia ceny, celem zachęcenia części konsumentów do zakupu większych ilości towarów. Efektem będzie ustalenie się równowagi rynkowej przy niższym poziome produkcji i niższej cenie.