Polityka ekonomiczna

Polityka ekonomiczna zagadnienia egzaminacyjne (studia dzienne)

DEFINICJA I KATEGORIE POLITYKI EKONOMICZNEJ

PE Ekonomiczna – określana jako umiejętność racjonalnego gospodarowania- gospodarność, oszczędność, oznacza zatem działalność państwa w sferze gospodarczej.
Współcześnie polityka – termin ten używany jest do określenia działalności władz państwowych w kształtowaniu stosunków wewnętrznych w państwie oraz stosunków państwa z zagranicą, obejmuje wszelką działalność służącą wpływaniu na sprawy publiczne bez względu na to kto ją prowadzi.
kategorie:
1. ekonomiczną – występuje zamiennie z głoszeniem polityki gospodarczej. Można więc umownie traktować te określenia jako jednoznaczne.
2. historyczną – różne są cele, zadania PE w poszczególnych formacjach społecznych, zmianie ulegają też metody PE.


2. PODMIOTY POLITYKI EKONOMICZNEJ

Podmiotami PE – i ogólnie polityki w szczególności znaczeniu jest nie tylko władza państwowa, ale także:
- każda organizacja
- grupy społeczne
- osoba podejmująca działania, których celem jest wywarcie odpowiedniego wpływu na tok sprawy
- różne organizacje międzynarodowe
Podmiotem PE rozumianej jako świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową, jest władza państwowa w której imieniu konkretne działania prowadzą jej organy.
-centralne organy władzy
-organy j. s. t

3. NAUKA POLITYKI EKONOMICZNEJ

Nauka polityki ekonomicznej – badania naukowe wpłynęły na ukształtowanie się potrzebnej wiedzy o celach i narzędziach i sposobach oddziaływania organów państwowych na gospodarkę. Określa się tę wiedzę jako naukę polityki ekonomicznej lub teorii polityki ekonomicznej.
Nauka polityki ekonomicznej – dyscyplina naukowa zajmująca się badaniem celów, narzędzi i sposobu oddziaływania państwa na społeczny proces gospodarczy. Dyscyplina ta należy do nauk ekonomicznych związana jest z ekonomią polityczną.
Funkcje nauki PE – wiążą się z podziałem na:
1. pozytywne – służą poznawaniu i opisywaniu rzeczywistości
2 normatywne – służą wskazywaniu możliwych i pożądanych kierunków i sposobów przeobrażania rzeczywistości
Kotarbiński – dzielił nauki na:
- teoretyczne – służące celom poznawczym;
- stosowane – zajmujące się projektami zmian rzeczywistości.
Ekonomię polityczną zaliczamy do nauk pozytywnych a politykę ekonomiczną do nauk normatywnych lub stosowanych.
Ekonomie polityczna dzieli się:
- makroekonomię
- mikroekonomię
Polityka ekonomiczna omawiana jest w ramach makroekonomicznych. Nauka polityki ekonomicznej zajmuje się metodologią przygotowania, podejmowania i realizowania decyzji organów publicznych w sferze ich oddziaływania na gospodarkę w tym też problematykę metod i technik prognozowania i planowania gospodarczego.
Od pojęcia nauki polityki ekonomicznej koniecznie należy odróżniać pojęcie naukowych podstaw polityki ekonomicznej. Podstawy obejmują dorobek wszystkich dyscyplin ekonomicznych.

4. METODY NAUKI POLITYKI EKONOMICZNEJ

- empiria i dedukcja
-badania empiryczne
Etapy:
1. Obserwacja rzeczywistości społeczno – ekonomicznej pod katem ustalenia i rozpoznania oddziaływań organów państwowych na gospodarkę i stwierdzenia występujących w niej zjawisk.
2. Na podstawie zebranego materiału powinno się wyodrębnić zjawiska powtarzające się i określić występujący po miedzy nimi związki.
3. Konkretyzacja ustaleń – należy uwzględnić wpływ różnorodnych uwarunkowań na zróżnicowanie form kierunków i metod polityki ekonomicznej.
Te ustalenia wymagają weryfikacji: porównania z rzeczywistym przebiegiem procesów w danych warunkach.
-historia
-eksperyment – pewne rozwiązanie wprowadza się najpierw w wybranych jednostkach a później przekłada się na całość gospodarki.
Formą eksperymentu jest:
1. postępowanie symulacyjne – przeprowadzane jest za pomocą odpowiednio skonstruowanych modeli. Modele te przedstawiają rzeczywistość społeczno – gospodarczą. Metoda ta powszechnie stosowana jest w planowaniu i programowaniu działań polityki ekonomicznej.

W planowaniu PE- zastępuje się czasami eksperyment – analizą i oceną doświadczeń PE prowadzonych w różnych krajach.
- metoda prób i błędów - nie zawsze należy te metodę oceniać negatywnie. Polega ona na podejmowaniu różnych działań, które mają służyć osiągnięciu wytyczonego celu. Działania te podejmujemy tak długo aż natrafimy na działanie właściwe. Używa się tej metody przeważnie w sytuacjach nowych, czyli okolicznościach jeszcze nie rozstrzyganych.

5. UWARUNKOWANIA SYSTEMOWO-USTROJOWE, ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE POLITYKI EKONOMICZNEJ

Uwarunkowania PE- są to czynniki realizacji tej polityki.

Uwarunkowania i cele PE-
I. Uwarunkowania ustrojowo – systemowe:
1. Ustrój polityczno – społeczny
2. struktury państwowo – administracyjne i społeczne
3. rozstrzygają o całości systemu regulacji w gospodarce narodowej, określają funkcje polityki ekon.
II. Uwarunkowania zewnętrzne
1. międzynarodowa sytuacja polityczna i stosunki z sąsiadami
2. przynależność do międzynarodowych ugrupowań politycznych
3. wymiana (z zagranicą) i jej warunki
4. stan i struktura zagospodarowania regionów przygranicznych krajów sąsiednich
III. Uwarunkowania wewnętrzne
1. stan i struktura zasobów przyrodniczych, majątkowych
2. zagospodarowanie przestrzenne kraju i regionu
3. wewnętrzna sytuacja polityczna kraju
4. stosunki narodowościowe
5. stosunek społeczeństwa do władzy
6. układ sił politycznych w kraju.
7. czynniki demograficzne i społeczne o char. Jakościowym i ilościowym

6. FUNKCJE PAŃSTWA W GOSPODARCE

Funkcje państwa w gospodarce rynkowej.
W gospodarce rynkowej państwo powinno uczestniczyć w polityce ekonomicznej w tych działaniach w których zawodzi mechanizm rynkowy.
Zadania państwa w gospodarce rynkowej;
1. Mikro i makro ekonomiczne
2. pomocnicze i podstawowe
3. krótkookresowe i długookresowe
4. strukturalne, nowoczesne, konkurencyjne, naturalne i komplementarne
5. społeczne i polityczne
6. krajowe, regionalne i ponadnarodowe
Zadania państwa w polityce ekonomicznej
1. krótkookresowe(koniunkturalne) – związane z polityką przeciwdziałaniu bezrobocia i inflacji
2. długookresowe (strukturalne) – np. regulowanie tempa wzrostu gospodarczego czy też zmiany strukturalne
3. nowoczesne i tradycyjne
4. konkurencyjne, neutralne i komplementarne- uwzględniając zachodzące pomiędzy tymi zadaniami.

Funkcje państwa w gospodarce.
1. stabilizacyjna – wykonywana do przeciwdziałania zjawiskom bezrobocia i inflacji
2. alokacyjna – wykorzystywana zgodnie z regułami gospodarki rynkowej. przeciwdziałanie zjawiskom monopolistycznym
3. adaptacyjna- jej zadaniem jest dostarczanie środków do uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych.
4. restrybucyjna-wykorzystywana do korygowania podziału z zapewnieniem min. egzystencji

7. POJĘCIE I RODZAJE INSTRUMENTÓW POLITYKI EKONOMICZNEJ (OGÓLNOEKONOMICZNE I WYSPECJALIZOWANE)

Instrumenty- to narzędzia, środki ekon. Kategorie i stosunki ekon. Wykorzystywane w celu wpływania na decyzje i kierunki działalności podmiotów gopodatczych, aby osiągnąć najbardziej efektywny i społeczny rozwój.
1. instrumenty stosowane przez wszystkie podmioty tzn. instrumenty ogólnoekonomiczne – dzielimy je na instrumenty działające na:
Podaż:
-- środki służące wzrostowi
- tworzeniu nowych miejsc pracy,
-środki stymulujące podejmowanie inwestycji,
- środki stymulujące postęp techniczny i innowacyjny,
-środki służące ochronie własnego rynku wewnętrznego;
działające na popyt – mają one charakter deflacyjny:
- podniesienie stopy procentowej kredytu,
-programy oszczędnościowe w wydatkach budżetowych;
- redukcje zatrudnienia w sferze budżetowej;
-wstrzymywanie inwestycji finansowych z budżetu;
-zachęty do oszczędzania lub blokady części wkładów: i reflacyjny – obniżenie stopy procentowej kredytu; zwiększenie wydatków budżetu; zwiększenie dostępności kredytu.
Określane mianem instrumenty trwałego i miękkiego finansowania
2. instrumenty wyspecjalizowane stosowane w ramach określonej dziedziny PE

Instrumenty PE to nie tylko regulacje makroekonomiczne ale też środki i narzędzia regionalnej polityki państwa. W Polsce można zaliczyć:
1. zasilanie informacyjne środowisk regionalnych i lokalnych
2. materialne środki wspierania restrukturyzacji gospodarczej rozwoju np. poprzez agencje rozwoju przemysłu i agencje rynku rolnego, banki, fundacje, instytucje.
3. określenie zasad wspierania za pomocą centralnych środków przedmiotem wspierania są tylko przedsięwzięcia inwestycyjne.



8. CELE (POJĘCIE I RODZAJE) POLITYKI EKONOMICZNEJ
Cele PE:
1. Ustrojowe, systemowe polityczne: uwarunkowania systemowe powodują że prowadzona w każdym kraju polityka gospodarcza zawiera cele ustrojowo – systemowe, cele te dotyczą kształtowania stosunków społeczno – gospodarczych. Jego celem jest umacnianie ustroju i zapewnienie jego ewolucji
2. Ekonomiczne: wzrost przedsiębiorczości, równowaga gospodarcza, wzrost udziału w międzynarodowym podziale pracy; wiążą się z pomnażaniem bogactwa kraju; powiększanie materialnych podstaw dobrobytu społecznego
3. Społeczne – sprawiedliwy podział dochodu, gwarancje zatrudniania, wyrównane szanse awansu, dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty, zabezpieczenie społeczne, zapewnienie ochrony zdrowia.
4. Ekologiczne – ochrona środowiska naturalnego, rekultywacja
5. obronno – militarne – powiększenie potencjału gałęzi o znaczeniu obronnym, zapewnienie niezbędnych rezerw mocy produkcyjnych środków produkcji, ważne jest zapewnienie elastyczności aparatu produkcji aby umożliwić szybkie zmiany profilu
Dziedziny PE:
1. zgodnie z podziałem ekonomii
- mikroekonomiczne
- makroekonomiczne
2. polityki rozwoju społeczno – gospodarczego
- wzrostu
- strukturalna
- regionalna
- ekologiczna
3. Według kryterium przedmiotowego ( sektorowe)
- przemysłowa
- rolna
- handlowa
- komunikacyjna
- komunalna
- związana z polityką społeczną
4. według kryterium instrumentacji
- pieniężna, emisyjna i kredytowa
- budżetowa
- podatkowa
- celna
- cenowo - dochodowa
- inwestycyjna
- zatrudnienia
- lokalizacyjna
- warunkowa i innowacyjna

9. POLITYKA WOBEC WZROSTU GOSPODARCZEGO

POPOJĘCIE WZROSU I ROZWOJU GOSPODARCZEGO
Wzrost gospodarczy – związany jest z powiększaniem fizycznych rozmiarów kapitału (produkcji i usług); charakteryzuje ilościową stronę procesów produkcyjnych; jest nieodzownym elementem rozwoju gospodarczego
Rozwój gospodarczy- dotyczy jakościowych produktów wzrostu; oznacza poprawę warunków życia społeczeństwa w oparciu o:
-poprawę warunków materialnych
-większą dostępność do dóbr kulturowych, nauki, ochrony środowiska i bezpieczeństwa
-ochrony środowiska naturalnego
PKB I WSKAŹNIKI TEMPA, DYNAMIKI I PRZELICZENIE NA 1 MIESZKAŃCA
PKB:
-miernik wzrostu
-suma wartości dodanej wszystkich działów gospodarki narodowej
-suma nowo wytworzonych wartości dóbr i usług w danym roku
-końcowy efekt działalności podmiotów gospodarczych na terenie kraju
-wielkość wyrażona jest wartościowo

Wzrost może być wyrażony wskaźnikami tempa bądź dynamiki w % które stanowią:
-realny przyrost z okresu na okres wartości PKB do wartości PKB okresu poprzedniego np. 5%
-relacją wartości PKB w danym okresie do wartości PKB okresu poprzedniego wskaźnik wzrostu 105%
Punktem odniesienia może być okres poprzedni
Wskaźnik PKB wyliczmy na dwa sposoby:
-po przeliczeniu wartości PKB według kursów walut
- po przeliczeniu wartości produktu według parytetu siły roboczej

Przeliczenie na 1 mieszkańca
-inf. o możliwościach wytwórczych danej gospodarki określających siłę wzrostu i skalę bogactwa
-pokazuje możliwości konsumpcyjne i inwestycyjne danej gospodarki
-nie inf. o głębokości różnic w podziale dochodu narodowego i różnic w poziomie życia poszczególnych grup społecznych
Przy kreacji wzrostu na podstawę uznaje się następujące wzajemne relacje zjawisk gosp. :
-przebieg wzrostu a inflacja
-inflacja a bezrobocie (krzywa Philipsa)
- wzrost gospodarczy a redukcja bezrobocia
- wzrost gospodarczy a zagadnienie redystrybucji dochodów
-redystrybucja dochodów a ograniczenie stopy bezrobocia
-zagadnienia redystrybucji dochodów a kształtowanie inflacji
]Przyczyny spowolnienia tempa wzrostu gosp.
-zmniejszające się nakłady inwestycyjne
-ograniczenia eksportu towarów do Rosji w skutek
-wyczerpanie się płynnych rezerw wzrostu
DN
Delator-stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe) pomnożone przez 100

10. POLITYKA STRUKTURALNA
POJĘCIE STRUKTURY GOSPODARCZEJ
Struktura gospodarcza- jest to udział elementów gospodarki i zespół wspierających między tymi elementami
Struktura gospodarcza:
-stosunki między poszczególnymi elementami gosp. I między nimi a całą gospodarką narodową
-układ elementów gospodarki to zespół występujących między nimi negacji
WAŻNE STRUKTURY
Ważne struktury:
1. struktura działowo - gałęziowa gospodarki – zmiany strukturalne przebiegają w układzie przedmiotowym czyli rodzajowym.
2. struktura terytorialna( inaczej przestrzenna) - określa rozmieszczenie elementów gospodarki narodowej w podziale na różne jednostki terytorialne kraju
3. struktura instytucjonalna – ten układ ma podstawowe znaczenie dla ukształtowania się stosunków ekonomicznych w kraju i dla funkcjonowania systemów gospodarczych, a także stosowanych.
4. układ struktury określający podział pracy i specjalizacje międzynarodową. informuje on o strukturze zasobów naturalnych i produkcji z punktu widzenia specyfiki decydującej o konkurencyjności towarów w porównaniu z podobnymi towarami wytwarzanymi za granicą.
5. struktura gospodarki oceniana ze względu na stopień nowoczesności wytwarzanych dóbr i stosowanej technologii. Wprowadzenie postępu technicznego, cecha charakterystyczna – zmienność w czasie.

POJĘCIE POLITYKI STRUKTURALNEJ
Polityka Strukturalna:
Struktura gospodarcza jest to układ elementów gospodarki. Opis struktury określa relacja między elementami i całością. Tak się opisuje strukturę przemysłu, produkcji. Szersze pojęcie struktura obok relacji ilościowych obejmuje relacje jakościowe. Badanie struktury może obejmować jej efektywność. Przyjmowanie struktury w szerszy ujęciu ma ogromne znaczenie przy interpretacji zmian strukturalnych, służą one przystosowaniu się gospodarki do zaspokojenia przewidywanych potrzeb społecznych i przyczyniają się do przyspieszenia wzrostu gospodarczego.

CELE, INSTRUMENTY I TYPY POLITYKI STRUKURALNEJ
Cele polityki przeobrażeń strukturalnych;
1. dążenie do poprawy ekonomicznej efektywności gospodarki poprzez szybsze przemieszczanie się zasobów gospodarki i dziedzin o niższej efektywności ekonomicznej do dziedzin dających wysokie dochody.
2. przyśpieszenie wzrostu gospodarczego i przeciwdziałanie bezrobociu
3. dążenie do unowocześnienia gospodarki poprzez szybszy rozwój tych dziedzin działalności, które odgrywają rolę nośników współczesnego postępu technicznego, technologii i organizacji.
4. dążenie do podniesienia konkurencyjności krajowych wyrobów na rynkach światowych i wzmocnienie proeksportowej orientacji gospodarki.
5. wykorzystanie procesu zmian strukturalnych do ograniczenia wpływu barier surowcowych, energetycznych, demograficznych i innych.

Instrumenty realizacji celów polityki strukturalnej:
-pożyczkowe
-subwencje kapitałowe
-instrumenty fiskalne
Subsydia związane z tworzeniem miejsc pracy
-bezpośrednia działalność inwestycyjna państwa
-zamówienia rządowe na produkty wybranych branż
-gwarancje eksportowe
Formy ( grupy) przekształceń strukturalnych:
1. polityka dostosowana: rządy poszczególnych krajów popierają dokonywanie pewnych zmian, kładą nacisk na rozwój nowych dynamicznie rozwijających się dziedzin gospodarki. Mogą też hamować upadek niektórych dziedzin np. chroniąc rolnictwo.
2. polityka zapobiegawcza: opiera się na mechanizmie rynkowym i popieraniu prywatnej inwestycji. Rola rządu polega na usuwaniu ograniczeń hamujących sprawne funkcjonowanie rynku, a nie podejmowaniu działań bezpośrednio skierowanych na przekształcenia strukturalne.
3. antycypacyjna? polityka strukturalna: polega na ułatwianiu przedsiębiorstwom w dostosowywaniu się do warunków nowych gospodarowania w przyszłości. Ma na celu ułatwianie przesunięć zasobów kapitału i pracy.

Polityka przekształceń strukturalnych odnosi się do gospodarki narodowej jako całość i szczególnym jej kierunkiem jest polityka przekształceń struktury własnościowej.

11. POLITYKA PRZEMYSŁOWA:
POJĘCIE, FORMY I CEL POLITYKI PRZEMYSŁOWEJ
Polityka przemysłowa – jest to ogół skoordynowanych działań rządów skierowanych na ukształtowanie warunków określających reakcję podmiotów gospodarczych z zamiarem osiągnięcia celów uznawanych za ważne.
Czyli działalność interwencyjna państwa prowadzona w stosunku do przemysłu, a polegająca na modyfikacji dokonywanej przez rynek
Formy polityki przemysłowej
1. polityka przemysłowa może wspomagać otoczenie przedsiębiorstw np. : pomoc w dostępie do informacji lub finansowanie prac budowlano - rozwojowych
2. pl. przem. Może podejmować działania kierowane bezpośrednio do grupy przedsiębiorstw przemysłowych np. : pomaga hutnictwo, stocznia upadającemu przemysłowi
Cel: ułatwianie przenikania innowacji technologicznych z jednych gałęzi di drugich

RODZAJE POLITYKI PRZEMYSŁOWEJ (AKTYWNA I DEFENSYWNA)
I. Aktywny rodzaj polityki przemysłowej – na zadanie przebudzenie władz strukturalnych w przemyśle, innowacyjność z także podnoszenie efektywności i konkurencyjności międzynarodowej przedsiębiorstw przemysłowych.
II. działania ochronne – celem ich jest:
1. utrzymanie poziomu zatrudnienia w upadających gałęziach przemysłu, gdy ujawnia się ograniczenie mobilności przestrzennej lub zawodowej siły roboczej.
2. zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego kraju poprzez utrzymanie zdolności produkcyjnych, które w przyszłości mogą być potrzebne
3. uniezależnienie się od niepewnych zewnętrznych źródeł zaopatrzenia
4. wspieranie dyfuzji postępu technologicznego
5. utrzymanie gałęzi ważnych ze względu na powiązania kooperacyjne z innymi rodzajami przemysłu
6. ograniczenie monopolistycznego zachowania konkurencji.

Kryteria ingerencji w kształtowaniu struktury przemysłu - jest to – wybór gałęzi przemysłu, które zasługują na specjalne poparcie lub specjalną ochronę, są różne kryteria ich wyboru.

ZADANIA I INSTRUMENTY POLITYKI PRZEMYSŁOWEJ
Zadania
1. przeciwdziała dynamicznym ułomnościom rynku poprzez finansowanie pewnych kierunków badań naukowych
2. może być nastawiana na zainteresowanie przedsiębiorstw działalnością innowacyjną
Instrumenty polityki przemysłowej czyli narzędzia służące do realizacji polityki:
- ulgi podatkowe
- kredyty
- pożyczki
- gwarancje
- przyspieszona amortyzacja
- cła
- kontynenty
- standaryzacja

PODSTAWOWE TYPY ODDZIAŁYWAŃ (BODŹCOWE, REGULACYJNE, BEZPOŚREDNIE)
Wybór instrumentów polityki przem. Musi być dostosowany do charakteru trzech podstawowych typów oddziaływań:
1. Oddziaływanie bodźcowe: tu najczęściej bodźcami są subsydia bezpośrednio lub pośrednio oddziałujące na ceny. Mają wiele form: ulgi podatkowe, celne, dostęp do tanich kredytów, zakupy od władz po niższych cenach niż ceny rynkowe, zakupu władz po cenach wyższych niż rynkowe. Subsydia mogą być kierowane do kupującego i sprzedającego. Mogą występować na rynku dóbr, usług i czynników produkcji
2. Oddziaływanie regulacyjne: regulacja państwa polega na nakładach na podmioty gospodarcze odpowiednich ograniczeń.
3. Oddziaływanie bezpośrednie: wiąże się z przejmowaniem przez władze państwowe roli klienta i roli właściciela.

12. POLITYKA ŻYWNOŚCIOWA:
POJĘCIE BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCIOWEGO I JEGO WARUNKI
Bezpieczeństwo żywnościowe: zachowane jest wtedy, gdy spełnione są jednocześnie 3 warunki:
1. żywność dostępna fizycznie- jest to wytwarzany w kraju zespół artykułów żywnościowych niezbędnych do zaspokojenia minimalnego zapotrzebowania biologicznego.
2. żywność dostępna jest ekonomicznie – sytuacja w której również najbiedniejsze grupy społeczne mają możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb żywnościowych.
3. żywność jest odpowiednia pod względem zdrowotnym a dzienna racja żywnościowa jest optymalna. – wymogi zachowane określają iż każdy produkt żywnościowy na być wolny od skażeń, a racja żywnościowa ma być optymalna pod względem składników stosownie do wieku, płci i wykonywanej pracy.
Każdy z tych czynników może mieć wymiar międzynarodowy, narodowy.

POJĘCIE GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ I JEJ ELEMENTY
Gospodarka żywnościowa obejmuje ( elementy):
1. Wytwórczość rolniczą ( surowce do produkcji żywności, gotowe produkty żywnościowe).
2. Produkty przemysłu rolno – spożywczego i gastronomii
3. części produkcji tych gałęzi przemysłu, które wytwarzają środki produkcji dla rolnictwa
4. wkład handlu w wartość produktów żywnościowych i wartość środków dostarczanych rolnictwu i przemysłowi spożywczemu
5. część produkcji innych działów i gałęzi gospodarki proporcjonalna do przepływów dóbr materialnych i usług do rolnictwa przemysłu spożywczego

Najprostszymi miernikami wzajemnych związków między poszczególnymi członami gospodarki żywnościowej jest procentowy udział każdego z tych elementów w zatrudnieniu, w wartości produkcyjnej, w kosztach materialnych i w produkcji.
W miarę rozwoju gospodarczego zmniejsza się udział rolnictwa a wzrasta udział członów gospodarki żywnościowej. Im jest on bardziej większy tym gospodarka żywnościową bardziej nowoczesna.

POJĘCIE, CELE, PODMIOTY I INSTRUMENTY POLITYKI
POLITYKA ŻYWNOŚCIOWA: jest to zintegrowane oddziaływanie na rozwój sfery gospodarczej pośrednio lub bezpośrednio zajmującej się gospodarką żywnościową.
Cele:
- osiąganie społecznie akceptowanych rozmiarów, struktury i standardów produkcji żywności przez proporcjonalny rozwój wszystkich członów gosp. Żyw.
-wzrost zarówno globalnej jak i cząstkowej efektywności gospodarowania czynnikami produkcji
Cele:
-kształtowanie przepływu siły roboczej z działów o niskiej wydajności do działów o wyższej wydajności
-kształtowanie odpowiedniego poziomu produkcji żywności pod względem ilości, jakości i struktury
-zaopatrzenie kompleksowe w odpowiednie środki produkcji
-zapewnienie odpowiedniego poziomu dochodów
-przebudowa określonego ustroju gosp.
PODMIOTY POLITYKI ŻYWNOŚCIOWEJ:
- centralne
- regionalne
FUNKCE P. Ż. NA SZCZEBLU CENTRALNYM:
1. ocena warunków społeczno – gospodarczych, funkcjonowanie gospodarki żywnościowej
2. tworzenie systemu informacji statystycznej przedstawiającej przedmioty tej gospodarki
3. rozpoznanie barier, czynników hamujących i zagrożeń dotyczących tej gospodarki
4. projektowanie polityki żywnościowej państwa jako fragmentu strategii rozwoju gospodarki
5. projektowanie struktury przestrzennej gospodarki żywnościowej
6. kształtowanie formalno – prawnych warunków w stosunku do kwestii wymagających uregulowań w skali kraju.
7. tworzenie instrumentów ekonomicznych, pobudzających rozwój gospodarki
FUNKCJE PODMIOTÓW REGIONALNYCH:
1. ocena stanu, hierarchii i proporcji rozwoju regionu z punktu widzenia racjonalności wykorzystania zasobów regionalnych
2. rozwijanie regionalnego systemu informacji statystycznej

INSTRUMENTY P. Ż. :
1. formalno prawne: zapewniające porządek prawny, który musi być respektowany
2. ekonomiczne – ingerencja w system ocen, cła, dotacje, kredyty, podatki, ich wspólna cecha- mogą powodować wzrost produkcji, utrzymywać ją na tym samym poziomie lub doprowadzić do jej spadku
3. bezpośrednie działanie gospodarcze
- prowadzenie i finansowanie działalności badawczo – rozwojowej głównie w zakresie postępu biologicznego i techniczno – organizacyjnego gospodarki żywnościowej
- działalność inwestycyjna, która nie może być podejmowana przez inne podmioty ze względu na zakres
- gromadzenie rezerw żywności i skup interwencyjny
- występowanie państwa jako podmiotu kontaktów między narodami

INNY PODZIAŁ INSTRUMENTÓW NA GRUPY:
I. rynkowe
- oddziałujące na popyt: subsydiowanie eksportu żywności, regulowanie eksportu za pomocą ceł I obciążeń finansowych
- oddziałujące na podaż: gromadzenie zapasów, ustalenie norm jakościowych, udzielanie pożyczek
- związane z cenami produktów: stosowanie cen kierunkowych
II. pozarynkowe
- subsydia bezpośrednio w formie dopłat dla rolników, wyrównają różnice między cenami gwarantowanymi a cenami niższymi od rynkowych
- subsydia pośrednie – dopłaty do cen środków produkcji
- dostosowywanie warunków kredytowania rolnictwa.

RYNKOWE OTOCZENIE PRODUCENTA ŻYWNOŚCI

RYNKOWE OTOCZENIE PRODUCENTA ŻYWNOŚCI:
1. rynek finansowy, którego fluktuacje determinują decyzje gospodarcze( pieniężny, kredytowy)
2. rynek środków produkcji mający zasadniczy wpływ na kształtowanie się kosztów na nowe technologie produkcji żywności.
3. rynek pracy stanowiący przedmiot zainteresowania rządów
4. rynek rolniczej przestrzeni produkcyjnej
5. rynek towarów również produktów żywnościowych
Wymienione rynki są nie autonomiczne, często silnie na siebie oddziałujące

13. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA
POJĘCIE, CEL POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA
Ochrona środowiska – interwencja władz państwowych skierowana jest na osiągnięcie celów w zakresie ochrony i utrzymania równowagi środowiska, których realizacja nie może być zapewniona przez działanie mechanizmów rynkowych

Cel:
-doprowadzenie do pewnego przebiegu działalności gospodarczej by dało się pogodzić z celami o charakterze społecznym ochrony środowiska ustalonymi przez władze państwowe
POJĘCIE EKOROZWOJU I POLITYKI EKOROZWOJU
Ekorozwój –dostosowywanie celów i zamierzeń rozwojowych jakie na stwarza środowisko
Polityka ekorozwoju –oznacza że przy formułowaniu zadań społeczno-gospodarczych kryteria ekologiczne mają tę samą rangę co kryteria…….
DRUGA POLITYKA EKOLOGICZNA (CELE ZAŁOŻENIA)
cel nadrzędny- zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa państwa
cel główny- skuteczna regulacja i regumentacja korzystania z środowiska, aby rodzaj i skala tego przedsięwzięcia nie stwarzały zagrożenia dla jakości i trwałości przyrodniczych zasobów
ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ
-praworządność
-likwidacja zanieczyszczeń u źródła
-uspołecznienie
-wykorzystanie mechanizmu rynkowego
-zasada że zanieczyszczający płaci
-regionalizacja
CHARAKTER POLITYKI EKOLOGICZNEJ – BIERNA I AKTYWNA (RELATYWNA I PREWENCYJNA)
Bierna-inicjowanie ogólnych przedsięwzięć w formie deklaracji, a niedocenianie środków i instrumentów ich realizacji
Aktywna- wskazuje cele i zadania, priorytety i narzędzia ich realizacji
-reaktywna – przedsięwzięcia których celem jest eliminacja bądź minimalizacja emisji zanieczyszczeń i odpadów generowanych w procesach produkcji i konsumpcji
-prewencyjna (zapobiegawcza)-polega na takim symulowaniu gospodarki która umożliwia przechodzenie od technologii „brudnych” do „czystych” lub niskoemisyjnych
NARZĘDZIA I KIERUNKI DZIALAŃ
Kierunki działań:
1. racjonalizacja gosp. Ekologicznej (efektywne użytkowanie energii przez Polit. Podatkową)
2. restrukturyzacja przemysłu(wykorzystanie odpadów, technologie mało odpadowe)
3. zmniejszenie uciążliwości transportu(popieranie systemów transportowych)
4. racjonalizacja wykorzystania i zagospodarowania zasobów wodnych (odpowiednia cena wody)
5. racjonalizacja wydobycia i użytkowania kopalin
6. użytkowanie, ochronę i kształtowania żywych zasobów przyrody (tworzenia parków narodowych)
Narzędzia polityki ekologicznej
1. narzędzia prawne i administracyjne( ust. O ochronie przyrody, o lasach, Pr. wodne)
2. narzędzia ekologiczne (subwencje w formie dotacji, ulg podatkowych, kredytów preferencyjnych, kary za nieprzestrzeganie warunków korzystania ze środowiska)
3. system kontroli i monitoringu(państwowy monitoring środowiska)
4. edukacje ekologiczną i badania naukowe

14. POLITYKA NAUKOWA I INNOWACYJNA:
POJĘCIE POLITYKI NAUKOWEJ I INNOWACYJNEJ
Polityka naukowa- działalność państwa oraz innych instytucji publicznych skierowane na takie oddziaływanie na naukę które w sposób optymalny przyczynia się do wzrostu gospodarczego i rozwoju regionalnego przy optymalnym wykorzystaniu środków na badania naukowe. Jest to ujęcie szerokie zawiera politykę innowacyjną
Polityka innowacyjna- służy wspieraniu wprowadzania do praktyki gospodarczej wyników badań naukowych, nowych osiągnięć władzy, wynalazków i uprawnień
DZIAŁANIA PODEJMOWANE W RAMACH POLITYKI
1. określania celów, które nauka ma osiągnąć w toku prowadzonych badań
2. przekształceń w strukturze organizacyjnej nauki
3. tworzenie warunków sprzyjających rozwijaniu efektywnej działalności nauki
4. kształtowanie rozwiązań ułatwiających wdrażanie osiągnięć nauki do praktyki gospodarczej
TYPY POLITYKI NAUKOWEJ (PARTYCYPACJA, REGULACJA, POPIERANIE)
Partycypacja- - finansowe wsparcie badań za pośrednictwem wyspecjalizowanych instytucji i funduszy
Regulacja-(oddziaływanie pośrednie) gdy władza państwa określa pewne normy oddziaływań służących realizacji polityki naukowej np. w formie ustaw
Popieranie oddziaływanie pośrednie na jednostki badawczo-rozwojowe i organizacje samorządowe nauki w celu zapewnienia im uczestnictwa w realizacji polityki naukowej państwa
TYPY ODDZIAŁYWAŃ (POPIERANIE INSTYTUCJONALNE, PROJEKTOWE, UDZIELANIE POMOCY)
1. popieranie instytucjonalne (podmiotowe)- dostarczanie środków finansowych instytucjom prowadzącym prace badawcze
2. popieranie projektowe- udzielanie środków na określone typy projektów badawczych
3. udzielanie pomocy- w ramach omówionych działań lub samodzielnie. Państwo częściowo pokrywa koszty funkcjonowania jednostek badawczych
INSTRUMENTY POLITYKI (2 RODZAJE) I STOSOWANE W POLSCE
1. o charakterze ogólnym oddziałujący na cały proces badawczy:
-dotacje i subwencje rządowe
-umowy uzgadniane
-kontakty programowe
2. wyspecjalizowane oddziałujące jedynie na pewne elementy procesu badawczego
-ulgi finansowe
-premie na innowacje
Instrumenty stosowane w Polsce
-związane z polityką podatkową (ulgi podatkowe dla osób fizycznych—autorów nowych rozwiązań innowacyjnych
-finansowe i organizacyjne ulgi i preferencje kredytowe, wprowadzanie nowych rozwiązań prawnych, koordynacja polityki licencyjnej z polityką naukową)
15. POLITYKA INWESTYCYJNA;

POJĘCIE
Polityka inwestycyjna- spełnia funkcje instrumentalne w realizacji zadań ogólnej polityki rozwoju ekonomicznego

KIERUNKI SKŁADAJĄCE SIĘ NA POLITYKĘ
1. oddziaływanie w celu regulowania ogólnych rozmiarów inwestycji w gospodarce
2. kształtowanie struktury inwestycji w różnych jej układach
3. oddziaływanie w celu podnoszenia efektywności procesu inwestycyjnego
CELE I INSTRUMENTY
Celem bezpośrednim jest oddziaływanie na procesy oddziaływania i powiększania kapitału trwałego
Cele polityki inwestycyjnej są układem strategicznym zamierzeń państwa w oddziaływaniu na procesy inwestycyjne. Sposoby osiągnięcia tych celów nazywamy wariantami polityki inwestycyjnej, a gdy są określone reguły do porównań to nazywamy je preferencjami

Instrumenty polityki inwestycyjnej:
-środki administracyjno-prawne- normy prawne
-inwestycje publiczne
-środki techniczno finansowe- kapitał obcy, kapitał własny, potencjał przedsiębiorstw
Instrumenty sterowania procesami inwestycyjnymi
1. Bezpośrednie występujące w postaci norm, nakazów i limitów
2. Pośrednie w formie stawek podatkowych, stopy procentowej, kursów walutowych

W gospodarce rynkowej przeważają instrumenty pośredniego oddziaływania

16. POLITYKA PIENIĘŻNA:

POJĘCIE, FORMY I FUNKCJE, ILOŚĆ W OBIEGU PIENIĄDZA
POLITYKA PIENIĘŻNA – inaczej polityka monetarna jest jedną z najważniejszych dziedzin polityki makroekonomicznej, jest elementem polityki finansowej, polega na użyciu podaży pieniądza jako instrumentu realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej.

POLTYKA PIENIĘŻNA:
PIENIĄDZ – podstawowa forma funkcjonowania gospodarki opartej na społecznym podziale pracy
FORMY PIENIĄDZA:
1. pieniądz gotówkowy (monety banku centralnego)
2. pieniądz bezgotówkowy ( depozyty na rachunkach w banku centralnym i bankach komercyjnych)
FUNKCJE PIENIĄDZA:
1. f. miernika kapitału
2. f. wymiany
3. f. środka płatniczego
4. f. środka tezaurycaji (przechowywania wartości)

REGULOWANIE PODAŻY PIENIĄDZA: Władze publiczne próbują dostosować wzrost podaży pieniądza do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej i nie dającego się uniknąć wzrostu cen
DEFINICJA ILOŚCI PIENIĄDZA W OBIEGU
1. ilość pieniądza w wąskim rozumieniu – obejmuje gotówkę i depozyty płatne na żądanie
2. ilość pieniądza w szerszym rozumieniu – obejmuje gotówkę, depozyty płatne na żądanie i pewne substytuty pieniądza
Bank centralny może oddziaływać na podaż pieniądz:
1. bezpośrednio - poprzez kontrolę bazy monetarnej
2. pośrednio – jest to oddziaływanie na poziom stopy procentowej
Celem pośrednim polityki pieniężnej może być stabilizacja kursu walutowego. Kurs walutowy nie w pełni wyraża zmiany w sytuacji i polityce pieniężnej

POJĘCIE, CEL, INDYKATORY, INSTRUMENTY I RODZAJE I PODMIOTY (NBP; BFG, KNB; BANKI KOMERCYJNE, RPP) POLITYKI PIENIĘŻNEJ
INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ:
W celu zapewnienia odpowiedniej podaży pieniądza i odpowiedniego poziomu stopy procentowej Bank Centralny wykorzystuje:
1. Instrumenty za pomocą których oddziałuje na płynność bankową czyli na podaż kredytu i ich koszt
2. Instrumenty typu administracyjnego związane z bezpośrednią kontrolą Banku Centralnego nad działalnością kredytową systemu bankowego i racjonowaniem kredytów.
3. Instrumenty specjalne które mają do dyspozycji władze monetarne i czasami posługują się nimi w polityce kredytowej.

Bank Centralny oddziałuje na płynność bankową:
1. kontrolując sumę rezerw stawianych do dyspozycji banków komercyjnych
2. wpływając na koszt korzystania z tych rezerw wykorzystując do tego instrumenty:
- zmianę stopy dyskontowej ( procentowej stosowanej prze Bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Stosuje się zmianę stopy dyskontowej)
- operacje otwartego rynku – są przykładem aktywnego oddziaływania władz monetarnych na wysokość rezerw bankowych, sumę udzielanych kredytów, ilość pieniądza w obiegu)
- ustalenie poziomu rezerw obowiązkowych
Wywieranie przez bank wpływu na podaż pieniądza:
1. zwiększenie podaży poprzez obniżenie stopy dyskontowej, zakupienie wyemitowanych przez rząd papierów wartościowych na otwartym rynku poprzez obniżenie poziomu wskaźnika rezerw obowiązkowych
2. zmniejszenie podaży:
- podwyższenie wskaźnika rezerw obowiązkowych
- sprzedaż wyemitowanych papierów posiadanych przez bank
- ograniczenie ogólnej sumy podaży pożyczek poprzez podwyższenie stopy dyskontowej
RODZAJE POLITYKI PIENIĘŻNEJ:
1. ekspansywna – miękka lub taniego pieniądz
2. restrykcyjna – twarda lub drogiego pieniądz;

Komisja Nadzoru Bankowego:
-nadzoruje banki w zakresie przestrzegania norm prawnych
-dokonuje określonych ocen stanu ekonomicznego banków oraz wpływu polityki pieniężnej podatkowej i nadzorczej na ich rozwój i przedstawia je RPP

Cele polityki pieniężnej:
-zapewnienie stabilności cen (najważniejszy cel)
-sprzyjanie realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej (bank centralny)
-działania zgodne z zasadą gospodarki wolnorynkowej i wolnej konkurencji

Indykatory polityki pieniężnej- cele pośrednie, za pomocą których bank centralny wpływa za pomocą celów pośrednich:
-podaż pieniądza
-stopa procentowa
-kurs walutowy

Indykatory muszą spełniać warunki:
- reagować na instrumenty polityki pieniężnej
-pozostawać w relacji z celami ogólnymi polityki ekonomicznej, będącymi ostatecznymi celami polityki pieniężnej
-łatwo obserwowalne
POJĘCIE, FUNKCJE, ODDZIAŁYWANIE BANKU CENTRALNEGO

BANK CENTRALNY – to instytucja publiczna za pomocą której państwo prowadzi politykę pieniężną.
FUNKCJE B. CENTRALNEGO:
1. jest instytucją emitującą pieniądz gotówkowy
2. jest bankiem banków
3. jest bankiem państwa
Głównym celem polityki pieniężnej jest:
1. zapewnienie stabilności cen
2. ma sprzyjać realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej
działać zgodnie z zasadą gospodarki wolnorynkowe lub wolnej konkurencji.

17. POLITYKA FISKALNO-BUDŻETOWA:
POJĘCIE POLITYKI BUDŻETOWEJ, PODATKOWEJ
POLITYKA FISKALNO – BUDŻETOWA
Polityka ta dotyczy ogólnych zasad i reguł powstawania dochodów, a także reguł i kierunków wydatkowania środków budżetowych
Polityka podatkowa wpływa na powstawanie zasadniczej części dochodów budżetu państwa


POL. FISK. – BUD. SKŁADA SIĘ Z:
1. P. pieniężna
2. P. fiskalno – budżetowa(polityka budżetowa i podatkowa)


POJĘCIE I FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA:
1. alokacyjna:
- sprowadza się do oddziaływania na strukturę i skalę wykorzystania czynników produkcji a także na strukturę i poziom wytwarzanego produktu globalnego
- realizuje jej dokonuje się po stronie dochodowej budżetu i po stronie wydatków
- obejmuje sektor publiczny i prywatny
2. redystrybucyjna:
- polega na korygowaniu podziału dochodów, które powstają w wyniku działania mechanizmu rynkowego
- w sposób bezpośredni realizowany jest poprzez system podatkowy, dotacje
- w sposób pośredni dokonuje się w drodze bezpłatnego lub częściowo odpłatnego świadczenia określonych usług społecznych.
System podatków jest efektywnym narzędziem kształtowania popytu globalnego.
Środki budżetu państwa kierowane są na potrzeby specjalne i sferę budżetową, której łącznie pochłaniają ok. 70 % dochodów finansów publicznych w Polsce. Podatki stanowią podatkową wielkość w dochodach budżetu.

Według krzywej Laffera przedstawiającej relację skali podatkowej i wielkość wpływu do budżetu przesuwanie się po tej skali od najniższej do najwyższej stawki podatkowej daje początkowe zwiększenie wpływów do budżetu a następnie po przekroczeniu pewnego poziomu opodatkowania wpływu podatkowego zaczynają się zmniejszenia
Zbyt wysokie opodatkowanie powoduje:
1. wstrzymanie prowadzenia działalności gospodarczej
2. przenoszenie działalności za granicę gdzie wysokość podatków jest ograniczona
3. kontynuowanie działalności w tzw. szarej strefie
4. stabilizacyjna
a) sprowadza się do wykorzystywania strumieni finansów związanych z dochodami i wydatkami budżetu dla realizacji makroekonomicznej stabilności całego układu gospodarczego
b) stabilizacja makroekonomiczna określana jest przez zestaw wskaźników charakteryzujących
- zrównoważone tempo wzrostu gospodarczego (min. 3%)
- przez równowagę na rynku pracy
- poziom inflacji ( max. 3%)
- równowaga bilansu płatniczego ( bilans obrotów bieżących w relacji do PKB mniejszy niż 8%)
- wysokość długu publicznego (relacja dł. Pub. do PKB)
polityk podatkowa uważana jest za najbardziej skuteczne narzędzie polityki budżetowej. Instrumenty podatkowe mogą skutecznie pobudzać wzrost gospodarczy albo skutecznie go tłumić.