Rewolucja francuska - WSZYSTKO

Rewolucja francuska

• Stan 3 stanowił 97% ludności francuskiej (chłopi, mieszczanie, inteligencja), ale nie miał praw politycznych. 3% - szlachta i duchowieństwo (+król)  mieli władzę. Wielu pisarzy pisało o potrzebie zmian (np. ksiądz Sieyes napisał broszurkę „Co to jest stan 3” – ideologia stanu 3).
• Kryzys gospodarczy we Francji – ogromny dług (państwo zadłużone od Ludwika XIV u obywateli), chroniczny deficyt finansów publicznych (podatki płacone do przodu, dodatkowe podatki). => Ludwik XVI postanowił zwołać Stany Generalne.
• Głód i drożyzna, nieurodzaje (87-88), długa zima
• Skutki brytyjskiej rewolucji przemysłowej (przemysł francuski tracił rynek zbytu, zalew tanich i dobrych towarów angielskich – bankructwo francuskich zakładów przemysłowych)
• „Sprawa Naszyjnika” – za Ludwika XVI, kardynał zakochał się w pewnej kobiecie, której chciał wręczyć prezent w postaci naszyjnika wysadzanego brylantami. Przesyłkę (prezent + list) miał dostarczyć pewien mężczyzna, który jednak opowiedział o całej historii znajomym dziennikarzom (1787)  wybuchł skandal. Społeczeństwo zaczęło się zastanawiać, czy warto wydawać 10% dochodów państwa na Wersal. Autorytet władzy królewskiej zaczął upadać (dawniej: zamach na króla – grzech, od średniowiecza uważano, że król ma cudowne właściwości – dotknięcie leczy skrofuły ~_^)
• Ludwik XVI – wykształcony monarcha, ale przeciętny polityk. Sprawy państwa nudziły go; ulubione zajęcie – kowalstwo artystyczne (miał kuźnię w Wersalu). Dobroduszny, niewielu ludzi skazał na śmierć.

Inteligencja (prawnicy, lekarze, dziennikarze...) - brzydzili się arystokracją, która rządziła krajem, uważali, że sami mogliby lepiej sprawować władzę; chcieli przekształcić Francję w kraj nowoczesny.
Kler – bogaci i biedni; najbardziej postępowi i radykalni.
Zgromadzenie Notablów (zwołane przez króla) – koszty wychodzenia z kryzysu powinno ponosić całe społeczeństwo; propozycja zwołania zgromadzenia wszystkich stanów. (przedtem: 1614)

Król zlekceważył Machiavellego (bunty wybuchają, gdy władza słabnie) i zwołał Stany Generalne.
Stan 3 – miał 2-krotnie większą reprezentację, niż pozostałe stany: 600 (1 stan – 300, 2 stan – 300). Każdy stan obraduje osobno.

W 88 roku (wybory) – silne wrzenie na wsi, niektórzy chłopi mieli uprawnienia wyborcze. Chłopi spisywali kajety skarg (postulaty)  mnóstwo pretensji. W niektórych regionach Francji nadal istnieje prawo I nocy.

5.V.1789 – otwarcie Stanów Generalnych przez króla. Temat obrad: podatki i finanse państwa. Duchowieństwo – opozycja w stosunku do króla. Stan 3: chciał, żeby koszty pokryła arystokracja.
Po 2 tygodniach nastąpiło rozczarowanie króla Stanami Generalnymi, które zaczynały się radykalizować; stan 3 podnosił kwestie, które nie były przewidziane wcześniej. Pomysł uchwalenia Konstytucji.

Król postanowił rozwiązać zgromadzenie (17.VI.89 – gdy 3 stan przyszedł, na drzwiach była kartka z wiadomością o remoncie i zawieszeniu obrad na czas nieokreślony)  stan 3 sam sobie znalazł salę (do gry w squasha).
17.VI – przekształcenie się w Zgromadzenie Narodowe (naród jest jeden), wezwali deputowanych innych stanów do przyłączenia się albo zrzeczenia mandatu.
Większość duchowieństwa się przyłączyła, szlachta zrezygnowała z mandatu (większość) i wyjechała z Paryża.
Król chciał aresztować i usunąć z Wersalu Zgromadzenie Narodowe (wezwał pułki wojsk królewskich; widział to naród). 9.VII obrady permanentne (uniknięcie aresztowania), ogłosili się Konstytuantą. Mieli obradować aż do uchwalenia Konstytucji. Król wydał rozkaz aresztowania, ale wojsko nie chciało wykonać tego rozkazu.

W Paryżu: ochotnicza Gwardia Narodowa (milicja) na wezwanie markiza Józefa La Fayette (zamożny arystokrata, radykalne poglądy, zwolennik Konstytucji, brał udział w wojnie o niepodległość USA; bardzo popularny, jako przedstawiciel arystokratycznej opozycji wobec króla).

14.VII 89 – (teraz Święto Narodowe we Francji). Wybuch powstania przeciw królowi, powstańcy nie dokonywali wielkich aktów przemocy; poważniejsze starcia: koło Bastylii (więzienie polityczne od czasów Ludwika XIV). Tłum natarł na Bastylię i uwolnił garstkę ludzi (w tym 1 chory psychicznie Anglik, kilku zwykłych kryminalistów).
W 91 roku Bastylię rozebrano do fundamentów (symbol tyranii), kamienie rozprowadzano po kraju, jak cegły z Muru Berlińskiego. Król w Paryżu ‘zbratał się z narodem’ (zwrot taktyczny). Powstanie flagi: kolor czerwony, niebieski (kolory Paryża) + biały (królewski). Ludzie przypinali sobie 3-kolorowe kokardy, wstążki. Mania strojenia się w barwy narodowe, obyczaj zwracania się do siebie per ‘obywatelu’, unikanie nazwisk szlacheckich (moda na chłopskie i mieszczańskie). Filip książę orleański przybrał nazwisko Egalite (równość). Dziewczynki – imiona Bastylia, Lipcówka; chłopcy – imiona rzymskich bohaterów. Moda klasycystyczna (np. malowanie współczesnych w strojach antycznych).

Konstytuanta – latem 89 roku uchwały...

Na wsi: wielka trwoga, ludność chłopska dokonywała rewolucji społecznej (palono przywileje, spisy podatków; napady na dwory szlacheckie).
Rewolucja municypalna (miejska)  wybór samorządów z merem na czele (demokratyczne wybory), urzędnicy królewscy poprzepędzani.

Kluby polityczne (głównie w Paryżu):
- Jakobini (Klub Przyjaciół Konstytucji), zwolennicy republiki, pacyfiści
- Hebertyści: antykościelni radykałowie,
- Kordelierzy (Stowarzyszenie Praw Człowieka i Obywatela), zwolennicy sprawiedliwości i reform społecznych
- Żyronda: zwolennicy republiki, bogate mieszczaństwo, chciało wojen z sąsiadami

Kluby te stanowiły odłamy opinii społecznej, ale nie w Konstytuancie.

VIII.89 – Konstytuanta:
1. ustawy sierpniowe (4/5 sierpnia) - zniesienie feudalizmu i podziału społeczeństwa na stany, Równość wobec prawa, zniesienie wszelkich zależności, obowiązków feudalnych; nie dot. Kościoła. Jest to trwała zdobycz Rewolucji Francuskiej, utrzymała się nawet po 1815mroku.
2. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (26 VIII) – podstawowe zasady, prawa i obowiązki państwa demokratycznego

SANKIULOTA (od Sans Culotte – bez spodni/majtek) – typowa postać rewolucji francuskiej. Paryski biedak, często bezrobotny; umie czytać, entuzjasta rewolucji (wierzy w nią, widzi w niej swoją szansę). ‘Rekwizyty’ – czapka frygijska (staroż. Rzym  ludzie wyzwoleni z niewoli zakładali takie czapki; symbol wolności), uzbrojony (często w Gwardii Narodowej), dzwonek: symbol narad politycznych (wezwanie za pomocą dzwonków), drewniaki...

2.XI. 89 – konfiskata dóbr kościelnych, kurs antykatolicki; podział społeczeństwa na 2 części (chłopi nie byli antykościelni). Konstytuanta wystawiła te dobra na sprzedaż w formie licytacji. Dużo nadużyć, „prywatyzacja” majątku kościelnego, wszystkim Francuzom rozdano asygnaty (po 1). Biedni odsprzedawali je bogatym, żeby móc się utrzymać przy życiu, więc tylko bogaci korzystali z tego.

Kto ma mieć prawa polityczne?
Cenzusy (ograniczenia)  wiekowe (od 21 roku życia), społeczne (prawa dla protestantów i Żydów; mieszkańcy kolonii nie mają praw politycznych; nie zniesiono niewolnictwa)

12.VII.90 – ustawa o duchowieństwie (konstytucja cywilna kleru). Duchowieństwo: warstwa pracowników państwowych (szerzenie zdrowej moralności opartej na Dekalogu, propaganda zasad rewolucji francuskiej, a zwłaszcza równości; z ambon – ogłoszenia władz)l
Wysyłano szpicli na msze (kapłan mógł być zwolniony, można mu było też zabrać pensję).
Ustawa ta została odrzucona przez Kościół i Papieża  konflikt Kościół/Państwo (radykalna lewica: jakobini /zwolennicy ateizmu, swobód dla osób niewierzących, podporządkowanie Kościoła państwu/ i hebertyści /rozwiązanie Kościoła katolickiego, kult Najwyższej Istoty/.

14.IV.91 – Prawo Le Chapelliera (fabrykant: zakaz strajków i zrzeszania się robotników, jako działalności o charakterze przestępczym, gangsterskim). Prawo to obowiązywało do końca XIX wieku.
Uczciwi ludzie mieli swoje zakłady, albo uprawiali rolę – powszechna akceptacja. Manufaktury: pracowali przestępcy, wojsko, sieroty, więźniowie, chorzy psychicznie, czyli wolnonajemna siła robocza. Zajęcia te nie dawały prestiżu społecznego, margines... Osiedla – patologie społeczne, kradzieże, pijaństwo.

3.IX.91 – uchwalenie Konstytucji (3 na świecie, 2 w Europie), podobna do Konstytucji 3 Maja.
Podobieństwa
- Ustrój (monarchia konstytucyjna)
- 3-podział władzy
- Suwerenność narodu
Różnice
- Prawa polityczne dla wszystkich mężczyzn pow. 21 lat i płacących podatki
- Równość wobec prawa (cywilnego i karnego), zniesiony podział na stany

Król  „król Francuzów” (bez ‘bożej łaski’)

Ludwik XVI – nie pogodził się z tym, co się stało (mimo pozorów). Chciał cofnąć rewolucję. Wielu jego krewnych opuściło Francję; król chciał stworzyć w Niemczech armię francuską, która miała z pomocą cesarza austriackiego wtargnąć do Francji i zlikwidować zdobycze rewolucji. Król był bardzo nieostrożny, trzymał wszystkie dokumenty w domu. Latem 91 opuścił Francję (do Niemiec), wszystko zależało od Austrii i Prus: warunek  król ucieknie z Paryża i dołączy do ich obozu.

21.VI.91 król próbował uciec z Paryża; po drodze został jednak zatrzymany przez wojsko (mimo że jechał w przebraniu, został rozpoznany). Król został cofnięty do Paryża, cały incydent utrzymano w ścisłej tajemnicy. Zdeponowano dokumenty Ludwika, ale pozostał on nadal na stanowisku i podpisał Konstytucję.

Wybory do Legislatywy  obrady w budynku przypominającym budynek grecki


1. Prawica – monarchiści, zorganizowani w Stowarzyszenie Przyjaciół Roku 1789 (działacze: La Fayette i Sieyes)
2. Liberałowie (bagno) – Felianci
3. Lewica – Żyrondyści (bogaci mieszczanie, zwolennicy republiki; działacz: Brissot, znany z porywających przemówień)
4. Górale – Jakobini (Maksymilian Robespierre, August Robespierre, Marat, Saint-Just), Hebertyści (ateizm, likwidacja Kościoła; „religia to opium dla mas”), Kordelierzy (opieka nad biednymi i chorymi; Georges Danton)

Kwiecień 1792 – król wygłaszał przemówienia, wzywając do wojny z Austrią i Prusami (pro-żyrondyzm), prowokacja przegranej wojny. Wybuch wojny (przeciw: Jakobini), armie austriackie i pruskie wkroczyły do Francji, niektórzy bogaci Francuzi przeszli na ich stronę.

Lud – w Paryżu zaczęło wrzeć (winę ponosi rząd i król, kraj jest nieprzygotowany do wojny)  żądanie odejścia rządu i króla. Legislatywa – pomysł detronizacji Ludwika (zrzucenie na niego całej odpowiedzialności); prasa: szczegóły zeszłorocznej próby ucieczki króla.
Sierpień 1792: król uwięziony (obywatel Kaper) w zamku Temple (za zdradę państwa).

Armia francuska odniosła 1-sze zwycięstwo w bitwie pod Valmy (przeciw Prusom) w sierpniu. Zwycięstwo dzięki temu, że Francuzi wiedzą, o co walczą (w Austrii i Prusach – żołdacy, a nie ochotnicy), mają spontaniczne reakcje (np. marszobieg).
Ochotnicy z pd Francji – marsylianka...

Wrzesień 1792: burzliwe posiedzenie Legislatywy na temat króla (konkretnie, co z nim zrobić...). Różne stanowiska (La Fayette – wypuszczenie, Jakobini – osądzenie i ścięcie). Rozwiązanie Legislatywy, nowe wybory do Parlamentu.

Konwent Narodowy – nie było już monarchistów, Liberałowie i Żyronda stali się prawicowi (w porównaniu do reszty), lewica – bardzo radykalna (Wściekli – gwardia narodowa), zwolennicy anarchizmu. Życie – komuna, ludowa mądrość, każda władza kradnie.

22.09.1792 – 1-sze posiedzenie Konwentu. Ogłoszono zniesienie monarchii i przekształcenie kraju w republikę. Nieaktualna Konstytucja – praca nad nową, republikańską. Entuzjazm społeczeństwa – nowy kalendarz (nowa era: 1793 jako I rok republiki, nowe nazwy miesięcy – zerwanie z nazwami chrześcijańskimi). Rok – 12 m-cy po 30 dni (na koniec 5/6 dni wolnych), nazwy od zjawisk przyrodniczych, np. Floreal (kwiecień), Thermidor (miesiąc upałów), Pluviose (miesiąc dżdżysty), Brumaire (miesiąc mgieł), Nivose (śnieg). 3 dekady po 10 dni, 9 dni pracy i 1 wolny...

Konwent zajął się też królem. Grudzień 92 – Ludwik XVI stanął przed Trybunałem Narodowym oskarżony o zdradę. W parlamencie rozbieżność zdań (lewica: ostre potraktowanie króla, prawica – darowanie życia). Butna postawa Ludwika, nie uznawał kompetencji sądu (naród nie ma prawa go sądzić, tylko Bóg), kłamał (wypierał się zdrady). Burzliwa sesja Konwentu  przeważyło zdanie Saint-Justa: „Wrogów narodu się nie sądzi, wrogów narodu się zabija.”.

Ok. 60% - skazanie LXVI na śmierć (ścięcie); styczeń 93 – plac de la Concorde, król został zgilotynowany. Całkowite milczenie, groza – podział kraju na 2 obozy. Zwolennicy rewolucji i jej przeciwnicy (w tym chłopi – szacunek dla króla). Luty 93 – niektóre regiony (np. nad Loarą): chłopskie powstania przeciw władzom rewolucyjnym. Wandea – powstanie chłopskie (zachodnia Francja).

93: pierwsza koalicja antyfrancuska (powód: królobójstwo): Wielka Brytania, Prusy, Austria i Hiszpania. Maria Antonina aresztowana w czerwcu 93 i postawiona przed sądem (za wychowywanie dzieci w duchu antyrewolucyjnym, bo dzieci nie umiały wyrecytować z pamięci Deklaracji Praw Człowieka o Obywatela), w lipcu została zgilotynowana.

Atak Prus, Austrii i Hiszpanii; Wielka Brytania – blokada wybrzeży. Władze rewolucyjne – coraz bardziej radykalne. W czerwcu 93 lewica objęła władzę (Konwent). Aresztowanie posłów Żyrondy (kozioł ofiarny) – oskarżenie o wrogość rewolucji. Zostały następujące kluby: jakobini (Max Robespierre – nieformalny przywódca Konwentu i państwa), hebertyści i kordelierzy. Komitet Bezpieczeństwa Publicznego – mógł robić wszystko; Komitet Ocalenia (prawie sami Jakobini).

ROBESPIERRE
Zawód – prawnik, adwokat. 89 – deputowany do Stanów Generalnych (Paryż), świetna opinia (nieprzekupny), robił to, co mówił. Uczciwy, prostolinijny, ideowiec oddany rewolucji. Nie miał rodziny, żył rewolucją... Na czele Komitetu Ocalenia – zwarcie szeregów i walka przy pomocy masowego terroru. Dekret o podejrzanych (09.93): kategorie podejrzane z natury (szlachta, duchowieństwo, piekarze)  można wtrącić do więzienia, oskarżony musiał udowodnić, że jest niewinny. Trybunały rewolucyjne – parodia sprawiedliwości. Więzienie: 100 000 (arystokracja, księża, szlachta, piekarze); zgilotynowano: 30-40 000 ludzi w ciągu roku. Ludzie zabici przez wojsko: kilkaset tysięcy osób. 2 miasta: Lion (1,5 tysiąca ludzi utopiono) i Marsylia (wysiedlone) – stłumione bunty.

Dyktatura jakobinów – największe prześladowanie Kościoła. Hebertyści: likwidacja, odebranie praw, ścięcia. Robespierre: deizm (Bóg jest potrzebny w społeczeństwie). 06.94 – zgoda na zorganizowanie święta ku czci Najwyższej Istoty (Rozumu), nowi bogowie. Święta rozumu, sprawiedliwości, skromności, republiki... Poszczególne dzielnice składały hołd (+dary), potem zabawy i potańcówki.

Teatralizacja życia: obowiązek sadzenia drzewek wolności (z tabliczką), czapli frygijskie, prawo rozwodu, likwidacja celibatu księży.

Nowa Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela: 2 zmiany.
1. 2 prawa dla obywateli francuskich – do bezpłatnej oświaty na poziomie podstawowym, do opieki nad obywatelem, który nie jest zdolny do pracy
2. prawo do własności (równość ekonomiczno-społeczna)

Konstytucja
Republikańska, prawa obywatelskie dla wszystkich Francuzów płci męskiej >21 lat (bez względu na to, czy płacili podatki). Max Robespierre – w okresie zagrożenia państwa nie obowiązuje Konstytucja (na wniosek jakobinów zawieszona, nie odbyły się wybory). Upadek dyktatury: Robespierre – tylko poprzez terror można doprowadzić do zwycięstwa rewolucji. Komitet Ocalenia Publicznego – terror....

W 93 roku Francja pokonała swoich wrogów i prowadziła ofensywę. 94: terror wobec prawdziwych i domniemanych wrogów rewolucji. „Rewolucja pożera swoje dzieci”
Robespierre dostrzegał wrogów wśród najbliższych współpracowników. Zgilotynowano: cały klub Żyrondystów (kapitalizm, sprzeciw wobec terroru) i Hebertystów (zbyt lewicowi, chcieli masowego terroru).

Kordelierzy (Danton) – ostatnie ugrupowanie poza jakobinami. Danton postrzegany jako wróg Robespierre’a (kandydat do przejęcia władzy). Po rozmowie na linii ^_^ Danton – Robespierre ścięcie Kordelierów i Dantona (kwiecień 94). W Konwencie zostali sami jakobini. Posiedzenie Konwentu w lipcu 94: chory Robespierre chciał ogłosić wyniki tajnego śledztwa, że w klubie jakobinów jest spisek.

Józio Fuche – biografia krótka
Przed rewolucją był księdzem. W czasie rewolucji wstąpił do klubu jakobinów, główny specjalista od ‘mokrej roboty’ (np. krwawa pacyfikacja Lionu). Szykował zamach na Robespierre’a (kierował służbami bezpieczeństwa), który ostatecznie się udał (gilotynka). Potem: minister policji, jeden z dyrektorów republiki francuskiej, zwolennik Napoleona, po klęsce 1812 zdradził go, przeszedł na stronę Ludwika XVIII, 1822 – emerytura. Pod koniec życia wstąpił do klasztoru.

Jakobini + Fuche nie chcieli dopuścić do czystki w partii. Następnego dnia po ujawnieniu zamiaru, w czasie ‘gramolenia się’ (był chromy – utykał...) Robespierre’a po schodach na mównicę, jakobini ściągnęli go, wyprowadzili na zewnątrz. W kazamatach odbył się tajny proces (z bratem i Saint- Justem został zgilotynowani)  SPISEK TERMIDORIAŃSKI.

Termidorianie – jakobini, Fuche. Umiarkowani, republika bez terroru [dopis Anny-san: ale przecież Fuche był od mokrej roboty, więc jak to republika bez terroru?! Gabi-san, ja nie rozumiem!!!].

1795 – Konwent uchwalił „Konstytucję Roku 3-go”. Francja stała się republiką. Trójpodział władzy (ustawodawcza: Ciało Prawodawcze, wykonawcza: Dyrektoriat /5 dyrektorów/ i sądownicza). Prawa wyborcze tylko dla płacących podatki. Rządy termidorian: 1795-1799...

Gabi-san – to chyba wszystko, mam nadzieję! Jakby nie było, ja wysiadam i biorę się za pisanie mejli.
Anna-san