Podstawy wychowania – podstawy pedagogiki
PODSTAWY WYCHOWANIA – PODSTAWY PEDAGOGIKI
I. Czy człowiek potrzebuje wychowania? Dlaczego wychowywać? ANTROPOLOGICZNE podstawy wychowania. Antropologia.
II. Co to jest wychowanie? Czym jest wychowanie? Pytanie ONTOLOGICZNE, pytanie o Byt. Ontologiczne podstawy wychowania. Ontologia.
III. Ku czemu wychowywać? Do czego prowadzi wychowanie? Pytanie o wartości. AKSJOLOGICZNE podstawy wychowania. Aksjologia.
ANTROPOLOGICZNE podstawy.
Antropologia pedagogiczna. Zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi wychowania człowieka, analizuje człowieka i jego naturę w kontekście wychowania. Opiera się na wiedzy filozoficznej i pedagogicznej.
Antropologia biologiczna:
1) Nicolas TINBERGEN zoolog: człowiek nie posiada instynktów (odziedziczonych mechanizmów zachowań) może posiadać zachowania instynktopodobne, gdyby człowiek posiadał instynkty wychowanie nie było by możliwe. Człowiek wymaga wychowania bo by nie przeżył.
2) Arnold GEHLEN filo. Społeczny, badacz zachowań prospołecznych u zwierząt: zwierzęta posiadają specjalizację człowiek nie posiada biologicznej specjalizacji (nie jest ukierunkowany do konkretnych funkcji).
3) Adolf PORTMAN zoolog: człowiek rodzi się zbyt wcześnie, podzielił ssaki na gniazdowce i zagniazdowce, człowiek jest zagniazdowcem bo odbiera bodźce ale rodzi się za wcześnie, nie jest przygotowany do życia. Człowiek wymaga wychowania bo nie jest przygotowany do życia.
Antropologia społeczna
Podkreśla, że człowiek jest istotą społeczną (ale nie stadną), potrzebuje społeczności, innych ludzi, tylko w życiu społecznym się w pełni realizuje. Nie ma ustalonego z góry od urodzenia miejsca w społeczeństwie. Człowiek wymaga procesu socjalizacji, by wprowadziła go w dojrzałe życie społeczne. Socjalizacja jest to: 1. uczenie się wartości, norm społecznych; 2. człowiek uczy się ról społecznych; 3. wychowanie sumienia (sumienie w człowieku budzi się gdy dotyka dobra) (związane z przykazaniami, prawem)
1. Fryderyk NIETZSCHE: „ty” jest starsze niż „ja”
2. Martin BUBER: dzięki „ty” staję się „ja”
Antropologia kulturowa
Człowiek jako istota tworząca kulturę. Różni się tym od zwierząt. Inkulturacja – wprowadzenie w kulturę, w dziedzictwo kulturowe, uczenie się kultury aby być w niej aktywnym. Akulturacja – poznanie miejscowej kultury. Subkultury – forma wyrazu aktywacji młodzieży. Animacja kulturowa – animator – ożywiciel młodzieży, pedagog.
1. Jan Paweł II (przemówienie w UNESCO 1980): „Człowiek tworzy kulturę, a kultura tworzy człowieka”
2. Margaret MEAD (odkrywczyni, obserwatorka formy edukacji i wychowania na wyspie przezeń odkrytej Manus). Wyróżniła trzy postaci kultury: POSTFIGURATYWNA – kształtuje ją w sobie człowiek przejmując ją od dorosłych (inkulturacja). KOFIGURATYWNA – postać kultury gdzie dzieci i dorośli uczą się razem. PREFIGURATYWNA – taka postać gdzie młodzież uczy starszych (uwrażliwiła na potrzeby animacji kulturowej)
Antropologia filozoficzna
Podkreśla, że człowiek jest bytem potencjalnym.
1. Mieczysław Albert Krąpiec: „Człowiek jest najsłabiej wyposażoną istotą ale posiada potencjał rozwojowy, żeby się rozwiną, potrzeba siły sprawczej – wychowania”
Antropologia teologiczna
Człowiek jest stworzony na obraz i podobieństwo Boże, IMAGO DEI. Został zatarty ten obraz. Dzieło zbawcze jest wpisane w historię człowieka. Sam człowiek byłby bezsilny wobec zła. Człowiek wymaga sakramentów by mógł korzystać z tego, że ostał stworzony na podobieństwo Boga”.
Bildung – formacja – wydobycie obrazu, potencjału człowieka. Erziehung – wychowanie – pomoc w wydobyciu ww obrazu.
Pod koniec XVIII w. Hegel dokonał laicyzacji pojęć (formacja to nie obraz boży – w ramach formacji jest wpisywanie kultury, kształcenie, oświata)
WYCHOWANIE
Co by było gdyby wychowania zabrakło?
Wadliwe wychowanie. Zagrożenie procesu stawania się człowiekiem. (ograniczona inteligencja, małe zainteresowanie światem, lęk, agresja, podatność na uzależnienia, poczucie pustki, niezdolność do trwałych relacji, stwierdza się większą umieralność). Głód emocjonalny wywołany brakiem relacji.
Bodźce są potrzebne do kształtowania osobowości.
Wzrost agresji jest skutkiem braku właściwej opieki w dzieciństwie.
Czy wychowanie jest możliwe? Na ile jest możliwe?
Czy wychowanie jest silne, władne żeby coś zdziałać czy nie?
MOŻLIWOŚCI WYCHOWANIA
1. Pesymizm pedagogiczny – przekazuje, że wychowanie jest bezsilne, bezradne, nic nie może zmienić (w mitologiach: fatum, mojry, przeznaczenie).
M. Luter – idea predestynacji (człowiek rodzi się i jest albo dobry albo zły). Psychoanaliza
2. Optymizm pedagogiczny – człowieka można w każdy dowolny sposób wychować, wielkie możliwości wychowania. Sokrates, Platon: „cnota nie zna panów”. Arystoteles: „ACTUS HUMANUS” – akt ludzki, człowiek podejmuje akty ludzkie związane z rozumem i wolną wolą, można nauczać do wykonywania tych aktów.
Erazm z Rotterdamu – człowiek rodzi się jako istota obrabialna w każdy możliwy sposób, wszystko zależy od wychowawcy („czy uczyni z niego zwierzę, czy bóstwo”).
John Locke – człowiek to „Tabula Rasa”.
Leibniz (XVII/XVIII). Kant
Behawioryzm
3. Realizm pedagogiczny – Jezus Chrystus naucza, że rozdział talentów jest nierówny ale każdy powinien nad ich rozwojem pracować. Człowiek jest zdeterminowany uwarunkowaniami ale może kontrolować swój rozwój, wychowanie.
Wilhelm Fletner – pesymizm i optymizm jest abstrakcją. Realizm jest właściwy.