Interakcje pedagogiki z innymi naukami

Interakcje pedagogiki z innymi naukami.
Związki i interakcje pomiędzy: pedagogiką a filozofią, ped. a psychologią, ped. a socjologią wychowania, naukami pedagogicznymi a naukami medycznymi i biologicznymi, naukami ped. a naukami ekonomicznymi (ekonomią kształcenia), ped. a prakseologią (nauką o sprawnym działaniu), ped. a antropologią. W obrębie zadań wychowawczych ped. współczesna współdziała z wieloma innymi dyscyplinami naukowymi, które w swoim zakresie uwzględniają badawczo problematykę wychowawczą lub też stają się dla ped. naukami pomocniczymi. Przydatność filozofii polega na nadawaniu jej światopoglądowego i ideowego sensu, co zostało nazwane ?zamierzonym i świadomym działaniem wychowawczym?. Pod względem metodologicznym oraz w dziedzinie założeń światopoglądowych i wskazań ideowych ped. nawiązuje bezpośrednio do filozofii, znajdując w niej ogólną orientację w całościowym ujmowaniu człowieka i podstawowe wskaźniki dla wzorca kształtowanej w nim osobowości. Pedagogika a psychologia - oddziaływanie pedagogiczne musi liczyć się z prawidłowościami, które rządzą procesami przyswajania wiedzy i formułowania osobowości. Badaniem ogólnych prawidłowości tego rodzaju zajmuje się psychologia. Znajomość psychologii dla pedagoga jest więc bardzo ważna. Dla psychologa ważna jest więc działalność pedagoga, doświadczenie, które jest podstawą weryfikacji twierdzeń psychologicznych. Socjologii przypisuje się taki przedmiot badań, proces uspołeczniania aktualizujący się w uczestnictwie wychowanka w życiu społecznym. Pedagogika zajmuje się procesem wychowania zinstytucjonalizowanego. Socjologia jako nauka opisowo-wyjaśniająca bada procesy wychowawcze w aspekcie społecznym. Pedagogowie w swoich badaniach odwołują się do socjologii. Wyniki badań socjologicznych rozwinęły się stopniowo w socjologię wychowania. Nauki pedagogiczne a nuki medyczne i biologiczne. Wyniki nauczania i wychowania dziecka uzależnione są od jego stanu zdrowia. Na możliwości w zakresie dydaktyczno-wychowawczym ma wpływ poziom rozwoju oraz odchylenia od stanu prawidłowego. Także wychowanie wpływa na stan zdrowia dziecka. Wychowanie zdrowotne powinno być dziełem szkoły - może to osiągnąć nauczyciel przez codzienne działanie, łączenie wiedzy, którą wpaja z praktyczną, codzienną działalnością. Biologiczne podstawy pedagogiki - każdy pedagog powinien znać wrodzone właściwości dziecka. Wychowanie polega na ukształtowaniu osobowości dziecka, na dostarczeniu mu wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz na stworzeniu optymalnych warunków do jego rozwoju fizycznego. Dlatego pedagog musi uwzględniać biologiczne właściwości przedmiotu swego działania. nauki ekonomiczne a pedagogika - wzajemne stosunki i zależności występujące pomiędzy rozwojem społeczno-gospodarczym kraju a rozwojem szkolnictwa oraz zagadnienia racjonalnego gospodarowania w dziedzinie szkolnictwa stanowią przedmiot zainteresowań badawczych ekonomiki kształcenia. Pedagogika a prakseologia - pedagogika spożytkowuje dorobek prakseologii w dwóch kierunkach: organizując i prowadząc własne działania oraz przygotowując zmiany osób kształcących. Usprawnienie pracy pedagogicznej i realizacja prakseologicznych zadań wyznacza ogólne cele programu prakseologii pedagogicznej.

Analiza aktualnego stanu rozwoju pedagogiki.
Sposoby kreowania pedagogiki:
1. ped. jako dyscyplina traktująca o wykorzystaniu w praktyce konstruktów filozoficznych, światopoglądowych, religijnych, kulturowych.
2. ped. jako dyscyplina przetwarzająca na użytek praktyki teoretyczne konstrukty stworzone w pokrewnych naukach - w psychologii i socjologii. Ped. jako nauka, której teoria jest redukowana do teorii innych nauk humanistyczno-społecznych.
3. ped. jako dyscyplina empiryczno-analityczna bazująca na indukcyjnym toku postępowania badawczego.
4. ped. jako dyscyplina praktyczna, budująca teorie praktycznego działania, teorie prakseologiczne, dyscyplina wchodząca w skład nauk o wychowaniu.

Dziedzina i przedmiot badań pedagogicznych.
1. wychowanie i kształcenie intencjonalne organizowane w instytucjach, świadome działanie.
2. wychowanie i kształcenie spontaniczne występujące w praktyce życia społecznego, w różnych sytuacjach życiowych niekiedy nieświadome działanie.
3. samokształcenie, ramowe samokształcenie człowieka, autokreacja możliwości, sił.
4. rozwój człowieka w ciągu całego życia.
Teoria pedagogiczna jest uporządkowanym zbiorem ogólnych twierdzeń (praw) odnoszących się do dziedziny pedagogiki i pełniących funkcję wyjaśniającą.
POZIOMY:
1. Teoria ped. sensustricto obejmująca całą dziedzinę ped.
2. Teoria średniego szczebla (teoria wychowania, teoria kształcenia).
3. Teoria najwyższego szczebla (teoria wychowania estetycznego, teorie kształcenia ludzi dorosłych).
4. Teorie o niskim środku ogólności np. dotyczące przyczyn określonych trudności wychowawczych.


Dział II Pedagogika ogólna jako subdyscyplina pedagogiczna, nauka o wychowaniu człowieka i pytanie o pedagogikę.
Wg Kunowskiego ?Podstawy pedagogiki współczesnej?. w metodologicznym poznaniu pedagogii jako nauki podstawowym narzędziem jest terminologia oraz określenie naukowego charakteru pedagogiki. Stosowane są dwa podstawowe terminy:
pedagogia
pedagogika
Obydwa pochodzą od greckiego wyrazu paidagogos - niewolnik w Grecji Starożytnej odpowiedzialny za odprowadzanie chłopców wolnych obywateli greckich na miejsce ćwiczeń fizycznych (prowadzący chłopca). Z czasem paidagogos z opiekuna na boisku przemienił się w nauczyciela-wychowawcę, zajmował się także wykształceniem umysłowym chłopca i prowadzeniem duchowo-moralnym. Całość zabiegów wokół chłopca zaczęto nazywać pajdagogija. Stąd pedagogia, oznacza dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych. Pedagogia może być twórczym działaniem na dzieci i młodzież albo naśladowaniem wzorów postępowania. W pierwszym przypadku praktyczne wychowanie graniczy ze sztuką, a nawet staje się ?sztuką sztuk?. W drugim przypadku jest techniką postępowania, techniką pedagogiczną.
Pedagogika oznacza teoretyczną wiedzę i naukę o wychowaniu. W rozumieniu grec. oznaczała refleksję nad działaniem w danym wypadku wychowawczym. W pedagogice jako nauce zachodzi ścisły związek między teorią i praktyką. Teoria rozwiązuje problemy dostarczane przez praktykę. Refleksja może być bardziej teoretyczna, gdy rozważa całość zjawisk wychowawczych związanych z rozwojem człowieka. Refleksja może być bardziej praktyczna, gdy dotyczy treści działania wychowawczego i jego metod i środków. Pedagogika to nauka, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogii (sztuki i techniki wychowawcze). Pedagogika współczesna zatrzymuje swą historyczną nazwę; etymologicznie odnosi się do wychowania dzieci. Obok należy wymienić hebagogikę - jako dział o wych. młodzieży, andragogikę - oświata i wychowanie dorosłych; gerontagogikę - pedagogika starszego wieku. Pedagogika obecnie bardzo się rozrosła, obejmuje wszechstronny rozwój człowieka, jego życie od dzieciństwa po starość. Kunowski proponuje termin pedagologia jako nauka o całkowitym rozwoju człowieka. W dziedzictwie po kulturze greckiej pozostały inne terminy pochodne pedagog - człowiek zawodowo zajmujący się sprawami wychowania
paideia - całość czynności i skutków wych.
W jęz. polskim przed wojną ?pedagog? miał znaczenie raczej ironiczne w stosunku do zwykłego nauczyciela, lub znaczenie honorowe dla podkreślenia studentów pedagogiki na uniwersytetach. Na serio ?pedagog? nazwa ta odnosiła się do twórców wielkich systemów pedagogicznych. Dopiero po II wojnie światowej ?pedagog? oznacza każdego praktyka nauczyciela-wychowawcę.

KAZIMIERZ SOŚNICKI teorię wychowania jako formę refleksji i myślowe rozważanie zjawiska i procesów wychowawczych określił pedagogikę, natomiast rzeczywiste wykonywanie czynności wychowawczych - pedagogią.
W latach 30-tych XX w., w czasie

Dz. II-2 Dyskusja nad konstytutowynymi pojęciami pedagogicznymi.
Przemiany dokonujące się dziś kształtują nowy sposób myślenia o edukacji i jej roli w życiu człowieka. Autonomia edukacji wyznacza wartości wyższe, prawa człowieka i jego podmiotowy rozwój w twórczych procesach uczestnictwa społ. I kult.. Raport Foure?a ?Uczyć się aby być? określa zadania edukacji permanentnej Prof. Suchodolski z kolei przewodniczy interdyscyplinarnej konferencji - model wykształconego Polaka, gdzie określa sens edukacji w kategoriach ?Rozumieć świat?, ?Kierować sobą?. Podstawową normą zaproponowanej koncepcji edukacyjnej jest podmiotowość procesu edukacji ?kierowanie sobą?, dzięki rozwijaniu sił duchowych człowieka. Po raz pierwszy w powojennej Polsce edukacja została uznana jako proces o charakterze podmiotowym spełniający indywidualne oczekiwania ludzkiej osoby. Edukacja nie ogranicza się do działania szkoły, do wieku tradycyjnie kojarzonego z okresem szkolnym, nowy porządek edukacyjny wymaga wykreowania edukacji jako procesu ciągłego i całożyciowego, zastąpienia ?nauczania? przez ?animację?. Edukacja permanentna miałaby odznaczać się ciągłością, twórczością i efektywnością, pomagać w osiąganiu autonomii życiowej. Los człowieka jest wyznaczony w dużym stopniu przez jego stosunek do nauki, kulturę umysłu. Ruch samokształcenia miałby obejmować szerokie obszary wiedzy, aby ułatwić człowiekowi wykonywanie pracy zawodowej i ukierunkować jego wizję świata. Nauka intensyfikuje wspólnotę ludzi, ponad istniejącymi różnicami.
Prof. Pinean podkreśla, iż źródłem samokształcenia powinien być akt osobisty. Edukację utożsamia z kierowanym samo rozwojem jednostki. W związku z tym, że zaistniała nowa sytuacja i nowe potrzeby edukacyjne zaistniała potrzeba tworzenia ?cywilizacji humanistycznej?, konieczny jest wzrost podmiotowości jednostki. Samokształcenie umożliwia nam samoocenę i umysłową autonomię, uczestniczenie w rozwoju społecznym i ciągłym edukacji obywateli.. kształcenie zaś powinno stanowić zintegrowany i wielostronny proces formowania człowieka, obejmujący jego postawy, umiejętności i wiedzę, a więc nie utożsamia się z procesem nauczania. Kształcenie powinno więc zmierzać do pobudzania procesu samo wiedzy i samorealizacji każdej jednostki.

Klasyczne i współczesne opcje wychowania.
Pedagogika podobnie jak inne dziedziny wiedzy posiada swój język naukowy. Terminologia jaką posługuje się pedagogika powinna odznaczać się nie tylko walorami precyzji naukowej, ale również komunikatywnością społeczną. Główne pojęcia pedagogiki to wychowanie, kształcenie, nauczanie, edukacja, środowisko, osobowość kultura, czas wolny. Wychowanie jest bardzo różnie definiowane - wg Folkierskiej jest pojmowane jako szeroko rozumiana edukacja, której zadaniem jest tworzenie warunków umożliwiających kształtowanie się tożsamości przedmiotowej na średnim poziomie triady rozwojowej Kohlberga. W perspektywie hermeneutycznej wychowanie rozumiane jest jako zdobywanie tożsamości podmiotowej. Pedagogika winna włączyć się w szeroko rozumianą terapię, której celem jest uwolnienie się od stresów związanych z uczestnictwem w życiu społecznym. Wg Suchodolskiego - wychowanie - jest to przygotowanie człowieka do zadań jakie przynosi współczesna cywilizacja i kształtowanie wszechstronne rozwiniętej jego osobowości. Tradycyjne wychowanie było swoistego rodzaju pomostem ułatwiającym przejście z realizacji ważnych zadań ku realizacji zadań mniej ważnych. Wychowanie nie tylko powinno przygotować do społecznego uczestnictwa, ale powinno także rozwijać i kształcić ludzkie jednostki, służyć ich potrzebom. Wychowanie jest dziś bogatsze o świadomość przeżywanych i grożących katastrof, ale owe zagrożenia wartości humanistycznej winny określać sens działalności wychowawczej.
Wg Muszyńskiego - wychowanie -(wąski zakres) jest kształtowaniem kierunkowych i instrumentalnych cech osobowości człowieka. Kierunkowe cechy to cechy wyższego rzędu: ideały, światopogląd, wzorce. Instrumentalne cechy to - inteligencja, wiedza, nawyki, umiejętności, sprawność. Współczesny człowiek wychowany uregulowany, zharmonizowany. Wychowanie to proces, zjawisko, które towarzyszy człowiekowi przez całe życie i ma charakter permanentny - ustawiczny.
Dynamizmy wychowania
bios - natura człowieka, dziedziczność
ethos - sfera życia społecznego (kultura, korzenie)
egos - pedagogika (my jesteśmy siedliskiem siły)
logos - to splot wszystkich sił od których człowiek jest zależny

Klasyczne opcje wychowania:
1. def o charakterze prakseologicznym, które eksponują same oddziaływanie wychowawcy na wychowanka. ?Urabianie wychowanka? przez grupy społeczne i wychowawcę.
2. def o charakterze sytuacyjnym - zwraca się uwagę na warunki i bodźce na sytuację, przyczyniające się do rozwoju wychowania
3. def o charakterze ewolucyjnym - eksponują swobodny rozwój człowieka. (J. Dewey) stawia na rozwój dziecka. Wychowanie wg Deweya jest to wrastanie jednostki w świadomość gatunku.
4. def o charakterze adaptacyjnym - uwagę zwraca się na wytwory i skutki działalności wychowawczej.
(Bierne przystosowanie się do środowiska biologicznego i społecznego)
Z wykładu - WYCHOWANIE - jako:
formacja intelektualna - to stan intelektualnego fenomenu wychowania, zrozumienia współczesnych dzieci i młodzieży.
zjawisko społeczne.
sposób ?naprawy? świata.
jako szeroko pojęta edukacja (patrz Folkierska) jako stworzenie warunków ku temu aby mogła powstać tożsamość podmiotowa na średnim poziomie triady Kohlberga.
Wychowanie trzeba rozumieć jako uświadomienie sobie....
CECHY WYCH. JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE (patrz Materna) -
1. Pierwszą cechą wychowania są jego społeczne funkcje:
a.) adaptacyjna - twórcze przystosowanie się czegoś lub kogoś,
b.) rekonstrukcyjna - wychowanie ma być czynnikiem zmian, przekształcanie, modernizacja, usprawnianie, bo w procesie wych. dokonują się transformacje,
c.) komunikacyjna - porozumiewawcza, komunikować wartości kultury,
d.) globalna - obejmująca wszystkie poprzednie i stoi na straży rozwoju osobowości.
5. Klasowość wychowania - służy określonej klasie społecznej, zabezpiecza interesy.
6. Wielowymiarowość - indywidualne lub zbiorowe.
7. Jedność wych. - nie oznacza jednolitości lecz różnorodność.
8. Interakcyjność - wzajemne kontakty, nakazuje aby stosunek nauczyciela miał charakter podmiotowy.
9. Indukcyjność - wzbudzanie, wpływanie np. kultura lokalna, styl wychowania.