Teatr Grecki

1. Budowa teatru greckiego
Wynalazcami teatru są Grecy. To oni zapoczątkowali jego istnienie. Sam początek teatru ma związek z kultem Dionizosa - boga narodzin, śmierci, wina i urodzaju. Dla uczczenia boga, który nauczył ludzi szczęścia i zabawy, dwa razy w roku urządzano huczne festyny - Wielkie Dionizje trwające sześć dni. Rozpoczynały się wiosną, w ostatnich dniach marca, a kończyły z początkiem kwietnia. Podczas składania Dionizosowi ofiary z kozła chór wykonywał pieśni sławiące boga wina.
Teatr budynek specjalnie budowany lub przystosowany do prezentowania przedstawień. Składa się ze sceny, widowni i pomieszczeń pomocniczych. W teatrze greckim orchestra, czyli miejsce występowania chóru, później również aktorów, miała kształt kolisty z ołtarzem pośrodku. Theatron, czyli widownia. Początkowo był to rodzaj trybun najpierw drewnianych od połowy drugiej połowy VI w. p.n.e. Teatr był budowlą stałą, sytuowana na zboczach wzgórz. Drewniane miejsca stopniowo zastępowano kamiennymi. Za garderobę i miejsce, z którego wychodzili aktorzy służył drewniany barak zwany skene. Po obu stronach skene znajdowały się przybudówki – paraskenia Przed skene był proscenion, czyli podest przed budynkiem scenicznym. Pierwszy kamienny teatr rozpoczęto budować w V w. p.n.e. w Atenach, a ukończono w IV w. p.n.e. Ateński teatr obliczono na 17 tys. widzów. Był on wzorem dla późniejszych teatrów greckich i miał wszystkie typowe elementy. Kolista orchestre o średnicy 24 metrów, orchestre otaczała amfiteatralna widownia, czyli theatron. Jej szerokość wynosiła 100 metrów, a wysokość 90 metrów z 78 rzędami siedzącymi. Umieszczony na wprost widowni budynek skene o trzech wejściach, którego fasadę wykorzystywano dla dekoracji. Prawym wejściem ze skene wychodzili bohaterowie pozytywni, a lewą bohaterowie negatywni. Komunikacje w obrębie widowni umożliwiały prowadzące w górę przejścia rozchodzące się promieniście oraz dwa poziome przejścia dzielące widownię na trzy sektory. Komunikacja była tak sprawna, że widzowie mogli opuścić teatr w najwyżej kilkanaście minut. W niektórych teatrach miejsca o najlepszej akustyce zaznaczane były różowym marmurem, były to miejsca dla ważniejszych gości.

2. Funkcja i kompozycja dramatu greckiego
Twórcą form teatralnych z pierwszym aktorem był Tepis, pierwszy autor dramatu. Ajschylos – wprowadził II aktora, Sofokles - wprowadził III aktora. Eurypides - najwyżej ceniony tragik stworzył tragikomedię i rozbudował motywy uczuciowe, pomniejszył rolę bóstw. Na Eurypidesie kończy się rozwój tragedii, przechodzący wyraźną ewolucję od pierwotnego półreligijnego oratorium do wykształcenia tragedii świeckiej.
Istotą tragedii jest konflikt tragiczny - polega na istnieniu przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru. Katharasis (oczyszczenie) - związane z rolą teatru. To wstrząs uczuciowy, oczyszczenie duszy widza z win, wyzwolenie. Widz przeżywa litość i trwogę, patrząc na akcję tragedii. Naszą litość wzbudza nieszczęście człowieka niewinnego, natomiast trwogę - nieszczęście człowieka, który jest do nas podobny. Ironia tragiczna - polega na zderzeniu rzeczywistej sytuacji bohatera z tym co wie on na własny temat np. popełnia zbrodnię, czyn, który wynika z niewiedzy.
3. Teatr grecki.
Teatr znajdował się wśród pagórków tak, aby wszyscy widzowie mogli wszystko zobaczyć i usłyszeć. Na środku teatru znajdowała się „orchestra", na której znajdował się chór w składzie do piętnastu osób. Chór ten śpiewał lub opowiadał o wydarzeniach mających miejsce na proscenium. Za orchestrą znajdowała się scena zwana „proscenium", na której grali aktorzy w składzie 3 mężczyzn, ponieważ kobiety nigdy nie były, ani aktorami, ani chórem. Aktorzy nosili maski, które działały jak tuby. Byli podwyższani i nosili kolorowe stroje, by można było ich łatwo zobaczyć. Za proscenium znajdowała się „scene", tzn. taka ściana, dzięki której głosy aktorów się odbijały i rozchodziły na całą widownię. Chór i aktorzy wchodzili na swoje miejsca „paradosem" (takim przejściem). W teatrze wystawiano tragedie, komedie i dramaty satyrowe.
Dionozja miejska - święto obchodzone 1 raz w roku - dała początek tragedii - odbywała się na przełomie marca i kwietnia.
Dionozja wiejska - święto obchodzone 3 razy w roku - dały początek komedii - odbywały się na jesieni, w styczniu i pod koniec lutego.

Teatr Dionizosa stał się wzorem dla innych teatrów budowanych w Grecji w okresie klasycznym. Najlepiej zachowanym teatrem greckim jest zbudowany ok. 330 p.n.e. teatr w Epidauros. Teatr zaprojektował Poliklet Młodszy. Widownia, rozmieszczona w 52 rzędach mogła pomieścić ok. 14 000 widzów.

W okresie hellenistycznym zachowano podstawowe elementy teatru greckiego. Zmieniono jednak jego proporcje. Pogłębiono i podniesiono proskenion. W tym celu cofnięto paraskeniony a proskenion oparto na słupach otrzymując pod proskenionem przestrzeń zwaną hyposkenionem. Z hyposkenionu wychodzili aktorzy grający duchy lub bogów podziemia, schodami przechodzili na proskenion, gdzie mogli wygłaszać swoje kwestie. Wzbogaceniu uległy także dekoracje. Wprowadzono trójścienne graniastosłupy (periakty), na ścianach których były wymalowane różne obrazy. Obrót graniastosłupa umożliwiał szybką zmianę tła.
Teatr grecki stał się wzorem dla budowanych w okresie późniejszym teatrów rzymskich.