Pierwsza pomoc w przypadku porażenia prądem elektrycznym i piorunem.

Zakres i charakterystyka porażeń prądem elektrycznym są bardzo szerokie- począwszy od nieprzyjemnych wrażeń wywołanych przez działanie prądu o małym natężeniu, po nagłe zatrzymanie krążenia na skutek silnego porażenia. Stopień obrażeń zależy od ładunku energii elektrycznej, oporu elektrycznego tkanek, rodzaju prądu, czasu i jego działania, i drogi przepływu przez organizm. Najczęściej obrażenie powoduje prąd o napięciu 220V (230V), płynący w domowych instalacjach elektrycznych. W przypadkach porażenia prądem elektrycznym podstawowe znaczenie ma opór elektryczny organizmu. Największy opór stanowi skóra i kości, najmniejszy mięśnie i naczynia krwionośne. Skóra i kości dorosłego człowieka są odporniejsze niż delikatna skóra i drobne kości dziecka. Należy pamięta, że opór elektryczny skóry zmniejsza się pod wpływem wilgoci.
Porażenie prądem może spowodować tzw. tężcowy skurcz mięśni, w którego wyniku osoba porażona jest niezdolna do samodzielnego uwolnienia się od źródła prądu. Przepływ energii elektrycznej wzdłuż ciała (od ręki do nogi) jest mniej niebezpieczny niż przepływ przez klatkę piersiową (od jednej ręki do drugiej), ale może spowodować poważne uszkodzenie serca, znacznie częściej jest zatem przyczyną zagrożenia życia. Głównym niebezpieczeństwem związanym z porażeniem prądem jest zatrzymanie pracy serca (oraz inne zagrażające życiu zaburzenia jego rytmu) i zatrzymanie oddechu. Bardzo niebezpieczny jest również bezdech, którego przyczyną mogą być m.in.:
• Zahamowanie czynności ośrodka oddechowego po przejściu prądu przez mózg;
• Tężcowy skurcz przepony i mięśni tkanki piersiowej (może trwa nawet kilka minut);
• Przedłużone porażenie mięśni oddechowych po ustaniu działania prądu;
Postępowanie ratownicze w takich przypadkach jest analogiczne do postępowania w innych przypadkach bezdechu i zatrzymania akcji serca (sztuczne oddychanie i masaż serca).
Spiesząc z pomocą porażonemu prądem, ratownik musi zyska pewność, że nie naraża własnego życia. Przystępując do udzielania pomocy:
• Należy odłączyć źródło prądu (najskuteczniejszym sposobem jest wyłączenie bezpiecznika i odcięcie całej instalacji elektrycznej lub wyłączenie z kontaktu niebezpiecznych urządzeń),
• Jeżeli jest to możliwe, za pomocą drewnianych przedmiotów należy odciągnąć poszkodowanego od miejsca zdarzenia, przed odcięciem dopływu prądu nie wolno dotykać poszkodowanego gołymi dłońmi,
• Jeśli konieczne jest zbliżenie się do miejsca zdarzenia, a zachodzi obawa porażenia (np. porażenie nastąpiło podczas prania, pomieszczenie jest wilgotne), należy stanąć na desce, drewnianym meblu, gumowej wycieraczce, grubej książce lub innym materiale izolacyjnym.
Czynności ratownicze w przypadku porażenia prądem to zastosowanie sztucznego oddychania i masaż serca (jeśli ustały czynności życiowe) oraz łagodzenie objawów wstrząsu pourazowego. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, poszkodowanego należy ułożyć na wznak (nogi mogą być lekko ugięte w kolanach), okryć kocem oraz kontrolować zmiany w jego zachowaniu i wezwać pomoc lekarska .

Piorun
To wyładowanie elektryczne w atmosferze, uderzenie piorunem jest zatem porażenie prądem elektrycznym , jednak o znacznie potężniejszym ładunku. Konsekwencje porażenia piorunem to poparzenia i uszkodzenia narządów wewnętrznych. Możliwy jest samoistny powrót normalnego rytmu serca, jednak często utrzymuje się zatrzymanie oddychania. Bezpośrednie porażenie prawie zawsze kończy się śmiercią, której główna przyczyna jest niewydolność serca. Pierwsza pomoc w przypadku porażenia piorunem obejmuje zabiegi stosowane wobec porażonych prądem elektrycznym (patrz wyżej).
W czasie burzy należy unikać drzew, masztów, anten i linii przesyłowych (telefonicznych i energetycznych), w nie bowiem najczęściej uderzają pioruny. Nie należy także trzymać w dłoni metalowych przedmiotów: lasek, parasoli itd. Równie ryzykowne jest przebywanie wówczas na jeziorach i rzekach. Osoby zaskoczone przez burze na wodzie powinny jak najszybciej dopłynąć do brzegu i poszukać schronienia pod namiotem, na przydrożnym przystanku autobusowym lub w najbliższych zabudowaniach. W celu uniknięcia porażeń, w czasie burzy należy się poruszać powoli i małymi krokami, ze względu na możliwość wystąpienia różnicy potencjałów elektrycznych miedzy obydwiema nogami.

Ze względu na możliwość komplikacji kardiologicznych (np. zaburzeń rytmu serca), po porażeniu prądem jest konieczna konsultacja lekarska.