Konie

WSTĘP

O koniach wielu autorów pisało powieści (Zaklinacz Koni, Nicholas Evans), bajki (Konik Garbusek), piosenki (Konie, dumne konie). Te zwierzęta w wielu wierszach, książkach, filmach, serialach odgrywały ważną rolę, pełniły doskonałe tło... Co wobec tego ma w sobie koń magicznego, iż nie jesteśmy w stanie przejść wobec niego obojętnie? Mały kucyk do kochania jest marzeniem prawie każdej małej dziewczynki (z sondaży, które przeprowadziłam wśród 6-10 latek większość- ok. 70% wolałoby konie od baletu).
Szlachetne oczy, długie uszy, idealna budowa, nieskazitelny głos (tak pięknie rżą) i gęste włosy- chodzi o sierść i grzywę- cechują tego wspaniałego ssaka. Każdy kto mnie zna, wie że dzień nie byłby dla mnie dniem, gdybym nie pojeździła, lub chociaż nie wspomniała słówka o koniach.
Można by pisać o nim bardzo długo, przez co dla niektórych nieciekawie, lecz ja postaram się wszystko dobrze skrócić. Witam zatem w świecie mojej drugiej (zaraz po psach) obsesji!



HISTORIA GATUNKU

Dzisiejsze rasy koni domowych pochodzą od dwóch podstawowych odmian: orientalnej, której czystym przykładem jest koń arabski i zachodniej-ciężkiej. Koń został wprowadzony do Ameryki przez Europejczyków. Zdziczałe konie domowe dały tam początek mustangom, które obecnie wskutek polowań są bardzo nieliczne. Koń jest jednym z najdawniejszych zwierząt hodowlanych. Najprawdopodobniej hodowano go już w epoce kamiennej tj. około cztery tysiące lat p.n.e. Jest zwierzęciem bardzo silnym i wytrwałym.

grupa, do której konie należą to zwierzęta (diagram poniżej)

ZWIERZĘTA
|
tkankowce
|
kręgowce
|
ssaki
|
NIEPARZYSTOKOPYTNE

Konie należą do grupy ssaków nieparzystokopytnych

q długość życia i wykorzystywanie
Koń żyje od 30 do 35 lat, z czego człowiekowi może służyć (do jazdy, pracy w polu...) przez maksymalnie 25 lat. Jednak po ukończeniu tego magicznego wieku nadal jest jednym z najwspanialszych przyjaciół na świecie. Koni używa się jako zwierząt wierzchowych, jucznych i pociągowych.

q zmysły
w zasadzie koń ma pięć zmysłów (z punktu widzenia biologii), ale koniarze wyróżniają szósty zmysł- o tym później.
v wzrok
Ponieważ oczy koni są osadzone po bokach głowy, widzą całkiem inaczej, niż ludzie. Koń widzi gorzej od człowieka, chociaż ma dwukrotnie większe oczy. Konie widzą prawie całe otoczenie wokół siebie- prócz małego wycinka za zadem. Dokładnie konie widzą tylko część obrazu, reszta jest dla nich niewyraźna. Zwykle, gdy koń zauważy coś niepokojącego pierwszą jego reakcją jest ucieczka, a drugą obserwacja- sprawdza, czego się przestraszył.
v słuch
Koński słuch jest bardzo czuły. Końskie uszy można by porównać do mikrofonów, czy radarów. Uszy konia, praktycznie są w ciągłym ruchu, są jakby mową ciała (konie mają, tak jak m.in. psy i ludzie swoją mowę ciała, o tym wspomnę później). Konie lubią, gdy mówi się do nich ciepłym, spokojnym głosem, nienawidzą „krzykaczy”, czyli ludzi, którzy na nie wrzeszczą, takich mogą potraktować mocnymi zębami, lub silnymi kopytami.
v węch
Konie mają doskonały węch, choć nie aż tak doskonały, jak psy. Dzięki zmysłowi węchu są w stanie rozpoznać, np. na pastwisku, jaki koń był tu przed nimi. Obwąchując odchody poznają, czy zostawił je ogier, klacz, czy wałach(wykastrowany ogier). Często nie mają ochoty na wodę lub paszę na których czują obcy albo nieświeży zapach. Niektóre konie mają bardziej wyczulony węch od innych. Te pierwsze właśnie niechętnie będą używały wspólnych poideł i żłobów(oraz często siodeł, kantarów i tranzelek). Czasami widzimy konie z wyciągniętą szyją i rozdętymi nozdrzami - wówczas węszą interesujący je zapach. Identyfikują go za pomocą organu Jacobiego, który ludzie stracili w trakcie ewolucji. Organ ten służy głównie jako rejestrator zapachów interesujących seksualnie.
v smak
Smak służy koniom do rozpoznawania roślin dla nich jadalnych i niejadalnych. Na ogół konie wolą smak słodki od gorzkiego. Odpowiada im również smak kwaśny, dlatego bardzo lubią jabłka. Niektórym wierzchowcom odpowiada smak rdzewiejącego metalu, który ludzie uważają za niemiły. Nie wolno się jednak zdawać na instynkt koni, gdyż czasami (np. gdy dokucza koniowi głód) on zawodzi. Niektóre bowiem rośliny tracą swój niemiły smak po zerwaniu. Koń może się zatruć zieleniną podawaną mu przez „uprzejmych znawców” koni.
v dotyk
Konie mają bardzo długie włosy czuciowe na brodzie i chrapach. Pomagają im one w identyfikacji najbliższego otoczenia. Skóra jest również bardzo wrażliwa na dotyk. Odczuwają dotknięcie muchy na swoim grzbiecie. Naturalnie nie wszystkie konie są aż tak wrażliwe. Nie jest to jednak powód, aby stosować przemoc.

q BUDOWA
v Kopyto
Anglicy- wielcy miłośnicy koni, mówią, że „bez dobrych kopyt nie ma konia”. Jest to prawdą, gdyż kopyto jest głównym amortyzatorem. I na nim oparte są ogromne wręcz ciężary, przy ruchu konia, nie mówiąc już o przeciążeniu, gdy kogoś wozi. Kopyto konia jest zakończeniem jedynego, trzeciego palca.
v Pierś
Pierś powinna być mniej więcej szerokości zadu. Pierś to duże skupisko mięsni tuż przed łopatką (przód).
v Zad
Zad zakończony jest ogonem składającym się z rzepia ogonowego i kiści włosianej. Nasada ogona to miejsce, z którego ogon wyrasta. Ogon może być różnie osadzony (wysoko, nisko, normalnie jest to związane z budową zadu). Koński ogon składa się z setek długich, cienkich włosów. Zwierzę używa go do odpędzania natarczywych owadów.

v Zęby
Wiek u tego ssaka określa się na podstawie stanu (długości) jego zębów. Również zgryz zmienia się wraz z wiekiem. Im koń starszy, tym zgryz bardziej koński. Przednie zęby się ścierają. Koń ma 24 zęby i 4 kły. Klacze nie mają kłów.
v Głowa
Konie mają różne profile. Wyróżnia się 3 typy: prosty (czoło i nos tworzą linię prostą), wklęsły (między czołem i nosem następuje załamanie linii prostej), wypukły (głowa garbonosa).
v Mowa ciała
Końskie uszy mogą wyrażać nastrój. Kiedy są stulone do tyłu, koń może być agresywny. Postawione do przodu świadczą o zaciekawieniu. Obrócone do tyłu świadczą o zainteresowaniu tego, co się dzieje za koniem. Nastrój można również odczytać z ruchów ogona, szyi, tułowia i nóg.


q podział na rasy

Każda rasa ma swój określony wygląd, jednak różnice nie są aż tak duże, jak u psów (konie różnią się wzrostem np. Fallabella, ok.70 cm, konie wielkopolskie, do 170cm.). Na świecie żyje bardzo wiele ras koni, każda pochodzi z określonego miejsca na ziemi i każdy kraj szczyci się swoim „wytworem”.
v zimnokrwiste: przystosowane do życia w zimnym klimacie, ich tułów ma kształt beczkowaty (kłoda), a sierść (okrywę włosową) stanowi gruby włos
v ciepłokrwiste: mieszanka rasy gorąco- i zimnokrwistej
v gorącokrwiste: konie i kuce z gorących sfer klimatycznych. Mają delikatny, cienki włos, dłuższe nogi i odsadę ogona pomagającą w regulacji ciepłoty ciała.


Legenda o koniach czystej krwi arabskiej:
Mahomet miał bardzo dużo koni, w tym pięć cudnych klaczy. Pewnego dnia, po bitwie Prorok wypuścił swoje wszystkie konie, które, spragnione skierowały się do wodopoju. Doszło jednak do kolejnego starcia, i Mahomet wezwał konie z powrotem, zanim jeszcze zdążyły się napić. Jedynie pięć tych cudnych klacz wróciło do niego porzuciwszy wodę.
Według tej legendy tamte pięć wiernych i szlachetnych klaczy dało początek całej rasie koni arabskich.

q sport
Z końmi wiążą się różne zajęcia. Na zawodach konie występują w dyscyplinach: wyścigi ( bieg na czas), skoki (przez przeszkody), ujeżdżanie ( koń musi zaprezentować każdy chód- stęp, kłus, galop - w określonym miejscu na padoku). Modnym ostatnio sportem jest rekreacyjna jazda konna. Jazda konna to nie tylko samo jeżdżenie, ale dobre porozumienie z koniem. Konie wykorzystuje się również (teraz na szczęście coraz rzadziej) do pracy w polu. Hipoterapia pomaga upośledzonym odzyskać wiarę w życie. Niektóre konie idą na rzeź. A jeszcze inne żyją sobie na wolności. O tym ostatnim marzy każdy koń.