Teoria wychowania pytania

5.Schrakteryzuj teorie funkcjonowania wartości(teoria obiektywistyczna i subiektywistyczna)
Teoria obiektywistyczna:
- wartości traktowne są jako właściwości przedmiotu, istniejące niezależnie od tego jak ludzie je oceniają
- wartości są autonomiczne i zewnętrzne w stosunku do wypowiadanych o nich ocen
- ludzie we własnym działaniu je urzeczywistniają lecz niczego w nich nie zmieniają; przysługuje im charakter absolutny, powszechnie obowiązujący i to oznacza że są niezależne , ed. Wew. Treści przeżyć człowieka jego pragnień, potrzeb, uczuć
Teoria subiektywistyczna:
- wartości są właściwościami uwarunkowanymi przez człowieka w zależności od jego pragnień, potrzeb, dążeń
- są wytworem ocen i mają charakter wtórny
- zwolennicy tego myślenia przyjmują, że wartości nie istnieją w sposób obiektywny tylko pojawiają się jako rezultat subiektywnych doznań

7.Omów kontrowersje towarzyszące celom wychowania (niedokładność, ogólność, wolność, niedocenianie)
Niedokładność w określaniu celów wychowania:
- niektóre cele są utożsamiane z wartościami i normami, zwłaszcza moralnymi, a takim wypadku cele wychowania to po prostu wartości i normy, które zamierza się przyswoić dzieciom i młodzieży; są więc cennym drogowskazem w sprawie oczekiwanych zachowań, postaw i innych cech osobowości wychowanków oraz poniekąd postępowania pedagogicznego ich wychowawców
- niedosyt z jednoznacznym określaniu różnić między wartościami, normami, celami, wychowania
Ogólność w formułowaniu celów chowania:
- odnosi się do podstawowych celów, jakie przyświęcają lub mają przyświęcać wychowaniu; cele takie dotyczą nierzadko wszechstronnego rozwoju, dojrzałego w pełni człowieka , osobowości wysoce rozwiniętej, osobowości harmonijnej, jedności człowieka, przygotowania człowieka do zaangażowanego uczestnictwa społecznego, twórczego wykonywania pracy zawodowej i aktywnego udziału w życiu kulturalnym lub człowieka ideowego, zaangażowanego, uspołecznionego, bogobojnego
- bardziej przydatne dla teorii i praktyki pedagogicznej są cele wychowania dotyczące konkretnych cech osobowości: uczciwość, sumienność, pracowitość, odpowiedzialność, życzliwość itd.
Wielość celów wychowania:
- zbyt duża ilość – długa lista zachowań i postaw lub innych cech osobowości
- nie jest korzystna , gdyż wtedy każdy z nich można uznać za równie wartościowy, stąd też pojawia się pewien niedosyt w praktycznym ich wykorzystaniu dla usprawnienia działalności wychowawczej
- wielość celów może sugerować nauczycielom iż chodzi tu o prace wychowawczą ukierunkowaną na realizację wszystkich celów w jednakowym stopniu
- zbyt wielka ilość celów wychowania może sugerować, że jest to zestaw zamknięty, niedopuszczający żadnych innych celów i wykluczający dokonywanie w nim jakichkolwiek zmian
Niedocenianie celów wychowania:
- w wypadku rozumienia wychowani nie tylko jako bezpośredniej interwencji w rozwój wychowanków, ile raczej jako wspomagania w ich rozwoju, minimalizuje się przyświęcające takiemu wychowaniu cele lub usiłuje się całkowicie zrezygnować z celów formalnych
- np. antypedagogika zakłada że dziecko wie najlepiej co jest dla niego dobre a co za tym idzie podważa wychowanie zgodnie z przewidywanymi celami; antypedagogika przyjmuje też iż każdy lub prawie każdy człowiek ze swej natury jest tak dojrzały samodzielny i niezawodny, że wystarczy inicjować, pobudzać i ukierunkowywać jego rozwój , aby spełnił związane z nim oczekiwania
9. Wyjaśnij znaczenie pojęć celów formalnych i nieformalnych.
Nie wszystkie cele w wychowaniu występują w postaci zwerbalizowanej. Są też cele niezwerbalizowane. Po pierwsze mamy do czynienia z celami na gruncie wychowania instytucjonalnego np. w szkole, po drugie zazwyczaj w naturalnym środowisku wychowawczym- rodzinie, na prywatny użytek wychowawcy. Friedrich W. Kron pierwsze nazywa celami formalnymi (instytucjonalnymi) drugie nieformalnymi (własnymi).
10.opisz rozumienie podmiotowego traktowania dzieci i młodzieży.
- oznacza humanistyczne podejście do dzieci czyli zapewnienie im prawa do bycia w miarę samodzielnymi i niezależnymi oraz ponoszenia odpowiedzialności za swoje postępowanie i kierowanie własnym rozwojem ; nade wszystko zaś konieczność poszanowania ich godności osobistej czyli uświadamianie w nich poczucia własnej wartości
- podmiotowe traktowanie dziecka uwzględnia jego dążność do podejmowania aktywności względnie autonomicznej
- w sprzyjających warunkach podmiotowość znacznie rozszerza się gdyż: zwiększa się zakres sytuacji w których dziecko decyduje o sobie dokonuje wyborów, wyraża własne opinie; umacnia się poczucie własnej tożsamości w tym także przeświadczenie o własnej niezależności i autonomii; pojawia się refleksja nad sobą, nad udziałem we własnym rozwoju
- ważna jest akceptacja dzieci – uznanie ich takimi jakimi są naprawdę bez stawiania warunków, akceptacja taka ułatwia nawiązanie bliskich kontaktów i wyzwala u dziewcząt i chłopców serdeczności i poszanowania
- aktywne wsłuchanie się w wypowiedź drugiego człowieka wraz z intensywnym usiłowaniem wczuwania się w jego doznania, uczucia i myśli
- autentyzm nauczycieli i wychowawców – konieczność wyrażania swych uczuć i myśli ; postawa autentyzmu polega na tym, że przejawiająca ją osoba powstaje w swym zachowaniu tym czym jest naprawdę

11.Wymień i opisz style kierowania wychowania.
Demokratyczny styl wychowania:
- Polega na okazywaniu dzieciom życzliwości i zrozumienia, pozyskiwaniu sobie sympatii, zaufania i przyjaźni, umożliwienie im podejmowania decyzji, wysuwania własnych pomysłów
-nauczyciel, wychowawca: nawiązuje z nimi serdeczny kontakt; odwołuje się do inicjatywy i pomysłowości; udziela gruntownych informacji; występuje w roli równorzędnych członków kierowanego przez nich zespołu wychowawczego; pełni rolę inicjatora, doradcy
- w grupach kierowanych demokratycznie uczestnicy: darzą sympatią swojego kierownika; podejmują się wykonywania zadań na własną odpowiedzialność; wykonują swoje zadania nawet bez obecności nauczyciela; wykazują większą kreatywność w osiąganiu celów; wspólnie szukają rozwiązań napotkanych trudności
Autokratyczny styl wychowania:
- przeciwieństwo stylu demokratycznego
- zobowiązuje nauczyciela do przejmowania odpowiedzialności za wszelkie zachowania wychowanków
- podstawą metody działania to nagradzanie i karnie
- mała więź osobowa
- od niego zależy kto z kim będzie się bawił
Skutki: uczestnicy mają raczej niechętny stosunek do swego kierownika, nie mogą się z nim porozumieć; zadnia wykonywane bez entuzjazmu; rozdrażnienie, niechęć współpracy; agresywność bądź obojętność; względnie dobre osiągnięcia szkolne
Liberalny styl wychowania:
- dawania dzieciom możliwie jak największego zakresu swobody
- nauczyciel nie stara się zachęcić uczniów do zachowań społecznych i moralnie wartościowych
- poczuwa się zwolniony z odpowiedzialności za swych wychowanków
- dostarcza tylko niezbędny materiał do wykonywania zadań
- skutki: uczniowie zachowują się chaotycznie; brak porozumienia w trudnych sprawach; łączą je słabe więzi rzeczowe jak i osobowe; obecność nauczyciela nie jest czynnikiem mobilizującym; podczas nieobecności nauczyciela funkcję kierowniczą podejmuje jeden z członków grupy
12.Wyjasnij konieczność i znaczenie pracy wychowawcy nad sobą jako niezbędnego warunku skutecznego wychowania.
Praca nad sobą wychowawców i nauczycieli:
- świadome i celowe kierowanie własnym rozwojem czyli sterowanie swoimi myślami i uczuciami a nie tylko zachowaniami
- inaczej autoedukacja, samodoskonalenie
- nie wystarczy zaakceptować i polubić siebie trzeba uczyć się bezwarunkowej akceptacji i empatycznego rozumienia innych oraz zachowania w miarę autentycznego
- ważne jest, aby traktować dzieci z szacunkiem, zwalczać w sobie uprzedzenia traktować ich sprawiedliwie, okazywać im zainteresowanie
- celem pracy nad sobą jest nabranie przekonania, iż każdy wychowanek kryje w sobie zasoby dobra i , że każdemu z nich należy dopomóc w ich ujawnianiu
Powody potrzeby pracy nad sobą:
- pewien niedosyt cech osobowości niezbędnych w wykonywaniu tego zawodu lub nadmiar przejawiania zachowań pozostających w wyraźnej sprzeczności ze spełnianiem przez nich obowiązków zawodowych
- pesymistyczne nastawienie wobec świata i ludzi, widzenie rzeczywistości w ciemnych barwach
- zaniżone poczucie własnej wartości – niska samoocena przez to utrudnione jest nawiązywanie kontaktów z dziećmi
- przydarzające się stany napięć psychicznych i konflikty międzyludzkie
- możliwość lepszego poznania siebie, umożliwienie wewnętrznego wyciszenia się oraz udoskonalenia swych umiejętności

13. Znaczenie i sposoby poznawania dzieci i młodzieży w procesie wychowania.
- chodzi i poznawanie o charakterze praktycznym, czyli podporządkowanym doraźnym celom wychowawczym
Sposoby poznawania dzieci i młodzieży:
a) obserwacja
- osobliwy sposób postrzegania, gromadzenia i interpretowania poznanych danych powstających w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora
- głównym przedmiotem obserwacji są zachowania dzieci oraz warunki czysto zewnętrzne
- technika obserwacji dorywczej polega na doraźnym obserwowaniu interesujących nas zjawisk, pozbawiona jest sformułowania problemu badawczego
- technika dzienniczków obserwacyjnych polega na systematycznym opisywaniu zachowań, zdarzeń lub sytuacji w ich naturalnym następstwie czasowym
- technika obserwacji kategoryzowanej wymaga dokładnego formułowania celu oraz uwzględnienia różnych kryteriów
b) badania ankietowe i wywiad
- sposoby zbierania informacji w ściśle określony temat w formie pisemnej (ankieta) lub ustnej (wywiad)
- błędy w formułowaniu ankiet: błędne formułowanie pytań; zbytnia pewność co do wiarogodności wypowiedzi badanych; niewłaściwy sposób przeprowadzenia badan; niekorzystne warunki zewnętrzne badań
c) techniki socjometryczne
- zadawanie pytań na które np. uczniowie wpisują np. nazwiska kolegów zgodnie z socjometrycznymi kryteriami uwzględnionymi w każdym z postawionych pytań

14 .Scharakteryzuj poszczególne metody oddziaływań indywidualnych w procesie wychowania.
Metody oddziaływań indywidualnych:
1. Metoda nagradzania ( wzmocnienie pozytywne):
- nagradzanie czyli tworzenie atrakcyjnych zdarzeń za jakąś czynność
- intensyfikacja czynności – nie każde działanie jest nagradzane
- wartości nagrody zależy od przewidywalności, liczby nagród, zastosowanie żetonów na nagrody, opóźnienie nagrody – zakończenie czynności i oczekiwanie nagrody
- zasady nagradzania wychowanków: objawy zachowań porządanych należy wzmacniać, a objawy zachowań destrukcyjnych należy zwalczać; zachowania wymagają wzmocnień zaraz po zaprezentowaniu ich przez podopiecznych; wzmocnienia materialne powinny występować na przemian z pochwałami słownymi
- skutki nagradzania: podnosi prawdopodobieństwo uzyskania zakładanego przez podopiecznych sposobu w jaki zamierzają oni postępować; daje im pozytywną zachętę do zachowań społecznych i etycznie porządanych; korzystnie oddziałuje na kreatywność dzieci obu płci; stabilizuje w nich poczucie pozytywnych wartości oraz zgodności osobistej
2. Metoda karania (wzmocnienie negatywne)
- sposób wpływu wychowawcy przy pomocy świadomego aplikowania kar w zależności od popełnionych czynów z założenia będąca próbą zapobiegania motorycznemu powtórzeniu przez podopiecznych zachowań będących w niezgodzie z przyjętymi w życiu wzorcami
- jest jedną z najmniej skutecznych metod
- jest to każda działalność polegająca na tworzeniu awersyjnych dla wychowanka zdarzeń pozostających w czasowym związku z jego w określonym zachowaniu się
- najczęściej powoduje tylko chwilową rezygnację z niewłaściwych zachowań a nie całkowitą
- zbytnia gorliwość z nakładaniu kar może prowadzić do oszustw u wychowanka oraz wywołać strach i niepewność
- kary cielesne budzą uprzedzenia i wzmagają agresję wobec dorosłych a także wpajają dzieciom negatywne wzorce, które mogą być przez nie wykorzystywane w przyszłości w odniesieniu do ich własnych dzieci
- fundamentalnym uwarunkowaniem (od którego zależna jest efektywność karania) jest pozytywna relacja między karzącym w karanym, skuteczność kar ma wpływ na zwiększenie akceptacji przez ukaranego norm, za które naruszenie został uprzednio ukarany
- zasady: karanie nie może uderzyć w godność karanego; nie może odbywać się pod wpływem chwilowych emocji; trzeba uprzednio wyjaśnić wychowankom za co konkretnie jest karany; powinno nastąpić bezpośrednio po złym uczynku; trzeba wziąć pod uwagę przy ich stosowaniu stopień odporności podopiecznych na gniew, ich możliwości i wysokość samooceny
3. Metoda modelowania:
- inaczej metoda dawania przykładu, metoda działania własnym autorytetem
- jedna z najskuteczniejszych metod
- dochodzi na skutek niezamierzonego przyswajania zachowań i nawyków innych jednostek w poszczególnych społecznych sytuacjach
- jest to zarówno odwzorowywanie czyli przyswajanie zaobserwowanych zachowań, jak również nabywanie nowych zachowań lub modyfikowanie zachowań dawniej już ujawnionych przez obserwatora przy czym z zakresu modelowania wyklucza się wszelkie świadome naśladownictwo modelu przez obserwatora
- przyjmowanie nawyków nie koniecznie odbywa się w sposób celowy, mamy tutaj przykład procesu podświadomego polegającego na np. odruchowym powtarzaniu zachowań osób z którymi łączy nas bliska znajomość
- wpływ na proces modelowania ma ofiarowana dzieciom przez rodziców niczym niezastąpiona miłość rodzicielska
- metoda ta wykazuje większą skuteczność wraz z wiekiem młodego modela, jakim jest dziecko, jest bardziej skuteczna przy dzieciach starszych niż młodszych
- skuteczniejszy wpływ ma większa grupa modeli prezentująca takie same lub podobne zachowania aniżeli tylko 1 model
- model wywiera tym większy wpływ na obserwatora: im w wyższym stopniu obserwator postrzega jego kompetencje i prestiż jakim cieszy się w swym otoczeniu; im szerszy jest zakres władzy modela i większa ma ona możliwość zapewniania obserwatorom oparcia duchowego; im w większym stopniu obserwator zauważa u modela podobieństwo do siebie; im więcej entuzjazmu przejawia model dla swych zachowań altruistycznych
4. metoda perswazyjna:
- to przekonywanie kogoś o czymś lub tłumaczenie komuś czegoś
- polega na oddziaływaniu na wychowanków przez słowo mówione lub pisane
- cele: zmiana poglądów, opinii, postaw; wyjaśnianie różnego rodzaju wartości i norm; wzbogacanie wiedzy; zmiana zachowań
- skutki: skuteczna o ile idzie z przykładem słowo - czyn
15.Wymien i opisz metody oddziaływań grupowych w procesie wychowania.
Metody oddziaływań grupowych:
a) metoda organizowania działalności samorządnej
- polega na umożliwianiu chłopców z dziewczynami współudziału w decydowaniu o wspólnych sprawach i wykonaniu przez nich konkretnych działań zgodnych z podjętą wcześniej decyzją
- sprzyja ona: uczeniu się demokratycznych form współżycia społecznego i organizowania się na zasadzie stowarzyszenia ludzi równych wobec prawa; kształceniu się postaw świadczących o gotowości zachowań pro społecznych, bezinteresownych świadectw i pracy dla innych ludzi
- niebezpieczeństwa: nadużywanie współzawodnictwa jako działalności samorządowej; nadmiar aktywności i odpowiedzialności dziewcząt i chłopców.
b) metoda organizowania działalności zespołowej
- tworzenie się w klasie szkolnej lub grupie wychowawczej kilkuosobowych zespołów
- cel: omówienie przez dzieci problemów oraz wykonanie przez nich konkretnych zadań o użyteczności praktycznej
- podejmowane zadania mają dotyczyć imprez szkolnych, zredagowania gazetek szkolnych
- fazy tworzenia się zespołu:
1. uwrażliwianie dzieci na wspólne zaspokajanie określonych potrzeb
2. odpowiednio ustala się skład osobowy zespołów
3. mianowanie zespołów na grupy
4. zaktywizowanie ich w pełnieniu zadań
- niebezpieczeństwa: może dojść do silnej rywalizacji między zespołami; może dojść do powstania zespołów elitarnych i pospolitych
- korzyści: uatrakcyjnienie zajęć; daje odwagę dzieciom w podejmowaniu aktywności; uczy współpracy z innymi; pozwala przezwyciężyć nieśmiałość
c) metoda współdziałania uczniów w organizowaniu lekcji
- możliwa jest do zastosowania zwłaszcza w organizowaniu lekcji i to zarówno ich planowaniu jak i przygotowaniu, prowadzeniu i ocenianiu
- dotychczasowe badania dotyczące skuteczności wykazały że: uczniowie chętnie uczą się i angażują w rozwiązywanie nurtujących ich problemów; z łatwością nawiązują otwarte i szczere kontakty z nauczycielami; wykazują przychylny stosunek do szkoły, nauki, nauczycieli; zachowują się spontanicznie i są zdyscyplinowani; mają wysoką samoocenę i poczucie niezależności

17.Scharakteryzuj poszczególne dziedziny wychowania:
-wychowanie moralne(podejście opisowe i oceniające, czynniki warunkujące potrzebę wychowania moralnego, sposoby wychowania moralnego)
-wychowanie umysłowe
-wychowanie religijne
-wychowanie zdrowotne i fizyczne

Wychowanie moralne:
- wychowanie do wartości i wychowanie etyczne
- zapoznanie dzieci i młodzieży z normami określającymi powinności ludzkie oraz wartościami moralnymi będącymi zarazem istotnym odniesieniem do wyrażania swych sądów i ocen moralnych łącznie z akceptacją określonych norm i wartości moralnych
- główny cel wychowania moralnego to rozwój moralny dzieci i młodzieży w tym zwłaszcza przekazywanie im wiedzy o problemach moralnych i rozwijanie umiejętności rozpoznawania tego co złe niegodziwe czy wręcz nikczemne z moralnego punktu widzenia, uczy wrażliwości moralnej i gotowości do postępowania moralnego
- w ujęciu opisowym wychowanie moralne to przede wszystkim zapoznanie zwłaszcza młodzieży z różnymi sposobami postępowania moralnego, bez sugerowania jednoznacznej ich oceny ; dużą wagę przywiązuje się do rozwijania w nich świadomości moralnej czyli rozumienia przez nich rożnych problemów moralnych, doskonalenia ich umiejętności racjonalnego uzasadniania akceptowanych norm , zasad, wartości moralnych i posługiwania się przy tym językiem np. etyki lub psychologii
- w ujęciu oceniającym wychowanie moralne stawia sobie za cel przyswajanie przez dzieci i młodzież norm, zasad, wartości moralnych, których aprobata i realizacja mają zapewnić im bycie moralnie dobrymi, zakłada się tu iż dorośli wiedzą najlepiej jakie wskazania moralne są przydatne i konieczne w życiu dziewcząt i chłopców
-potrzeba wychowania moralnego: wielość kultur, religii i ideologii; utrata poczucia sensu własnej egzystencji; stępienie wrażliwości moralnej
- sposoby wychowania moralnego: tradycyjne sposoby wychowania moralnego: dawanie wychowankom przykładu i umożliwienie im wykonywania konkretnych działań zgodnie z obowiązującymi zasadami i normami moralnymi; metoda perswazji: oddziaływanie na świadomość moralną dzieci i młodzieży łącznie z rozmową i dyskusją; metoda klasyfikowania wartości: Sidney Simon, uświadamianie sobie własnych uczuć przeżywanych w związku z rozpoznawanymi wartościami , o tym jaką wartość jednostka uznaje za słuszną decyduje ona sama w zależności od własnych upodobań w tym zwłaszcza odczuwanej wobec niej bliskości uczuciowej; metoda rozumowania moralnego: Lawrence Kohlberg, umożliwia głębszy namysł za pomocą argumentacji logicznej nad ocenami normami zasadami i wartościami moralnymi


Wychowanie umysłowe:
- kształtowanie pozytywnej motywacji i postaw wobec nauki jako wytworu umysłu ludzkiego, wobec pracy umysłowej i zaszczepienie wychowankom potrzeby rozwijania własnego umysłu
- dotyczy wzbogacania kultury umysłowej dzieci i młodzieży oraz z związane jest z emocjonalną sferą życia z rozbudzeniem ciekawości i pasji poznawczej a także z wyobraźnią której wizje są niekiedy inspiracją dla ukierunkowania intelektualnego wysiłku
- ma na celu wyposażenie w wiadomości przyczyniające się do wzbogacania ich kultury umysłowej jak i umiejętności racjonalnego postępowania na co dzień oraz rozwijania w nich zdolności poznawczych, zainteresowań intelektualnych i tendencji do samokształcenia

Wychowanie religijne:
- system wychowania oparty na podporządkowaniu działalności edukacyjnej założeniom jakiegoś wyznania
- celem jest utrwalenie w świadomości dzieci i młodzieży obrazu Boga kochającego ich ze wszech miar i zapewniającego im poczucie bezpieczeństwa a także oczekującego od nich podobnej postawy wobec innych ludzi; okazywanie miłości Bogu jako stwórcy wszechrzeczy, łącznie ze wszystkimi ludźmi stworzonymi na Jego obraz i podobieństwo

Wychowanie zdrowotne i fizyczne:
- wychowanie zdrowotne to system działalności wychowawców i wychowanków której celem jest opanowanie przez wychowanków wiedzy o organizmie ludzkim - jego stronie fizycznej, psychicznej i społecznej, ukształtowanie ich umiejętności, sprawności i postaw warunkujących zachowanie i doskonalenie zdrowia oraz stosowanie wymagań higieny w życiu osobistym i społecznym
- celem jest dostarczenie dzieciom i młodzieży odpowiedniej wiedzy o zdrowiu i kształtowanie ich poprawnych postaw zdrowotnych
- realizacja celów wychowania zdrowotnego: zapewnienie dzieciom i młodzieży zaspokojenia potrzeb biologicznych i potrzeb bezpieczeństwa; uczenie ich brania za siebie odpowiedzialności za zdrowie własne rodziny i społeczeństwa; zachęcanie ich do zdrowego stylu życia i umożliwianie im dokonywania wyborów promujących zdrowie; rozwijanie umiejętności samodzielnego korzystania z wiedzy o zdrowiu z różnych źródeł informacji; zasięganie rad na temat zdrowia u specjalistów dostępnych w społeczności lokalnej; godziwe organizowanie czasu wolnego oraz uwrażliwianie na ewentualne niebezpieczeństwo drogowe pożarowe i na wodzie; świadome włączanie programu wychowania zdrowotnego w całokształt pracy wychowawczej z chłopcami i dziewczętami
- wychowanie fizyczne to całokształt zabiegów zmierzających do zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego organizmu , doskonalenia sprawności ruchowej i wyrabiania nawyków rekreacyjnych
- formy rekreacji fizycznej : wycieczki piesze i rowerowe, zabawy ruchowe i terenowe, formy sportowo – zabawowe, spacery , udział w dyskotekach, prace fizyczne pozostające na usługach domu, szkoły czy środowiska, w tym również prace na działce własnej lub szkolnej