Finanse międzynarodowe.

FINANSE MIĘDZYNARODOWE

Międzynarodowe stosunki finansowe obejmują następujące obszary:
 kursy walut i operacje walutowe
 międzynarodowy system walutowy
 wymienialność walut
 integracja walutowa i finansowa
 główne strefy walutowe
 międzynarodowy rynek walutowy
 międzynarodowy rynek pieniężny
 międzynarodowy rynek kapitałowy
 eurorynki kapitałowe i pieniężne
 globalizacja rynków finansowych
 rynek pochodnych instrumentów finansowych
 wyodrębnienie rynków finansowych
 główne centra finansowe świata
 międzynarodowy rynek świata
 międzynarodowe i regionalne instytucje finansowe
 przepływy kapitałów (kryzysy finansowe)
 rozwój i internacjonalizacja polskiego rynku finansowego
 zadłużenie międzynarodowe w tym Polski

Międzynarodowy rynek finansowy wchodzi w skład międzynarodowego systemu finansowego, na który składa się zespół norm, przepisów, instrumentów i instytucji, wykorzystujących te korzyści, jakie ten system daje. Jest elementem globalnego rynku finansowego, który rozwinął się w ostatnich 30 latach.
Międzynarodowy rynek finansowy – jest miejscem oferowania funduszy, na który zgłaszają zapotrzebowanie podmioty krajowe i zagraniczne.

Międzynarodowe rynki finansowe mają bardzo złożona strukturę
Jeżeli za kryterium bierzemy obszar geograficzny to mogą to być rynki :
 globalny,
 eurorynki
 rynki o zasięgu regionalnym (europejski, amerykański, azjatycki i latynoamerykański), narodowe

Kryterium ze względu na specyfikę i naturę przeprowadzonych operacji:
 rynek pieniężny (transakcje krótkoterminowe)
 rynek kredytowy (obejmują podaż funduszy, które oferują banki)
 rynek kapitałowy (emisja i obrót papierów wartościowych)
 rynek walutowy (obejmuje międzynarodowe transfery finansowe)
 rynek ubezpieczeń (usługi ubezpieczeniowe)

Kryterium ze względu na specyfikę instrumentów:
 rynki tradycyjne
 rynki instrumentów pochodnych (są odbiciem właściwych papierów wartościowych

Kryterium ze względu na czas:
 rynki krótkoterminowe
 rynki średnioterminowe
 rynki długoterminowe

Pojęcie Międzynarodowego rynku finansowego jest szerokie i obejmuje następujące rynki:
→ pieniężny
→ kapitałowy
→ kredytowy
→ walutowy
→ ubezpieczeń
→ pozabilansowych instrumentów finansowych

Kursy walut
Istota kursu walut
Wyraża się w tym, że jest to cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie.

Funkcje kursów walut
 informacyjna (inf. o ocenie walut obcych)
 cenotwórcza (przenoszenie przez kurs walut zagranicznego układu cen na krajowy układ, tylko gdy jest wymienialność cen i walut)
Krajowa kursotwórcza funkcja cen wewnętrznych
Zmiany cen wewnętrznych mogą wpływać na poziom cen waluty krajowej. Wynika to z przeliczenia cen waluty obcej na krajową i odwrotnie.
Kurs waluty jest tzw. ceną strategiczną
Kurs waluty wpływa bezpośrednio na ceny towarów w handlu zagranicznym i cen walorów obcych na rynku krajowym.
Jak ustalać kurs?
Nie da się ustalić prawidłowego kursu walutowego danego kraju, jeżeli w tym kraju lub obydwu nie ma zobiektywizowanych cen na rynku (muszą to być ceny rynkowe)
Czynniki wpływające na poziom kursu walut:
1. Podaż walut obcych na krajowym rynku walutowym i popyt na te waluty
2. Stan bilansu płatniczego i handlowego
3. Różnice stóp procentowych a inflacji
4. Poziom cen w kraju i zagranicą
5. Przepływy kapitałów
6. Stopy reglamentacji waluty
7. Polityka walutowa i pieniężno kredytowa
8. Koniunktura i stan gospodarki w kraju
9. Czynniki polityczne
10. Czynniki psychologiczne (optymistyczne lub pesymistyczne prognozy)
11. Czynniki spekulacyjne

Za prawidłowy kurs walutowy uważa się taki kurs, który spełnia wszystkie warunki równocześnie.
Kurs może być ustalony przez płace lub przez popyt i podaż na pracę.
Zmiana kursu następuje przez dewaluacje lub rewaloryzacje waluty krajowej.

Rodzaje kursów walutowych

Z punktu widzenia czasu funkcjonowania kursu wyróżnia się:
 kurs wolnorynkowy – kształtowany według podaży i popytu na waluty obce na rynku krajowym w Polsce od 1990 r.
 kurs czarnorynkowy - kształtowany przez nielegalne transakcje skupu walut
 płynny kurs walutowy – kształtowany przez podaż i popyt ale czasami korygowany przez władze walutowe
 kurs krótkookresowy lub pełzający – może się zmieniać codziennie
 kurs stały - o szerokiej marży wokół parytetu
 kurs sztywny walutowy – jest niezmienny w bardzo dużym czasie, chociaż jest pożądanie, natomiast zastosowany w 11 krajach UE po wprowadzeniu euro

Według kryterium czasu wyodrębnienia
 kursy stałe
 kursy zmienne
Według kryterium liczebności:
 system kursu jednolitego, tzn. że wszystkie obce w stosunkach gospodarczych za granicą, są rozliczane po jednolitym kursie
 system kursu dualnego/ podwójnego – stosowany sporadycznie, przewiduje 2 oficjalne kursy: jeden do obrotów handlowych, drugi do obrotów kapitałowych
 system różnicowanych kursów walutowych – ustala się odrębny poziom kursu walutowego dla exportu i importu
Według kryterium ingerencji państwa:
 kurs wolnorynkowy – kształtowany wyłącznie poprzez podaż i popyt, państwo nie ingeruje
 kursy, które wymagają ograniczonej interwencji państwa np. pełzający
 kursy wymagające interwencji na rynku walutowym – sztywny, dualne, zróżnicowane

Ekonomiczne skutki zmian kursu walut

Kursy walut wpływają na:
 bilans handlowy i płatniczy
 inflację
 obroty kapitałowe
W wyniku dewaluacji waluty danego kraju export staje się tańszy, opłacalny. Za uzyskane ceny na rynkach zagranicznych, w kraju uzyska się większe wpływy ze sprzedaży. W 2000r. wprowadzono płynny kurs złotego.

Tabele kursów walutowych:
1.Bezpośrednie – określające ile trzeba zapłacić złotych za jedną jednostkę dewizową
2.Pośrednie – cena waluty krajowej wywarzona w jednostkach waluty obcej

Wymienialność walut:
- Umożliwia szerokiemu gronu producentów i konsumentów, sprzedawanie swoich towarów w najlepszych miejscach ( najdrożej), zaopatrywania się w najtańszych źródłach.
- Prowadzi politykę pieniężno – kredytową i walutową. Skutki braku wymienialności walut są straszliwe dla rozwoju gospodarki i konsumentów.

Wymiana handlowa i jej struktura geograficzna może być efektywna, jeżeli związane z nią płatności są realizowane w walutach wymienialnych. W systemie walut papierowej wymienialności oznacza: wymianę banknotów przekazów pieniężnych, weksli, bonów na pieniądz pełnowartościowy w innej walucie.

Rodzaje wymienialności walut:
1. Zewnętrzna – waluta ma duży zakres ograniczeń dewizowych, nie podlegają ograniczeniom dewizowym, jedynie płatności nierezydentów wobec rezydentów danego kraju z tytułu własności. Władze mają obowiązek wymiany waluty własnej na pełnowartościową, może być walutą fakturowania płatności w transakcje rezydentów i nierezydentów. Może być przedmiotem notowania na rynku międzynarodowym.
2. Według Standardu Międzynarodowego Funduszu walutowego, jest ograniczone do członków MFW, obejmuje transakcje kapitałowe.
3. Całkowita – nieograniczona możliwość wymiany waluty krajowej na walutę obcą. OK. 40 krajów ma walutę w pełni wymienianą (dolar, jen).
4. Wewnętrzna – opiera się na 5 zasadach:
 nie ma ograniczeń dewizowych w transakcjach nie rezydentów w danym kraju
 importerom zapewnia się dostęp do dewiz potrzebnych w celu dokonania płatności z tytułu płatności transakcji bieżących. Zakup dewiz odbywa się na podstawie jednolitego kursu walutowego.
 rezydenci muszą odsprzedawać dewiz pochodzących z eksportu. Nie mogą otwierać rachunków dewizowych w kraju i za granicą.
 stosuje się ograniczenia dewizowe wobec transakcji kapitałowych ( nie ma swobodnego przepływu kapitału)
 zabrania się używania pieniądza narodowego jako waluty fakturowania w handlu zagranicznym.
Jest ograniczona do pewnych walut lub obszarów płatniczych pewnych płatności, do pewnej grupy rezydentów

Wymienialność walut to otwieranie gospodarki krajowej wobec gospodarek innych krajow. Wówczas się państwu opłaca, kiedy ma proeksportową gospodarkę.
Gospodarka danego kraju jest poddana bardzo silnym wpływom gospodarki światowej – jeśli jest wymienialność walut. Gospodarka wywiera dużą presje na podnoszenie efektywności procesów gospodarczych.

Warunki wymienialności waluty krajowej
1.Utrzymanie długofalowej równowagi gospodarczej
2.Posiadanie odpowiedniego potencjału gospodarczego
3.Elastyczna struktura produkcji
4.Racjonalna polityka gospodarcza
5.Niekorzystny dla kraju wzrost cen importowych, powinien być łagodny substytucję produkcji krajowej.

Niektóre waluty wymienialne gromadzone są w postaci rezerw, należą do nich waluty następujących właściwościach:
stabilność siły nabywczej
dostępność na zagranicznych rynkach wewnętrznych
musi spełniać niektóre funkcje pieniądza światowego

Wymienialność walut rodzi szereg innych skutków:
1. następuje wzrost współzależności - polityki walutowej prowadzonej prze poszczególne kraje, następuje internacjonalizacja stosunków pieniężnych w skali światowej, konieczność współpracy walutowej.
2. wzrasta ranga międzynarodowych instytucji finansowych i instytucji regionalnych
3. kraje, które mają gospodarkę dynamiczną o zróżnicowanej strukturze czerpią z tego dwie korzyści:
 wywołuje to liberalizacje z handlu, z której korzystają kraje rozwinięte gospodarczo
 następuje wzrost udziałów danego kraju w międzynarodowym podziale pracy
Wymienialność złotego nie jest całkowita.
Korzyści wymienialności wewnętrznej dla Polski:
 sprzyjała transakcjom gospodarki, nie było zakłóceń dewizowych
 sprzyjała makroekonomicznej stabilności gospodarczej
 umożliwiał stosowanie jednolitego kursu waluty
 zlikwidował dwuwalutowość w gospodarce
 wzrosło zaufanie do pieniądza
 umożliwił powstanie rynku kapitałowego
Wady wymienialności wewnętrznej:
 utrzymanie w długim czasie sztywnego kursu złotego wobec dolara
 niemożliwość nadania kursowi złotego wobec walut obcych charakteru rynkowego
 1.VI.1990r. –wymienialność złotego wg. MFW
Od 1995 czerwiec – wymienialność złotego wolna
Polska musiała przestrzegać następujących zasad w związku wymienialnością złotego:
1. Nie stosowanie ograniczeń dewizowych zakresie transakcji bieżących z zagranicą bez względu na to czy chodziło rezydentów czy nierezydentów.
2. Nie uczestniczenie w dyskusjach innych krajów walutowych.
3. Posługiwanie się jednolitym kursem walutowym.
4. Wykupywanie własnej waluty przedstawionej przez władze monetarne innego kraju, który był członkiem MFW.

Korzyści, jakie wynikały dla Polski z wprowadzenia wymienialności MFW:
1. Powiązanie gospodarki ze światem zewnętrznym (waluta jest wymienialna).
2. Przyczyniło się to do wzrostu inwestycji zagranicznych w Polsce.
3. Poprawa konkurencyjności gospodarczej Polski na rynkach międzynarodowych.
4. Usunięto międzynarodową izolację złotego.
5. Obiektywizacja kursu złotego, bona kurs złotego wywierają czynniki zewnętrzne.

Korzyści z wymienialności zewnętrznej (od I.I.1990r.)
1. Następuje liberalizacja przepływów kapitałowych krótkookresowych ( przez sprzedaż obligacji i kupna za granicą)
2. Można będzie wymieniać złote w bankach zagranicznych i kantorach.
3. Złoty może być stosowany jako waluta transakcyjna przez polskich eksporterów i importerów.
4. Reglamentowany wwóz i wywóz walut obcych ( Polska nie ma pełnej wymienialności walutowej).

BILANS PŁATNICZY:
Jest to usystematyzowane zestawienie transakcji ekonomicznych w określonym czasie z podmiotami krajowymi i zagranicznymi.
Wyraża strukturę i poziom obrotów płatniczych zagranicą. Wyraża stopień otwarcia gospodarczego wobec danego kraju z gospodarką światową.

Po co jest bilans?
Robimy to dla salda. Saldo b.p. może być dodatnie lub ujemne.
Lepiej jest jak jest dodatnie niż ujemne, najlepsza jest równowaga.

W bilansie płatniczym występują dwa rodzaje transakcji zagranicznych objętych bilansem płatniczym:
1.
Odpłatne transakcje - kupno lub sprzedaż towarów lub usług, w zamian za ekwiwalent finansowy (gotówka, kredyt), zamiana towarów lub usług na inne towary lub usługi, wymianę jednego ekwiwalentu na drugi ( zakup zagranicznych obligacji za gotówkę z rachunku bieżącego z banku zagranicą).
2. Nieodpłatne transakcje – nieodpłatne nabycie lub dostarczenie towaru lub usługi ( wysyłka paczki krewnym zagranicą), nieodpłatne otrzymanie lub przekazanie elementu finansowego( zapłata składki na rzecz organizacji międzynarodowych).

Transakcje są zapisywane w b.p. po stronie:
1. Winien – to te elementy transakcji, które powodują zwiększenie rzeczowych i finansowych aktywów w kraju, są towary importowane, albo przyrost należności na rachunkach w bankach zagranicznych. – PRZYCHÓD
2. Ma – te elementy transakcji zagranicznych, które powodują zmniejszenie aktywów krajowych, zalicza się wartość towarów eksportowanych, wartość usług nabywanych lub używanych przez turystów zagranicznych. - ROZCHÓD

Obie strony bilansu muszą być sobie równe, np.: każdemu eksportowi towarów odpowiada przyrost wartości dewiz (należności).

M.F.W. ustalił pewne zalecenia dotyczące grupowania transakcji zagranicznych – w dwóch częściach bilansu:
I. Na rachunku bieżącym, który obejmuje:
niefinansowe elementy transakcji zagranicznych:
 towary (obejmuje wartość eksportu i importu na warunkach FOB, tzn. że liczymy koszty, jakie ponosi eksporter „do burty statku”), niektóre kraje przyjmują wartość importu na warunkach CIF (koszt załadunku, transportu i ubezpieczeń). Gdy na warunkach FOB to wyłącza się fracht, ubezpieczenia i ubezpieczenia poza granicami kraju).
 wysyłka towarów obejmuje trzy grupy transakcji w usługach – fracht, ubezpieczenia, inne usługi związane z wysyłką towarów
 inne usługi transportowe – przewozy pasażerów, usługi portowe świadczone przewoźnikom, czarterowanie statków, samochodów, samolotów
 podróże zagraniczne - obejmują po stronie wpływów wartości wszelkich towarów i usług sprzedawanych cudzoziemcom w krajach za gotówkę, po stronie wydatków zakupy dokonywane przez krajowców zagranicą.
 dochody z inwestycji zagranicznych – są to dochody uzyskiwane z tytułu własności zagranicznych aktywów finansowych (odsetki od wszystkiego ).
 inne towary, usługi i dochody – jest pozycja zbiorcza, obejmująca transakcje między krajowcami i cudzoziemcami mieszczące się w wyżej wymienionych grupach i dzielą się na dwie grupy:
1. transakcje rządowe (koszty utrzymania placówek naszych zagranicą, wyd. wojskowe, budowa i utrzymanie baz wojskowych
2. transakcje prywatne ( dochody z pracy, licencji, praw autorskich, pocztowe)
 obejmuje transfery nieodpłatne, prywatne i rządowe – są to przesyłki i przekazy emigrantów, renty, emerytury przekazywane za granicę).

II. Na rachunku kapitałowym, który obejmuje:
należności od cudzoziemców, złoto monetarne, SDR – waluta, zagraniczne zobowiązania. W przeciwieństwie do transakcji bieżących te elementy przedstawiane są w postaci zmian i stan.

Przywracanie równowagi b.p:
Nadwyżka / deficyt powstaje w wyniku ukształtowania się podstawowych i wyrównawczych transakcji zagranicznych..
a. Transakcje podstawowe obejmują: obroty bieżące, towary i usługi i transfery nieodpłatne, ruch kapitału długoterminowego,
b. Transakcje wyrównawcze- jest to wszelki ruch kapitału krótkoterminowego: są to zmiany stanu rachunków bankowych, stany kredytów krótkoterminowych, oraz ruch złota monetarnego.
Saldo ujemne obrotów podstawowych oznacza deficyt b.p.Deficyt ten może być pokryty przez obroty wyrównawcze.
Saldo dodatnie oznacza nadwyżkę, dzięki której nastąpiły korzystne zmiany pozycji wyrównawczych
Saldo +; - w różnych krajach może być ujmowane rżnie, wynika, to ze zróżnicowania kwalifikowania.

Czynniki powodujące zakłócenia równowagi bilansu płatniczego:
1. Czynniki podstawowe
 zmiany w rozmiarze i strukturze dochodu narodowego
 zmiany relacji cen krajowych i zagranicznych
2. Czynniki pozostałe
 zmiany wzajemnej relacji światowych cen towarów importowanych eksportowanych (czynnik zewn. TOT).
 zmiany stopy procentowej na rynku zagranicznym w stosunku do stopy krajowej.
 klęski naturalne ( nieurodzaje, powodzie)
 strukturalne zmiany w popycie zagranicznym na towary eksportowane zagranicę przez dany kraj
 czynniki polityczne

Środki przywracania równowagi bilansu płatniczego:
1. Procesy przystosowawcze – chodzi tu o zmiany w rozmiarach i strukturze towarów i usług, które są przedmiotem eksportu.
2. Środki polityki gospodarczej, są to:
 kursy walut ( dewaluujemy złotówkę)
 polityka pieniężno- kredytowa
 polityka fiskalna
 subwencje eksportowe

Jak wykorzystać środki polityki gospodarczej, aby wpływać na równowagę bilansu płatniczego?
1. Jeżeli bilans płatniczy wykazuje nadwyżkę to w kraju panuje bezrobocie, trzeba zastosować ekspansywną politykę pieniężną i skarbową. Aby powiększyć dochody i wywołać wzrost importu.
2. Jeżeli występuje deficyt b.p. w sytuacji bezrobocia nie można stosować ekspansywnej polityki, aby nie pogłębiać deficytu bilansu. Trzeba zastosować dewaluacje – da ona potanienie eksportu.
3. Jeżeli w kraju panuje presja inflacyjna i równocześnie występuje deficyt bilansu płatniczego, to najlepszym rozwiązaniem jest polityka deflacyjna. Powoduje ona ograniczenie wzrostu inwestycji i popytu globalnego. W rezultacie następuje ograniczenie importu. Jeżeli nie ma możliwości polityki deflacyjnej to ostatecznym rozwiązaniem jest zastąpienie dewaluacją.
4. Jeżeli w warunkach inflacji bilansu płatniczego wykazuje saldo dodatnie, wówczas powstaje dylemat. Zastosowanie polityki deflacyjnej spowodowałoby zwiększenie salda dodatniego, co nie jest dobre. Dobra w tym przypadku jest rewaloryzacja.

Deficyt bilansu płatniczego w Polsce spowodowany jest:
Dużą konkurencyjnością towarów wytworzonych w UE, dużym importem zaopatrzeniowym i inwestycyjnym. Deficyt ten ma charakter. Jest finansowany napływem zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski i może prowadzić do kryzysu finansowego.

Integracja walutowa i finansowa:
Ma stworzyć korzystne warunki dla rozwoju wolnego handlu, unii celnej, wspólnego rynku, oraz unii gospodarczej i finansowej i walutowej.
Integracja walutowa jest nieodłączną częścią integracji gospodarczej. Ma ona zapewnić wzajemne przenikanie przemysłów, branż i wszelkich rodzajów działalności gospodarczej.
Chodzi o stworzenie warunków do przepływu kapitałów, produktów i siły roboczej. Wymaga to transferów płatności i środków pieniężnych bez żadnych ograniczeń.
Integracja finansowa przebiega równolegle z integracją walutową i dotyczy przepływu kapitałów, harmonizacji podatków i budżetu.

Integracja finansowa i walutowa w EWG i UE:
1. Traktat Rzymski w sprawie polityki walutowej EWG powołano i ustanowiono 4 przepisy podstawowe dotyczące polityki walutowej:
2. Każdy kraj członkowski prowadzi taką politykę gospodarczą, która zabezpiecza równowagę bilansu płatniczego, wysokie zatrudnienie, stabilność cen i zaufanie do waluty własnej.
3. Kraje członkowskie gwarantują sobie wzajemnie swobodę obrotu płatniczego i transferu wszystkich transakcji związanych z obrotem usług, kapitałów i towarów.
4. Różne formy udzielania pomocy krajom członkowskim, dotyczące pomocy w przywracaniu równowagi b.p.
5. Kraje członkowskie traktują swoją politykę w zakresie kursu waluty jako zagadnienie interesujące wszystkie kraje.
Założenia unii walutowej EWG:
W grudniu 1969r. w Hadze podjęto decyzje opracowania w 1970r. etapowego planu tworzenia unii gospodarczej, walutowej w ramach EWG. W październiku 1972r. na konferencji w Paryżu przewidziano konkretny terminarz przedsięwzięć integracyjnych w dziedzinie polityki gosp. i walutowej, społecznej regionalnej, przemysłowej, naukowej, technologicznej i ochrony środowiska.
Realizacja unii odbywała się etapowo:
1.memorandum komisji EWG w sprawie koordynacji polityki gospodarczej i współpracy walutowej. Był to I – wszy plan Barrea. Przewidywał wytworzenie zbieżności narodowych wielkości ekonomicznych w ramach średnioterminowej polityki gospodarczej. Chodziło o stopę wzrostu produkcji, zatrudnienia, kształtowania cen, saldo bilansu płatniczego(bieżącego). W ramach zbliżenia tych wielkości miało stworzyć mechanizm współpracy walutowej. Miała być rozwijana współpraca 10 najbogatszych krajów świata, banków centralnych poszczególnych krajów.
2. 1971r. Rada Ministrów podjęła decyzje realizacji tego planu:
 umocnienie krotko i średnioterminowej polityki gospodarczej
 przyspieszenie liberalizacji obrotów kapitałowych
 rozwiązanie problemów struktur
 wspólne stanowisko międzynarodowe
3. II – gi plan Barrea:
 propozycje Komisji EWG do RM w sprawie sprecyzowania etapowego realizowania planu unii gosp. i walutowej.
 utworzenie unii gospodarczej i walutowej do 1978r. w 3 etapach:
→ 1970-71 realizacja przedsięwzięć ujętych w I planie
→ 1972-75 zapewnienie zbieżności rozwoju gospodarczego krajów członkowskich i rozpoczęcie tworzenia jednego obszaru walutowego
→ 1976-78 wstępny plan 6 przedsięwzięć:
a) przeniesienie niezbędnych uprawnień na instytucje wspólnoty
b) powołanie Rady Prezesów banków centralnych
c) utworzenie europejskiego funduszu rezerw
d) wprowadzenie swobodnego obrotu kapitału
e) zniesienie granic podatkowych
Cele planu Barrea:
1. W wewnątrz EWG powinien powstać obszar płatniczy, gdzie występowałby swobodny obrót towarów, usług, kapitałów i zasobów finansowych.
2. Wspólnota powinna być zorganizowanym obszarem gospodarczym i walutowym.

W rezultacie działań od marca 1979r. zaczął funkcjonować Europejski System Walutowy, jego częścią składową była europejska jednostka walutowa (ECU). Funkcjonowała do 1998r. System ten był najważniejszym elementem integracji walutowej EWG i UE.
ECU stanowiła koszyk walut złożonych z określonych ilości krajów europejskich ( członkowskich). Było ich 12. Koszyk nie zawierał walut Austrii, Finlandii, Szwecji. Skład walut w koszyku został zamrożony z dniem wejścia w życie traktatu z Manstriedt, do czasu gdy ECU zastąpiono EURO.

Unia gospodarcza i walutowa w UE:
1991r. zatwierdzono przez Radę Europejską – Manstridt – traktat w sprawie unii gospodarczej i walutowej
1999r. utworzono Europejski Instytut Walutowy, potem został przekształcony w Europejski Bank Centralny z siedzibą we Frankfurcie.

Zadania Europejskiego Banku Centralnego:
1. Wzmocnienie współpracy między bankami centralnymi i koordynacja polityki walutowej (Anglia, Dania, Szwecja – nie).
2. Czuwanie nad funkcjonowaniem europejskiego systemu walutowego oraz nadzorowanie rozliczeń międzynarodowych
3. Harmonizowanie instrumentów polityki pieniężnej.
4. Nadzorowanie przygotowania emisji banknotów.

Traktat z Mnstiedt stanowił ukoronowanie wysiłków krajów członkowskich EWG, zmierzających do utracenia na ich terytorium jednego obszaru gospodarczego i walutowego.
1997r. kraje członkowskie utworzyły Radę Euro. Przeliczenie ECU na EURO wdł. kursu 1201.

Integracja finansowa:
Zasady funkcjonowania jednolitego rynku finansowego:
1. Równe traktowanie uczestników rynku
2. Identyczność uczestników rynku
3. Identyczność procedur postępowania (wydawania kredytów)
4. Porównywalność działań banków w skali UE
5. Kontrola ze strony krajowych władz nadzorczych
6. Współpraca i wymiana informacji między władzami nadzorczymi
7. Skuteczność oddziaływania narzędzi nadzorczych
Obejmuje:
 systemy podatkowe
 integracja systemów budżetowych
 rynki kapitałowe
 systemy bankowe
Najważniejszym elementem harmonizacji polityki podatkowej EWG było wprowadzenie w 1979r. podatek od wartości dodanej – VAT (Polska od 1994).

Główne strefy walutowe:
Zmiany w międzynarodowym systemie walutowym były rezultatem zachodzących procesów integracji gospodarczej, która dążyła do regionalizacji.
Rozwinęła się strefa walutowa w Europie, jako rezultat integracji gospodarczej (po II wojnie światowej), w ramach EWG i UE.
Stopniowo zaczyna rozwijać się strefa japońskiego jena. W przyszłości może rozwinąć się strefa Chińska, np. Indyjskiej i strefy w Ameryce Łacińskiej. W Afryce rozwija się strefa franka Francuskiego, jako rezultat wieloletniej działalności Francji tam.

Globalny zasięg dolara w USA:
W systemie walutowym w Bretton Woods w systemie wielodewizowym czołową rolę odgrywa $, który ma zasięg międzynarodowy, charakteryzujący się:
 waluta rezerwowa
 waluta interwencyjna
 waluta lokacyjna
 waluta transakcyjna
Dolar przenika do najważniejszych dziedzin i finansowych. Dolary w USA i inne waluty wymienialne utrzymuje świat kapitalistyczny w ciągłym ruchu. 39 krajów członkowskich MFW ustaliło kursy walut w stosunku do $. Są to głównie kraje Ameryki Łacińskiej..

CZEGOŚ TU BRAK!!!

Strefa walutowa EURO:
Zaczęła funkcjonować od I. 1999r. Nie należą: Dania, Szwecja i Wielka Brytania.
Cechy charakterystyczne strefy walutowej EURO:
1. Jednolity rynek wewnątrz krajów członkowskich UE.
2. Wspólna waluta.
3. Wspólny Bank Centralny.
4. Swoboda przepływu towarów, usług, siły roboczej i kapitałów.
5. Jednolity rynek finansowy.
6. Jednolity obszar walutowy i gospodarczy.

We Wrześniu 2000r. Kurs EURO do $ wyniósł zaledwie 88.5 centa i było to historyczne dno.
W obronie EURO interweniowały:
1. Europejski Bank Centralny
2. Amerykański Zarząd Rezerwy Federalnej
3. Banki Centralne Japonii, Kanady, Wielkiej Brytanii
Do tej interwencji, EURO zaczęło wolno rosnąć. W rezultacie stanowi funkcje waluty rezerwowej i interwencyjnej, lokacyjnej, transakcyjnej ( wszystkie funkcje pieniądza pełnowartościowego).
EURO stało się nowym pieniądzem, który z dolarem USA i jenem Japońskim tworzą tzw. ŚWIAT TRÓJBIEGUNOWY.
Londyn powinien zachować rolę czołowego ośrodka w Europie w handlu papierami wartościowymi, instrumentami pochodnymi, walutami.

Stosunki walutowe w Europie Środkowej i Wschodniej:
Obowiązywał tu Rubel Transferowy jako jednostka obrachunkowa. Do tego celu powołany był Międzynarodowy Bank Współpracy Gospodarczej. Rubel transferowy był niewymienialny i niewystępujący fizycznie. Był tylko jednostką rozliczeniową. Początkowo był stałą jednostką ( przez 5 lat). Wprowadzono zasadę ustalania corocznego kursu rubla w stosunku do $.

Japońska strefa walutowa:
W latach 70- tych i 80- tych nastąpiło umiędzynarodowienie jena. Wynikało to ze wzrastającej potęgi Japońskiej ( wzrost gospodarczy i finansowy). Polityka walutowa stała się ważnym instrumentem pobudzanie ekspansji gospodarczej.
Jen zaczął odgrywać ważną rolę w Azji. Japonia wykazywała dużą ekspansje gospodarczą i kapitałową.
Nadwyżki w handlu zagranicznym były przeznaczone na eksport kapitału. W związku z tym w międzynarodowym systemie walutowym, wzmocniło to pozycje jena.
Jen jest stosowany w charakterze waluty transakcyjnej. Umiędzynarodowienie jena nastąpiło w systemie płynnych kursów walutowych. Japonia stała się drugą potęgą finansową w świecie i zaczęła zagrażać centrum handlowym w Londynie.
Singapur, Korea Płd., Tajlandia, Malezja, zamierzają stworzyć wspólną strefę walucyjną i chcą konkurować z USA i UE.

Strefa Franka Francuskiego:
Powstała przed II wojną światową, po załamaniu się waluty złotej.
Należą kraje:
Francja
5 departamentów zamorskich
3 terytoria zamorskie
12 państw czarnej Afryki
2 państwa nieafykańskie
Następuje w tej strefie wymienialność waluty między krajami po sztywnym kursie. Nieograniczonych gwarancji udziela Rząd Francuski. Strefa Franka Francuskiego nie odgrywa zbytniej roli w warunkach międzynarodowych.

Międzynarodowy Rynek pieniężny:
Obejmuje kilka rynków:
I. Kredytowy – na rynkach pieniężnych i kapitałowych, banki komercyjne przekształcają depozyty w kredyty.
Kryteria klasyfikacji kredytów:
1. Według celów, jakim służą
 kredyty obrotowe ( służą do finansowania produkcji i sprzedaży wyrobów – bieżące)
 kredyty inwestycyjne ( do finansowania obiektów inwestycyjnych i udzielane na okresy wieloletnie)
 kredyty hipoteczne ( na zakup mieszkań i innych nieruchomości)
 kredyty handlowe ( finansowanie określonych operacji – wekslowe)
2. Według źródeł środków
 kupienie kredytów eksporterów i importerów
 bankowe (k. udzielane przez banki)
 państwowe
 organizacji międzynarodowych i regionalnych
3. Według okresów
 krótkoterminowe ( do 1 roku – weksle handlowe, skarbowe itp.)
 średniookresowe ( od 1 roku do 5 lat)
 długoterminowe ( powyżej 5 lat – obligacje komunalne, państwowe itp.)
II. Pieniężny – może mieć zasięg krajowy, regionalny, międzynarodowy. Na tym rynku występuje gra podaży i popytu. Powiązania między rynkami mają charakter handlowy.
Inwestorzy na rynku pieniężnym:
4. Różnego rodzaju banki ( banki komercyjne występują po stronie podaży i popytu pieniądza. Lokują czasowo wolne środki pieniężne i nabywają krótkoterminowe papiery wartościowe)
5. Inwestorzy indywidualni (stanowią najliczniejszą grupę na rynku pieniężnym i kapitałowym)
6. Inwestorzy krajowi i zagraniczni
7. Inwestorzy instytucjonalni ( przedsiębiorstwa, fundusze powiernicze, emerytalne itp.) Mogła przemieszczać swoje lokaty z jednego rynku narodowego na inne rynki narodowe.
Segmenty rynku pieniężnego:
1. Rynek hurtowy, obejmuje: lokowanie depozytów i zaciąganie kredytów na krótki termin, porzyczkobiorców – czyli eminentów walorów krótkoteminowych, którymi mogą być banki, przedsiębiorstwa.
2. Rynek detaliczny: może działać w skali światowej i regionalnej, ten rynek tworzą banki działające w kraju lub regionalnie. Działalność na tym rynku ogranicza się do udzielania kredytów krótkoterminowych.
3. Rynek lokat międzybankowych: największy segment rynku pieniężnego, źródłem tego rynku są nadwyżki ponadobowiązkowych rezerw gotówkowych banków. Banki te mogą te nadwyżki lokować w Banku Centralnym lub odpożyczać innym bankom na określony procent. Transakcje zawierane w bardzo dużych kwotach od 1 dnia do 1 roku, dominują pożyczki jednodniowe.Rynek międzybankowy może być zorganizowany i obsługiwany przez Banki Centralne, lub inne instytucje. W Anglii Bank ten obsługiwany jest przez Domy Dyskontowe. Stopa dyskontowa kształtuje się pod wpływem podaży i popytu. W USA rynek nadobowiązkowych rezerw jest skoncentrowany w 12 bankach Rezerwy Federalnej. Stopa procentowa – podaż/popyt.
4. Rynek weksli handlowych: weksle stanowią źródło finansowania deficytu budżetowego. Wyemitowano tego rodzaju weksle w budżecie Anglii w 1970r. Drugim źródłem finansowania deficytu budżetowego są obligacje o różnych terminach wykupu. Banki Centralne kupujące/ sprzedające weksle skarbowe, są w stanie reglową obieg pieniędzy w kraju. Pośrednikami są Domy Maklerskie.
5. Rynek pieniądza krótkoterminowego: Zalicza się tu rynek pieniądza dziennego, tygodniowego, miesięcznego, kwartalnego i półrocznego. Występują tu transakcje między bankami handlowymi na pieniądz z wyprzedzeniem dnia, tygodnia itp. typowe kredyty rynku pieniężnego służą do zwiększania możliwości udzielania kredytów krótkoterminowych swoim klientom.
6. Rynek dyskontowy: weksle i inne papiery wartościowe składane przez właścicieli do dyskontu, stanowią możliwość uzyskania kredytu na czas określony ( krótki). Stanowi to dla banków źródło powiększania zysków, a dla przedsiębiorstw szybszy dopływ gotówki na dokonanie transakcji.
7. Rynek lombardowy: pod zastaw rzeczy, towarów, papierów wartościowych.
8. Rynek kredytu na rynku otwartym: Jest udzielony klientom, do, których banki mają pełne zaufanie. Typowy kredyt obrotowy.
9. Rynek weksli własnych przedsiębiorstw: Emitowane przez duże przedsiębiorstwa o dobrej uznanej pozycji finansowej. Wystawca weksla zobowiązuje się do wypłacenia określonej sumy w wekslu, w określonym czasie. Wpływają na przyspieszenie procesów operacji gospodarczych.

Rynek pieniężny w Polsce: Działa według takich samych zasad jak w krajach rozwiniętych. Występuje w nim takie same segmenty. Na rynku krajowym występuje szereg banków: PKOSA, BEŻ, BGK, pozostałe banki sprzedano.