Organizacje Międzynarodowe (gospodarcze)

Międzynarodowe organizacje gospodarcze.
Grupy podmiotów:
1. przedsiębiorstwa krajowe
2. przedsiębiorstwa międzynarodowe
3. gospodarki narodowe poszczególnych krajów
4. międzynarodowe i regionalne ugrupowania integracyjne
5. Międzynarodowa Organizacja Gospodarcza

Międzynarodowa Organizacja Gospodarcza ? wielostronny związek państw odpowiednio organizowany i zinstytucjonalizowany. Jest to związek celowy. Organizacje posiadają 3 podstawowe cechy:
- mają stałe organy
- mają stałe terminy posiedzeń
- mają przewidziany mechanizm podejmowania decyzji

Do przyczyn powstania organizacji zaliczamy:
- motywy ekonomiczne i polityczne
- konieczność podjęcia współpracy w pewnych dziedzinach
- zgodność interesów
- zdolność do osiągnięcia porozumień

Dynamika wzrostu liczby org. międzynar. zależy od:
1. zwiększającej się populacji ludności świata
2. zwiększającej się liczby państw
3. rozwoju współpracy międzynarodowej

Klasyfikacja org. międzynar. wg różnych kategorii:
I. Ze względu na zakres członkostwa dzielimy organizacje na:
1. org. międzyrządowe., gdzie są min. 3 kraje członkowskie (CEFTA)
2. org. pozarządowe (członkami są osoby fizyczne lub prawne, np.: Międzynarodowa Izba Handlowa (stowarzyszenie)
II. Wg dostępności do danej organizacji dzielimy na:
1. powszechne ?dostępne dla wszystkich (ONZ, Światowa Org. Zdrowia (WHO)
2. regionalne (grupowe)
III. Wg zakresu posiadanej władzy
1. koordynacyjne (UNICEF)
2. ponadnarodowe (EUROATOM)
IV. Wg kryterium podmiotowości dzielimy na:
1. o kompetencjach ogólnych (ONZ)
2. o kompetencjach specjalnych , wśród których wydziela się:
- org. o charakterze ekonomiczno ? gospodarczym
- społeczne (Międzyn. Organizacja Pracy)
- o charakterze kulturalnym (UNESCO)
- o charakterze polityczno wojskowym

LIGA NARODÓW
1. Inicjatywa prezydenta USA Th. Wilsona, który w oparciu o 14 punktowy projekt The Recomendation of Hawana z 1917 roku, przygotowanego przez Amerykański Instytut Prawa Międzynarodowego wystąpił z powołaniem do życia Ligii Narodów.
2. w traktacie konferencji w Wersalu specjalna komisja pod przewodnictwem prezydenta Wilsona obradowała w Indiach (16.01 ? 13.02 191r.)
W wyniku prac tej komisji opracowano Pakt Ligii Narodów przyjęty jako integralna część Generalnego Traktatu Pokoju (Wersalskiego), który wszedł w życie 10.01.1920 roku.
- Główny cel: Liga Narodów miała stać się strażnikiem porządku ustalonego paktami pokojowymi.
- Działała do roku 1946 ale faktycznie do roku 1940.
- Pierwsze kraje członkowskie ? Wlk. Brytania i Francja
CELE:
- zapobieganie wojnom
- utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa
- współpraca międzynarodowa
Przyjęto zasadę poszanowania i utrzymania całości terytorialnej i niezawisłości politycznej wszystkich państw członkowskich.
Struktura Ligii Narodów:
1. Zgromadzenie ? w skład wchodziły wszystkie kraje członkowskie, każdy kraj posiadał 1 głos, sesje odbywały się raz na rok.
Obowiązki :
- wybór nowych członków Ligii i nowych członków Rady
- zatwierdzało budżet i współpracowało z Radą
Pierwsza sesja Zgromadzenia ? pod koniec 1920 rok; siedziba w Genewie. Obrady w Pałacu Wilsona przekształconego później w Pałac Narodów
2. Rada:
- dzieląca się na członków stałych i niestałych, każdy kraj posiada prawo jednego głosu
- uchwały podejmowano jednomyślnie
- miejscem spotkań były różne stolice krajów członkowskich (końcowym miejscem spotkań była Genewa)
Zadania:
- rozpatrywanie spraw z zakresu działalności Ligii
- pokojowe rozstrzyganie sporów
- zalecenia podjęcia wspólnych decyzji w przypadku agresji
- rozważanie propozycji na temat ograniczeń wojennych
- kontrola nad systemem mandatów
- podejmowanie decyzji o usunięciu kraju członkowskiego
- Rada posiada prawo interweniowania w sprawie obrony mniejszości narodowych
3. Sekretariat:
- służy do obsługi techniczno ? administracyjnej Ligii Narodów. Na czele stał Sekretarz Generalny Ligii
- sekretariat zajmował się publikacjami
4. Międzynarodowy stały trybunał sprawiedliwości w Hadze:
- finansowanie pochodziło ze składek członkowskich

Przyczyny rozpadu Ligii Narodów:
- niedociągnięcia paktu, ponieważ nie zawierał on całkowitego zakazu wojen
- nie wyposażył Ligii w skuteczne sankcje za naruszenie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego
- wadliwa struktura organizowania, ponieważ nie rozgraniczono wyraźnie kompetencji władzy i zgromadzenia
- system głosowania jednomyślnego
- brak USA i ZSRR w Lidze
- Liga utrzymała system kolonialny
Plusy Ligii Narodów:
- powstanie
- podpisanie międz. porozumień
- opublikowane roczniki statystyczne

Organizacja Narodów Zjednoczonych
Działania poprzedzające powstanie ONZ:
1. 1941 ? powstaje Karta Atlantycka, przedstawiciele USA, Wlk. Brytanii, ZSRR i Chin uzgadniają zasady na jakich powinna być oparta powojenna organizacja międzyn.
2. 1942 ? Deklaracja Narodów Zjednoczonych. Państwa koalicji antyhitlerowskiej ( z inicjatywy Prezydenta Roosvelta) przyjęły nazwę Narody Zjednoczone.
3. 1943 ? Deklaracja Moskiewska na Konferencji w Moskwie. Przedstawiciele ZSRR, USA, Wlk. Brytanii zgodzili się powołać do życia organizację międzynarodową opartą na zasadach : suwerenności , równości państw, dostępnej dla wszystkich państw miłujących pokój. Celem organizacji miało być zachowanie pokoju na świecie i zapewnienie bezpieczeństwa.
4. 1943 ? wyżej wymienione zasady potwierdzono na konferencji w Teheranie
5. 21.08 ? 7.10.1944 - Konferencja w Dumbertou Oak. Dwa etapy: w I z ich udział wzięli przedstawiciele : ZSRR, USA, Wlk. Brytanii, a w II Chin, USA i Wlk. Brytanii
6. od 3 do 11.01.1945 ? Konferencja w Jałcie, gdzie ustalono termin i miejsce konferencji założycielskiej, tryb głosowania w Radzie Bezpieczeństwa
7. 25.04 ? 26.06.1945 ? konferencja w San Francisco, w której udział wzięli przedstawiciele 50 państw. Opracowano i podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych
CELE ONZ:
1. utrzymanie międzyn. pokoju i bezpieczeństwa, stosując w tym celu skuteczne środki dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania
2. tłumienie wszelkich aktów agresji i innych naruszeń pokoju
3. rozwijanie między narodami przyjaznych stosunków opartych na poszanowaniu zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów oraz stosowanie odpowiednich środków dla umocnienia powszechnego pokoju.
4. rozwiązywanie w drodze międzynarodowej współpracy problemów międzynarodowych o charakterze gospodarczym , społecznym, kulturalnym lub humanitarnym
- popieranie i promocja praw człowieka i zachęcanie do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na rasę, płeć i wyznanie
- odgrywanie roli ośrodka, uzgadniania działalności Narodów, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów.
ZASADY ONZ:
1. załatwianie spraw drogą pokojową
2. suwerenne traktowanie równości wszystkich krajów członkowskich
3. powstrzymywanie się od użycia siły przeciwko niezawisłości politycznej jakiegokolwiek państwa
IV WOLNOŚCI:
1. słowa i wypowiedzi
2. religijna
3. od strachu przed agresją od jakiegokolwiek wolnego państwa
4. od biedy
FUNKCJE ONZ:
1. operacyjna - udziela pomocy technicznej
2. regulacyjna ? jest forum negocjacyjnym
3. kontrolna ? nadzoruje i kontroluje wypełnianie przyjętych zobowiązań
*ONZ posiada osobowość prawną
*siedziba : Nowy York
*języki: francuski, arabski, chiński, rosyjski, hiszpański, niemiecki
*ma własną flagę
CZŁONKOWIE: pierwotni i pozostali ? nowe kraje przyjmowane są na zlecenie Rady Bezpieczeństwa a wybierane są przez Zgromadzenie Ogólne
FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI:
- budżet ? ustalany co 2 lata, pochodzi ze składek członkowskich , podstawą ustalenia składki jest dochód narodowy per capita skorygowany o sytuację płatniczą; także dochody np.: ze sprzedaży znaczków
- fundusze specjalne ? pochodzą z dobrowolnych składek, które są przeznaczone na finansowanie specjalnych programów pomocy gospodarczej, humanitarnej, technicznej i operacji na rzecz pokoju.

Struktura organizacyjna ONZ :
1. Zgromadzenie ogólne ? organ plenarny w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich państw: każde państwo ma 1 głos, natomiast delegacje mogą składać się od 1 do 5 osób. Mogą wchodzić w skład Ministrowie i premierzy.
- głosowanie w sprawach ważnych ? 2/3 większości oddanych głosów
- sesja zwyczajna ? każdy 3 ? ci wtorek września
sesja nadzwyczajna ? w ciągu 15 dni od złożenia żądania
Zadania: rozpatruje roczne sprawozdania z działalności innych organów, uchwala budżet, ustala wysokość składek, koordynuje współpracę w wielu dziedzinach (sesje : w Nowym Yorku)
Komitety
Komisje precedensowe: Ogólna i ds. Pełnomocnictwa
2. Rada Bezpieczeństwa ? stały organ przedstawicielski- składa się z 15 członków, pięciu z nich to 5 stałych krajów członkowskich (Wlk. Brytania, Francja, USA, Rosja, Chiny) i 10 niestałych wybieranych na 2 lata. Kraje członkowskie niestałe są wybierane wg zasady:
- 5 pochodzi z Afryki i Azji
- 2 z Ameryki Łacińskiej
- 1 z Europy Wschodniej
- 2 z Europy Zach. I pozostałych krajów
Zadania Rady :
- rozpatrywanie sporów i wydawanie opinii na ich temat
- podejmowanie decyzji na temat akcji w przypadku naruszenia pokoju
- podejmuje zlecenia dotyczące zawieszania, wykluczenia i przyjęcia nowych krajów członkowskich
- powołuje sekretarza generalnego i zapewnia skuteczność wyroków Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
- ostatnio też zajmuje się terroryzmem (operacje pokojowe, Stały komitet sztabowy)
Głosowanie: w sprawach ważnych decyzją 1/3 głosów (w tym wszystkich 5 stałych krajów członkowskich)
3. Rada Gospodarcza i społeczna ? 54 państwa członkowskie, kadencja trwa 3 lata, co roku zmiana 1/3 składu:
- 14 : Afryka
- 11 : Azja
- 10 : Ameryka Łacińska i Karaiby
- 13 : Europa Zach.,USA i Kanada
- 8 : Europa Środkowa
Decyzje podejmowane są większością głosów (2 sesje : letnia i zimowa)
Zakres działania:
- organ koordynujący międzyn. współpracę gosp., kult., społ., w zakresie oświaty, zdrowia i praw człowieka
- zwołuje konferencje międzyn. i inicjuje nowe konwencje (komisje regionalne, funkcjonalne, komitety stałe)
4. Rada powiernicza ? w jej skład wchodzi 5 stałych członków Rady Bezpieczeństwa, każdy posiada 1 głos, decyzje podejmowane są większością głosów. Głównym zadaniem jest: *analiza dorocznych sprawozdań, władz administracyjnych, terytoriów, systemów powierniczych.
5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości ? jego siedziba mieści się w Hadze, w jego skład wchodzi 15 niezawisłych, niezależnych sędziów. Kadencja trwa 9 lat, co 3 lata 1/3 części składu jest wymieniana.
Funkcje:
- jest sądem o kompetencji dobrowolnej
- jest sądem o kompetencji obowiązkowej
- jest doradcą prawnym w ONZ
- pełni funkcje Sądu Polubownego
PLUSY ONZ:
- połączyła kraje o różnych systemach ustrojowych
- dzięki niej wstrzymano szereg działań zbrojnych
- uczestniczyła w procesie dekolonizacji
- chroni prawa człowieka, potępia dyskryminację rasową,
- kodyfikuje prawo międzynarodowe
- uczestniczy w tworzeniu tzw. Debat rozwoju od lat 60 - tych
NEGATYWY ONZ:
- idealne założenia nie zawsze są realizowane
- zarzuca się niegospodarność, marnotrawstwo, biurokrację, krytykowany jest też program ?ropa za żywność?
Propozycja zreformowania ONZ dotyczy:
- zmian strukturalno ? funkcjonalnych organów ONZ i tak Zgromadzenie Ogólne powinno przejąć funkcje koordynacyjne od Rady gospodarczo ? społecznej. Natomiast sama Rada gosp. ? społ. powinna zastąpić Rada Rozwoju
- proponuje się wykorzystać budżet oraz zaangażować sektor prywatny w pomoc i politykę rozwojową krajów słabo rozwiniętych i stworzyć w tym celu specjalne Agencje Rozwoju
- proponuje się w większym stopniu zainteresować ochroną środowiska naturalnego i prawami człowieka
- proponuje się likwidację Rady Politycznej
- proponuje się rozszerzyć skład stałych członków Radzie Bezpieczeństwa i zrezygnować z prawa weta

ITO ? GATT ? WTO - po II wojnie światowej powstała idea zorganizowania handlu zagranicznego
1941 ? Karta Atlantycka
1945 ? Wlk. Brytania i USA zwołali konferencję w sprawie handlu i zatrudnienia. Ta propozycja była złożona Radzi Gospodarczo ? Społecznej, która podjęła decyzję o zwołaniu konferencji na wyżej wymienione tematy i powołała do życia komitet przygotowawczy, który opracował statut przyszłej Międzynarodowej Organizacji Handlu. Trzecie spotkanie tego komitetu wiąże się z konferencją ds. Handlu i Rozwoju, która trwała od 21.XI.1947 do 24.III.1948 w Hawanie
Założenia Karty Hawańskiej:
- wzrost zatrudnienia, produkcji, konsumpcji, wymiany międzynarodowej
- redukcja taryfy i swobodny dostęp do surowców. Równocześnie w statusie ITO przyjęto następujące zasady:
? stosowanie KNU
? przeprowadzania negocjacji taryfowych
? eliminowania innych barier występujących w handlu np.: ograniczeń ilościowych
? zasadę zawierania mów surowcowych i dla artykułów przemysłowych
Postanowiono iż ITO będzie się zajmować zbieraniem materiałów dotyczących handlu międzyn. i będzie dokonywała ich analizy
1952 ? senat amerykański odrzucił ratyfikację Karty Hawańskiej
Przyczyny odnowy ratyfikowania statutu:
- przeciw krajów rządzących
- zmiana priorytetów w polityce handlowej
- w innych krajach występowali zwolennicy protekcjonizmu, np.: Wlk. Brytania
- brak ZSRR i innych krajów socjalistycznych
-uważano że USA biorą na siebie zbyt wiele zobowiązań
1946 ? USA zaproponowały aby rozpocząć negocjacje na temat obniżania wysokich barier celnych
30.X.1947 ? 23 państwa podpisały porozumienie, które nazwano Układem Ogólnym w Sprawie Taryf i Handlu , ale od razu zaznaczono, że będzie on miał charakter tymczasowy i będzie trwał do momentu ratyfikacji Karty Hawańskiej

Statut GATT ? u zawierał następujące postanowienia:
- przeprowadzanie wielostronnych negocjacji, stosując zasadę wzajemnych korzyści i ustępstw
- stosowanie klauzuli największego uprzywilejowania i klauzuli narodowej
- liberalizacja wymiany poprzez eliminowania innych barier poza taryfami (eliminowanie ograniczeń taryfowych) .
Struktura GATT :
- naczelnym organem były konferencje umawiających się stron , odbywały się one raz do roku w siedzibie GATT w Genewie
- CEL: dyskusja nad problemami występującymi w handlu światowym, ich analiza oraz przegląd sprawozdań głównych organów GATT
- organem zarządzającym była Rada Przedstawicieli (przygotowywała Konferencje) ds. techniczno ? administracyjnych, na czele którego stał Dyrektor Generalny
Formy członkostwa:
- członkowie pełnoprawni (kraje wysoko rozwinięte) - 1967
- członkowie de facto (kolonie i dominia)
- członkowie stowarzyszeni uczestniczyli w obradach bez prawa głosu
- członkowie tymczasowi, którzy pośrednio korzystali z przywilejów
Główną sferą działania były negocjacje zwane Rundami Taryfowymi. Tych rund było 8. Pierwsza miała ogromne znaczenie, ponieważ dotyczyła obniżek istniejących bardzo wysokich taryf celnych. Istotne znaczenie miała Runda Kennedy?ego w trakcie której zastąpiono technikę ?produkt za produkt? techniką linearną. Ustanowiono wówczas również pomoc żywnościową dla rajów rozwijających się. Kolejna runda tokijska ? głównym przedmiotem tej rundy była eliminacja barier pozataryfowych, Stworzenie Generalnego Systemu Preferencji oraz wprowadzeniu 6 kodeksów.
Runda Urugwajska (IX.1986 ? 1994) - podejmuje się decyzje o powołaniu Światowej Organizacji Handlu. Objęła ona swoim zakresem : handel usługami, ochroną handlowych aspektów praw własności intelektualnej, handlowymi aspektami BIZ.
Ocena działalności GATT:
PLUSY:
- na przestrzeni 50 lat dzięki rundom negocjacyjnym handel międzynarodowy stał się swobodniejszy
- GATT podejmował próby eliminowania protekcjonizmu
- dzięki GATT przeprowadzono wielostronne negocjacje
MINUSY:
- brak pełnej struktury
- nie objął swoją działalnością barier pozataryfowych oraz nie doprowadził do wyeliminowania subwencji stosowanych w rolnictwie EWG
- traktowano GATT jako klub państw bogatych
- w GATT obowiązywała zasada dobrej woli tzn.że kraje członkowskie przyjmowały na siebie zobowiązania al. Nie musiały się z nich wywiązywać, nie było środków restrykcyjnych

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE W WTO (world trade organiztion):
- niedyskryminacji i równego traktowania , wiąże się to z zastosowaniem KNU i KN
- wzajemności ustępstw i korzyści
- swobodnego dostępu do rynku , tj. stosowanie wolnej konkurencji i stosowanie ograniczeń ilościowych tylko w szczególnych przypadkach
- uczciwej konkurencji
- zakaz stosowania subsydiów, dumpingów bez interwencji ... interwencja dopuszczalna tylko w przypadku trudności bilansu płatniczego, ochrony zdrowia publicznego, bezpieczeństwa państwa.

Do umowy z Marakeszu ustalono 4 aneksy, 3 z nich są obowiązkowe, 4 z nich nie obowiązkowe
ANEKS 1A ? zawiera stary GATT (GATT 1994)
ANEKS 1B ? powołuje do życia GATS traktat o handlu usługami
ANEKS 1C ? to układ o Handlowych Aspektach Praw Własności Intelektualnej (TRIP ? s)
ANEKS 2 - Porozumienie o regułach i procedurach rozstrzygana sporów
ANEKS 3 ? Mechanizm Przeglądu Polityki Handlowej (TPRM)
ANEKS 4 ? Planetarne Porozumienie Handlu

Struktura WTO:
Głównym organem WTO jest Konferencja Ministerialna , która powinna odbywać się co dwa lata, mianuj ona dyrektora generalnego. Między sesjami (spotkania ministrów) działa Rada Generalna , która zajmuje się kontrolą realizacji porozumień, rozstrzyganiem sporów, dokonuje przeglądu polityki handlowej i powołała też do życia rady:
- Ds. Handlu Towarami
- Ds. Usług
- Ds. Handlowych Aspektów Praw własności Intelektualnej (TRiPS)
Do pomocy Rady służą Komitety i grupy robocze i sekretariat. Fundusz WTO tworzony jest ze składek członkowskich , które ustala się w zależności od udziału poszczególnych krajów w Handlu Światowym.

GATS składa się z 5 części i 4 aneksów:
I część - definiuje kategorie usług występujących w handlu światowym, ich właścicieli i zakres stosowania
II część ? zawiera zbiór podstawowych i zasadniczych zobowiązań dyscyplinujących strony
III część ? zawiera klauzule precyzujące dostęp do rynku narodowego traktowania zagranicznych dostawców usług, eliminuje też istniejące ograniczenia
IV część zawiera harmonogram liberalizacji handlu usługami w ramach kolejnych rund.
V część ? zawiera klauzule instytucjonalne, mówi o konsultacjach, sposobach rozstrzygania sporów
TRiPS zawiera:
- postanowienia ogólne
- podstawowe zasady tzn. KNU i KU ? I część TRiPS - u
- zawiera postanowienia szczególne dotyczące praw autorskich zgodnie z konwencją Berneńską z 1971 roku z wyłączeniem artykułów o ochronie wartości moralnych , natomiast programy komputerowe i dzieła literackie objęte są wyżej wymienioną konwencją.
1995 ? WTO wchodzi w życie
W traktacie Konferencji w Singapurze w 1996 podpisano porozumienie w sprawie technologii ITA, które znosiło cło na produkty komputerowe i telekomunikacyjne. Dyskutowano też na tematy :
- uczestnictwa Chin i Rosji w WTO
- pomocy dla krajów słabo rozwiniętych
- obniżenia ceł na artykuły rolne pochodzące z krajów słabo rozwiniętych
- liberalizacji handlu usługami
- handlowych aspektów bezpośrednich inwestycji zagranicznych
1998 ? konferencja w Genewie. Składała się z dwóch części:
- Jubileusz 50 ? lecia GATT/WTO. Przedmiotem obrad były usługi finansowe , telekomunikacja oraz przygotowania do rundy
1999 ? Konferencja w Seatle ? nie udaje się ogłosić nowej Rundy negocjacyjnej
2001 ? kolejne spotkanie ministerialne, podjęto decyzję o rozpoczęciu nowej rundy negocjacyjnej, zwanej Rundą Doho. Głównym przedmiotem tej rundy oprócz normalnych negocjacji taryfowych są przede wszystkim problemy związane z eliminacją subsydiów w rolnictwie oraz problem ceł stosowanych wobec artykułów przemysłowych i importowanych z krajów słabo rozwiniętych . kontynuowane są też dyskusje na temat niesienia pomocy dla krajów najbardziej zadłużonych spośród krajów słabo określonych.
Różnice między GATT a WTO:
- WTO jest większą liczebnie organizacją
- większy zakres działalności WTO
- WTO jest pełnoprawną, międzynarodową organizacją działającą samodzielnie
- GATT miał tymczasowy charakter i działał pod egidą NATO
- WTO posiada sankcje, które zmuszają do wywiązywania się...

UNCTAD ? konferencja ONZ ? towska:
Przyczyny powstania krajów słabo-rozwiniętych:
- dekolonizacja
- niekorzystny terms of trade ? stosunek cen dóbr importowanych do eksportowanych
- ujemne saldo bilansu płatniczego
- pogłębiająca się luka technologiczna między krajami wysoko i słabo rozwiniętymi
- wzrost liczby tych krajów
- brak wykształconych ludzi
- zły stan gospodarki
Wskaźniki ekonomiczne, cechy pozwalające zaliczyć do grupy krajów Trzeciego Świata:
- niski stopień wzrostu gospodarczego
- słabo rozwinięta infrastruktura
- słabe lub znaczne przeludnienie
- znaczny udział rolnictwa lub przemysłu wydobywczego w tworzeniu PKB
- niski dochód per capita
- skala i struktura eksportu
- jakość życia (stopa życiowa)
- liczba studentów na 10000 mieszkańców
Podział gospodarki światowej wg kryterium dochodu per capita jest następujący:
1. gospodarki o niskim dochodzie: Chiny, Indie i kraje Subsaharyjskie terytoria Afryki
2. gospodarki o średnim dochodzie, mniejsze kraje Ameryki Łacińskiej i pozostałe kraje afrykańskie
3. gospodarki powyżej średniego dochodu, największe kraje Ameryki Łacińskiej i kraje azjatyckie, Korea Płd.
4. eksporterzy ropy naftowej o wysokim dochodzie: OPEC
5. wschodnio ? europejskie gospodarki postsocjalistyczne
6. kraje zacofane w rozwoju
Kraje rozwijające się dzielą się na:
1. o średnim dochodzie na mieszkańca
2. o niskim dochodzie
3. nowo uprzemysłowione (tygrysy azjatyckie)
4. kraje OPEC
Uzupełniające cechy krajów rozwijających się:
- duża i wszechobecna rola rządów
- słabo rozwinięte rynki finansowe
- kontrola rządu nad rynkiem dewizowym
- kontrola rządu nad kursem waluty rządowej
- wadliwa struktura eksportu
Geneza UNCTAD:
Z inicjatywy ZSRR na forum ONZ- tu powołano do życia UNCTAD. Pierwsza taka konferencja odbyła się w lutym ? czerwcu w 1964 roku w Genewie ? stała się konferencją założycielską
Cele UNCTAD:
- działanie na rzecz rozwoju handlu międzynarodowego
- ustalenie zasad polityki handlowej z punktu widzenia interesów krajów rozwijających się
- przyspieszenie tempa rozwoju wzrostu gospodarczego tych krajów oraz stworzenie centrum dyskusji nad zagadnieniami związanymi z handlem międzynarodowym, przepływem technologii i inwestycji
Struktura UNCTAD:
Naczelnym organem są konferencje (sesje), które odbywają się co 3, 4 lata; wchodzą w jej skład przedstawiciele wszystkich krajów. Głównym celem jest tworzenie polityki i programów działania. 2/3 obecnych ? głosowanie. Organ zarządzający 0 Rada ds. Handlu i Rozwoju
Głównym celem UNCTAD jest:
- realizacja decyzji podjętych czasie konferencji
- przeprowadzenie studiów na temat handlu międzynarodowego i rozwoju gospodarczego
- składanie sprawozdań ze swojej działalności ONZ - towi
Do pomocy tym organom służy kilka komitetów, są to komitety : ds. surowców, artykułów przemysłowych, preferencji celnych, transferu technologii, finansowania handlu krajów słabo rozwiniętych , ds. współpracy gospodarczej tej grupy krajów oraz komitet ds. żeglugi.
Sekretariat ? jest to część sekretariatu ONZ. Zajmuje się publikacjami na temat danych liczbowych. Siedziba w Genewie, na czele Sekretarz Generalny
Konferencje w ramach UNCTAD:
- 1964 ? Genewa ? konferencja założycielska, główny tematem tej konferencji jest uprzywilejowane traktowanie krajów rozwijających się w handlu międzynarodowym. Przyjęto na niej zobowiązania mówiące o pomocy finansowe dla tych krajów i przyjęto , że będzie to 1% PKB krajów wysokorozwiniętych.
- 1968 ? New Delhi ? przyjęto rezolucje na temat Generalnego Systemu Preferencji, który gwarantował krajom słabo rozwiniętym dostęp na rynki krajów wysoko rozwiniętych dla towarów przemysłowych wyprodukowanych w KSR
- 1972 ? Santiago de Chile ? główna dyskusja dotyczyła transferu kapitału i technologii do krajów rozwijających się. Opracowano także dokument : Kartę Praw i Obowiązków Ekonomicznych Państw
- 1976 ? Nairobi ? w trakcie tej Konferencji powstał pomysł Zintegrowanego Programu Surowcowego, którego celem było ustabilizowani rynków surowcowych, złagodzenie niekorzystnych krótkookresowych wahań cen surowców i doprowadzenie do stabilizacji wpływów z eksportu dla krajów słabo rozwiniętych
- 1979 ? Manilia przedmiotem dyskusji była przebudowa MSG , zmieniająca w kierunku przyspieszenia rozwoju gospodarczego krajów słabo rozwiniętych. Po raz pierwszy podjęto temat krajów najbardziej niedorozwiniętych
- 1983 ? Belgrad ? główny problem to przeciwdziałanie praktykom protekcjonistycznym skierowanym w stosunku do importu pochodzącego z krajów słabo rozwiniętych
- 1987 ? Genewa wzrost dochodu z eksportu i sytuacja najbiedniejszych krajów
- 1992 ? Cartagena ? na konferencji tej stworzono program pod nazwą nowe partnerstwo międzynarodowe na rzecz rozwoju tych krajów. Po raz pierwszy poruszono problem globalnej współzależności gospodarczej i konieczności zmniejszenia globalnej nierówności. Zwrócono też uwagę na ochronę środowiska.
- 1996 ? Johanessburg ? konferencja ta dotyczyła wspierania, wzrostu i rozwoju gospodarczego w świecie w warunkach globalizacji liberalizacji handlu międzynarodowego
- 2000 ? Bangkok ? w trakcie tej konferencji dokonano oceny sytuacji krajów słabo rozwiniętych i ustalono pomoc dla najbiedniejszych spośród nich
- 2004 ? San Paulo ? przyjęto tutaj w trakcie dyskusji stanowisko, że należy propagować spójność między procesami globalnymi i krajowymi strategiami poprzez negocjacje handlowe.
Plusy działalności UNCTAD:
- powstała pierwsza organizacja, która zajęła się problemami rozwoju gospodarczego i handlem międzynarodowym z punktu widzenia interesów krajów słabo rozwiniętych
- stworzono forum dialogu między Północą a Południem
- stworzenie forum dialogu między Północą a Południem
- stworzenie przeciwwagi w stosunku do MFW (międz. funduszu walutowego) czy WTO (międz. Organizacji handlu)
- stworzenie idei zintegrowanego programu surowcowego, generalnego systemu preferencji
- podjęto badania na forum UNCTAD w zakresie wzrostu gospod., handlu międzynarodowego
- UNCTAD włączyła się w tworzenie nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego
- Negatywy UNCTAD:
- nieskuteczność działania
- kraje słabo rozwinięte stanowią coraz większe żądania dotyczące pomocy gosp. Od krajów wysoko rozwiniętych
- brak kontroli finansowej
- zbyt duża administracja
- brak konkretnych rozwiązań w dziedzinach transferu technologii, inwestycji zagranicznych i redukcji zadłużenia
OPEC ? 10.10.1960 w Bagdadzie spotkali się przedstawiciele 5 państw producentów ropy naftowej. Byli to przedstawiciele Arabii Saudyjskiej, Iranu, Iraku, Kuwejtu i Wenezueli i podjęto wówczas decyzje o powołaniu Organizacji Państw Producentów i Eksporterów Ropy Naftowej (OPEC). Faktycznie zaczęła działać 01.01.1961
Cele powołania do życia organizacji OPEC:
1. koordynacja i ujednolicenie polityki naftowej państw członkowskich
2. dążenie do jak najlepszego zabezpieczenia interesów poszczególnych państw
3. ustalanie sposobów i środków zapewniających stabilność a międzynarodowych rynkach paliwowych aby wyeliminować szkodliwe fluktuacje cen
4. zabezpieczenie interesów producentów i dostarczenie regularnie ropy naftowej krajom importującym
Kraje członkowskie OPEC:
- 1960 ? Irak, Kuwejt, Arabia Saudyjska, Wenezuela
- 1961- Katar
- 1962 ? Indonezja, Libia
- 1967 ? Zjednoczone Emiraty Arabskie
- 1969 - Algieria
- 1971 - Nigeria
- 1973 ? Ekwador, wycofał się w ?92
- 1975 ? Gabon, wycofał się w ?94
W OPEC wyróżniamy 3 formy członkostwa:
- członkowie założyciele
- pełnoprawni członkowie (przedstawiciele państw założycielskich)
- członkowie korespondenci
Struktura: najwyższym organem jest konferencja ministrów. Są to przedstawiciele wszystkich państw członkowskich ? są to ministrowie ds. paliw, węgla, energii. Spotykają się 2 razy do roku w maju i we wrześniu w Wiedniu. Głównym celem tych konferencji jest koordynacja i unifikacja polityki naftowej, wspieranie stabilnego rynku ropy naftowej. Organizacją wykonawczą jest Rada Gubernatorów i głównym celem działania tej rady jest wdrażanie decyzji podjętych na konferencjach i zwoływanie nadzwyczajnych posiedzeń. Sekretariat ? zajmujący się bieżącymi sprawami , na czele stoi Sekretarz Generalny. W ramach sekretariatu funkcjonuje Komisja Gospodarcza, która wspiera działalność OPEK Natomiast w 1982 powołano do życia komitet monitoringu ministerialnego, który zajmuje się kontrolą sytuacji na rynku ropy naftowej i przekazuje zalecenia do konferencji.
Cel działalności ? zapewnić prawa dla krajów roponośnych, działania organizacyjne i negocjacje z koncernami.
1964 ? wprowadzono jednakowe ceny katalogowe
1965 ? działania na rzecz regulowania wielkości podaży
lata 70 ? te:
- wzrasta rola OPEC, która przyjmuje kontrolę nad krajowymi przedsiębiorstwami paliwowymi
- zerwanie wielu umów
- podniesienie opłat koncesyjnych i podatku dochodowego
? październik 1972 ? nacjonalizacja przemysłu wydobywczego
? październik 1973 ? powstaje konflikt izraelsko-arabski. Arabia Saudyjska i Iran ustalają ceny ropy
- Iran i większość krajów OPEC wypowiada się za stałym podnoszeniem cen ropy naftowej i równocześnie limitem produkcji
- w grudniu 1973 cena baryłki ropy naftowej wynosiła 11,65 $
- 18.11.1974 w Paryżu powstaje Międzynarodowa Agencja Energetyczna
- 1979 ? powstaje Komitet Strategiczny, którego celem było opracowani wspólnej polityki pieniężne kraju OPEC oaz dbałość o całą wspólnotę OPEC
lata 80- te:
- 1980 ? marzec ?ustalono maksymalny pułap w wysokości 17,5 mln baryłek dziennie
- wojna między Kuwejtem a Irakiem powoduje wprowadzenie embarga na eksport ropy z Iraku
- koniec roku 1988 ? cena ropy naftowe poniżej $ za baryłkę, OPEC przeżywa kryzys
29.03.1999 ? podjęto decyzję o zmniejszeniu wydobycia ropy
2000 ? zwiększenie wydobycia ropy naftowej ? ceny rosną

Czynniki ograniczające i sprzyjające działalności OPEC .Ocena działalności OPEC:
?czynniki ograniczające działalność : w początkowej działalności OPEC przedsiębiorstwa ponadnarodowe posiadały znaczne zapasy ropy naftowej. Ponadto w latach 60 ? tych nadmierna podaż ropy naftowej powodowała jej dalszą obniżę. Kolejnym czynnikiem ograniczającym działalność są głębokie podziały w krajach arabskich (na bogate i biedne):
- część dochodów z tytułu eksportu ropy naftowej przeznaczona jest na działania wojenne, wspieranie terroryzmu
- powstanie nowej grupy producentów (Norwegii, Wlk. Brytanii)
?do efektów korzystnych funkcjonowania OPEC możemy zaliczyć to , że OPEC zagwarantowała państwom członkowskim zwiększenie dochodów z tytułu eksportu ropy naftowej.