Bogowie greccy

Bogowie

Zeus gromowładny bóg, królujący na Olimpie wraz ze swą siostrą i zarazem żoną, Herą. Syn Kronosa i Rei, wspieramy przez matkę, podporządkował sobie innych bogów siłą, obalając ojca i dzieląc się władzą z Posejdonem i Hadesem. Spłodził liczne potomstwo zarówno z boginkami, jak i ziemiankami, m.in.: Aresa, Hefajstosa, Persefonę, Apolla, Artemidę, Afrodytę, Hermesa, Dionizosa, Atenę, Heraklesa, muzy. Strzegł ładu na ziemi i wśród bogów, panując nad siłami przyrody, nie miał jednak władzy nad przeznaczeniem. Przedstawiany był jako starzec z berłem i piorunem. Jego najsłynniejszy posąg wyrzeźbił Fidiasz.
Zeus? syn Kronosa i Rei, naczelne bóstwo nieba i ziemi, bóg światłości, zsyłał deszcze, grzmoty i pioruny. Stał na straży porządku świata, sprawiedliwości, był opiekunem wszystkich plemion greckich, patronem każdego gospodarstwa rolnego. Doznawał wielkiej czci w całej Grecji, lecz głównymi miejscami kultu były Nemea i Olimpa, gdzie obchodzono ogólnogreckie uroczystości poświęcona mu, oraz Dodona, w której znajdowała się wyrocznia boga. Atrybutami Zeusa były: berło, piorun, orzeł i tarcza z frędzlami.

Hera pierwsza córka Kronosa i Rei, żona i siostra Zeusa, opiekunka małżeństw. Zeus dawał jej liczne powody do zazdrości. Mściwa bogini broniła swej czci, prześladując kochanki boskiego małżonka i ich dzieci (m.in. Heraklesa). Podczas wojny trojańskiej pomagała Grekom.
Hera ? największa bogini olimpijska, siostra i żona Zeusa. Królowa nieba i ziemi, opiekowała się przede wszystkim kobietami zamężnymi i życiem rodzinnym. Ulubionym ptakiem tej bogini był paw, roślinami lilia i granat. Główne ośrodki kultu Hery znajdowały się w Samos, Argos, Sparcie i Mykenach.

Hermes syn Zeusa i Mai, opiekun pasterzy i kupców (u Rzymian ? Merkury). Od dzieciństwa słynął z przedsiębiorczości i umiejętności łagodzenia sporów, dlatego Zeus obrał go na swego gońca. Hera przedstawiano jako młodzieńca ze skrzydlatymi sandałami.
Hermes ? bóg sprytu i zręczności, boski posłaniec. Pełnił funkcję opiekuna dróg, heroldów, podróżnych, kupców, rzemieślników i złodziei. Czczono go na wiele sposobów, np. umieszczano na drogach słupy z jego popiersiem (tzw. hermy). Atrybutami Hermesa były: szeroki kapelusz, kaduceusz opleciony wężem oraz ozdobne skrzydełka u nóg i kapelusza.

Afrodyta bogini miłości i piękności (u Rzymian ? Wenus). Wszechwładna córka Zeusa, żona Hefajstosa. Kiedy Parys uznał ją za piękniejszą od Ateny i Hery, nagrodziła go miłością pięknej Heleny, żony króla Sparty Menelaosa. Uprowadzenie Heleny do Troi stało się przyczyną długotrwałej wojny (wojna trojańska).
Afrodyta zrodzona z fal morskich, ośrodkami jej kultu były m. in Knidos, Pafos, Cypr. Mężem bogini był Hefajstos, którego nieustannie zdradzała z Aresem. Jej atrybutem były gołębie, róża i mirt.

Atena córka Zeusa, bogini mądrości, opiekunka wojowników, obdarzona przydomkiem Pallas, tj. potrząsająca dzidą (u Rzymian ? Minerwa). Narodzona w pełnej zbroi, z głowy ojca. Wieczna dziewica, patronowała Atenom, sprawowała pieczę m.in. nad Achillesem i Odyseuszem, sprzyjała Argonautom.
Atena ? córka Zeusa i Metis (Rozwagi). Bogini mądrości, rozwagi i wojny, opiekowała się rzemiosłem, życiem społecznym oraz pracami kobiecymi, zwłaszcza tkactwem. Atrybutami Ateny były: włócznia, hełm i egida, ulubioną rośliną ? oliwka, zwierzęciem ? sowa.

Ares syn Zeusa i Hery, bóg wojny, uosobienie zniszczenia. Homer w Odysei opisuje jego romans z Afrodytą, którego owocem był Eros. Ukazywany w sztuce jako przystojny mężczyzna z tarczą i włócznią lub mieczem, często na rydwanie.
Ares ? syn Zeusa i Hery, bóg krwawej i okrutnej wojny. Poświęcone mu były wilk i pies, z ptaków jastrząb; wierzono poza tym, że ten bóg szczególnie upodobał sobie dziką Trację i tam najchętniej przebywał.

Posejdon jeden z najpotężniejszych bogów, syn Kronosa i Rei, brat Zeusa i Hadesa, władca mórz. Przedstawiany był jako starzec z trójzębem. Należał do bogów mściwych i gniewnych. To przez niego Odyseusz przez 10 lat nie mógł odnaleźć drogi do rodzinnej Itaki.
Posejdon ? syn Kronosa i Rei, brat Zeusa i Posejdona, bóg mórz, rzek, wysp i półwyspów, panował nad wszystkimi istotami żyjącymi w wodach morskich i lądowych. Jego władzy podlegali żeglarze wraz ze swoimi statkami. Atrybutem jego potęgi był trójząb, dzięki któremu wzniecane były burze morskie i powodowano trzęsienie ziemi. Głównym centrum kultu Posejdona była świątynia na Istmos, poświęcane mu były konie i delfiny.

Dionizos albo Bakchus, syn Zeusa i królewny tebańskiej Semele, bóg wina i witalnych sił natury. Nauczył ludzi uprawiać winną latorośl i produkować wino. Wędrował w otoczeniu wyznawczyń (bachantek) i satyrów. Jego kult przeniknięty był wpływami wsch. o charakterze orgiastycznym. Był bogiem sprawiedliwym, ale wymagającym posłuszeństwa ? o tym traktuje tragedia Eurypidesa Bachantki. Jego ukochaną była Ariadna. Przedstawiany jako brodaty mężczyzna lub urodziwy nagi młodzieniec z laską oplecioną winem. Święta ku jego czci, Dionizje, dały początek rozwojowi teatru greckiego.
Dionizos bóg winnej latorośli i mistycznego szału. Uważany był za tego, który nauczył ludzi picia wina i radosnego, beztroskiego trybu życia. Podróżował wraz ze swoim orszakiem, składającym się z nadużywających wina satyrów, centaurów oraz bachantek i menad. Z uroczystości ku czci Dionizosa rozwinęły się przedstawienia teatralne. Symbolami Dionizosa były bluszcz i kiść winogron.

Apollo syn Zeusa i Latony, brat Artemidy, bóg słońca, światła i wyroczni. Patron poezji, muzyki i sztuki, przewodnik muz, uosobienie umiaru, ładu i harmonii w sztuce, przeciwstawiany namiętnemu Dionizosowi. Przedstawiany jako piękny młodzieniec w laurowym wieńcu i z kitarą.
Apollo ? syn Zeusa i Latony, bóg piękna i słońca, strzelając promieniami słonecznymi leczył choroby a także nagle zabijał ludzi. W Delfach, za pośrednictwem kapłanki Pytii, wieszczył przyszłość. Czczony był także jako bóg muzyki, poezji, sztuki i nauki, poświęcone mu były łabędź, jastrząb, kruk, laur, kołczan i łuk.

Artemida córka Latony i Zeusa, bliźniacza siostra Apollona, waleczna (zwycięsko walczyła z Gigantami) i mściwa (przypisywano jej m.in. śmierć córek Niobe) bogini łowów i nagłej śmierci. Przedstawiana jako piękna, młoda dziewica z łukiem i strzałami w kołczanie.
Artemida ? siostra-bliźniaczka Apolla, dziewicza bogini łowów, mściwa, niedostępna dla ludzi, zsyłająca nagłą śmierć na kobiety w ciąży. Opiekowała się amazonkami, czczono ją w górzystych krajach Grecji, a zwłaszcza w Arkadii. Ulubionym zwierzęciem bogini była łania, atrybutem ? półksiężyc.

Ariadna córka króla Krety, Minosa, która podarowała Tezeuszowi kłębek nici (stąd powiedzenie nić Ariadny), by mógł wydostać się z labiryntu po pokonaniu potwora Minotaura. Opuściła Kretę wraz z Tezeuszem, który porzucił ją po drodze do Aten. Poślubił ją Dionizos, który podarował jej złoty diadem wykuty przez Hefajstosa.

Hefajstos syn Zeusa i Hery, mąż Afrodyty, bóg ognia i wulkanów, mistrz sztuki kowalskiej ? dla Zeusa wykuwał pioruny, a na prośbę Tetydy wykonał zbroję dla Achillesa. Pracował z Cyklopami, jego kuźnia znajdowała się pod Etną. Według Homera kulał na jedną nogę.
Hefajstos ? syn Zeusa i Hery, bóg ognia i sztuki kowalskiej, słynął z brzydoty i ułomności ( okulał, gdy został dwa razy zrzucony z Olimpu). Hefajstos wzniósł boskie pałace na Olimpie, stworzył tarczę dla Zeusa, trójząb dla Posejdona i zbroję dla Achillesa.

Gaja prabogini Ziemi, która wraz z Tartarem i Erosem wyłoniła się z Chaosu, dając początek następnym pokoleniom bogów Kronos, Zeusa). Sprawując nad nimi pieczę, utorowała im drogę do władzy. Otaczana była czcią w całej Grecji.

Eros bóg miłości, jeden z najpotężniejszych bogów, w najdawniejszych kosmogoniach uważany za siłę sprawczą wszelkiego życia, która wyłoniła się wprost z Chaosu. Tak traktuje Eros Platon w Uczcie. W innych wersjach mitu Eros był synem Afrodyty i Aresa (lub Hermesa), skrzydlatym bogiem-chłopcem na usługach swej matki, który strzałami w serca mężczyzn i kobiet wzniecał w nich miłość.
Eros ? bóg miłości, przyjaźni, wierności, według przyjętej teorii był synem Afrodyty i Aresa, przedstawiano go jak małego, skrzydlatego chłopca, sprawcę miłości ? wypuszczał strzały, które raniły bogów i ludzi, powodowany jedynie kaprysem. Stałymi atrybutami boga były strzały, łuk i kołczan.

Kronos syn Gai i Uranosa, wszechwładny i okrutny tytan z drugiego pokolenia bogów. Odsunął od władzy Uranosa, a potem sam został pokonany przez syna Zeusa.

Hestia córka Kronosa i Rei, siostra Zeusa, bogini ognia, opiekunka domowego ogniska, dzieci, młodych małżeństw i sierot.
Hestia ? córka Kronosa i Gai, bogini ogniska domowego, patronka rodziny, sierot i wdów, czczona była w każdym domu i w każdej świątyni greckiej. Jej ołtarz stanowił piec kuchenny ze stałym ogniem.

Hades syn Kronosa i Rei, wraz z bratem Zeusem i Posejdonem jeden z trzech władców wszechświata, bóg podziemi. Przedstawiano go jako brodacza z rogiem obfitości.
Hades ? bóg świata podziemnego, syn Kronosa i Rei, brat Zeusa i Posejdona, panował wraz ze swoją żoną Persefoną nad duszami zmarłych, podziemnymi demonami. Atrybutami boga były drzewa cyprysowe i narcyzy, sadzone na grobach, oraz róg obfitości.

Demeter siostra Zeusa, matka Persefony (zwanej też Korą), bogini urodzajów, przedstawiana często z wieńcem kłosów na głowie.
Demeter ? bogini ziemi, płodów rolnych, a zwłaszcza łanów zboża. Czczono ją w całej Grecji, specjalnego kultu doznawała jednak w świątyni w Eleusis w Attyce. Przypisywano jej wynalezienie młyna, ona tez miała nauczyć ludzi uprawy jarzyn i bobu. Godłem Demeter były kłosy zboża, narcyz, mak, a ulubionym ptakiem ? żuraw.

Erynie lub Furie otaczane trwożliwą czcią, 3 uskrzydlone boginie zemsty z wężami zamiast włosów, zrodzone z krwi Uranosa, zwane wbrew swej naturze Eumenidami (życzliwe): Alekto (bogini gniewu), Tysyfone (zemsty), Megera (nienawiści). Karały ludzi za zbrodnie, nękając swe ofiary nawet w zaświatach.
Erynie ? trzy okrutne boginie, uosabiające zemstę za przelana krew: Alekto ( Gniew), Tysyfone (Zemsta), Megera (Nienawiść)

Mojry córki Nocy lub Zeusa i Temidy, potężne i nieprzekupne boginie przeznaczenia: Kloto (Prządka), Lachezis (Obdarzająca) i Atropos (Nieodwracalna), przecinająca nić ludzkiego losu w chwili śmierci człowieka. Obawiali się ich nawet bogowie. Przedstawiano je z kądzielą, wagą i nożycami. W Rzymie ? Parki.
Mojry - trzy siostry-prządki , boginie losu (Lachesies znaczyła nić zycia ludzkiego, Kloto przędła ją, Atropos, zwana Nieubłaganą, przecinała).

Nike córka rzeki Styks i tytana Pallasa, bogini zwycięstwa. Pomagała Zeusowi w walce z tytanami i w nagrodę zamieszkała na Olimpie. Przedstawiano ją jako uskrzydloną kobietę z wieńcem lub gałązką palmową. Stawiano jej piękne posągi, m.in. Nike z Samotraki. U Rzymian ? Victoria.
Nike ? bogini uosabiająca zwycięstwo, zsyłała zwycięstwo na wojnie, w czasie igrzysk sportowych, w problemach życiowych. Wyobrażana była jako skrzydlata kobieta z gałązką palmową w dłoni i z wieńcem na głowie.

Persefona zwana także Korą, córka Demeter i Zeusa. Zakochany w niej stryj Hades porwał ją do swego świata i stała się boginią podziemi, władczynią potworów. Wiosną każdego roku opuszczała jednak krainę zmarłych. Grecy uprawiali wspólny kult Kory i Demeter.

Uranos mąż Gai, ojciec Furii, Afrodyty, Kronosa, Rei, Potworów, Gigantów i innych tyranów

Helios ? bóg tarczy słonecznej, wyjeżdżał codziennie na swoim rydwanie, pędził po wąskiej drodze środkiem nieba, aby wieczorem zanurzyć się w falach oceanu, gdzie odpoczywał do świtu. Jego przejażdżka symbolizowała wędrówkę słońca bo niebie.

Priapos ? syn Dionizosa i Afrodyty, bóg ogrodów i pól, był sprawca płodności natury.

Iris ? bogini tęczy, boska posłanniczka Zeusa i Hery, łączniczka nieba z ziemią i bogów z ludźmi. Zsyłała na ziemie deszcze, użyźniała pola, zaopatrywała chmury w wodę.

Hebe ? bogini młodości, usługiwała bogom podczas uczt na Olimpie.

Selene ? siostra Heliosa, bogini tarczy księżycowej, przejeżdżała nocą po niebie na srebrnym rydwanie, uosabiając wędrówkę księżyca po sklepieniu.

Asklepios ? bóg sztuki medycznej, uczeń centaura Chirona, syn Apolla; uzdrawiał chorych. Jego atrybutami były: laska owinięta wężami, szyszka sosnowa, wieniec lauru.

Eol ? syn Posejdona, bóg wiatrów, panował na wyspie Eolii, koło Sycylii, gdzie w ogromniej jaskini więził ośmiu bogów wiatru, których wypuszczał na rozkaz Zeusa.

Okeanos ? najstarszy ze wszystkich tytanów, uosabiał wszystkie morza, wyobrażane jako jedna wielka rzeka płynąca wokół płaskiego lądu.

Tyche ? bogini losu i przypadku, utożsamiana z rzymską Fortuną, przedstawiana jako niewidoma kobieta z rogiem obfitości i sterem.

Syreny ? bóstwa morskie, pół-ptaki lub pół-kobiety, pół-ryby, swoim pięknym głosem wabiły żeglarzy, którzy rzucali się do morza, i pożerały ich.

Pan ? syn Hermesa i nimfy Driope, był bogiem pasterzy, przedstawiano go jako pół-mężczyznę, pół-kozła o przerażającym wyglądzie. W czasie skwaru południowego wypoczywał, wówczas należało zachowywać się cicho, ponieważ nagłe obudzenie i pojawienie się Pana wywoływało ?paniczny? strach wśród trzód owiec, które rozbiegały się i skakały w przepaść.

P.S. Na pewno wam się przyda :)