Podmioty postępowania i uczestnicy postępowania administracyjnego
W postępowaniu administracyjnym wyróżniamy podmioty postępowania oraz uczestników postępowania.
Podmiot postępowania- kto to taki?
Do podmiotów postępowania zaliczamy organy administracji publicznej oraz te podmioty, które mają w postępowaniu administracyjnym interesy chronione przez prawo, czyli strona (strony) oraz podmioty na prawach strony. Podmioty postępowania korzystają z przyznanych im przez prawo procesowe, pełni praw procesowych, wyrażających się w zespole uprawnień i obowiązków procesowych, zróżnicowanych ze względu na pozycję prawną określonego podmiotu w postępowaniu administracyjnym.
Uczestnik postępowania- kim jest?
Do uczestników postepowania zaliczamy osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne, które w sprawie nie mają interesów chronionych przez prawo, ale są zainteresowane daną sprawą, albo ze względu na swój interes faktyczny i wtedy rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej nie będzie im obojętne, albo ze względu na ich udział w poszczególnych czynnościach postępowania, w tym przypadku rozstrzygnięcie będzie poza sferą ich zainteresowań.
Uczestnicy postępowania- jakie mają prawa w postępowaniu administracyjnym?
Uczestników postępowania mających w sprawie interes fatyczny, w literaturze określa się jako osoby zainteresowane i tworzą oni jedną grupę uczestników postępowania. Drugą grupę tworzą natomiast świadek, biegły oraz osoba trzecia wezwana do przedstawienia przedmiotu oględzin.
Prawo procesowe nie przyznaje tej grupie uczestników postępowania pełni praw procesowych, a jedynie pojedyncze uprawnienia. Mają oni ograniczone prawa procesowe, ponieważ nie mają w sprawie własnego interesu, sprawa ich nie dotyczy, jej rozstrzygnięcie nie będzie miało wpływu na ich sytuację prawną lub faktyczną.
Osoby zainteresowane- w jaki sposób dochodzą swoich praw?
Przepisy zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego nie regulują sytuacji prawnej osób zainteresowanych, a zatem w świetle obowiązujących przepisów są pozbawieni praw procesowych. Rezygnacją z unormowań, w tym zakresie, uzasadniana jest tym, że postępowanie wnioskowo- skargowe gwarantuje ochronę ich interesów faktycznych. Osoby te mogą więc podejmować ochronę swoich interesów, wnoszą skargę powszechną. Skarga taka jeżeli spełnia określone warunki powoduje podjęcie przez organ czynności z urzędu. Jeżeli sprawa administracyjna już się toczy to skarga stanowi materiał, który organ powinien rozpatrzyć z urzędu razem z zebraną w sprawie dokumentacją.
Osoba zainteresowana może także dochodzić swoich praw w postępowaniu administracyjnym za pośrednictwem organizacji społecznej, jeżeli jest jej członkiem albo zdoła nakłonić jej organy do udziału w postępowaniu ze względu na cele statutowe i ochronę interesu społecznego. Może ona wziąć udział w postępowaniu jako podmiot na prawach strony lub tylko wyrazić stanowisko w sprawie.
Osoba zainteresowana, bezpośrednio może wystąpić w postępowaniu tylko wtedy, gdy przeprowadza się rozprawę.
Na podstawie B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, wydawnictwo Lexis Nexis, Warszawa 2008
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego (Dzi U. z 2000 roku, Dz. U. Nr 98, poz. 10701 z póź. zm.)