Postępowanie sądowoadministracyjne
POSTĘPOWANIE SĄDOWO - ADMINISTRACYJNE:
1.PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA REFORMY SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO W POLSCE OD 1.01.2004R:
Ustawa prawo o ustroju sądów administracyjnych wprowadza nowy system sądów administracyjnych obejmujących Naczelny Sąd Administracyjny oraz nowo tworzone w drodze rozporządzenia – przez Prezydenta RP na wniosek prezesa NSA – wojewódzkie sądy administracyjne. NSA sprawuje nadzór w zakresie orzekania nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych, a w szczególności rozpatruje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów oraz podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do jego właściwości na mocy odrębnych ustaw. Prezydent w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów. 1 stycznia 2004 r. utworzono 14 wojewódzkich sądów administracyjnych. Później zostały utworzone jeszcze dwa. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi normuje postępowanie w sprawach sądowo - administracyjnych w sposób kompleksowy i pełny. Prawo to poszerzyło zakres kognicji tych sądów o sprawy dyscyplinarne i ze stosunków służbowych, gdy wynika to z przepisów szczególnych i o inne sprawy. Prawo to wprowadziło nowe rodzaje postępowań: mediacyjne i uproszczone.
2.WARUNKI FORMALNE DO OBJĘCIA STANOWISKA SĘDZIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO, (WSA I NSA) I ASESORA WSA:
Asesorem może być osoba, która:
-posiada obywatelstwo polskie,
-korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
-jest nieskazitelnego charakteru,
-ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra – lub studia zagraniczne uznane w Polsce,
-jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego,
-ukończyła 30 lat,
-wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej i prawa administracyjnego, oraz innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej.
Przez:
-4 lata pozostawał na stanowisku sędziego lub prokuratora,
-4 lata wykonywał zawód - adwokata, radcy prawnego, notariusza,
-6 lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego,
Na sędziego WSA może być powołana osoba, która:
-posiada obywatelstwo polskie,
-korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
-jest nieskazitelnego charakteru,
-ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra – lub studia zagraniczne uznane w Polsce,
-jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego,
-ukończył 35 lat
-wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej i prawa administracyjnego, oraz innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej.
Pozostawał:
-8 lat na stanowisku sędziego lub prokuratora,
-8 lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego, notariusza,
-10 lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego,
-2 lata pracował w charakterze asesora sądowego w WSA.
Wymagania, co do stażu na określonych stanowiskach lub wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza nie dotyczą osób
-z tytułem naukowym profesora,
-ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych.
Na sędziego NSA może być powołana osoba, która:
-posiada obywatelstwo polskie
-korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich
-jest nieskazitelnego charakteru
-ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra – lub studia zagraniczne uznane w Polsce
-jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków sędziego
-ukończył 40 lat: Wymaganie ukończenia 40 lat nie dotyczy: sędziego, który co najmniej 3 lata pozostawał na stanowisku sędziego WSA,
Pozostawał:
-10 lat na stanowisku sędziego lub prokuratora
-10 lat wykonywał zawód - adwokata, radcy prawnego, notariusza
Wymagania, co do długoletniego stażu nie dotyczą osób
-z tytułem naukowym profesora,
-ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych.
3.ORGANY WSA: PREZES I KOLEGIUM SĄDU, ICH UPRAWNIENIA:
PREZES WSA:
Zadania: kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz oraz pełni czynności administracji sądowej i inne czynności określone ustawą W zakresie administracji sądowej prezes WSA podlega prezesowi NSA. Prezesa WSA zastępuje wiceprezes lub wyznaczony sędzia. Prezesa powołuje i odwołuje spośród sędziów WSA lub NSA – Prezes NSA po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego WSA i Kolegium NSA. Nie wydanie opinii w terminie 2 miesięcy od przedstawienia kandydata przez prezesa NSA powoduje, że prezes NSA może powołać prezesa bądź wiceprezesa WSA bez opinii zgromadzenia ogólnego. W przypadku wydania przez zgromadzenie ogólne negatywnej opinii o kandydacie, prezes NSA może powołać prezesa lub wiceprezesa po uzyskaniu pozytywnej opinii Kolegium NSA. Natomiast negatywna opinia tego kolegium jest dla prezesa NSA wiążąca.
KOLEGIUM WSA:
Do zgromadzenia ogólnego sędziów WSA należy:
-ustalanie liczby członków kolegium WSA
-wybór członków tego organu
-dokonywanie zmian w jego składzie
Przewodniczącym kolegium WSA jest prezes tego sądu. Kadencja kolegium trwa 3 lata. Uchwały kolegium zapadają w obecności przynajmniej połowy liczby jego członków (Quorum), zapadają one bezwzględną większością głosów.
Do kolegium WSA należy:
a.Rozpatrywanie spraw przedstawianych zgromadzeniu ogólnemu,
b.Rozpatrywanie innych spraw przedstawionych przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy,
c.Ustalanie podziału czynności w sądzie,
d.Określanie zasad przydziału spraw sędziom,
e..Przedstawienie zgromadzeniu ogólnemu opinii o kandydatach na stanowiska sędziów.
4.STRUKTURA NSA, UPRAWNIENIA PREZESA NSA:
Organami NSA są:
-Prezes NSA
-Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA
-Kolegium NSA
Uprawnienia prezesa NSA:
a.Stoi na czele NSA kieruje jego pracami i reprezentuje go na zewnątrz
b.Pełni czynności przewidziane w ustawie o ustroju oraz czynności administracji sądowej w stosunku do NSA.
c.Ma prawo wglądu w czynności NSA
d..Może być obecny na rozprawie niejawnej
e.Może żądać wyjaśnień i usunięcia uchybień
f.W przypadku stwierdzenia uchybienia może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków uchybienia,
g.(nie może jednak wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli).
h.Może on wystąpić o podjecie przez NSA uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.
i.Może występować z wnioskami do TK w sprawie kontroli konstytucyjności ustaw, umów międzynarodowych, aktów normatywnych wydawanych przez centralne organy państwowe (COP)
j.Za zgoda kolegium tworzy i znosi wydziały w :
-Izbach: Finansowej, Gospodarczej, Ogólnoadministracyjnej,
-Kancelarii Prezesa NSA,
-Biurze Orzecznictwa.
k.Powołuje i odwołuje:
-przewodniczących wydziałów w Izbach,
-Szefa kancelarii Prezesa NSA,
-dyrektora biura orzecznictwa.
Oraz fakultatywnie:
przewodniczących wydziałów w Izbach,
zastępców szefa kancelarii prezesa NSA
zastępców dyrektora biura orzeczictwa
l.Wydaje zbiór urzędowy orzeczeń sądów administracyjnych,
m.Sprawuje zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sadów administracyjnych
Prezes NSA jest przewodniczącym Zgromadzenia ogólnego Sędziów NSA oraz przewodniczącym Kolegium NSA.
5.ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA SĘDZIÓW SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH:
Za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych i uchybienia godności urzędu, sędzia odpowiada dyscyplinarnie.
Karami dyscyplinarnymi są:
-upomnienie,
-nagana,
-usunięcie z zajmowanej funkcji,
-przeniesienie na inne miejsce służbowe,
-złożenie sędziego z urzędu.
6.POJĘCIE SPRAWY SĄDOWOADMINISTRACYJNEJ, ZAKRES WŁAŚCIWOŚCI SĄDU ADMINISTRACYJNEGO, WYŁĄCZENIA SPOD KOGNICJI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH:
Pojęcie sprawy sądowo - administracyjnej:
Sprawa – tworzona jest przez dwie grupy spraw:
-sprawy z zakresu kontroli działalności administracji publicznej,
-inne sprawy, do których stosuje się jej przepisy z mocy ustaw szczególnych.
Do rozpoznawania tych spraw powołane są sądy administracyjne.
Zakres właściwości sądu administracyjnego:
Do rozpoznawania spraw sądowo - administracyjnych powołane są sądy administracyjne.
Sprawują one kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.
Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
1.Decyzje administracyjne;
2.Postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę, co do istoty;
3.Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4.Inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;
5.Akty prawa miejscowego organów j.s.t. i TOAR (terenowych organów administracji rządowej)
6. Akty organów j.s.t. i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;
Akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t.
7.Bezczynność organów
Sądy administracyjne rozstrzygają:
-spory o właściwość między organami j.s.t. i SKO o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej,
-spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.
Wyłączenie spod kognicji sądów administracyjnych:
Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:
a.Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej;
b.Wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi;
c.Odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba, że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa.
7.WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA WSA. WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA NSA. PODEJMOWANIE PRZEZ NSA TZW. UCHWAŁ WYJAŚNIAJĄCYCH WĄTPLIWOŚCI PRAWNE:
Właściwość miejscowa WSA:
Do rozpoznania sprawy właściwy jest WSA, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność bądź bezczynność została zaskarżona. Odstępstwa można wprowadzić tylko w drodze rozporządzenia Prezydenta RP. Tą drogą można przekazać WSA rozpoznawanie spraw określonego rodzaju innemu WSA, jeżeli wymagają tego względy celowości.
Właściwość rzeczowa NSA:
WSA rozpoznają wszystkie sprawy sądowo administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość, NSA.
a.Rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA,
b.Podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,
c.Podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo – administracyjnej,
d.Rozstrzyga spory, o właściwość między:
-organami j.s.t. i między SKO
-spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.
d.Rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.
e.Rozpatrywanie środków odwoławczych przez NSA jest konsekwencją dwu instancyjnego postępowania sądowo- administracyjnego.
Podejmowanie przez NSA tzw. uchwał wyjaśniających wątpliwości prawne:
Wydawanie uchwał stanowi wyłączna kompetencje NSA.
NSA może podejmować obecnie dwa rodzaje uchwał, jedne z nich to uchwały o charakterze konkretnym – w tym przypadku chodzi, o wątpliwości prawne, które dotyczą kwestii o zasadniczym znaczeniu. Powinny one mieć charakter obiektywny, łączyć się z rozstrzygnięciem sprawy. Sąd orzekający powinien nawiązać do okoliczności faktycznych sprawy i do przepisów prawnych wskazując, dlaczego ich wyjaśnienie jest konieczne w sprawie. Są one podejmowane na podstawie postanowienia składu orzekającego, który powziął wątpliwość prawną. Mogą to być jednak tylko składy NSA rozpatrujące sprawy ze skargi kasacyjnej czy w odniesieniu do zażalenia. Wniosek o podjęcie uchwał wymaga uzasadnienia. Prezes kieruje go do rozstrzygnięcia przez skład 7 sędziów, całej izby lub cały skład NSA. Skład 7 sędziów może w formie postanowienia przekazać zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi izby a izba pełnemu składowi NSA. Do podjęcia uchwały przez pełny skład NSA lub skład izby wymagane jest quorum 2/3 sędziów każdej z izb. Uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów.
8.SKŁAD SĄDU:
Sąd administracyjny orzeka w składzie 3 sędziów, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie 1 sędziego, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Zarządzenia poza rozprawą wydaje przewodniczący. Wyznaczanie składu orzekającego do rozpoznania sprawy na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym określają regulaminy wewnętrznego urzędowania sądów administracyjnych, wydane na podstawie odrębnej ustawy. Zmiana składu orzekającego może nastąpić jedynie z przyczyn losowych albo, gdy sędzia nie może uczestniczyć w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych.
9.PRZESŁANKI WYŁĄCZENIA SĘDZIEGO:
Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach:
1.W których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;
2.W sprawach swojego:
-małżonka,
-krewnych lub powinowatych w linii prostej,
-krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;
1.Osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
2.W których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;
3.W których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;
4.W których brał udział w wydaniu:
-zaskarżonego orzeczenia,
-w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego,
-w sprawach, w których występował jako prokurator.
5.W których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.
Powody wyłączenia trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. Sędzia, biorący udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać, co do tej skargi. Sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości, co do bezstronności sędziego. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia. Do czasu rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności nie cierpiące zwłoki. Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swojego wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie. O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy: W drodze postanowienia wydanego w składzie 3 sędziów, na posiedzeniu niejawnym, po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy. Jeżeli sędzia, który powinien być wyłączony z mocy prawa uczestniczy w postępowaniu skutkuje to nieważnością danego postępowania. W razie, gdy sąd administracyjny, nie może podjąć postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, NSA wyznacza inny sąd do rozpoznania wniosku. W przypadku zgłoszenia w złej wierze wniosku o wyłączenie sędziego sąd administracyjny, oddalając wniosek, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez Prezesa GUS (głównego urzędu statystycznego) na podstawie odrębnych przepisów.
10.POJĘCIE ZDOLNOŚCI SĄDOWEJ I PROCESOWEJ:
1. Zdolność sądowa:
Jest to zdolność występowania przed sadem administracyjnym jako strona lub uczestnik postępowania. Osoba fizyczna ma zdolność sadową bez względu na wiek oraz zdolność do czynności prawnych. Osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa).
Mają ją także:
-państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
-organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej
-inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej,
-organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.
2. Zdolność procesowa:
To zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowo - administracyjnych.
Mają ją:
-osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych,
-osoby prawne,
-organizacje społeczne i jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną.
Osoba fizyczna:
Pełna zdolność procesowa – to pełna zdolność do czynności prawnych (pełnoletnia, nieubezwłasnowolniona),
Ograniczona zdolność procesowa – to ograniczona zdolność do czynności prawnych (małoletni, który ukończył 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione). Nie posiada zdolności procesowej – osoba pozbawiona zdolności do czynności prawnych (małoletni, który nie ukończył 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione).
Osoby prawne i jednostki organizacyjne:
Dokonują one czynności w postępowaniu przez swoje organy lub osoby uprawnione do działania w ich imieniu.
Osoby fizyczne wchodzące w skład organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych oraz osoby uprawnione do działania w imieniu tych podmiotów muszą posiadać zdolność do czynności prawnych i zdolność procesową. Osoby te mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu. W przypadku braków w zakresie zdolności sądowej lub procesowej lub w składzie właściwych organów - sąd daje odpowiedni termin na ich uzupełnienie. Jeśli os. fizyczna nie ma pełnej zdolności procesowej sąd wzywa do udziału w sprawie jej przedstawiciela ustawowego. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę nie mającą zdolności sądowej lub procesowej, jeżeli z upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione. Jeżeli brak jest organu do reprezentowania osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej – sąd wyznacza termin na ustanowienie kuratora z braku powołanych organów.
11.STRONY POSTĘPOWANIA I UCZESTNICY NA PRAWACH STRON, POJĘCIE SKARŻĄCEGO.
Postępowanie administracyjne opiera się na zasadzie dwustronności. Obie strony mają tu równorzędna pozycję procesową. Te dwie strony postępowania występują tylko w tych postępowaniach, które są wszczynane na skutek wniesienia skargi.
Jedną stroną jest:
Skarżący - To podmiot, który wnosi do sądu administracyjnego skargę na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną.
Drugą stroną jest:
Organ - którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.
Pojęcie organ nie zostało dokładnie zdefiniowane – jest to – organ wykonujący administracje publiczną:
-organ państwowy,
-organizacja społeczna,
-państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna,
Powołany na podstawie ustaw lub porozumienia do wykonywania administracji publicznej.
Status strony postępowania sądowo – administracyjnego może uzyskać także organ, który nie wykonuje administracji publicznej.
Uczestnicy na prawach strony:
Uczestnikiem, jest podmiot, który nie będąc stroną ma prawo uczestniczyć w postępowaniu oraz korzystać z wszystkich uprawnień przysługujących stronie.
ISTNIEJĄ 2 KATEGORIE UCZESTNIKÓW:
1.To osoby, które staja się uczestnikami na prawach strony z mocy prawa:
Są to podmioty, które nie wniosły skargi, ale brały udział w postępowaniu administracyjnym i wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego.
Znajdują się tu osoby, które nie zaskarżyły decyzji lub postanowienia a skargę wniósł:
-inny uprawniony do tego podmiot – inna strona postępowania administracyjnego,
-prokurator,
-RPO,
-organizacja społeczna.
Uczestnicy postępowania na prawach strony mogą brać udział zarówno po stronie skarżącego jak i organu, którego działanie lub bezczynność zostały zaskarżone.
2. To osoby, które zgłosiły udział w postępowaniu w charakterze uczestnika na prawach strony i zostały dopuszczone przez sąd:
Prawo zgłoszenia takiego udziału przysługuje:
-osobom, które nie brały udziału w postępowaniu administracyjnym, ale wynik tego postępowania dotyczy ich interesu prawnego
-organizacji społecznej (choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób).
O dopuszczeniu ich do udziału w sprawie rozstrzyga sąd w drodze postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.
Skarżący: To podmiot, który wnosi do sądu administracyjnego skargę na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną. Legitymacje do złożenia skargi posiada każdy, kto ma w tym interes prawny oraz Prokurator, RPO, organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Ponadto legitymację do wniesienia skargi posiadają inne podmioty, którym ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi.
12. UDZIAŁ PROKURATORA, RPO I ORGANIZACJI SPOŁECZNEJ W POSTĘPOWANIU SĄDOWO - ADMINISTRACYJNYM:
Prokurator i RPO są instytucjami spełniającymi rolę w realizacji zasad demokratycznego państwa prawnego. Ich udział w postępowaniu sądowo – administracyjnym jest jednolity. Prokurator oraz RPO mogą korzystać z uprawnień związanych z udziałem w postępowaniu jeżeli wystąpi jedna z przesłanek:
-wymaga tego ochrona praworządności
-wymaga tego ochrona praw człowieka i obywatela
Przepisy ppsa przyznają prokuratorowi i RPO prawo do:
-wzięcia udziału w każdym toczącym się postępowaniu,
-wniesieniu skargi,
-wniesieniu skargi kasacyjnej,
-wniesienia skargi o wznowienie postępowania,
-złożenia zażalenia,
Gdy prokurator lub RPO korzystają z wymienionych uprawnień przysługują im w postępowaniu prawa strony.
Prokurator ma uprzywilejowaną pozycje w postępowaniu sądowo – administracyjnym w kilku przypadkach:
-dłuższy termin do wniesienia skargi
-może wnieść skargę przed wyczerpaniem środków zaskarżenia
-prawo udziału posiedzeniach przy drzwiach zamkniętych
-zwolnienie z kosztów sądowych
ORGANIZACJA SPOŁECZNA:
Występują tu dwie sytuacje:
1. GDY WYSTĘPUJE W POSTĘPOWANIU SĄDOWYM W WŁASNEJ SPRAWIE:
Posiada zdolność występowania przed sadem administracyjnym jako strona.
Może przy tym być zarówno:
-stroną skarżącą, gdy wniesie do sądu skargę, mając w tym interes prawny,
-organem, którego działanie lub bezczynność zaskarżono – gdy pełni powierzone funkcje z zakresu administracji publicznej.
2. WYSTĘPUJE W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH INTERESÓW INNYCH OSÓB:
Może też w sprawach innych osób wystąpić w dwojakim charakterze:
-jako strona - gdy w sprawie tej złoży skargę na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną,
-jako uczestnik postępowania - w charakterze uczestnika w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. O dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu rozstrzyga sąd w drodze postanowienia.
Może w tym charakterze (uczestnika) popierać stronę skarżącą jak i organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono.
13.ZASADY UDZIAŁU PEŁNOMOCNIKA W POSTĘPOWANIU SĄDOWO - ADMINISTRACYJNYM:
Zdolność występowania w charakterze pełnomocnika:
Strona, która chce ustanowić pełnomocnika ma obowiązek udzielić pełnomocnictwa:
-adwokatowi, radcy prawemu, innemu skarżącemu , uczestnikowi postępowania, rodzicom, małżonkowi, rodzeństwu lub zstępnemu strony oraz przysposobionemu.
Inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne:
-rzecznik patentowy – w sprawach własności przemysłowej
-doradca podatkowy - w zakresie sądowej kontroli decyzji w sprawach administracyjnych dotyczących obowiązków podatkowych
-osoba prawna lub przedsiębiorca, w tym nie posiadający osobowości prawnej, pracownika tej jednostki lub jej organu nadrzędnego
-państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
Tryb i forma udzielenia pełnomocnictwa:
Ustanowienie pełnomocnika następuje w drodze oświadczenia złożonego przez mocodawcę. Udziela go bezpośrednio podmiot, który ma być reprezentowany przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone w formie pisemnej, lub w toku sprawy ustnie na posiedzeniu sadu i wciągnięte do protokołu. Ustne udzielenie nie jest możliwe w momencie wszczęcia postępowania i przed jego wszczęciem. Udzielone w formie pisemnej musi zawierać podpis mocodawcy. Jeśli strona nie może się podpisać pełnomocnictwo podpisuje osoba przez nią upoważniona z podaniem przyczyny, dlaczego strona sama się nie podpisała. Podpis strony złożony na oryginale pełnomocnictwa nie wymaga urzędowego poświadczenia, ale w razie wątpliwości można go żądać. Dokument stwierdzający ustanowienie pełnomocnictwa podlega opłacie skarbowej, którą uiszcza się przez naklejenie na dokumencie znaków opłaty skarbowej oraz skasowanie tych znaków. Osoba, która nie dołączy do akt sprawy ustanowionego w odpowiedniej formie pełnomocnictwa nie może dokonać skutecznie czynności procesowych w imieniu strony.
Rodzaje pełnomocnictwa:
Istnieją 3 rodzaje pełnomocnictwa:
a.Ogólne – jest to pełnomocnictwo do prowadzenia wszelkich spraw przed sadami administracyjnymi.
b.Do prowadzenia poszczególnych spraw –szczególne – uprawniające pełnomocnika do prowadzenia tylko poszczególnych spraw
c.Do niektórych tylko czynności w postępowaniu – polega na umocowaniu do dokonywania ściśle określonych czynności procesowych w postępowaniu
-Czynności procesowe dokonane przez pełnomocnika w granicach umocowania wywołują skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
14.WYMOGI FORMALNE DLA PISMA WNOSZONEGO DO SĄDU:
Ogólne warunki formalne:
Każde pismo strony powinno zawierać:
a.Oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,
b.Imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
c.Oznaczenie rodzaju pisma;
d.Osnowę wniosku lub oświadczenia;
e.Podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
f.Wymienienie załączników.
-Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy.
- Dalsze wnoszone pisma powinny zawierać- sygnaturę akt.
-Podpisanie pisma przez stronę – jeżeli nie może się podpisać, to przez osobę upoważnioną, z podaniem przyczyny, z powodu której strona sama nie złożyła podpisu.
-Do pisma mogą być dołączone załączniki, a gdy pismo wnosi pełnomocnik dołącza on swoje pełnomocnictwo.
-Pismo strony z załącznikami składa się, w oryginale.
-Do pisma strony powinny być dołączone jego odpisy i odpisy załączników przeznaczone dla stron
-Gdy w sądzie nie złożono załączników w oryginale, do pisma dołącza się po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych.
-Odpisami są też uwierzytelnione: fotokopie lub wydruki poczty elektronicznej
-W razie niezachowania warunków formalnych przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Jeżeli strona nie uzupełniła lub nie poprawiła pisma w terminie przewodniczący zarządza pozostawienie pisma bez rozpoznania – na owe zarządzenie przysługuje zażalenie. Na stronę może zostać nałożony obowiązek składania pism na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru.
15.ZASADY DOKONYWANIA DORĘCZEŃ W POSTĘPOWANIU SĄDOWOADMINISTRACYJNYM:
Od prawidłowego doręczenia uzależniona jest skuteczność wielu czynności procesowych oraz dopuszczalność dokonywania określonych działań. Moment doręczenia wyznacza początek biegu różnych terminów procesowych.
Pism i orzeczeń nie doręcza się w oryginałach, lecz w odpisach. W celu skutecznego doręczenia pism strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadamiania sądu o każdej zmianie swojego zamieszkania, adresu do doręczeń lub siedziby. W przypadku zaniedbania tego obowiązku pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia chyba że nowy adres jest sądowi znany. O zmianie takiej sąd powinien pouczyć stronę przy pierwszym doręczeniu.
SPOSOBY DORĘCZANIA PISM:
Sąd może doręczać pisma przez:
-pocztę
-swoich pracowników
-inne upoważnione przez sąd osoby lub organy
-przez urządzenia techniczne – telefax, poczta elektroniczna
O sposobie doręczenia decyduje sąd kierując się zasadami ekonomii, prostoty, szybkości działania, itd. Pisma powinny być doręczane w porze dogodnej dla adresata np. w dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej (od 21.00 – 7.00), tylko w wyjątkowych przypadkach za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu.
Doręczenia pism osobom fizycznym: Osobie fizycznej dokonuje się doręczenia osobiście.
Od tej zasady są wyjątki:
-osobie fizycznej nie mającej zdolności procesowej doręczenia dokonuje się jej przedstawicielowi ustawowemu
-gdy ustanowiono pełnomocnika lub osobę upoważnioną do odbioru pism w postępowaniu sądowym, tym osobom inaczej doręczenie będzie bezskuteczne
-żołnierzom zasadniczej służby wojskowej za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służę
-osobom pozbawionym wolności pisma doręcza się za pośrednictwem administracji odpowiedniego zakładu
Jeśli nieznane jest miejsce pobytu - sąd ustanawia kuratora na wniosek osoby zainteresowanej
Doręczanie pism stronom zamieszkałym za granicą:
Pismo sąd doręcza nie stronie, lecz pełnomocnikowi a jeśli strona go nie ma, pełnomocnikowi do doręczeń.
Strona musi ustanowić takiego pełnomocnika wraz z wniesieniem skargi. Sąd jest zobligowany do zawiadomienia osoby o ustanowieniu pełnomocnika.
Doręczenia pism osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym, przedsiębiorcom i wspólnikom spółek handlowych:
Osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej pisma doręcza się:
-organowi upoważnionemu do reprezentowania tych podmiotów przed sądem
-do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism.
Pisma dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych wpisanych do rejestru sądowego doręcza się na adres podany w rejestrze chyba, że strona wskazała inny adres dla doręczeń. W przypadku niemożności doręczenia pisma w taki sposób pozostawia się je w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
Gdy doręcza się pisma jednostce organizacyjnej, która nie ma organów lub, której organy są nieznane z siedziby stosuje się zasady ustanowienia dla niej kuratora.
Tryby doręczeń:
Doręczenia właściwe – bezpośrednie:
Doręczenia dokonuje się w – mieszkaniu, miejscu pracy lub tam gdzie zastanie się adresata – są to doręczenia w trybie zwykłym.
Tryb uzupełniający – dodatkowy – polega na doręczeniu pisma adresatowi bezpośrednio w sekretariacie sądu.
PRZEWIDUJE SIĘ TEŻ 2 TRYBY DORĘCZEŃ ZASTĘPCZYCH:
1.Gdy doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu – doręcza pismo dorosłemu domownikowi, administratorowi domu lub dozorcy, jeżeli osoby te nie maja sprzecznych interesów w sprawie i podjęły się oddania pisma adresatowi.
2Tryb wyjątkowy - stosuje się go tylko w razie niemożności doręczenia pisma przy wykorzystaniu wcześniej trybów zwykłego oraz zastępczego. Polega on na tym, iż pismo składa się na okres 7 dni w placówce pocztowej lub urzędzie gminy a zawiadomienie o tym umieszcza się:
-w skrzynce na korespondencję
-na drzwiach mieszkania adresata
-w miejscu wskazanym jako adres do doręczeń
-na drzwiach biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe.
W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia tego okresu.
Doręczenie pism przez adwokatów i radców prawnych sobie nawzajem:
W toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczenia daty.
16.TERMINY, SPOSÓB OBLICZANIA, PRZYWRÓCENIE TERMINU W PPSA:
Terminy zapewniają szybki i sprawny przebieg postępowania.
Termin jest rozumiane w dwojaki sposób: jako określona data i jako pewien okres
W postępowaniu terminy występują jako: okresy przewidziane dla dokonywania poszczególnych czynności procesowych i jako określona data
KLASYFIKACJA:
1. Ze względu na charakter czynności, dla której dokonuje się wyznaczania terminu:
-materialne – to terminy wynikające z przepisów prawa materialnego dotyczące dokonywania określonych czynności materialno - prawnych i realizacji określonych obowiązków lub uprawnień wynikających z materialnych stosunków o charakterze administracyjno - prawnym. Ich cechą jest to, że nie mogą być przywracane, niektóre mogą być odraczane lub przedłużane.
-procesowe – to czasookresy wyznaczone do dokonania określonych czynności procesowych, np. termin do złożenia skargi. Są przewidziane dla dokonania określonych czynności zarówno przez stronę jak i przez sąd. Terminy procesowe wyznaczone dla strony mogą być przywracane z wyjątkiem terminów procesowych przedawniających.
2. Ze względu na źródło ustanowienia terminu:
-ustawowe – ustanawiane wprost przez przepisy ppsa oraz przepisy innych ustaw np. termin do wniesienia skargi, skargi kasacyjnej. Nie mogą być ani skracane ani przedłużane. Mogą być wyznaczane dla dokonania czynności przez stronę jak i przez sąd. Bieg terminów ustawowych rozpoczyna się od momentu wskazanego w ustawie.
-sądowe – wszczynane są przez sąd lub przewodniczącego. Terminy wyznacza się do dokonania określonych czynności przez stronę jak i przez sąd. Mogą być one przedłużane jak i skracane.
3. Ze względu na to czy czynność powinna być dokonana przed upływem terminu czy po jego upływie:
-terminy ad quem – to takie, przed których upływem czynność powinna być dokonana
-terminy post quem – to terminy, których upływ umożliwia dokonanie określonej czynności
4. Ze względu na skutki prawne związane z uchybieniem terminów:
-prekluzyjne – zawite – po jego upływie, czynność, dla której był wyznaczony nie może być skutecznie dokonana. Wyznaczane są dla dokonania określonych czynności przez strony. Charakter tych terminów mogą mieć zarówno terminy ustawowe jak i urzędowe.
-instrukcyjne – porządkowe – mają na celu zapewnienie szybkości i sprawności działania sądu. Uchybienie terminowi zakreślonemu dla sądu nie wywołuje bezskuteczności czynności dokonanej przez sąd.
-przedawniające –są nie przywracalne, a ich upływ powoduje wygaśnięcie uprawnień lub obowiązków. Są to np. roczny termin do przywrócenia terminu.
SPOSOBY OBLICZANIA TERMINÓW:
Do zasady obliczania terminów w postępowaniu stosuje się do nich przepisy prawa cywilnego.
Dni: Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego z wyznaczonej liczby dni. Jeśli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
Tygodnie, miesiące, lata: Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a jeśli takiego dnia w ostatnim miesiącu nie ma to termin upływa w ostatnim dniu tego miesiąca. Termin upływa w ostatnim dniu o północy. W przypadku, gdy termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca należy przez to rozumieć pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca. Termin półmiesięczny jest równy 15 dniom. Gdy termin jest oznaczony w miesiącach lub latach a nie jest wymagana ciągłość terminu, miesiąc liczy się za 30, a rok za 365 dni. Gdy ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy (niedziele i święta).
Termin złożenia pisma jest zachowany, jeśli przed upływem terminu zostanie ono złożone w sądzie.
Przywrócenie terminu:
Uchybienie przez stronę terminu może powodować dla niej negatywne skutki procesowe. Skutek uchybienia terminu polega na tym, że czynność podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Skutek powstaje z mocy prawa i dotyczy uchybienia zarówno terminu ustawowego jak i sądowego. Uchybienie terminu procesowego, oprócz bezskuteczności czynności podjętej przez stronę może rodzić jeszcze inne skutki procesowe a zwłaszcza skutki dotyczące dalszego prowadzenia postępowania. Dla ochrony strony przed negatywnymi skutkami niezawinionego uchybienia terminów istnieje instytucja przywrócenia terminu. Ma on zastosowanie do terminów procesowych wyznaczonych stronom zarówno ustawowych jak i sądowych. Nie ma zastosowania do terminów materialno - prawnych oraz procesowych przedawniających, które mają charakter nie przywracalny. O przywróceniu terminu postanawia sąd na wniosek strony. Przywrócenie następuje po spełnieniu przesłanek określonych w ppsa. Można wyróżnić przesłanki pozytywne i negatywne.
POZYTYWNE PRZESŁANKI:
-brak winy strony - następuje, gdy strona dopuściła się uchybienia terminu bez własnej winy.
-złożenie pisma z wnioskiem o przywrócenie terminu – sąd nie może przywrócić terminu z urzędu, jedynie na wniosek strony.
-uprawdopodobnienie braku winy strony –w piśmie z wnioskiem o jego przywrócenie strona powinna uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu.
-jednoczesne dokonanie czynności, dla której termin ma być przywrócony – z wnioskiem o przywrócenie terminu strona powinna dopełnić czynności, dla której był określony termin.
NEGATYWNE PRZESŁANKI:
-Brak ujemnych skutków uchybienia terminu w zakresie postępowania sądowego: Sąd musi każdorazowo badać czy uchybienie terminu spowodowało dla strony jakieś negatywne skutki procesowe. Brak skutków powoduje niedopuszczalność przywrócenia terminu.
-Upływ jednego roku od uchybionego terminu: Przesłanka ta ma charakter względny, bo w przypadkach wyjątkowych przywrócenie terminu po upływie tego okresu jest dopuszczalne.
17.WARUNKI FORMALNE WNIESIENIA SKARGI – WYCZERPANIE ŚRODKÓW ODWOŁAWCZYCH, TERMIN DO WNIESIENIA SKARGI:
Skarga jest wnoszona przez podmiot dysponujący legitymacją procesową – czyli każdego kto:
-ma w tym interes prawny
-RPO,
-prokuratora,
-organizację społeczną w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów innych osób, jeżeli brała ona udział w postępowaniu administracyjnym, oraz na podstawie przepisów szczególnych przez inne podmioty.
Strona może wnieść skargę osobiście nie korzystając z pomocy prawnej.
Wyczerpanie środków odwoławczych:
Wyczerpanie środków zaskarżenia – to sytuacja, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia taki jak:
-zażalenie
-odwołanie
-wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia, skargę na akty lub czynności można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się o lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności do usunięcia naruszenia prawa. W przypadku zaś innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa. Nie ma wówczas zastosowania przewidziany dla aktów i czynności 14 dniowy termin do takiego wniesienia.
Złożenie skargi w odpowiednim terminie:
Skargę wnosi się w terminie:
-30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.
-30 dni, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia - od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.
-60 dni, jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.
Prokurator lub RPO mogą wnieść skargę w terminie –
-6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej
-6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub czynności uzasadniającej wniesienie skargi.
Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów j.s.t. i terenowych organów administracji rządowej. Skarga może być wniesiona w każdym terminie dopóki owa bezczynność ma miejsce.
Skarga powinna też spełniać wymogi formalne odnoszące się do pism:
Każde pismo strony powinno zawierać:
1.Oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,
2.Imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli stawowych i pełnomocników;
3.Oznaczenie rodzaju pisma;
4.Osnowę wniosku lub oświadczenia;
5.Podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
6.Wymienienie załączników.
Jeżeli pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie powinno zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub adres doręczeń lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy. Powinna też zawierać wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia lub innego aktu lub czynności, oznaczać organ, którego działanie lub bezczynność dotyczy oraz określać naruszenie prawa lub interesu prawnego.
18.TRYB WNOSZENIA SKARG, OBOWIĄZKI ORGANU W RAZIE WNIESIENIA SKARGI:
Skargę wnosi się do sądu za pośrednictwem organu, którego działalność lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w określonej wysokości. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. O rażących przypadkach naruszenia obowiązków, skład orzekający lub prezes sądu zawiadamia organy właściwe do rozpatrywania petycji, skarg i wniosków. W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.
20.WSTRZYMANIE WYKONANIA AKTU LUB CZYNNOŚCI W RAZIE WNIESIENIA SKARGI:
Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności.
W razie wniesienia skargi:
-Na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba, że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;
-Na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części;
-Na uchwały organów j.s.t. i ich związków oraz na akty Terenowych Organów Administracji Rządowej - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.
19.COFNIĘCIE SKARGI, SKUTKI COFNIĘCIA:
Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności. W wyniku postępowania mediacyjnego skarżący może zostać przekonany o prawidłowości działania organu i wycofać skargę. W razie skutecznego cofnięcia skargi następuje umorzenie postępowania.
21.PRZESŁANKI, FORMA I SKUTKI ODRZUCENIA SKARGI:
Odrzucenie skargi następuje w określonych przypadkach, jest to katalog obligatoryjny, ale nie zamknięty, ponieważ przewiduje się też odrzucenie skargi z innych przyczyn.
Sąd odrzuca skargę:
1.Jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;
2.Wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;
3.Gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
4.Jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;
5.Jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo, jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo, jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
6.Jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne
Sąd może odrzucić skargę, jeżeli braki (zdolność sadowa, procesowa, w składzie organów jednostki) nie zostały uzupełnione.
Sąd odrzuca skargę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. Sąd nie może odrzucić skargi z powodu barku właściwości, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Odrzucenie skargi oznacza, że sprawa nie może być rozpoznana merytorycznie przez sąd administracyjny i rozstrzygnięta wyrokiem. Skarga będzie mogła być wniesiona ponownie, gdy odpadną przyczyny, które spowodowały jej odrzucenie. Ponieważ postanowienie to kończy postępowanie służy na nie skarga kasacyjna.
22.PRZESŁANKI ODROCZENIA POSIEDZENIA SĄDOWEGO:
Odroczenie dotyczy krótkotrwałych przeszkód odnoszących się do posiedzenia. Mają one charakter obligatoryjny lub fakultatywny.
Rozprawa ulega odroczeniu, jeśli sąd stwierdzi:
-nieprawidłowość zawiadomienia którejkolwiek ze stron,
-jeżeli nieobecność strony albo jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inna znaną sądowi przeszkodą której nie można przezwyciężyć, chyba że strona lub pełnomocnik wnieśli o rozpoznanie sprawy podczas ich nieobecności.
-jeżeli sąd postanowi zawiadomić o toczącym się postępowaniu osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze stron
Fakultatywnie:
Odroczenie sprawy ma charakter wyjątkowy. Może ono nastąpić jedynie z ważnej przyczyny. Dotyczy to też wniosków składanych przez strony. Nie wystarczy złożenie zgodnego wniosku stron, ale zawsze powinien istnieć istotny powód wydania takiego postanowienia Formą odroczenia rozprawy jest postanowienie, na które nie służy zażalenie.
23.ZAKRES POSTĘPOWANIA WYJAŚNIAJĄCEGO PRZED SĄDEM ADMINISTRACYJNYM:
Celem postępowania jest wyjaśnienie stanu faktycznego. Dominują zasady:
1.Zasada prawdy obiektywnej,
2.Zasada czynnego udziału stron,
-Strona może żądać przeprowadzenia dowodu.
-Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i czasie przeprowadzenia dowodu.
-Strona ma prawo składać wyjaśnienia.
-Strona powinna móc się wypowiedzieć, co do całości materiału dowodowego.
3.Zasada równej mocy środków dowodowych. Wszystkie dowody maja równą wartość. Wyjątkiem są dokumenty urzędowe, którym przysługuje domniemani prawdziwości.
4.Zasada swobodnej oceny dowodów. Organ sam ocenia znaczenie dowodów dla sprawy.
5.Zasada oficjalności prowadzenia postępowania dowodowego.
24.ZASADY SPORZĄDZANIA PROTOKOŁU Z POSIEDZENIA SĄDOWEGO:
Z przebiegu posiedzenia jawnego sporządza się protokół, który zawiera:
1.Oznaczenie sądu, miejsca i daty posiedzenia, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta, prokuratora, stron, jak również obecnych na posiedzeniu przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz oznaczenie sprawy i wzmiankę, co do jawności;
2Przebieg posiedzenia - wnioski i twierdzenia stron, wymienienie zarządzeń i orzeczeń wydanych na posiedzeniu oraz stwierdzenie, czy zostały ogłoszone; jeżeli sporządzenie odrębnej sentencji orzeczenia nie jest wymagane, wystarcza zamieszczenie w protokole treści samego rozstrzygnięcia; zamiast podania wniosków i twierdzeń można w protokole powołać się na pisma przygotowawcze;
3.Czynności stron mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Protokół podpisuje przewodniczący i protokolant.
Przebieg czynności może być utrwalony za pomocą aparatury dźwiękowej, o czym należy zawiadomić wszystkie uczestniczące osoby. Strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu na następnym posiedzeniu nie później niż 30 dni od dnia tego posiedzenia. Decyzję w tej sprawie podejmuje przewodniczący w drodze rozporządzenia. Można się od niej odwołać w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia. W toku posiedzenia wnioski, uzupełnienia i sprostowania wniosków i oświadczeń stron można umieścić w załączniku do protokołu. Jeśli pełnomocnikiem strony jest adwokat lub radca prawny, przewodniczący może zażądać złożenia takiego załącznika w wyznaczonym terminie. Strony mogą na posiedzeniu, a jeśli były nieobecne to na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisów postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżeń do protokołu. Jeśli strona nie zgłosi w tym czasie zastrzeżeń nie może się następnie na nie powoływać, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod uwagę z urzędu lub, gdy strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła zastrzeżeń bez własnej winy.
25.ISTOTA POSTĘPOWANIA MEDIACYJNEGO:
Jednym z postępowań szczególnych jest postępowanie mediacyjne: Stanowi ono swego rodzaju przedłużenie postępowania prowadzonego w trybie samokontroli. Celem postępowania jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, przyjęcie przez strony ustaleń, co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa – a tym samym przyspieszenie i uproszczenie postępowania. Przeprowadza się je na wniosek jednej ze stron złożony przed wyznaczeniem rozprawy lub z urzędu, gdy sąd uzna to za celowe. Może ono dotyczyć wszystkich aktów i czynności, które są przedmiotem zaskarżenia w tym także bezczynności organów. Z urzędu postępowanie mediacyjne może być podjęte do zamknięcia rozprawy – odbywa się z udziałem stron, które wzywa się do osobistego stawiennictwa w składzie jednoosobowym sądu reprezentowanym przez sędziego lub referendarza sądowego. W sądzie, w którym utworzony jest osobny wydział do załatwiania spraw w postępowaniu mediacyjnym postępowanie to przeprowadzane jest w tym wydziale.
ISTOTĄ tego postępowania jest merytoryczne rozpatrzenie skargi. Z jego przebiegu sporządza się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska reprezentowane przez strony, a w szczególności dokonane przez nie ustalenia, co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący mediację oraz strony. Dokonane ustalenia maja jedynie znaczenie procesowe obligując organ do wydania nowego rozstrzygnięcia. Nie przesądzają one o treści decyzji czy innego aktu. W wyniku postępowania mediacyjnego skarżący może zostać przekonany o prawidłowości działania organu i wycofać skargę, co spowoduje umorzenie postępowania.
26.ORZEKANIE W TZW. TRYBIE UPROSZCZONYM:
Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:
1.Decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, lub wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania
2Strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.
W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego. Sprawa może być również rozpoznana w trybie uproszczonym w przypadku - jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości Sąd rozpoznający sprawę w trybie uproszczonym może przekazać sprawę do rozpoznania na rozprawie.
27.PRZESŁANKI ZAWIESZENIA OBLIGATORYJNEGO I FAKULTATYWNEGO:
Z mocy prawa postępowanie ulega zawieszeniu w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej. Przez siłę wyższą należy rozumieć: katastrofę, klęskę żywiołową lub wojnę – zawieszenie z tej przyczyny nie wymaga wydania postanowienia i następuje z momentem zaprzestania czynności. Zawieszenie postępowania w drodze postanowienia może nastąpić z urzędu lub na wniosek. Zwieszenie z urzędu może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny.
OBLIGATORYJNIE:
Sąd zawiesza postępowanie z urzędu:
1.W razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela
2.Jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
3.Jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;
4.Jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;
5.W razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu;
6.W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.
W przypadkach pkt 1 i 4, zawieszenie ma skutek od dnia zdarzeń, które je spowodowały. Zdarzenia te nie wstrzymują jednak wydania orzeczenia, jeżeli nastąpiły po zamknięciu rozprawy. Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.
FAKULTATYWNIE:
Fakultatywne zawieszenie postępowania zależy od uznania sądu.
Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu:
1.Jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowo - administracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;
2.Jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowo - administracyjnej;
3.Jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;
4.W razie śmierci pełnomocnika, chyba, że strona działa przed sądem osobiście.
Jeżeli postępowanie karne lub administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu. Sąd może też zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron. Może być on zgłoszony ustnie na rozprawie lub na piśmie przed jej rozpoczęciem. Wniosek podlega ocenie sądu, który bada jego celowość i sprawdza czy nie zmierza do obejścia lub nawet naruszenia prawa.
28.SKUTKI ZAWIESZENIA POSTĘPOWANIA, POWODY JEGO PODJĘCIA:
Formą zawieszenia postępowania jest postanowienie sądu. W przypadku zawieszenia obligatoryjnego zawieszenie ma skutek od dnia zdarzeń, które je spowodowały, w pozostałych przypadkach od dnia postanowienia. Z mocy prawa postępowanie ulega zawieszeniu w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej. Zawieszenie postępowania w drodze postanowienia może nastąpić z urzędu lub na wniosek. W przypadku zawieszenia postępowania - na zgodny wniosek stron lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero od dnia podjęcia postępowania. We wszystkich innych przypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczyć na nowo. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie wykonania aktu lub czynności. Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero od dnia podjęcia postępowania.
Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności:
1.W razie śmierci strony - od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;
2.W razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;
3.W razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia;
4Gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.
Jeżeli w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba, że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.
29.PODSTAWOWE ZASADY WYROKOWANIA, SPRAWA TZW. „GŁĘBOKOŚCI” ORZEKANIA:
Sprawę rozstrzyga się wyrokiem. Stanowi on rozstrzygnięcie sprawy i dotyczy jej istoty. Zapada po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba, że organ, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi, nie przekazał akt sprawy wraz z odpowiedzią na skargę sądowi administracyjnemu. Wtedy wyrok może zapaść bez akt sprawy. Może być on też wydany na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym albo jeżeli ustawa tak stanowi. Wyrok może być podjęty jedynie przez sędziów, przed którymi toczyła się rozprawa, większością głosów. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. W sprawie zawiłej może nastąpić odroczenie publikacji na czas do 14 dni. Termin ten może być przedłużony tylko raz o 7 dni. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje jego ogłoszenia. Ogłasza się go przez odczytanie sentencji. Jeżeli wyrok zapadł na posiedzeniu nie jawnym, orzeczenie sporządza się bezpośrednio po jego podjęciu. Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.
30.ZASADY SPORZĄDZANIA UZASADNIENIA DO WYROKU:
Uzasadnienie do wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni od dnia jego ogłoszenia lub podpisania jego sentencji na posiedzeniu niejawnym chyba że skargę oddalono. Zostanie ono jednak sporządzone na wniosek stron złożony w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku lub doręczenia jego sentencji. Odmowa sporządzenia uzasadnienia następuje w drodze postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym, na które służy zażalenie.
Uzasadnienie powinno zawierać:
-zwięzłe przedstawienie stanu sprawy zarzutów podniesionych w skardze,
-stanowisk pozostałych stron,
-podstawę jego rozstrzygnięcia,
-jej wyjaśnienie,
Uzasadnienie sporządza sędzia sprawozdawca. Nie ma on jednak takiego obowiązku, jeśli zgłosił zdanie odrębne. Jeśli sędzia sprawozdawca nie może sporządzić uzasadnienia z jakiejś przyczyny - uzasadnienie sporządza przewodniczący posiedzenia lub inny sędzia, który brał udział w jego wydaniu. Podpisują je wszyscy sędziowie, którzy brali udział w wydaniu orzeczenia. Jeśli którykolwiek z nich nie może podpisać uzasadnienia przewodniczący lub inny sędzia składu orzekającego zaznacza na wyroku przyczynę braku podpisu. Odpis wyroku z uzasadnieniem sporządzonym z urzędu doręcza się każdej stronie. Jeśli uzasadnienie zostało sporządzone na wniosek strony odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która złożyła wniosek.
32.SPOSOBY ROZSTRZYGANIA SPRAW, KTÓRYCH PRZEDMIOTEM JEST AKT, CZYNNOŚĆ Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ, UCHWAŁA ORGANU JST, AKT NADZORU LUB BEZCZYNNOŚĆ.
Na charakter rozstrzygnięć podejmowanych w postępowaniu sądowo administracyjnym rzutuje przyjęty model kontroli sądowej. Jest on bowiem oparty na badaniu legalności, a nie celowości. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba, że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności skarżonego aktu czy czynności. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi czy powołaną podstawą prawną. Oznacza to, że sąd nie jest związany wnioskami skargi co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem NSA sprawa rozpatrywana jest na podstawie stanu faktycznego i prawnego w dniu wydania zaskarżonego aktu czy czynności. Wśród rozstrzygnięć zapadających w postępowaniu sądowo- administracyjnym wyróżnić możemy orzeczenia oraz inne rozstrzygnięcia. Do orzeczeń ustawodawca zaliczył wyroki i postanowienia. Do innych rozstrzygnięć , którym nie nadał takiego charakteru, należą natomiast uchwały i zarządzenia. Uchw