Wpływ Chemii Na Człowieka

Wpływ Chemii na człowieka
Farby poliuretanowe - produkowane są na bazie żywic poliuretanowych. Mogą być jedno- lub dwuskładnikowe. Jednoskładnikowe utwardzają się pod wpływem wilgoci z powietrza, dwuskładnikowe wymagają dodania utwardzacza. Stosuje się je do malowania powierzchni drewnianych (przede wszystkim podłóg), metalowych, z tworzyw sztucznych. Dają powłoki bardzo twarde i odporne na ścieranie, są jednak szkodliwe dla zdrowia. Farby jednoskładnikowe są nieco mniej twarde niż dwuskładnikowe, ale znacznie mniej toksyczne.
Ręczne nanoszenie materiałów lakierniczych przy użyciu pędzli, gąbek lub tamponów wymaga zainstalowania w pomieszczeniu pracy sprawnej wentylacji wyciągowej w celu niedopuszczenia do nadmiernego stężenia w powietrzu substancji szkodliwych dla zdrowia.
KLASYFIKACJA SUBSTANCJI NA PODSTAWIE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH
Kryteria klasyfikacji na podstawie właściwości fizykochemicznych stosuje się zarówno do substancji, o których mowa w 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia, jak i mieszanin, o których mowa w 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia. W przypadku mieszanin można odstąpić od wykonywania badań palności, wybuchowości lub właściwości utleniających, jeżeli żadna z substancji będących składnikami mieszaniny nie posiada takich właściwości lub istnieją inne dowody, że mieszanina nie posiada takich właściwości.
1. Substancje o właściwościach wybuchowych
Substancje chemiczne powinny być sklasyfikowane jako mające właściwości wybuchowe i należy im przypisać symbol "E" oraz znak ostrzegawczy oznaczający substancję "wybuchową" wtedy, gdy substancje mają właściwości wybuchowe w postaci wprowadzonej do obrotu. Obowiązuje jeden zwrot określający zagrożenie, wyznaczony zgodnie z następującymi kryteriami:
R2 - Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia lub oddziaływania ognia
- Substancje wybuchowe, włączając pewne organiczne nadtlenki, z wyłączeniem podanych poniżej.
R3 - Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia lub oddziaływania ognia
- Substancje szczególnie wrażliwe na ww. działanie, jak np. sole kwasu pikrynowego, PETN.
2. Substancje o właściwościach utleniających
Substancje powinny być sklasyfikowane jako mające właściwości utleniające i należy im przypisać symbol "O" oraz znak ostrzegawczy oznaczający substancję utleniającą na podstawie wyników badań. Obowiązuje jeden zwrot określający zagrożenie, wyznaczony na podstawie wyników badań, według następujących kryteriów:
R7 - Może spowodować pożar
- Organiczne nadtlenki, które posiadają właściwości zapalne, nawet gdy nie pozostają w kontakcie z innymi materiałami palnymi.
R8 - Kontakt z materiałami palnymi może spowodować pożar
- Inne utleniające substancje które mogą spowodować pożar lub zwiększyć ryzyko pożaru, kiedy są w kontakcie z materiałem palnym.
R9 - Wybucha po zmieszaniu z materiałem łatwo palnym
- Inne substancje które stają się wybuchowe po zmieszaniu z materiałami palnymi, np. niektóre chlorany.
Uwagi dotyczące nadtlenków
Organiczne nadtlenki są klasyfikowane jako niebezpieczne na podstawie swojej struktury chemicznej (np. R-O-O-H, R1-O-O-R2), niezależnie od wyników badań.
Substancję chemiczną zawierającą organiczny nadtlenek klasyfikuje się jako substancję o właściwościach utleniających, jeżeli zawiera:
- powyżej 5% organicznego nadtlenku,
- ponad 0,5% dostępnego tlenu z nadtlenku organicznego i nie więcej niż 5% nadtlenku wodoru.
3. Substancje skrajnie łatwo palne
Substancje powinny być sklasyfikowane jako skrajnie łatwo palne i należy im przypisać symbol "F+" oraz znak ostrzegawczy oznaczający substancję "skrajnie łatwo palną" na podstawie wyników badań. Zwrot określający zagrożenie należy ustalić zgodnie z następującymi kryteriami:
R12 - Substancja skrajnie łatwo palna
- Substancje ciekłe o temperaturze zapłonu poniżej 0C oraz temperaturze wrzenia (lub w przypadku zakresu temperatur wrzenia, temperaturze zapoczątkowującej wrzenie) niższej lub równej 35C.
- substancje w postaci gazu, palne w normalnych warunkach temperatury i ciśnienia.
4. Substancje wysoce łatwo palne
Substancje powinny być sklasyfikowane jako wysoce łatwo palne i należy im przypisać symbol "F" oraz znak ostrzegawczy oznaczający substancję "wysoce łatwo palną" na podstawie wyników badań. Zwrot określający zagrożenie powinien być ustalony zgodnie z następującymi kryteriami:
R17 - Samorzutnie zapala się w powietrzu
- Substancje, które mogą rozgrzać się i w rezultacie zapalić w kontakcie z powietrzem w temperaturze otoczenia bez jakiegokolwiek dodatkowego wkładu energii.
R11 - Substancja wysoce łatwo palna
- Substancje w stanie stałym, które mogą łatwo zapalić się w wyniku krótkotrwałego kontaktu ze źródłem zapłonu i które mogą spalić się lub wypalić po usunięciu tego źródła.
- Substancje ciekłe posiadające temperaturę zapłonu poniżej 21C, ale które nie są skrajnie łatwo palne.
R15 - Kontakt z wodą wyzwala wysoce łatwo palne gazy
- Substancje które w kontakcie z wodą lub wilgotnym powietrzem uwalniają wysoce łatwo palne gazy, w ilościach niebezpiecznych z szybkością wynoszącą co najmniej 1 l/kg/godzinę.
5. Substancje łatwo palne
Substancje chemiczne powinny być sklasyfikowane jako łatwo palne na podstawie wyników badań. Zwrot dotyczący ryzyka powinno się ustalić zgodnie z kryteriami wymienionymi poniżej.
R10 - Substancja łatwo palna
- Substancje w stanie ciekłym, o temperaturze zapłonu od 21 do 55C.
Należy zaznaczyć, iż w praktyce wykazano, że mieszaniny, o których mowa w 1 ust. 2 pkt 2, o temperaturze zapłonu równej lub większej od 21C, a mniejszej lub równej 55C, nie muszą być sklasyfikowane jako łatwo palne, jeżeli nie mogą podtrzymać ognia, a także jeśli nie ma powodu do obaw, by stwarzały ryzyko dla osób je stosujących lub dla innych osób.
Stosowanie dodatkowych zwrotów określających zagrożenia
Dla substancji chemicznych sklasyfikowanych na podstawie kryteriów zamieszczonych w niniejszym rozdziale niezbędne może okazać się przypisanie dodatkowych zwrotów określających zagrożenie, zgodnie z następującymi kryteriami.
R1 - Materiał wybuchowy w stanie suchym
- Dla substancji o właściwościach wybuchowych wprowadzonych do sprzedaży w postaci roztworu lub w postaci mokrej, np. nitroceluloza z większą zawartością azotu niż 12,6%.
R4 - Tworzy łatwo wybuchające związki metaliczne
- Dla substancji chemicznych które mogą tworzyć łatwo wybuchające związki metaliczne, np. kwas pikrynowy, kwas styfninowy (2,4,6-trójnitrorezorcyna).
R5 - Ogrzanie grozi wybuchem
- Dla termicznie nietrwałych substancji chemicznych nie sklasyfikowanych jako wybuchowe, np. kwas nadchlorowy w stężeniu powyżej 50%.
R6 - Substancja wybuchowa, także bez kontaktu z powietrzem
- Dla substancji chemicznych, które są nietrwałe w temperaturze otoczenia, np. acetylen.
R7 - Może spowodować pożar
- Dla substancji reaktywnych chemicznie, np. fluor, podsiarczyn sodowy.
R14 - Reaguje gwałtownie z wodą
- Dla substancji chemicznych które reagują gwałtownie z wodą, np. chlorek acetylu, metale alkaliczne, tetrachlorek tytanu.
R16 - Wybucha po zmieszaniu z substancjami utleniającymi
- Dla substancji chemicznych które reagują wybuchowo z czynnikiem utleniającym, np. czerwony fosfor.
R18 - Podczas stosowania może wytwarzać łatwo palne lub wybuchowe mieszaniny par z powietrzem.
- Dla mieszanin nie sklasyfikowanych jako łatwo palne, ale które zawierają lotne składniki, łatwo palne w powietrzu.
R19 - Może tworzyć wybuchowe nadtlenki
- Dla substancji chemicznych które mogą tworzyć nadtlenki w czasie przechowywania, np. eter dietylu, 1,4-dioxan.
R30 - W miarę stosowania może nabywać właściwości palnych
- Dla mieszanin nie sklasyfikowanych jako łatwo palne, ale które mogą stać się łatwo palnymi z powodu ubytku lotnych składników nie posiadających właściwości łatwo palnych.
R44 - Ryzyko wybuchu po podgrzaniu w zamkniętym naczyniu
- Dla substancji chemicznych nie sklasyfikowanych jako wybuchowe zgodnie z pkt 1, ale które pomimo tego mogą okazać się wybuchowe, jeżeli ogrzewane będą w zamkniętych pojemnikach. Na przykład pewne substancje, które mogą rozkładać się wybuchowo po podgrzaniu w zamkniętym stalowym bębnie, ale nie wykazują tego efektu, jeżeli zostaną ogrzane w pojemnikach otwartych.
Szczególnie niebezpiecznym dla środowiska składnikiem konwencjonalnych proszków są fosforany, fosfonaty i polikarboksylaty – uważa się je za szkodliwe dla zdrowia i obwinia o wywoływanie uczuleń. Związki te w procesie prania pomagają w zmiękczaniu wody. W proszkach alternatywnych tę samą funkcję spełniają składniki mineralne, jak cytraty, zeolity i silikaty.
Zagrożenie, ang. Hazard – to czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny w żywności lub w warunkach produkcji żywności, który potencjalnie może być niebezpieczny dla zdrowia
Zagrożenia HACCP
W systemie HACCP zakłada się, że potencjalne zagrożenia nieprawidłowości, zostaną zidentyfikowane przed lub podczas procesu przetwórczego, zawsze na czas, tak aby zminimalizować ryzyko zagrożenia. Zapobieganie problemom zanim one wystąpią jest podstawowym celem metody i opartego na niej systemu HACCP. W systemie HACCP zagrożenie jest rozumiane jako każdy czynnik, który może spowodować, że środek spożywczy stanie się niebezpieczny dla konsumenta. System analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontrolnych w początkowych założeniach zakładał rozważanie jedynie zagrożeń zdrowotnych, żywnościowych pochodzenia mikrobiologicznego. Obecnie, wdrażając HACCP w przemyśle spożywczym, należy wziąć pod uwagę trzy główne grupy zagrożeń.
Zagrożenie, ang. Hazard – to czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny w żywności lub w warunkach produkcji żywności, który potencjalnie może być niebezpieczny dla zdrowia.
W naszym codziennym życiu, w gospodarstwach domowych stosujemy coraz więcej środków czyszczących, myjących i piorących – produktów przemysłu chemicznego. To przynosi nam korzyści, te produkty są dla nas koniecznie, zabijają bakterie, dzięki nim czujemy się czysto i komfortowo – tak nas w tym utwierdzają reklamy tych środków. Czy tak jest naprawdę? Nie wszyscy wiedzą, że większość tych produktów nie jest obojętna dla naszego zdrowia, a czasami i życia.
Wybielacze:
Wybielacze są stosowane detergentach do prania do białych tkanin oraz wybielaczach odplamiaczach i wybielaczach do wybielania plam i odbarwiania tkanin. Nadwęglany, kwas nadoctowy i nadtlenek wodoru należą do nielicznych czynników wybielających, które ulegają biodegradacji do produktów nieszkodliwych. Jedyny problem stanowi to, że muszą one być stabilizowane, by wytrzymały długotrwałe przechowywanie. Robi się to przez dodawania silnych czynników uzupełniających, takich jak fosfoniany i TAED. Dlatego stężenie stabilizatorów w detergentach do prania jest regulowane do 4%.
Stosujemy następujące wybielacze:
Nadwęglany wywierają podrażnienia w bezpośrednim kontakcie, ale poważne długotrwałe skutki tego nie są znane. Często są łączone z TAED i podobnymi substancjami, które powodują, że wybielanie zaczyna się wcześniej i w niższej temperaturze.
Nadborany są niedozwolone w produktach przyjaznych środowisku, ponieważ bor może upośledzać wzrost roślin nawet w umiarkowanych stężeniach.
Nadtlenek wodoru w dużych stężeniach jest żrący dla skóry i oczu, ale w niskich stężeniach, stosowanych w detergentach nie wywiera skutków szkodliwych dla zdrowia i środowiska. Jest łatwo degradowalny
Reaktywne związki chloru, np. podchloryn sodowy, są najbardziej szkodliwymi środkami. Mogą powodować szkody w środowisku i zdrowiu, np. stwierdzono, że podchloryn sodowy może powodować bezpłodność u myszy (anomalia główki nasienia).
Barwniki/Kolory
Większość środków barwiących jest trwała i trudno ulega biodegradacji i nie spełnia żadnej
funkcji w detergentach poza zmniejszaniem ryzyka przedawkowania. Najpopularniejsze kolory: żółcień spożywczy 4, błękit spożywczy 5, błękit spożywczy 5.2, błękit kwaśny 3, ekstrakt Annatto, chlorofil miedziany, pochodne pirazoliny.
Kompleksowe środki zlepiające-zmiękczające
Kompleksowe środki zlepiające są używane do zlepiania kredy w wodzie i do stabilizacji pH. Niektóre kompleksowe środki zlepiające, jak fosfoniany, mogą także zlepiać jony metali. Woda twarda i niektóre rodzaje brudu zawierają jony metali, które mają niekorzystny wpływ na na czyszczący efekt substancji anionowych. To jest główny powód dodawania zmiękczaczy do detergentów. Zmiękczaczem przyjaznym środowisku jest soda. Zmiękczacze nie są normalnie stosowane w płynach do zmywania, ale do niektórych z nich dodaje się fosforu.
Fosforany – Często stosowane są w dużych ilościach na terenach gdzie woda jest twarda. Fosforany razem z azotanami przyczyniają się do eutrofizacji – nadmiernego wzrostu roślinności w wodach słodkich, jak i w morzu
Fosfoniany są uważane za toksyczne dla organizmów wodnych i trudno ulegają biodegradacji – zarówno w warunkach tlenowych jak i beztlenowych.
Zeolity i cytryniany są nieszkodliwe, ale nie bardzo skutecznie wiążą metale. Zeolity mogą powodować problemy środowiskowe w mieszkaniu, ponieważ pozostają one w ubraniu i mogą znajdować się w kurzu; mogą powodować objawy płucne.
EDTA (czterooctan etylenodiaminy) ułatwia czyszczenie przez wiązanie brudu i śladów metali ciężkich. Nie jest łatwo degradowany w oczyszczalniach ścieków i w naturalnym środowisku wodnym, więc wprowadzany do środowiska rozpuszcza toksyczne metale ciężkie i umożliwia im przedostawania się do łańcucha pokarmowego. Metale ciężkie (istnieje ok. 20) są toksyczne dla zdrowia ludzkiego i upośledzają zachowanie oraz czynności fizjologiczne i zdolność pojmowania. Wykazano także w badaniach na zwierzętach, że EDTA ma właściwości rakotwórcze i jest podejrzewany o takie same skutki u ludzi. Powoduje podrażnienie oczu i skóry.
NTA (trójoctannitrylowy) powoduje te same zagrożenia co EDTA. Oprócz tego jest podejrzewany o rakotwórczość.
Zapachy/Perfumy
Na rynku występuje 5 000 składników zapachowych, z których 95 % jest tworzonych w laboratoriach – wiele z nich z produktów ropy naftowej. Aktualna zawartość nie jest wyszczególniana na opakowaniach dla zachowania tajemnicy, ponieważ zapachy nie mogą być patentowane.
Wiele rodzajów zapachów i perfum może powodować raka, defekty wrodzone, defekty centralnego układu nerwowego i nadwrażliwość – uczulenie kontaktowe i nietolerancję, mimo, że nie zostały sklasyfikowane jako alergiczne. Duńskie badania wykazały, że 1,1 % populacji jest uczulone na szczególne rodzaje perfum (balsam z Peru i mieszankę zapachową). Ta reakcja jest chroniczna i nie jest znane lekarstwo na nią.
Rozjaśniacze optyczne
Rozjaśniacze optyczne są stosowane w detergentach do prania po to, aby pranie wydawało się bielsze niż jest w istocie. Rozjaśniacze optyczne nie ulegają łatwo biodegradacji i są toksyczne dla organizmów wodnych. Mogą powodować podrażnienia – i być może uczulenia – u ludzi z powodu pozostałości w odzieży po praniu.
Zmiękczacze
Zmiękczacze tkanin są stosowane po praniu. Zawsze zawierają perfumy i niektóre z nich należą do najbardziej toksycznych produktów przeznaczonych do użytku domowego. Zawierają związki chemiczne (jak chloroform, octan benzylowy i pentan), o których wiadomo, że powodują raka i/lub uszkodzenia płuc, mózgu i nerwów.
Oto niektóre objawy powodowane przez opary ze zmiękczaczy tkanin: zmęczenie nie ustępujące po odpoczynku, trudności w oddychaniu, nerwowość z nieznanych przyczyn, trudności koncentracji i zapamiętywania, zawroty i ból głowy, choroby żołądka, uczucie osłabienia, wysypki i trudności panowania nad ruchami ciała.
Surfaktanty
Surfaktanty mogą usuwać brud z ubrań czy naczyń i utrzymywać brud rozpuszczony w wodzie. Często stosuje się mieszaniny surfaktantów anionowych i niejonowych. Wszystkie surfaktanty są szkodliwe dla organizmów wodnych jeżeli nie ulegają łatwo biodegradacji.
Surfaktanty anionowe
Liniowe Sulfoniany Alkilobenzenowe (LAS) jest to grupa surfaktantów o 10 do 13 atomach. Las jest biodegradowalny w warunkach tlenowych. Nie dowiedziono, że ulega on biodegradacji w warunkach beztlenowych, chociaż ciągle są na ten temat kontrowersje wśród naukowców. Ogólnie biorąc, siarczany są łatwiej biodegradowalne w warunkach beztlenowych niż sulfoniany. Dlatego, jeżeli to możliwe, należy wybierać detergenty z siarczanami.
Surfaktanty niejonowe
Do surfaktantów niejonowych należą alkilofenoloetoksylany (APEO). Szczególnie oktylo- i nonylofenoloetoksylany są trwałe i silnie toksyczne wobec organizmów wodnych.
Surfaktanty kationowe
Czwartorzędowe sole amonowe normalnie nie są łatwo biodegradowalne i dlatego proszkach oznakowanych jako ekologiczne są całkowicie zakazane.
Enzymy są uważane za nieszkodliwe dla środowiska, ale mogą powodować alergię dróg oddechowych, jeżeli człowiek wdycha je w postaci suchej. Obecnie są wprowadzane na rynek enzymy w postaci granulowanej, których działanie uczuleniowe jest skutecznie zredukowane. Aby uniknąć problemów, proszki do prania nie mogą zawierać mikroorganizmów wytwarzających enzymy.

3. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrami: właściwym do spraw gospodarki oraz właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, uwzględniając charakterystykę toksykologiczną składników kosmetyków, a w szczególności skład chemiczny substancji, barwników, substancji konserwujących i substancji promieniochronnych, a także ocenę ich zagrożenia dla bezpieczeństwa zdrowia ludzi:
1) listę substancji niedozwolonych do stosowania w kosmetykach,
2) listę substancji dozwolonych do stosowania w kosmetykach wyłącznie w ograniczonych ilościach, zakresie i warunkach stosowania,
3) listy dozwolonych do stosowania w kosmetykach:
a) barwników,
b) substancji konserwujących,
c) substancji promieniochronnych
- z podaniem ich ilości, zakresu i warunków stosowania,
4) wzór znaku graficznego wskazującego na umieszczenie informacji na dołączonej ulotce, nalepce, taśmie lub kartce.

Do substancji chemicznych mających stanowić zagrożenie dla zdrowia dzieci należy więc zaliczyć:
• nawozy mineralne,
• środki ochrony roślin,
• środki piorące i czyszczące używane w gospodarstwie domowym,
• rozpuszczalniki (w tym farby i lakiery),
• paliwa płynne (olej napędowy, benzyna).
Ustawodawstwo polskie zabrania angażowania dzieci i młodzieży do lat 18 do wielu prac w środowisku, w którym występują substancje chemiczne, w tym prac w kontakcie z chemicznymi środkami ochrony roślin (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac zabronionych młodocianym DzU z 1990 r. nr 85 poz. 500). Zaś Główny Inspektor Pracy wśród „prac i czynności niebezpiecznych, których nie należy powierzać dzieciom do lat 15 w gospodarstwach rolnych” wymienia, obok stosowania środków ochrony roślin, prace przy przeładunku i wysiewaniu tlenkowego wapna nawozowego (wapno palone) oraz prace z użyciem rozpuszczalników organicznych.

TOKSYCZNOŚĆ SUBSTANCJI CHEMICZNYCH
Zagrożenia zdrowia dzieci substancjami chemicznymi jest wynikiem ich toksycznego działania.
Co to znaczy, że jakaś substancja chemiczna jest toksyczna (szkodliwa) dla człowieka? Określa to definicja.
Definicja: Substancja toksyczna (substancja szkodliwa) jest to taka substancja chemiczna, która posiada zdolność wywołania szkodliwych efektów – uszkodzeń w organizmach żywych, w tym u człowieka. Możliwość wystąpienia efektu działania toksycznego jest zależna od działającej dawki.
Dawka jest to ilość substancji chemicznej wchłonięta do danego organizmu określoną drogą, która warunkuje brak lub wystąpienie efektów biologicznych w organizmach poddanych jej działaniu. Zwykle dawka jest wyrażona w jednostkach wagowych na masę lub powierzchnię organizmu poddanego działaniu dawki (np. na zwierzęta doświadczalne).
Podstawowym kryterium w ocenie działania toksycznego substancji chemicznych jest dawka medialna śmiertelna LD50 (letalis dosis). Jest to statystycznie obliczona na podstawie badań doświadczalnych ilość substancji chemicznej, która powoduje śmierć 50% organizmów badanych po jej podaniu w określony sposób (przez drogi oddechowe, skórę, przewód pokarmowy).
LD50 wyraża się najczęściej w mg na kg masy ciała.
Miernik LD50 pozwala na porównanie między sobą działania toksycznego różnych substancji chemicznych. Stał się on jednym z podstawowych kryteriów klasyfikacji toksykologicznej. Przykładem takiej klasyfikacji może być klasyfikacja środków ochrony roślin. Dzieli się je na 4 klasy zależnie od przypuszczalnej doustnej dawki danego środka dla dorosłego człowieka mogącej wywołać zatrucie. Wielkość tej dawki ilustrują ryciny.