Kultura Oświecenia w Polsce za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego.
KULTURA OSWIECENIA W POLSCE ZA CZASÓW STANISŁAWA AUGUSTA PONIATOWSKIEGO
1. Stanisław August Poniatowski - ostatni król Polski, jest oceniany bardzo różnie: od bohatera narodowego do rosyjskiej marionetki. Jednak niewątpliwie przyczynił się do rozwoju polskiej kultury i sztuki.
2. Obiady czwartkowe – były spotkaniami organizowanymi od 1770 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego na wzór paryskich salonów literackich. Były one organizowane regularnie co tydzień i trwały 3-4 godziny. Spotkania odbywały się na zamku królewskim w Warszawie, a podczas lata w Pałacu Łazienkowskim.
Na obiadach czwartkowych spotykali się artyści: malarze, rzeźbiarze, poeci, literaci i dyskutowali na tematy związane z nauką, sztuką oraz dziełami literackimi.
Oficjalnym organem prasowym tych spotkań były „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” wydane w latach 1770 – 1777 r. Chwaliły one króla jako mecenasa sztuki oraz upowszechniały ideę oświecenia.
Poza obiadami czwartkowymi odbywały się też obiady środowe, czyli spotkania dla pedagogów, polityków i dworskich dostojników.
3. Monitor – pierwsze regularne wydawane czasopismo w latach 1765 – 1785 r. Zostało założone w marcu 1765 r. przez Franciszka Bohomolca oraz Ignacego Krasickiego, przy wsparciu i z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Były drukowane w drukami królewskiej. Redagowanie na wzór angielskiego „The Spectator” w duchu racjonalizmu i tolerancji religijnej.
Monitor poruszył wiele aktualnych i różnorodnych tematów poprzez nowe formy – eseje, reportaże, listy do redakcji, artykuły, felietony. Jego redaktorzy krytykowali wzór szlachcica sarmaty, nawoływali do zmian postępowania w duchu oświecenia, co miało poprawić obyczaje, moralność, fanatyzm religijny oraz szlachecki szał pojedynkowania się. Umieszczono w nim również dzieła wybitniejszych polskich poetów XVIII w. oraz tłumaczenia dzieł zagranicznych.
4. Szkoła Rycerska – inaczej Akademia Szlachecka Korpusu Kadetów – szkoła państwowa założona 15 marca 1765 r. w Warszawie przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jej siedziba mieściła się w Pałacu Kazimierowskim, zamknięto ją w grudniu 1794 r. Jako hymn wybrano wiersz Ignacego Krasickiego, który miał wpajać, że ojczyzna to coś więcej niż kawałek oddziedziczonej po ojcu ziemi.
Szkoła była przeznaczona dla uboższej młodzieży szlacheckiej i miała przygotować ją do różnego rodzaju zadań wojskowych i cywilnych.
Na jej założenie król przeznaczył 1,5 mln złotych, a rocznie przeznaczał na nią 200 000 zł ze szkatuły królewskiej i 400 000 zł z budżetu państwa, co pozwalało na wychowanie co rok 200 kadetów.
Ciekawostką jest, że Stanisław August Poniatowski przyznał się w roku 1784, że Szkołę Rycerską założył po to, aby dostarczać kadry oficerskie Rosjanom, przez co uczelnia miała poparcie carycy Katarzyny II.
Bez wątpienia Stanisław August Poniatowski mimo wszystko pomógł Polsce w przejściu w nową epokę.