Koncepcje integracji europejskiej w XIX i XX wieku

Wkład w myśl zjednoczeniową wspólnej Europy w XIX wieku mieli w dużej mierze Polacy. Wizji zjednoczonej Europy hołdował Książe Adam Czartoryski. Wysunął on projekt Ligi Europejskiej, w którym skłaniał się ku federalizmowi integralnemu, tak na szczeblu poszczególnych państw, jak i całe Europy. Plan regionalnej konfederacji opracował w 1804 roku jako instrukcję dla cara Aleksandra. Należące do niej państwa miałyby się kierować pozytywnymi przepisami prawa narodów. Główną rolę odgrywać miały dwa mocarstwa: Rosja i Wielka Brytania. Później, w okresie emigracyjnym gwarantów pokoju w Europie niepodległości mniejszych krajów widział w Wielkiej Brytanii i Francji.
Wojciech Bogumił Jastrzębowski budował swą koncepcję trwałego pokoju na respektowaniu prawa sprawiedliwego równego dla wszystkich (,,Konstytucja dla Europy”,1831). Według tego projektu prawa wewnętrzne stanowić miał Sejm, a prawa europejskie Kongres Europejski. Wprowadzał też zasadę, która w przyszłości miała przybrać miano bezpieczeństwa zbiorowego, proponując uznanie agresji przeciwko jednemu państwu za agresję wymierzoną w całą wspólnotę.
Do zwolenników zjednoczonej Europy należał także Adam Mickiewicz, łączący tę ideę z pewną odmianą panslawizmu wrogiego Rosji. Mobilizując Słowian do działania, spełniał wobec nich misję dziejową, a z drugiej strony stawał się wyrazicielem i wykonawcą ich aspiracji. Równocześnie pojawiły się krytyczne głosy wobec panslawistycznych dążeń, podkreślające niebezpieczeństwo utraty tożsamości narodowej w razie skupienia wszystkich Słowian pod berłem cara.
Warto też przypomnieć inny dziewiętnastowieczny projekt polskiego autora Stefana Buszczyńskiego w jego,, Zmierzch Europy”. Proponując unię wszystkich narodów Europy, autor pisał:,,Najkrótsza droga w kierunku tej Unii polega na otwarciu wszelkich drzwi, wszelkich granic, usunięciu wszelkich barier, które utrudniają poruszanie się, wymianę poglądów, wolność pracy, przemysłu i handlu”. Władze Unii według Buszczyńskiego miały być wybierane przez zgromadzenia narodowe poszczególnych krajów. W sprawowaniu rządów przedstawiciel narodów mieli być wspomagani przez fanerotów -miłośników światła i prawdy. Przy opracowaniu konstytucji proponował sięgnąć do wzorca szwajcarskiego amerykańskiego. Interesujące, z punktu widzenia późniejszych koncepcji, było podobieństwo godła, jakie przedstawił autor,,Zmierzchu Europy”, do godła zaproponowanego później przez Richarda Coudeenhove-Kalergiego. Miał to być czerwony krzyż otoczony pierścieniem na tle promieniejącego słońca.
Kiedy w czasie I wojny światowej prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson, za pośrednictwem pułkownika A.M. House’a, skierował do cieszącego się wielkim prestiżem w Ameryce Ignacego Paderewskiego pytanie o sugestie dotyczące powojennej Europy, ten w sposób naturalny sięgnął do żywych w jego umyśle koncepcji federalistycznych. W memoriale przedłożonym Wilsonowi zaproponował federację europejską, w której widział także Stany Zjednoczone Polski, obejmujące Królestwo Polskie, Polesie, Wschodnią Galicję, Podole, Wołyń, Prusy Wschodnie i Gdańsk. Na czele tej federacji stałby prezydent, reprezentujący autonomiczne i równoprawne republiki.
Dobry przykład inicjatywy zjednoczeniowej Europy zainicjował ruch paneuropejski prowadzony przez Richarda Coudeeenhove Kalergiego. Ten syn Japonki i Austriaka pochodzenia holendersko-greckiego, który po traktacie Saint Germain-en-Laye stał się Czechem, a w latach trzydziestych wybrał narodowość francuską, był niemal predestynowany do roli propagatora idei europejskiej. Od 1922 roku ów młodzieniec, natchniony myślą zjednoczenia Europy, kierował apele do różnych czasopism apele na rzecz stworzenia unii paneuropejskiej. Swoje myśli zebrał w książce,,Paneuropa”. Wskazywał on na konieczność jednoczenia się Europy, zagrożonej tym razem bolszewizmem, bolszewizmem dalszej przyszłości także dominacją gospodarczą USA. Swoją wizję wspólnej Europy Kalergi widział bez Rosji, która sama nie chciała do niej należeć z przyczyn rzeczywistych (komunizm), a także bez Wielkiej Brytanii, ponieważ nie widział realnej możliwości oderwania jej Imperium Brytyjskiego wprowadzenia do nowej organizacji.
Struktura Stanów Zjednoczonych Europy miała się opierać w panamerykanizmie. Paneuropa miała mieć Radę, składającą się z delegatów poszczególnych państw, oraz Trybunał Sprawiedliwości.
W roku 1923 Kalergi powołał Unię Paneuropejską z siedzibą w Wiedniu, która przystąpiła do tworzenia sekcji narodowych. W poszczególnych krajach koncepcję tę poparło wiele osobistości, wśród których byli m.in. Konrad Adenauer, Edward Benes. Miarą popularności tego ruchu było zwołanie I Kongresu Paneuropejskiego. Odbył się w on Wiedniu i zgromadził ponad dwa tysiące delegatów 24 sekcji narodowych. Jak widać ruch stworzony przez Kalergiego odniósł ogromny sukces. Dostrzegła go także finansjera i elita gospodarcza, która widziała w tej inicjatywie poprawę bytu ekonomicznego państw europejskich.
5 września 1929 roku z genewskiej trybuny Ligi Narodów padła propozycja połączenia krajów europejskich,,więzami federacyjnymi”. Tym razem autorem projektu był francuski minister spraw zagranicznych A. Briand ,który już wcześniej popierał dążenia zjednoczeniowe państw europejskich, a teraz sam wyszedł z inicjatywą jej zbudowania..
Cały wiek XIX i połowa XX był bogaty w koncepcje zjednoczeniowe Europy. Ludzie zrozumieli, że silna Europa jest możliwa tylko dzięki mocnemu sojuszowi jej państw. Te wszystkie projekty wspólnej Europy stały się podwalinami dzisiejszej, skupiającej 25 członków Unii Europejskiej, która gwarantuje nam wolność i swobodę szeroko pojętą w całej Europie. Pięknym byłoby marzeniem żeby w przyszłości UE skupiała wszystkie 43 państwa Europy, które żyły by w zgodzie bez żadnych urazów sprzed lat. Polska i Niemcy poczyniły krok w tym cele będąc razem w UE gdzie możemy wspólnie decydować o przyszłości wspólnej Europy. Dobrze by było żeby obok nas żyły w zgodzie w zjednoczonej Europie Serbia i Kosowo, ale to pokaże w przyszłości historia, w której my młodzi będziemy mieć swój głos.