Lasy

Zbiorowiska leśne
Las jest to wielowarstwowe zwarte zbiorowisko roślin, zwierząt oraz grzybów, w którym dominującą formację stanowią drzewa przystosowane do życia obok siebie na wspólnym obszarze. Jest to jeden z odnawialnych zasobów przyrody, powstający w wyniku procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność, swoista dla danego regionu biogeograficznego i wyróżniająca się wybitnym ilościowym udziałem drzew rosnących zwarcie, świata zwierzęcego, klimatu lokalnego, stosunków wodnych i gleby, wysokości n.p.m. oraz działalności człowieka związanych są ze sobą wzajemnymi wpływami i współzależnościami.
Według szacunkowych danych, powierzchnia użytków leśnych na Ziemi w XVII w. wynosiła 7,6 mld ha, a obecnie już tylko 4,2 mld ha, co stanowi 31% powierzchni lądów. Światowe zasoby lasów kurczą się z powodu wycinania drzew pod uprawy rolnicze, pożarów, zniszczenia wywołanego zanieczyszczeniami chemicznymi powietrza oraz nadmiernego wyrębu zarówno dla celów przemysłowych, jak i opałowych.
W lesie panują specyficzne warunki – mikroklimat. Jego składniki to:
a) wilgotność gleby – duża, gdyż powietrze w lesie jest mniej nagrzane, a bardziej wilgotne,
b) światło – korony drzew je zatrzymują, więc jest półmrok,
c) temperatura – latem jest niższa na otwartej przestrzeni, zimą odwrotnie,
d) ruchy powietrza – las zatrzymuje wiatr.
Cechą charakterystyczną lasów jest ich warstwowa budowa:
a) korony drzew – przepuszczają mało światła, są najwyższą warstwą lasy, tworzoną przez korony, gałęzie, owoce i liście drzew, a także zwierzęta zamieszkujące tam, np. owady i ptaki,
b) podszyt – tworzą go młode drzewa i rośliny krzewiaste (leszczyna, kalina, jałowiec),
c) runo – tworzą go rośliny zielne, mchy, trawy, paprocie, grzyby, występują tu owady i ślimaki,
d) ściółka – tworzą ją opadłe liście, szczątki roślin i zwierząt, rozkładając się wzbogacają glebę w próchnicę, stwarza warunki np. do siedliska grzybów i mikroorganizmów.
Dzisiaj w naszych lasach przeważają lasy iglaste (ok. 78%).Lasy zachowały się w górach, na pojezierzach i w Polsce Zachodniej. Dużych kompleksów leśnych stanowiących fragmenty dawnych puszcz jest zaledwie 50.W Polsce wyróżnia się 3 zasadnicze typy lasów:
· Bory (sosnowe, świerkowe)
· Lasy liściaste (dębowe, wierzbowo-topolowe)
· Lasy mieszane (iglasto-liściaste)
Na obecny stan lasów wpływają czynniki abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne. Wzajemne ich oddziaływanie, w niesprzyjających warunkach, powoduje wytworzenie łańcucha procesów destrukcyjnych. Tylko ok. 10% drzew w naszych lasach jest nieuszkodzonych. Najbardziej zniszczone są lasy na obszarach wysokiego uprzemysłowienia oraz tam, gdzie docierają zanieczyszczenia przenoszone w atmosferze.
Pewnego rodzaju zbiorowiskiem leśnym są parki narodowe, których obecnie w Polsce znajduje się 23 i ich łączna powierzchnia wynosi ok. 310 ha.
Na czym polega tak ogromne znaczenie lasów?
- są przede wszystkim największą na świecie „fabryką” tlenu;
- jest miejscem rekreacji i wypoczynku;
- zatrzymują znaczne ilości wód opadowych i opóźniają ich spływanie do rzek;
- chronią glebę przed jej niszczeniem – wypłukiwaniem, zmywaniem i wywiewaniem;
- wydzielają wiele substancji bakteriobójczych, mających ogromny wpływ na stan zdrowia człowieka;
- są filtrem zanieczyszczeń powietrza;
- utrzymują optymalną dla rozwoju świata organicznego wilgotność powietrza;
- chronią glebę przed erozją wodną i wietrzną;
- dostarczają glebie składników pokarmowych;
- pełnią ważne role w gospodarce.
Jeden hektar lasu sosnowego pochłania rocznie 150-200 ton dwutlenku węgla i zatrzymuje około 30 ton pyłów. Jeden hektar lasu bukowego zatrzymuje około 65 ton pyłów. Jeden hektar lasu wytwarza 3-10 razy więcej tlenu niż rośliny na takiej samej powierzchni użytków rolnych.
Co zatem należy robić, by zapobiec niszczeniu lasów? Należy:
- zmniejszyć ilość zanieczyszczeń wydzielanych przez przemysł;
- sadzić więcej drzew liściastych bardziej odpornych na szkodniki i zanieczyszczenia;
- rozsądnie prowadzić wyrąb drzew;
- w większym stopniu wykorzystywać wtórnie papier i odpady powstałe podczas przeróbki drewna;
- zapobiegać pożarom i zaśmiecaniu lasów przez rozsądne i odpowiedzialne zachowanie się.
Spośród rożnych gatunków drzew najbardziej wrażliwe na zanieczyszczenia to jodła, świerk, sosna, a z drzew liściastych dąb i buk. Jeżeli zanieczyszczenie powietrza w nadchodzących latach nie ulegnie zmniejszeniu, to za niespełna 20 lat nie będzie już prawie w Polsce zdrowych lasów, a na terenach o szczególnym zanieczyszczeniu przestaną one w ogóle istnieć.