Lasy, praca leśniczego.

Lasy zajmują 28% powierzchni Polski. Poza obszarami górskimi najbardziej lesista jest zachodnia część kraju. W XIX wieku na terenach należących do Prus powstawały rozległe kompleksy sztucznych borów sosnowych, sadzonych na piaszczystych glebach.

Lasy to jedno z największych bogactw Ziemi, ponieważ:

Lasy są „fabryką” tlenu

Lasy pochłaniają z powietrza duże ilości pyłów i szkodliwych substancji, dzięki czemu oczyszczają powietrze.

Lasy zatrzymują duże ilości wilgoci oraz wody pochodzącej z opadów, co często zapobiega powodzi.

W czasie upałów w lesie jest chłodniej, a podczas mrozów cieplej niż na otwartej przestrzeni. Gęstwina drzew leśnych hamuje podmuchy wiatru- w lesie wichura staje się zaledwie powiewem.

Rośliny leśne wydzielają specjalne olejki, które zabijają drobnoustroje chorobotwórcze znajdujące się w powietrzu lub w organizmie spacerującego po lesie człowieka.

Niektóre rośliny leśne służą ludziom jako pożywienie.

W spadku po naszych praojcach w każdym z nas tkwi umiłowanie lasu. Tej miłości i przywiązania nie da się w nas wykorzenić- ponad 70 lat temu mówił Prezydent Rzeczpospolitej Ignacy Mościcki, inaugurując obchodzone do dziś Święto Lasu. Wydawałoby się, że to brzmiące archaicznie słowa-, ale rzeczywiście tylko wydawałoby się.

Dziś Polskie lasy uznano za najlepiej prowadzone w Europie. Nigdzie gospodarka leśna nie jest tak racjonalnie prowadzona, nie przejawia się tyle troski o warunki bytowania naturalnych mieszkańców lasu, nie podejmuje tak wszechstronnej działalności edukacyjnej, jak właśnie tu w Polskich lasach. Zatem nie dziwi fakt, że to właśnie polskim leśnikom została powierzona misja prowadzenia Europejskiego Programu Ochrony Lasów.

Oczywiście nic nie dzieje się przypadkiem. Wykwalifikowani pracownicy leśni (wszystkich szczebli zarządzania) to zasługa wysoko postawionego szkolnictwa.

Ogólny zasób wiedzy, również przyrodniczej, wzrósł znacznie w społeczeństwie. Wiedza przyrodnicza wymaga jednak dodatkowo ukierunkowania praktycznego. Nie można pozwolić by była ograniczona jedynie do poziomu definicyjnego. Wszelkie działania gospodarcze, prowadzone metodami zgodnymi z ekologią leśnicy powinni przekazywać do szerokiej wiadomości społeczeństwa. Społeczeństwo chce korzystać z lasu w różnych formach i chce wiedzieć, co się dzieje w lasach państwowych i prywatnych. Dbanie o właściwy wizerunek lasów, to obowiązek każdego pracownika leśnego.

Leśnictwem bezpośrednio kieruje leśniczy. Do jego zadań należy całokształt spraw związanych z prowadzeniem gospodarki leśnej, za którą ponosi pełną odpowiedzialność. A spraw tych jest niemało

Zasady według których realizują plan gospodarki leśnej dotyczą:
powszechnej ochrony lasów;
trwałości utrzymania lasów;
ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasu;
powiększania zasobów leśnych

Leśnicy wybierają ten zawód z potrzeby serca i z chęci obcowania z przyrodą, z ciszą...
Leśnicy na całym świecie są do siebie podobni. Przyroda, z którą spotykają się na
co dzień, uczy ich pokory wobec rzeczywistości,
poszanowania praw przyrody, czyli praw Boskich.

Leśniczy jest pracownikiem Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe, zaliczanym do Służby Leśnej, zatrudnionym w nadleśnictwie, powoływanym i odwoływanym przez nadleśniczego, na wniosek zastępcy nadleśniczego.

Leśniczy odpowiada jednoosobowo przed zastępcą nadleśniczego za całość spraw związanych z prowadzeniem powierzonego leśnictwa.

Do pomocy leśniczemu w wykonaniu obowiązków nadleśniczy może przydzielić leśniczemu podleśniczego.

Miejscem pracy leśniczego jest teren powierzonego mu leśnictwa, obowiązany jest on zamieszkać w wyznaczonej mu przez nadleśniczego siedzibie leśnictwa.

Czas pracy leśniczego wynosi 40 godzin tygodniowo, rozkład czasu pracy w tygodniu poszczególnych jego dniach ustalany jest w zakładowym regulaminie pracy. O ile dobro leśnictwa tego wymaga, czas pracy leśniczego może być ustalony w innych godzinach niż określone to zostało dla pracy nadleśnictwa, w którym jest zatrudniony. W razie potrzeby leśniczy obowiązany jest do pełnienia obowiązków służbowych poza godzinami pracy, także w niedziele i święta oraz w godzinach nocnych.

Leśniczy obowiązany jest do noszenia munduru w czasie pełnienia obowiązków służbowych.

Do podstawowych obowiązków leśniczego należy prowadzenie gospodarki leśnej, a zakres tych czynności leży wykonywanie obowiązków:
techniczno-gospodarczych,
ochronnych
administracyjnych..

Do obowiązków leśniczego należy także:
Zachowanie lasów, korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowie człowieka oraz równowagę przyrodniczą;

Ochrona granic leśnictwa, znaków granicznych i geodezyjnych, tablic ostrzegawczych i informacyjnych oraz ochrona przed szkodnictwem ze strony człowieka,

Ciągła obserwacja, zbieranie i kompletowanie materiałów niezbędnych do opracowania prognoz zagrożenia drzewostanów przez czynniki bio i antybiotyczne, terminowe zwalczanie i zapobieganie szkodom przez nie wyrządzonym, otaczanie opieką pożytecznych ssaków, ptaków i owadów oraz stała troska o poprawę stanu sanitarnego drzewostanów,

Ciągła obserwacja stanu lasu oraz realizacja wynikających z tego potrzeb hodowlanych polegających głównie na prowadzeniu prac związanych ze zbiorem nasion, zalesianiem, odnawianiem lasu, pielęgnowaniem lasu i melioracjami leśnymi,

Prowadzenie gospodarki łowieckiej w zakresie ustalonym przez nadleśniczego oraz wynikającym z charakteru obwodu łowieckiego,

Sporządzanie szacunków brakarskich, organizowanie i wyznaczanie cięć drzew i drzewostanów do żywicowania(obecnie się nie żywicuje), oraz likwidacja skutków pożarów, powodzi i innych klęsk żywiołowych,

Dokonywanie zgodnie z obowiązującymi normami manipulacji, klasyfikacji i odbioru surowca drzewnego oraz innych produktów leśnych, organizowanie zrywki drewna, wydawanie drewna i innych produktów leśnych z terenu leśnictwa oraz nadzór nad stanem drewna ściętego, wyrobionego i odebranego, a także z upoważnienia nadleśniczego prowadzenie sprzedaży drewna i produktów ubocznych,

Zapewnienie instruktażu i nadzoru nad przebiegiem prac leśnych,

Zapewnienie pracownikom środków ochrony osobistej i egzekwowanie ich stosowania,

Podejmowanie działań w kierunku zabezpieczenia lasów budynków i innych obiektów leśnych przed pożarami oraz nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących zabezpieczenia majątku leśnego,

Dbanie o utrzymanie właściwej estetyki osady leśnictwa oraz przemieszczenia kancelaryjnego,

Prowadzi wstępny i stanowiskowy instruktaż BHP oraz bieżący instruktaż podległych mu pracowników.

Ochrona lasu, a w tym:
1. ochrona lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody;
2. ochrona gleb i terenów szczególnie narażonych na zniszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym;
3. ochrona wód powierzchniowych i głębinowych w szczególności na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników wód podziemnych;
4. produkcji na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna i produktów ubocznego użytkowania lasu.

Leśniczy ma obowiązek opiekowania się zwierzętami. Oto niektóre z nich:

Wilk Canis lupus, ssak zaliczany do rodziny psów Canidae, występujący w lasach i na stepach Eurazji i Ameryki Południowej. Największy przedstawiciel rodziny psów, osiąga długość ciała do 150 cm, ogona do 50 cm, ciężar największych okazów dochodzi do 75 kg, przeciętnie 30–60 kg. Ubarwienie żółtawoszare z wyraźnym ciemniejszym siodłem na grzbiecie. Ogon puszysty, czaszka masywna. Uzębienie charakteryzuje się dużymi kłami i potężnymi łamaczami. Tryb życia głównie nocny, niekiedy także dzienny. Żyje pojedynczo lub parami, w okresie wychowu młodych w grupach rodzinnych. Zimą łączy się w duże stada, które wspólnie polują na dużą zdobycz, jak np. jeleń, dzik czy łoś. Należy do bardzo elastycznych drapieżników, żyjąc i polując w watahach, nie traci swej indywidualności, przedstawia najwyższą formę życia społecznego zwierząt, członkowie grupy współpracują ze sobą. Taka forma życia w stadzie podnosi znacznie efektywność w czasie polowania. Przewodzi najsilniejszy basior, choć niekiedy akcjami dowodzi wadera. Zdobycz dzielona jest między wszystkich członków stada, odpowiednio do ich rangi. W czasie polowania w stadzie wilk wyje i skowyczy, co umożliwia kontakt z pozostałymi. Niezwykle wytrwały w biegu, w poszukiwaniu pożywienia potrafi w ciągu nocy pokonać odległość ponad 150 km. Niegdyś na wszystkich terenach występowania wilk był zaciekle tępiony, co doprowadziło do drastycznego spadku pogłowia tego gatunku.

Żubr Bison bonasus, ssak zaliczany do rodziny krętorogich z rzędu parzystokopytnych, jedyny żyjący do dziś gatunek rodzaju Bison na obszarze Starego Świata. Największy dziki ssak zamieszkujący Europę, osiąga do 2 m wysokości w kłębie, długość 2,4–3,5 m, ogona do 80 cm, ciężar ciała największych osobników (byków) może przekraczać 1000kg. Samice (krowy) znacznie mniejsze od samców. Ciało masywne, linia grzbietu wznosząca się od tyłu ciała do kłębu, na głowie krótkie, mocne rogi, wygięte ku środkowi, sierść gęsta, krótka, wełnista, nieco dłuższa na głowie i w przedniej części ciała, szczególnie na czole, podgardlu, szyi i przednich kończynach, ubarwiona szarobrązowo, często z rudawym odcieniem. Aktywny w dzień, żyje w stadach liczących kilka lub kilkanaście sztuk, złożonych z jednego dorosłego byka, krów oraz młodych, niekiedy także kilku dorastających, młodych samców. Zamieszkuje lasy mieszane, zawsze w pobliżu bagien, rzek lub zbiorników wodnych. Żywi się trawą, liśćmi, pąkami, pędami i korą drzew i krzewów, ziołami, również mchami i porostami.

Długość życia żubra wynosi ok. 30–35 lat. Zamieszkiwał niegdyś lasy Eurazji w strefie klimatu umiarkowanego, jednak wskutek polowań, kłusownictwa, chorób oraz ograniczania naturalnego siedliska poprzez wycinanie lasów, nastąpił drastyczny spadek liczebności gatunku i w 1. połowie XIX w. żubr występował jeszcze jedynie w Puszczy Białowieskiej

Orzeł przedni, Aquila chrysaetos, drapieżny ptak z rodziny jastrzębi (Accipitridae). Długość ciała 75–88 cm, waga 3000–6600 g. Duży, silny orzeł o ciemnobrązowym ubarwieniu, wierzch głowy i kark złotożółte. Samica wygląda tak jak samiec, ale jest większa. Młode czarnobrunatne z białymi plamami u nasady skrzydeł. Poluje niskim lotem poszukiwawczym, wykorzystując zasłony. Uciekające zwierzęta goni w locie, po nieudanej kilkudziesięciometrowej pogoni rezygnuje z ofiary. Ma silne szpony, z których, jak już złapie zdobycz, nie wypuszcza. Podczas lotu długie, niezbyt szerokie skrzydła zwężają się w kierunku ciała; ogon średnio długi, lekko zaokrąglony, u młodych z jasną nasadą.
W środkowej Europie występuje od stycznia do grudnia, sporadycznie poza wysokimi górami. Zamieszkuje duże tereny leśne, tereny górskie. Gniazdo na skałach lub drzewach. Jego pokarm stanowią ssaki do wielkości cielęcia jelenia, ptaki do wielkości głuszca, padlina; w Alpach głównie świstaki.

Obecnie został wciągnięty na Czerwoną listę gatunków zagrożonych i ginących w Polsce i zakwalifikowany do kategorii E — wymierające w Polsce.

Lis pospolity, Vulpes vulpes, drapieżny ssak z rodziny psowatych (Canidae), charakteryzujący się rudobrązową barwą sierści, białym gardłem, brzuchem i wewnętrzną stroną nóg oraz długim, puszystym ogonem, jasno lub ciemno zabarwionym na końcu. Głowa dość szeroka; pysk wydłużony; ciało osiąga długość 65–90 cm; wysokość w kłębie — do 40 cm; ciężar ciała waha się w granicach 5–10 kg.

Jest eurytypowym ssakiem, zamieszkującym zarówno odludne lasy, pola, łąki, jak i można go spotkać w pobliżu zabudowań ludzkich. Chętnie zakrada się do kurników, podkopanie się pod murkiem lub siatką nie stanowi dla niego problemu. Jest samotnikiem, w grupach rodzinnych żyje tylko w okresie rozrodczym oraz w czasie wychowu młodych. Prowadzi aktywny tryb życia nocą i o zmierzchu. Najchętniej gnieździ się w gotowych norach, opuszczonych przez borsuki i króliki.

Lis jest specyficznym drapieżnikiem. Biega szybko i wytrwale. Swoje ofiary dopada zręcznym skokiem i błyskawicznie chwyta. Jego łapy zaopatrzone są w pazury nieprzystosowane do zahaczania i rozdzierania ofiary, w związku z tym jedynie przyciska je mocno do ziemi. Jego pokarm stanowią gryzonie, zające, ptaki, nawet młode sarny, nie gardzi chrabąszczami, dżdżownicami oraz padliną. Lis ma swoich wrogów, którymi są orzeł i żbik oraz człowiek, który tępi go nie tylko ze względu na futro oraz szkody w kurniku, ale także ze względu na wściekliznę, której jest głównym roznosicielem.

Lis jest zwierzęciem łownym, należącym do tzw. zwierzyny drobnej. Okres polowań na lisy trwa od pierwszej soboty przed 1 IX do końca II, wyjątek stanowią ośrodki hodowli oraz tereny występowania głuszca i cietrzewia, gdzie okres polowań trwa cały rok.

Żbik, Felis silvestris, ssak drapieżny zaliczany do rodziny kotowatych Felidae, zamieszkujący gęste lasy obszarów górskich Europy, Kaukazu i Azji Mniejszej.

Długość ciała 46–90 cm, ogona 25–40 cm, ciężar 4–18 kg. Samce są znacznie większe od samic. Sylwetką i ubarwieniem przypomina na pierwszy rzut oka pręgowaną odmianę kota domowego, jest jednak znacznie większy i masywniejszy, ma krótszy i tępo zakończony ogon, krótsze uszy. Sierść długa, gęsta, ubarwiona w wierzchniej części źółtawoszaro, w niewyraźne, poprzeczne, ciemne pręgi, na kończynach i ogonie poprzeczne, ciemnobrunatne pręgi, na karku cztery wyraźne pręgi, na tylnych kończynach powyżej opuszek czarne plamy. Zarówno u kota, jak i żbika występują pionowo ustawione szczelinowate źrenice, wciągane pazury, krótki, zaokrąglony pysk. W przeciwieństwie do lisa, żbik chwyta i trzyma ofiarę za pomocą pazurów. Uzębienie ma silne, typowe dla wszystkich kotowatych. Potrafi uśmiercić ofiarę dorównującą mu rozmiarami przegryzając jej gardło. W górnej szczęce znajduje się o jeden ząb więcej niż w żuchwie.

Aktywny nocą, znakuje terytorium wydzieliną gruczołów podeszwowych i analnych, także śladami pazurów na korze drzew. Żyje samotnie, rzadziej łączy się w pary. Doskonale wspina się na drzewa, dzień spędza w wykrotach i rozpadlinach, niekiedy zajmuje nory lisów.

Najczęściej poluje na powierzchni ziemi, w czynności tej pomaga mu bardzo dobrze rozwinięty wzrok i słuch. Najczęściej skacze na ofiarę z zasadzki, i tylko w ostateczności decyduje się na pogoń za zdobyczą. Nie może ścigać ofiary, jak na przykład, robi to często pies. Jego pokarm stanowią niewielkie ssaki, głównie gryzonie, oraz ptaki, również ryby i żaby, niekiedy atakuje małe sarenki i jelonki, także jagnięta owiec wypasanych na polanach leśnych

Z uwagi na łatwość kojarzenia się z kotami domowymi, większość żbików zamieszkujących lasy, zdaniem naukowców, jest mieszańcami, tzw. kotożbikami.

Obecnie został wciągnięty na Czerwoną listę gatunków zagrożonych i ginących w Polsce i zakwalifikowany do kategorii E — wymierające w Polsce.

To właśnie z takich ambon leśniczy obserwuje zwierzęta, a także sprawdza, czy nie ma jakiegoś zagrożenia dla lasu, np. pożaru.

Zwierzęta dzielą się na 2 grupy:
- MIĘSOŻERNE
- ROŚLINOŻERNE

DRAPIEŻNE SSAKI (mięsożerne, Carnivora), rząd ssaków; ok. 275 gat.; mają duże i ostre kły oraz silne łamacze; pazury mocne, niekiedy wciągane

ROŚLINOŻERNE ZWIERZĘTA, organizmy stanowiące ogniwo łańcucha pokarmowego; odżywiają się roślinami, ich częściami lub sokami

Wilki polują przede wszystkim na jelenie, sarny i łosie. Niezwykle czuły węch pozwala im przy dobrym wietrze wyczuć obecność ofiary z ponad dwukilometrowej odległości.

Jak wszystkie inne drapieżniki, wilki polują na osobniki słabe, chore, a przede wszystkim młode. Są jednak w stanie powalić zdrowego, dorosłego łosia, a podobno w Puszczy Białowieskiej upolowały nawet żubra. Ich ofiarą padają także zające i drobne gryzonie; zdarza się, że uzupełniają dietę owadami i owocami.

Groźnie dla polskich zwierząt są także rysie, które jak wszystkie koty potrafią po mistrzowsku zaczajać się i skradać. W przeciwieństwie do innych drapieżników kierują się głównie wzrokiem i słuchem. Ofiarą dopadają kilkoma długimi susami, a jeśli skok jest nieudany, rezygnują z pościgu już po kilku metrach.

Gospodarka w lasach Polski

Hodowla lasu

Jednym z zadań podejmowanych przez leśników jest hodowla lasu. Celem hodowli jest zapewnienie trwałości i wysokiej produkcyjności lasów oraz ciągłego rozwoju i produkcyjności ekosystemów leśnych. Cele te osiąga się poprzez stosowanie naturalnych metod odnawiania i kształtowania struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanów. Zespół zabiegów odnowieniowych, pielęgnacyjnych i ochronnych dotyczy wszystkich faz rozwojowych drzewostanów.

Produkcja szkółkarska

Sadzonki na potrzeby zalesienia i odnawiania lasu produkowane są w szkółkach leśnych. Produkcja szkółek leśnych zwiększa się, głównie z powodu dostosowania produkcji sadzonek do wzrastających potrzeb gospodarczych związanych z zalesieniem gruntów rolnych i nieużytków oraz odnowieniem lasu. W szkółkach leśnych hoduje się wszystkie gatunki drzew iglastych i liściastych oraz krzewów leśnych. Hodowlę sadzonek prowadzi się w namiotach foliowych, inspektach, szklarniach oraz pojemnikach i balotach.

Nasiona uzyskane z wyłączonych drzewostanów nasiennych pozwalają na wyhodowanie sadzonek i założenie upraw pochodnych. Nieznane bądź obce pochodzenie drzewostanów na części powierzchni zmusiło leśników do intensywnej pracy w celu zapewnienia właściwej bazy nasiennej.
W celu zapewnienia stałego i pełnego pokrycia potrzeb w zakresie wysokiej jakości materiału sadzeniowego opracowano program przebudowy struktury szkółek i ich wyposażenia technicznego. Obecnie wszystkie nadleśnictwa posiadają własne szkółki, w których prowadzą planową produkcja sadzonek dostosowaną do potrzeb własnych oraz zalesiania gruntów prywatnych.
Prace pielęgnacyjne

W ostatnich latach dużą funkcję przywiązywano do pielęgnacji lasu. Prace pielęgnacyjne dotyczą wszystkich faz rozwojowych drzewostanów, poczynając od uprawy (pielęgnacja gleby, niszczenie chwastów, czyszczenia wczesne) aż do osiągnięcia przez drzewostan wieku dojrzałości odnowieniowej (cięcia pielęgnacyjne, czyszczenie późne, trzebienie wczesne, późne). Prace te są konsekwencją naturalnego zamierania sadzonek na skutek zjawisk atmosferycznych (susza, nadmierna wilgotność) lub uszkodzeń przez zwierzynę, owady oraz grzyby pasożytnicze. Cięcia pielęgnacyjne są istotnym czynnikiem kształtowania składu gatunkowego drzewostanów, form zmieszania gatunków drzew i utrzymania odpowiedniego stanu sanitarnego.

Gospodarka łowiecka

Co roku od kul myśliwych ginie około 150 tysięcy saren. Odstrzał dzików wynosi połowę, a jeleni 1/3 tej liczby. Polowanie to jednak nie tylko sposób pozyskania smacznej dziczyzny, hołd złożony tradycji, czy zaspokojenie pierwotnych instynktów. Bez eliminacji określonej liczby roślinożerców, (która oczywiście musi podlegać ścisłej kontroli) nie da się dziś utrzymać równowagi biologicznej lasu. Celem gospodarki łowieckiej prowadzonej przez leśników jest zachowanie występującej zwierzyny jako integralnej części środowiska leśnego. Istotnym i niezwykle ważnym punktem gospodarki łowieckiej jest regulowanie liczebności populacji zwierząt łownych w celu minimalizowania szkód w uprawach (zgryzienia) i młodnikach (już teraz nadmiar jeleniowatych powoduje w nich ogromne straty) oraz uprawach rolnych przylegających do lasu. To bardzo ważne by utrzymać liczebność zwierzyny na stałym poziomie, likwidować osobniki chore, jednocześnie nie zabijać tych, które mogą wydać najlepsze potomstwo.

Racjonalna i kompleksowa gospodarka łowiecka obejmuje również zagospodarowanie łowisk, wzbogacenie składu gatunkowego drzewostanów i obrzeży lasu, dokarmianie zwierzyny w okresie zimowym, ograniczenie poziomu szkód wyrządzonych przez zwierzynę do rozmiarów znośnych gospodarczo. Całkowite eliminowanie szkód jest niemożliwe.

Gospodarka łowiecka w Lasach Państwowych prowadzona jest na podstawie rocznych planów łowieckich, zatwierdzanych przez nadleśniczych.

Pozyskiwanie surowca drzewnego

Produkcja surowca drzewnego, o zróżnicowanej w zależności od funkcji lasu intensywności, odgrywa i odgrywać będzie w przyszłości – istotną rolę w wielofunkcyjnej, trwale zrównoważonej gospodarce leśnej. Podstawowym założeniem wykorzystania lasu jest pozyskanie drewna na poziomie określonym w planach urządzania lasu dla nadleśnictw zgodnie z potrzebami hodowlanymi i ochronnymi drzewostanów, oraz z zasadą zachowania trwałości lasów i zwiększania zasobów drzewnych. Ze względu na długi cykl produkcyjny (około 100 letni), pozyskiwanie drewna realizowane jest poprzez cięcia pielęgnacyjna i trzebienie oraz użytkowaniu rębnym, stanowiącym warunek zapoczątkowania nowego pokolenia lasu (odnowienia drzewostanu).
Ochrona lasów

Największą grupę szkodnictwa leśnego w Lasach Państwowych stanowią kradzieże drewna (około 66,3% ogólnych strat).

Kurczenie się naturalnych lasów i wzrost zapotrzebowania na drewno sprawiły, że już pod koniec XVIII wieku zaczęto na szeroką skale tworzyć plantacje drzew. Ponieważ zalesiano przeważnie ziemie słabe nie nadające się pod uprawę zbóż, na polskich nizinach najczęściej sadzono dobrze rosnące na piaskach sosny. Stworzone przez człowieka jednorodne lasy iglaste wymagają stałej opieki. W jednorodnych lasach miejsce na gniazda znajduje niewiele ptaków, drzew są wiec bezbronne wobec masowo pojawiających się owadów. Larwy chrząszczy niszczą korzenie, gąsienice nocnych motyli- igły i liście, zaś korniki i kołatki drewno. Zaś brudnica mniszka spowodowała w połowie ubiegłego stulecia ogromną klęskę, która powtarzała się jeszcze kilkakrotnie.

Przyczyną poważnych strat są także pożary. Ściółka w lasach iglastych łatwo ulega przesuszeniu, a unoszące się olejki eteryczne sosny zapalają się już przy 50ºC.Dla polepszenia walorów przyrodniczych i gospodarczych borów sosnowych wprowadza się do nich gatunki liściaste, przede wszystkim dęby i brzozy. Na likwidację skutków wcześniejszej gospodarki leśnej trzeba będzie czekać jednak wiele lat.

Praca edukacyjna

Rola lasu w środowisku przyrodniczym i krajobrazie, jego znaczenie dla gospodarki narodowej (m.in. ze względu na funkcje ekologiczne, rekreacyjne, ochronne i zdrowotne) są przedmiotem stałego dialogu leśników ze społeczeństwem.

Najskuteczniejsza jest edukacja młodzieży szkolnej i przedszkolnej i tam właśnie leśnicy powinni najaktywniej kierować swoje wysiłki organizacyjne. Edukacja przedszkolna, to być dokarmianie ptaków zimą, oglądanie lasu zimą i wiosną, zadrzewienie okolic przedszkola, posadzenie kilku drzewek w otoczeniu przedszkola jeśli są takie możliwości. Posadzenie przez przedszkolaków swojego drzewka i pielęgnowanie go, to duża atrakcja dla dzieci. Podobnie karmniki dla ptaków w przedszkolu i obserwacja ptaków jest jeszcze atrakcyjniejsza, jeżeli leśnik oprócz pogadanki z dziećmi przywiezie kilka kubków z karmą. Do przedszkola powinien udać się leśnik potrafiący przekazać dzieciom podstawowe informacje o lesie, koniecznie w mundurze.

Edukacja młodzieży ze szkół jest również konieczna. Mimo dużej wiedzy ogólnej, dzieci nie potrafią całościowo postrzegać i oceniać zależności w przyrodzie, w ekosystemach, rozeznawać zależności przyczynowo-skutkowych, a także podać przykładów zachowań z życia codziennego, które chronią przyrodę. Dzieci rozpatrują problemy środowiska wycinkowo, a nie w odniesieniu do całej przyrody. Ta grupa młodzieży jest najliczniej odwiedzającą lasy. Odbywa się to całymi klasami z nauczycielami, głównie biologii. Dobrze jest, gdy ścieżka edukacyjna przygotowana w nadleśnictwie zlokalizowana jest przy trasie atrakcyjnej historycznie, przyrodniczo i kulturowo. W takim przypadku łatwo zorganizować wyjazd autokarem, łącząc temat przyrodniczy np. z historycznym.

Leśnicy zachęceni częstymi zaproszeniami do udziału w spotkaniach z młodzieżą odpowiedzieli na zainteresowanie przyrodą oraz specyfiką pracy w lesie budując zaplecze dydaktyczne do prowadzenia edukacji. Powstały ścieżki przyrodniczo– leśne. Spacerując wyznaczonym szlakiem można samemu lub w towarzystwie przewodnika odkrywać tajemnice lasu. Ciekawie, przystępnie i atrakcyjnie wykonane przystanki ścieżek wyposażone są w tablice informacyjne wyjaśniające ważne problemy. Można zdobyć wiadomości o głównych działach gospodarki leśnej– hodowli, ochronie, użytkowaniu, łowiectwie. Prezentowane są również zwierzęta i rośliny chronione, gospodarka rezerwatowa, użytki ekologiczne i wiele innych zagadnień. Na terenie obiektów można oglądać stałe ekspozycje tematyczne. Zgromadzone eksponaty zwierząt, profile glebowe, tablice i gabloty poglądowe- wszystko to jest dodatkowym walorem edukacyjnym. Istnieją tam sale konferencyjne doskonale wyposażone w sprzęt audiowizualny. Dodatkowo zgromadzono eksponaty i informacje historyczne dotyczące zdarzeń i ludzi związanych z leśnictwem.

Leśnik w swoich działaniach gospodarczych musi patrzeć przyszłościowo, albowiem życie lasu to nie chwila. Jego praca „dotyka” o różne dziedziny wiedzy, leśnik musi być po trosze architektem, rolnikiem, ekologiem, myśliwym.

Praca leśnika jest podporządkowana opinii społeczeństwa. Leśnik musi się z nią liczyć i działać w kierunku takiego wykorzystania lasu, by było to zgodne ze sztuką leśną i oczekiwaniami społecznymi.


Praca ta zdobyła wyróżnienie w konkursie "Mój las" organizowanym przez Ligę Ochrony Przyrody w 2004 r.