Złamania kości i uszkodzenia stawów

Złamania

Złamania definiuje się jako przerwanie ciągłości kości po zadziałaniu urazu przekraczającego granice elastyczności tkanki kostnej. Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Na miejscu wypadku należy przede wszystkim ustalić, czy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, czy tez zamkniętym. Przy złamaniu zamkniętym nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, odmiennie niz. w przypadku złamania otwartego. Do cech pewnych złamania należą: nieprawidłowe ustawienie, lub patologiczna ruchomość, której oczywiście nie wolno prowokować. Cechami domniemanymi złamania są: bolesność i obrzęk, ograniczenie ruchomości lub jej zniesienie.

Rodzaje złamań:
- proste- gdy dochodzi do uszkodzenia tylko kości
- powikłane- gdy oprócz kości uszkodzeniu ulegają też inne tkanki, np. nerwy lub naczynia krwionośne
- wieloodłamowe- gdy kość łamie się na wiele części
Powyższe rodzaje złamań występują u osób dorosłych, natomiast u dzieci mówi się o ?złamaniach zielonej gałązki?.

Podział złamań w zależności od mechanizmu urazu:

* złamania na skutek zgięcia (dotyczące najczęściej trzonów kości długich)
* na skutek skręcenia, obie części złamanej kości są wobec siebie zrotowane
* na skutek przesunięcia (szczególną podatność na nie wykazują szyjki kości udowej i ramiennej)
* na skutek rozerwania (tak zwane złamania awulsyjne) - dochodzi do nich gdy

Ze względu na przebieg szczeliny złamania wyróżnia się:

* złamanie skośne
* złamanie poprzeczne
* złamanie spiralne
* złamania wieloodłamowe

Szczególnymi odmianami złamań są:

*złamanie patologiczne
złamanie kości zachodzące w wyniku drobnego urazu, a częstokroć także bez uchwytnego urazu, przy czym struktura tkanki kostnej osłabiona jest w wyniku uogólnionego lub lokalnego procesu chorobowego. Do najczęstszych przyczyn złamania patologicznego należą:osteoporoza, guzy przerzutowe, choroba Pageta, gruźlica kości, zapalenie kośc osteodystrofia nerkowa, szpiczak mnogi,
*złamanie zielonej gałązki
złamanie częściowe kości charakterystyczne dla wieku dziecięcego, w którym albo nie dochodzi do przerwania relatywnie grubej w tym wieku okostnej (złamanie podokostnowe, częste u najmłodszych dzieci) albo dochodzi do niego tylko z jednej strony (typowe "złamanie zielonej gałązki"). Nazwa zaczerpnięta została ze sposobu niecałkowitego przerwania kości przypominającego dosłownie złamanie młodej, giętkiej gałązki krzewu. Znamienny dla tego typu urazów jest brak przemieszczenia odłamów albo jego niewielki stopień
*Złamanie zaklinowane
złamanie kości, w którym odłamy kostne wbijają się w siebie, kość tak złamana wykazuje pozorną ciągłość, jest jedynie skrócona.
*Złamanie otwarte
złamanie, w którym dochodzi do przebicia przez odłamy kostne tkanek miękkich. W przypadku złamań otwartych leczenie i rokowanie zależne jest od stopnia uszkodzenia tkanek
*Złamanie przewlekłe
typ złamania, w którym przyczyną przerwania struktury kostnej nie jest pojedynczy uraz, lecz liczne mikrourazy, zazwyczaj rozciągnięte w czasie, bądź przewlekłe przeciążenie - typowy okres działania przyczyny wynosi od kilkunastu dni do kilku tygodni.

Złamania można również podzielić na:
* złamania proste
* złamania złożone

Objawy złamania:
Patologiczna ruchomość kości, nieprawidłowe ułożenie, trzeszczenie odłamów kości.
Mniej swoistymi objawami złamania kości są: obrzęk, ból i krwiak.

Objawy złamań i pierwsza pomoc

a) Złamania kości kończyn górnych
Przystępując do udzielania pomocy poszkodowanemu należy:
- Zabezpieczyć miejsce wypadku
- Ocenić rozległość urazu i poprosić poszkodowanego aby zdrową dłonią podparł złamana rękę
- Jeśli złamanie jest otwarte, to w miejscu rany należy założyć opatrunek osłaniający i umocować go do zdrowej skóry
- Ułożyć złamaną rękę na np. deseczce i założyć temblak wykonany z chusty trójkątnej
- Wezwać pogotowie
- Okryć poszkodowanego
- Kontrolować czynności życiowe
Unieruchomienie uszkodzonego stawu polega na unieruchomieniu dwóch sąsiadujących ze sobą kości

b) Złamania kości kończyn dolnych
Złamana noga zwykle bywa wykręcona lub podwinięta, należy wtedy zastosować unieruchomienie obłożeniowe. W tym celu uszkodzoną kończynę stabilizuje się jakimś przedmiotem np. deseczką, nartą. Trzeba pamiętaj o zachowaniu szczególnej ostrożności podczas poruszania złamanej nogi- najlepiej w ogóle tego unikać.

c) Złamanie obojczyka
Obojczyk jest jedną ze składowych stawu barkowego. W przypadku złamania tej kości pomoc polega na unieruchomieniu obojczyka.
Poszkodowany prawdopodobnie ułoży rękę w poprzek klatki piersiowej, sięgając dłonią do przeciwległego obojczyka, należy wtedy:
- Przełożyć chustę pod ręką, najdłuższym brzegiem ku górze
- Związać końce chusty na przeciwległym ramieniu
Prawidłowo założony temblak powinien unieruchomić rękę w pozycji zmniejszającej napięcie w okolicy złamanego obojczyka.

d) Złamanie żeber
Złamanie żeber występuje najczęściej wskutek bezpośredniego urazu. Charakterystyczną cechą takiego złamania jest ostry (występujący w miejscu zranienia) ból, nasilający się przy oddychaniu, płytki oddech i przyjęta przez poszkodowanego pozycja. Poszkodowanego transportuje się w pozycji półsiedzącej. Rękę po uszkodzonej stronie należy unieruchomić, natomiast pod kolana należy podłożyć zrolowany koc, aby zapobiec przesuwaniu się nóg.

e) Złamanie miednicy
Jest to uraz zagrażający życiu poszkodowanego, bardzo skomplikowany i wymagający szczególnej ostrożności podczas udzielania pierwszej pomocy. Poszkodowanego nie należy przemieszczać. W pierwszej pomocy stosuje się unieruchomienie ułożeniowe. W tym celu pod kolana podkłada się zrolowany koc, a okolice lędźwi wypełnia się tkaniną. Głowę należy unieść, odchylić do tyłu i odwieść w bok w celu udrożnienia dróg oddechowych.

Zwichnięcia

Zwichnięcie- zwichnięciem nazywamy takie uszkodzenie, w którym dochodzi do chwilowej bądź trwałej utraty kontaktu powierzchni stawowych, przemieszczenie kości w torebce stawowej lub całkowite wyciągnięcie z niej kości. Zwichnięciu może towarzyszyć uszkodzenie struktur wewnątrzstawowych (więzadeł, chrząstki, łąkotek) oraz naciągnięcie bądź rozerwanie torebki stawowej. Staw jest niestabilny, a dodatkowo może dojść do uciskania tętnic lub nerwów. U noworodków spotyka sie wrodzone podwichnięcie lub zwichniecie biodra, w przebiegu choroby zwanej dysplazja stawu biodrowego.

Stawy, które najczęściej ulegają zwichnięciom lub podwichnięcia to:

* staw ramienny,
* stawy palców,
* staw biodrowy,
* staw kolanowy,
* staw skroniowo-żuchwowy.

Przyczyny

* Urazy - nagłe zadziałanie siły powodującej przesunięcie powierzchni stawowych
* Porażenne - zwiotczenie mięśni stabilizujących staw
* Wrodzone - tzw. wrodzona dysplazja stawu powstała wskutek zaburzeń rozwojowych
* Patologiczne - wskutek uszkodzenia powierzchni stawowych przez proces zapalny lub nowotworowy

Objawy zwichnięcia

* Rozerwanie torebki stawowej
* Puchnięcie
* Silny ból
* Krwiak (siniak)
* Obrzęk
Objawy jak przy skręceniu i dodatkowo zniekształcenie obrysów stawu oraz brak ruchów czynnych. Skręcenia powstają na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie - uszkodzeniu ulegają części miękkie (torebka stawowa, więzadła).
Towarzyszy im: ból (spoczynkowy lub przy ruchach), obrzęk ("opuchlizna"), zasinienie (wylewy krwi), patologiczne zwiększenie zakresu ruchów (palec zgina się w drugą stronę).