Receptory i odruchy

Zadania mozdzku:
1.optymalizacja i kracja motoryki postawniej
2.optymalizacjia i kreacja motoryki galki ocznej
3.koordynacja motoryki postawnej i celu
4.koordynacja wyrownania kierunku ruchu
5.wspoludzial w programwaniu rochow dla motoryki celu
6.zapewnienie zdolnosci wykonywania szybkien, naprzemiennej akcji skurczwej miesni (hamowanie miesni antagonistycznych)
7.uaktualniane sladow pamieciwych ruchu (proprioreceptory skory i miesni)
8.uaktualnianie ruchowego „banku pamieci”

Podzial receptorow:
1.mechanoreceptory – odksztalcenie, ucisk, dotyk, grawitacja, wibracja
2.termoreceptory – zimno, cieplo
3.fotoreceproty – wrazenia swietlne
4.nocyreceptory – bol
5.chemoreceptory – chemiczne srodowisko wewnetrzne, wech, smak

1.eksteroreceptory – odbieranie bodzcow ze srodowiska zewnetrznego (temperatura, dotyk, uszkodzenie)
2.telereceptory – odbieranie bodzcow ze srodowiska zewnetrznego dalszego (wzrokowe, sluchowe)
3.ineroreceptory – odbieranie bodzcow ze srodowiska wewnatrzustrojowego
4.proprioreceptory – zmiany w miesniach, sciegnach, torebkach stawowych, narzedzie rownowagi

1.specjalne – wzrok, sluch, smak, wech, rownowaga
2.powierzchniowe – dotyk, ucisk, cieplo, zimno, bol
3.glebokie – polozenie (grawitacja), wibracja, bol gleboki
4.trzewne – glod, pragnienie, nudnosci, bol trzewny

Zasadnicze odruchy utrzymujace postawe i pozycje ciala:
1.odrch na rozciaganie:
rozciaganie – wrzecionko nerwowo-miesniowe skurcz mesni (rdzen kregowy, przedluzony)
2.reakcja dodatnia podparcia:
zetkniecie sie z dlonia lub podeszwa – proprioreceptory tory dystalnych zginaczy – wyprost konczyny w ceu podtrzymania ciala (rdzen kregowy)
3.reakcja ujemna podparcia:
zniesienie dodatniej reakcji podparcia – rozciaganie – proprioreceptory prostownikow – hamowanie usztywnienia konczyny podparcie, rozciagniecie prostownikow (rdzen kregowy)
4.toniczne odruchy blednikowe:
przyciagnie ziemskie – receptory przedsionka – skurcz prostownikow konczyny (rdzen kregowy)
5.odruchy bledniowe utrzymania postawy wyprostnej:
przyciaganie ziemskie – receptory przedsionka – utrzymanie pozycji glowy (srodmozgowie)

Podzial odruchow:
1.ze wzgledu na lokalizacje osrodkow analitycznych:
-rdzeniowe – osrodek w rdzeniu kregowym
-mozgowe – osrodek w mozgu
2.ze wzgledu na budowe luku odruchowego:
-odruchowe dwuneuronowe = monosynaptyczne = wlasne - występuje stały, niezależny od siły bodźca czas odruchu, małe opóźnienie ośrodkowe, trudno podlega zmęczeniu, przy wzroście siły bodźca nie rozszerzają się inne mięśnie, receptor i efektor znajdują się w jednym narządzie.np. odruch więzadła rzepki, odruch ścięgna Achillesa, odruch mięśnia dwugłowego ramienia, odruch mięśnia trójgłowego.
-odruchowe wieloneuronowe = polisynaptyczne = obce – receptor i efektor znajdują się w różnych narządach, czas odruchu jest długi, opóźnienie ośrodkowe jest bardzo wyraźne, łatwo przestają występować pod wpływem zmęczenia, zależą od wpływów z narządowych odcinków osi mózgowo – rdzeniowej, skurcze mięśni w tych odruchach mają charakter skurczów tężcowych i ze wzrostem siły bodźca obejmują coraz większą liczbę mięśni, reakcje odruchowe pełnią funkcje obronne i lokomocyjne.
3.ze wzgledu na receptory:
-eksteroreceptywne
-interoreceptywne
-proprioreceptywne (odruch kolanowy)
4.PODZIAŁ OGÓLNY ODRUCHÓW
* warunkowe – wyksztalcaja sie przy wspoludziale dosrodkowego ukladu nerwowego (kora mozgowa) i w ciagu zycia indywidualnego w wyniku procesow uczenia sie. Sa to odruchy, ktore powstaja na skutek skojarzen bodzcow ze swiata zewnwtrznego z odruchami bezwarunkowymi. Brak skojarzen przez pewien czas powoduje oslabienie badz wygasniecie.
* bezwarunkowe – odruch ssania, wstrzymywania powietrza. Można podzielić je na: utrzymujące się przez całe życie, utrzymujące się do pewnego etapu życia, pojawiające się w pewnym etapie życia i trwające do końca życia, pojawiające się w pewnym etapie życia i kończące się w pewnym etapie życia.

WRZECIONKO NERWOWO-MIĘŚNIOWE
W nerwie mięśniowym biegną włókna dośrodkowe (aferentne). Dzielą się one na włókna pierwotne – od zakończeń pierścieniowato-spiralnych i na włókna wtórne – od zakończeń w postaci „wiązanki kwiatów”. Następnje w nerwie mięśniowym biegną włókna odśrodkowe (eferentne) kończące się zakończeniami synaptycznymi nerwowo-mięśniowymi w odcinkach poprzecznie prążkowanych komórek śródwrzecionkowych (intrafuzalnych). Wrzecionko nerwowo-mięśniowe to skupione pęczki kom mięśniowych intrafuzalnych. Wrzecionko otacza torebkę łącznotkankową. Wrzecionka nerwowo-mięśniowe przyczepiają się swoimi końcami do kom ekstrafuzalnych. We wrzecionkach nerwowo-mięśniowych znajdują się receptory wrażliwe na rozciąganie mięśnia. Działanie wrzecionka nerwowo-mięśniowego polega na wysyłaniu impulsów do neuronów a w jądrach ruchowych pnia mózgowia lub rdzenia kręgowego.


CZAS ODRUCHU – okres między zadziałaniem bodźca na receptor a wystąpieniem bodźca na receptor a wystąpieniem reakcji odruchowej.
* ODRUCHY EKSTERORECEPTYWNE (odruch ścierania, doświadczenie Trucka) ~ odruchy rdzeniowe
- działanie bodźców mechanicznych (kończynę żaby dekapitowanej uciskamy pincetą- staw skokowy – okolice – występuje odruch zgięcia)
- działanie bodźcem chemicznym (na tułowiu żaby dekapitowanej – na str grzbietowej układamy kawałek bibuły zwilżony 0,5% roztworem H2SO4, żaba wykonuje łapką odruch zmierzający do usunięcia drażniącej bibuły, jest to ruch złożony, celowy odruch zgięcia.
* ODRUCHY PROPRIOCEPTYWNE (odruch na rozciągnięcie) ~odruchy rdzeniowe

ODRUCHY RDZENIOWE U CZŁOWIEKA reakcje odruchowe u osób zdrowych są stałe, przy zastosowaniu odpowiedniej techniki badania praktycznie zawsze dają się wywołać. Odruchy mogą być osłabione, zmienione lub wzmożone
ODRUCH EKSTERORECEPTYWNE należy on do odruchów automatyzmu rdzeniowego, w warunkach fizjologicznych są zahamowane i nie dają się wyzwolić. Odruch ten wywołuje się przez umiarkowane i równomierne drażnienie receptorów skóry podeszwy. Badanego układamy na leżance lekarskiej, ujmujemy bosą nogę za kostkę i unosimy ją nieco ku górze. Następnie końcem trzonka młoteczka neurologicznego przesuwamy wzdłuż podeszwy od podstawy 1 palca w stronę pięty. U ludzi zdrowych pod wpływem bodźca palce zginają się w kierunku podeszwowym a stopa unosi się sama ku górze (odruch podeszwowy). U ludzi w stanach patologicznych podrażnienie skóry podeszwy wywołuje nie zgięcie lecz nadmierne wyprostowanie się palucha, pozostałe palce rozchodzą się wachlarzowato i często ustawiają się w zgięciu podeszwowym
ODRUCH BABIŃSKIEGO stałość, pojawienie się po krótkim okresie utajenia i względna powolność
1.u niemowląt odruch jest zjawiskiem fizjologicznym
2.u dzieci do 1 r życia obserwuje się go w ok. 80% przypadków, a w ciągu 2 i 3 r życia tylko w 5%
3.od 4 r życia objaw ten wskazuje na stan chorobowy
4.u osób dorosłych rzadkich przypadkach przez podrażnienie skóry podeszwy może pojawić się zgięcie grzbietowe palucha wywołane podrażnieniem m zginających palucha, gdy prostowniki palców są czynne.
Ośrodek odruchu - w rdzeniu kręgowym
Występuje u dzieci do 4 r życia później zanika, drażnienie skóry stopy młoteczkiem neurologicznym co powoduje grzbietowe zgięcie stopy, patologią odruchu – grzbietowe ugięcie palucha gdy pozostałe palce rozchodzą się wachlarzowato. Przy badaniu pacjent leży na plecach. Odruch eksteroreceptywny
ODRUCHY PROPRIORECEPTYWNE odruch kolanowy, ścięgno Achillesa – do tej gr. należą odruchy ścięgnowe i okostnowe (odruchy rozciągania)
ODRUCH KOLANOWY –odruch rdzeniowy
Badana osobę sadzamy na krześle i każemy założyć nogę na nogę. Sprawdzamy czy pacjent nie ma napiętych mm – muszą być rozluźnione. Młoteczkiem neurologicznym uderzamy poniżej rzepki. Powoduje to wprost w st kolanowym (odruch monosynaptyczny składający się z 2 neuronów a między nimi 1 synapsa). Ośrodkiem odruchu kolanowego jest rdzeń kręgowy.
ODRUCH ŚCIĘGNA ACHILLESA – jest odruchem głębokim wyzwolonym przez nagłe jego rozciąganie. Badany klęczy na krześle , uderzamy lekko młoteczkiem neurologicznym w ścięgno Achillesa i obserwujemy ruch stopy osoby badanej. Polega on na podeszwowym zgięciu stopy wskutek skurczu mm łydki. Ośrodek ruchu – rdzeń kręgowy, odruch rdzeniowy, monosynaptyczny, proprioreceptywny.
ODRUCH WEGETATYWNY – receptory i drogi dośrodkowe mogą należeć do ukł somatycznego. Ośrodki odruchów –w zwojach obwodowych, w rdzeniu kręgowym, pniu mózgu, międzymózgowiu lub półkulach mózgu, w międzymózgowiu.
ODRUCH ŹRENICZNY – odruch wegetatywny, eksteroreceptywny, polega na wykonaniu reakcji źrenicy na bodziec świetlny. Jest on odruchem polisynaptycznym. Receptor odruchu – czopki, pręciki siatkówki. Badanego umieszczamy tyłem do światła. Latarką elektrycznąoświetlamy jedno oko, podczas gdy drugie zasłaniamy od światła i śledzimy zmiany w szerokości źrenicy. Następnie badanego ustawiamy twarzą do światła i polecamy zakryć oba oczy. Po pewnym czasie jedno oko odsłaniamy częściowo, tak by można było obserwować źrenicę. Odsłaniamy szybko zakryte oko i obserwujemy zmiany zachodzące w obu oczach. Drażnimy światłem pręciki – receptor – drogą aferentną, impuls przechodzi do ośrodka analizującego – mózgu – następnie drogą eferentną do mm rzęskowych prawego i lewego oka i do mm powieki – efektor. Do odruchów mózgowych należą też – odruch rogówkowy.