Płaszczyzny współpracy międzynarodowej
PŁASZCZYZNY WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ
Międzynarodowa współpraca i integracja gospodarcza jest to proces scalania gospodarek narodowych, w wyniku którego powstają nowe organizmy gospodarcze o odmiennych właściwościach.
Bez współpracy międzynarodowej, niemożliwy byłby postęp tak szybki i w tak wielu dziedzinach jak obecnie.
Istnieje wiele płaszczyzn współpracy międzynarodowej:
współpraca gospodarcza,
kulturalna,
edukacyjna i naukowa,
działalność charytatywna,
w zakresie ochrony zdrowia,
współpraca związana z promowaniem idei rozwoju społecznego,
ochrony środowiska,
ochrony praw człowieka,
obrony i bezpieczeństwa,
w sprawach podatkowych,
w walce z przestępczością,
w dziedzinie oświaty,
w zakresie meteorologii, turystyki i wiele innych.
Do współpracy międzynarodowej niezbędne są organizacje międzynarodowe.
Podstawowym podziałem organizacji międzynarodowych jest podział na organizacje rządowe (zwane również organizacjami międzyrządowymi) i organizacje pozarządowe.
ORGANIZACJE RZĄDOWE:
Do pierwszej grupy zaliczyć należy organizacje tworzone przez państwa i działające na podstawie umów międzynarodowych - ich członkami są wyłącznie państwa. Są one zorganizowaną formą stałej współpracy państw, ustaloną w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stały zakres uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów.
Międzynarodowe organizacje rządowe są to najczęściej organizacje o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym.
Ich działalność sprowadza się do:
Współpracy w ramach zapewnienia bezpieczeństwa międzynarodowego
ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych (1945) - uniwersalna organizacja międzynarodowa, z siedzibą w Nowym Jorku. ONZ stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka.
NATO (North Atlantic Treaty Organisation) Pakt Północnoatlantycki (1949 Waszyngton) - Początkowym celem istnienia organizacji, na mocy traktatu waszyngtońskiego, była obrona militarna przed atakiem ZSRR. NATO jest organizacją stawiającą sobie za cel zbiorową ochronę swoich członków, jako podstawę zachowania pokoju i umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego. Siły NATO z powodzeniem niosą pomoc w krajach ogarniętych wojną.
OBWE (Organization for Security and Co-operation in Europe) Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, (1994). Współpraca w ramach OBWE opiera się na dwóch zasadach: koncepcji kooperatywnego bezpieczeństwa, stawiającej sobie za cel wzajemne współdziałanie we wspierających się strukturach bezpieczeństwa; oraz koncepcji niepodzielnego i wszechstronnego bezpieczeństwa obejmującego aspekty polityczno wojskowe, gospodarcze i prawa człowieka.
OPA (Organization of American States) Organizacja Państw Amerykańskich (1948). Członkami OPA są wszystkie państwa Ameryki Łacińskiej (bez Kuby od 1962 r.) USA i Kanada. zadaniem OPA jest umacnianie pokoju i bezpieczeństwa kontynentu amerykańskiego, pokojowe regulowanie sporów między państwami członkowskimi, wspólne rozwiązywanie problemów ekonomicznych, społecznych i politycznych. OPA funkcjonuje jako organizacja regionalna ONZ.
Pomocy finansowej oraz rozwiązywaniu problemów ekonomicznych
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nation) Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (1945) z siedzibą w Rzymie. Cele: polepszanie wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa; podnoszenie poziomu wyżywienia narodów; polepszenie warunków życia ludności wiejskiej; zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego; popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi oraz udzielanie pomocy technicznej.
IMF (International Monetary Fund) Międzynarodowy Fundusz Walutowy (1944) Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących. Obecnie zrzesza 185 państw.
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (The International Bank for Reconstruction and Development) powszechnie znany jako Bank Światowy (World Bank) rozpoczął działalność w 1946 roku. Główną przesłanką dla jego stworzenia była przede wszystkim chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową Europy i Japonii. Istotnym celem statutowym było również wsparcie dla rozwijających się krajów Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki. Obecnie zrzesza on 185 krajów członkowskich.
AU ? (African Union) Unia Afrykańska - organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym, obejmująca swym zasięgiem wszystkie państwa afrykańskie (oprócz Maroka). Powołana w 2002 roku na szczycie w Durbanie. W założeniach UA ma: promować zasady i instytucje demokratyczne, w większym stopniu chronić prawa człowieka na kontynencie afrykańskim, wprowadzić mechanizmy wywierania wzajemnego wpływu mające zakończyć zbrojne konflikty, a w przyszłości im zapobiegać, stworzyć i podtrzymywać ogólno kontynentalny rynek zbytu, ograniczyć wymianę handlową z byłymi potęgami kolonialnymi na rzecz wymiany wewnątrz kontynentu (wyjście z uzależnienia), przyciągać kapitał zagraniczny.
Współpracy w zakresie kultury i sztuki a także ochrony demokracji i praw człowieka
UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury z siedzibą w Paryżu. Podstawowym celem organizacji jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.
Rada Europy (1949) międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury. Siedziba ? Starsburg.
Rada Nordycka (1952) z siedzibą w Kopenhadze. Członkowie: Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja, Grenlandia, Wyspy Alandzkie i Wyspy Owcze. Współpraca w ramach Rady dotyczy wszystkich dziedzin poza polityką zagraniczną i obronnością. Szczególnie owocna jest współpraca naukowa i kulturalna.
ILO (International Labour Organization) Międzynarodowa Organizacja Pracy zajmuje się problemami pracowniczymi - ochroną praw pracowników, polepszaniem warunków do pracy i życia, tworzeniem miejsc pracy i szkoleń.
Współpracy w dziedzinie ochrony zdrowia
WHO (World Health Organization) Światowa Organizacja Zdrowia? działalność rozpoczęła w 1948 roku. Siedziba w Genewie. Zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu lekarstw i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności świata oraz zmniejszenia śmiertelności niemowląt.
Liberalizacji handlu
WTO ? (World Trade Organization) Światowa Organizacja Handlu z siedzibą w Genewie. Rozpoczęła działalność w roku 1995, a jej głównym zadaniem jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej.
EFTA ? (European Free Trade Association) Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu założone w 1960r. Do końca 1972r. członkami stowarzyszenia były: Austria, Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania. Kraje te ograniczyły cła, ale nie były zainteresowane pogłębianiem integracji, ponieważ stopniowo przystępowały do EWG. Obecnie EFTA skupia kraje, których społeczeństwa sprzeciwiają się przystąpieniu do UE - Szwajcarię, Norwegię, Lichtenstein i Islandię. EFTA ściśle współpracuje z UE. Wymiana handlowa Polski w ramach EFTA dotyczy towarów przemysłowych - Szwajcaria, Finlandia, Norwegia, Lichtenstein, a po wstąpieniu do UE również Austria i Szwecja.
NAFTA ? (North American Free Trade Agreement) - Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu - umowa zawarta pomiędzy USA, Kanadą i Meksykiem, tworząca pomiędzy tymi państwami strefę wolnego handlu.
CEFTA - (Central European Free Trade Agreement) Środkowoeuropejska umowa o wolnym handlu. Porozumienie zawarły 21 grudnia 1992 r. w Krakowie Polska, Węgry i Czechosłowacja (?Trójkąt Wyszehradzki?). Obecnie członkami CEFTA są Chorwacja, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Mołdawia, Serbia, Czarnogóra, Albania i Kosowo
Współpracy w dziedzinie rozwoju i wzrostu gospodarczego, podnoszenia poziomu życia ludności
OECD ? (Organization for Economic Co-operation and Developmen) Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju skupiająca 30 wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw, powstała 30 września 1961. Celem OECD jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli. OECD zajmuje się też pomocą dla najbiedniejszych państw.
Siedzibą OECD jest Paryż. Polska jest pełnoprawnym członkiem OECD od 1996r.
ASEAN - (Association of South East Asian Nations) - Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej - jest to organizacja polityczno-gospodarcza, założona w 1967 w Bangkoku. Jej siedzibą jest Dżakarta. Członkowie: Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia, Brunei, Wietnam, Laos, Birma i Kambodża. Cele: Przyspieszanie wzrostu ekonomicznego, rozwoju socjalnego i kulturalnego w regionie (fundacja ma budować pokojową i dobrze współpracującą wspólnotę narodów południowoazjatyckich); a także promowanie regionalnego pokoju i stabilizacji poprzez trwałe respektowanie sprawiedliwości i reguł prawa w stosunkach między krajami w regionie i dochowywanie zasad Karty Narodów Zjednoczonych.
Unia Europejska ? W 1952 r. powołana, została Europejska Wspólnota Węgla i Stali (Belgia, Francja, Holandia, Luxemburg, RFN, Włochy), która w 1957 r. przekształciła się w Europejską Wspólnotę Gospodarczą. W 1973 r. do EWG przystąpiła Dania, Irlandia i Wielka Brytania, w 1981 r. Grecja, w 1986 r. Hiszpania i Portugalia, w 1991 r. traktat z Maastricht ? EWG przekształcona w Unię Europejską ? rozszerzenie współpracy gospodarczej, obronnej, walutowej, polityki zagranicznej. UE jest efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej, będąc jednocześnie największą, najprężniejszą i najbardziej unikatową organizacją tego typu na świecie.
Inne:
OPEC ? (Organization of the Petroleum Exporting Countries) Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową z siedzibą w Wiedniu. Utworzona w 1960 r. w Bagdadzie. Celem organizacji jest kontrolowanie światowego wydobycia ropy, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych. Obecnie do OPEC należy 12 państw.
IAEA (International Atomic Energy Agency)Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej. Jej celem jest przyśpieszanie i zwiększanie wykorzystania energii atomowej dla zapewnienia pokoju, zdrowia i dobrobytu na całym świecie. Utworzona w 1956 roku, obecnie zrzesza 140 państw.
ICAO Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywlinego ? Utworzona w 1944r., na jej siedzibę wybrano Montreal. Jest odpowiedzialna za opracowywanie i wdrażanie międzynarodowych przepisów regulujących bezpieczeństwo ruchu lotniczego i ekonomię transportu lotniczego.
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE:
Jeżeli chodzi o drugą grupę, to tworzą je związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państw. W organizacjach pozarządowych łączą się różne organizacje działające w poszczególnych państwach, które łączą wspólne interesy i zainteresowania określonych grup osób. Organizacje te nawiązują ze sobą kontakty, a następnie tworzą organizację, która jest stałą i zinstytucjonalizowaną formą tych kontaktów. Jest oczywiste, że organizacji pozarządowych jest o wiele więcej niż rządowych.
Niektóre mają charakter wyznaniowy, inne całkowicie świecki. Powstaje wiele fundacji i stowarzyszeń wychodzących naprzeciw problemom i potrzebom nowoczesnych społeczeństw. Pojawiły się organizacje, których głównym zadaniem jest przeciwdziałanie skutkom plag społecznych, takich jak: bezdomność, alkoholizm i narkomania. Powstały fundusze stypendialne i programy wymiany, umożliwiające uzdolnionym, ale niezbyt zamożnym uczniom, naukę za granicą. Funkcjonują organizacje charytatywne, proekologiczne, zainteresowane ochroną środowiska naturalnego i działalnością promocyjną takiego systemu gospodarowania bogactwami naturalnymi, który nie zakłóca równowagi ekologicznej.
Action Internationale Contre la Faim (Action Against Hunger) jest międzynarodową organizacją pozarządową mającą na celu walkę z głodem na świecie.
AIESEC -Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Nauk Ekonomicznych i Handlowych - organizacja pozarządowa, największa na świecie międzynarodowa organizacja studencka. Założona w 1948 r. - od 1971 r. działa w Polsce.
Greenpeace to założona w roku 1971 w Kanadzie międzynarodowa organizacja pozarządowa zajmująca się ochroną środowiska, działająca w 40 krajach w Europie, Azji, Oceanii i obu Amerykach. Cele najważniejszych kampanii: zatrzymanie zmian klimatycznych, ochrona lasów, ochrona oceanów, powstrzymanie wielorybnictwa, sprzeciw wobec wykorzystywania energii atomowej i popieranie energii odnawialnej, sprzeciw wobec inżynierii genetycznej, eliminacja z użycia toksycznych związków chemicznych
FIFA (Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej) ? międzynarodowa organizacja pozarządowa zrzeszająca 204 narodowych federacji piłki nożnej. FIFA organizuje światowe rozgrywki piłkarskie oraz ustala przepisy gry w piłkę nożną. FIFA jest nadrzędną organizacją wobec federacji regionalnych
Międzynarodowa Organizacja Hydrograficzna IHO (International Hydrographic Organization) jest to pozarządowa organizacja międzynarodowa powołana w 1921. Jej głównymi zadaniami są: zapewnianie bezpieczeństwa w nawigacji i ochrona środowiska morskiego.
Międzynarodowy Komitet Olimpijski MKOI kieruje ruchem olimpijskim organizując co 2 lata igrzyska olimpijskie (na przemian zimowe i letnie).
Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (International Red Cross and Red Crescent Movement) - międzynarodowy ruch humanitarny stworzony by chronić ludzkie zdrowie i życie oraz respektować ludzkie życie.
Transparency International TI międzynarodowa, niezależna i pozarządowa organizacja badająca, ujawniająca i zwalczająca praktyki korupcyjne, przede wszystkim w życiu publicznym. Została założona w 1993 roku. Posiada oddziały w 90 krajach.