Płaszczyzny współpracy Polski i Banku Światowego

W powojennym świecie próbowano stworzyć instytucję, która udzielałaby pomocy finansowej krajom zniszczonym przez wojnę oraz słabo rozwiniętym. Skutkiem tego było powołanie do życia Międzynarodowego Banku dla Odbudowy i Rozwoju (International Bank for Reconstruction and Development – IBRD), często zwanego „Bankiem Światowym”. Został on założony w lipcu 1944 r. podczas Monetarnej i Finansowej Konferencji Narodów Zjednoczonych w Bretton Woods, w stanie New Hampshire w Stanach Zjednoczonych. Bank Świtowy rozpoczął swoją działalność 25 czerwca 1946 r.

Spośród 45 członków założycieli w 1947 r., 32 to kraje europejskie i latynoamerykańskie. W następnej dekadzie dołączyły kraje azjatyckie, a w 1976 r., po uzyskaniu niepodległości kraje afrykańskie – wówczas członkostwo banku wynosiło 106 krajów. Dzisiaj członkami Banku jest 187 krajów (w tym Polska).
Bank Świtowy utworzony jest w formie spółki akcyjnej – liczba głosów jest adekwatna do włożonego kapitału do Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Polska znajduje się w grupie krajów (Azerbejdżan, Kirgizja, Polska, Szwajcaria, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan), która posiada 46.096 głosów co stanowi 2,9% ogółu – dla porównania liczby te dla Stanów Zjednoczonych wynoszą odpowiednio: 265.219 i 16,68%). Bank działa pod kierownictwem Zarządu Gubernatorów. Każdy ze 187 krajów członkowskich Banku reprezentowany jest przez jednego gubernatora, którym jest zwykle funkcjonariusz rządowy szczebla ministerialnego. Zarząd Gubernatorów przekazuje swoje uprawnienia mniejszemu gronu przedstawicieli – Zarządowi dyrektorów wykonawczych, wykonawczych siedzibą w Waszyngtonie (Europejskie Biuro siedzibę swą ma w Paryżu). Zarząd Dyrektorów Wykonawczych (obecnie są to dwadzieścia cztery osoby) odpowiedzialny jest za politykę Banku Światowego w zakresie jego operacji oraz za zatwierdzanie wszystkich pożyczek. Decyzje pożyczkowe oparte są na kryteriach ekonomicznych, nie politycznych. Prezes Banku Światowego jest przewodniczącym Zarządu Dyrektorów Wykonawczych. Kierownictwo i codzienna działalność banku prowadzone są przez ok. 7100 członków personelu z ponad 100 krajów.
Kapitał Banku Światowego składa się z dwóch części: kapitału zakładowego powstałego w drodze subskrypcji akcji, rozprowadzanych między krajami członkowskimi oraz funduszy własnych (i zaciągniętych pożyczek).
W lipcu 1944 r. po raz pierwszy wyznaczono wysokość kapitału zakładowego – wynosiła ona 10 mld. USD. Kwota kapitału zakładowego została podzielona na udziały. Wydzielono 100 000 akcji po 100 000 dolarów każda. Zgodnie ze statutem Banku akcje mogły być nabywane tylko przez członków banku. Z upływem czasu kapitał ten zwiększył się kilkakrotnie. Wiązało się to ze wzrostem liczby członków i rozszerzeniem działalności banku. W 1991 roku kapitał subskrybowany Banku Światowego wynosił 139,1 mld. USD, a w 1995 r. wynosił już 176,4 mld. USD, czyli 96% kapitału zakładowego (184 mld. USD).
Procentowy udział w kapitale subskrybowanym państw członkowskich Banku Światowego w 1998 r.:

Państwo Udział w kapitale zakładowym w %
Stany Zjednoczone 16,68
Japonia 8,00
Niemcy 4,57
Francja 4,38
Wielka Brytania 4,38
Bank Światowy posiada trzy afiliowane przy nim instytucje: Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju – International Development Assiociation (IDA), Międzynarodową Korporację Finansową – International Finance Corporation (IFC) oraz Agencję Wielostronnych Gwarancji inwestycyjnych – MultilateralInvestment Guarantee Agency (MIGA).
Głównym celem Banku Światowego jest wspieranie rozwoju gospodarczego z pożytkiem dla warstw ubogich w krajach rozwijających się. Bank udziela tym krajom pożyczek mających pomóc zmniejszyć ubóstwo i finansować inwestycje przyczyniające się do wzrostu gospodarczego. Inwestycje takie obejmują drogi, elektrownie, szkoły i systemy integracyjne oraz taką działalność, jak służby szkolenia rolniczego, szkolenie nauczycieli, program żywienia dzieci i kobiet ciężarnych. Niektóre pożyczki Banku Światowego finansują zmiany w strukturze gospodarczej krajów w celu osiągnięcia większej stabilności, efektywności i orientacji prorynkowej. Bank Światowy udziela również „pomocy technicznej” czy doradztwa fachowego, aby pomóc rządom zwiększyć efektywność konkretnych sektorów gospodarki i związanych z tym celów rozwoju gospodarczego.
Pierwsze zatwierdzone przez Bank Światowy pożyczki pomogły sfinansować zniszczone przez wojnę gospodarki Europy Zachodniej. Dzisiaj Bank Światowy udziela pożyczek rozwijającym się krajom Afryki, Azji, Ameryki łacińskiej i Karaibów, Afryki Północnej, Środkowego Wschodu i Europy.
Obszary działalności Banku Światowego:
a) odbudowa zniszczonych przez wojnę gospodarek krajów członkowskich
b) popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych na terytorium krajów członkowskich
c) doprowadzenie do równowagi w wymianie międzynarodowej
d) rozwój przedsiębiorstw lokalnych poprzez dostarczenie im zagranicznych źródeł finansowania
Najważniejsze zakresy działalności Banku to:
1. inwestowanie w ludzi, ze szczególnym naciskiem na ochronę zdrowia i edukację,
2. działania na rzecz ochrony środowiska,
3. stymulowanie rozwoju sektora prywatnego,
4. wzmacnianie zdolności działania rządów różnych państw,
5. promowanie reform gospodarczych.
Celami Banku Światowego, zgodnie z jego statutem, jest:
1. Popieranie dążeń do długofalowego, zrównoważonego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i do utrzymania równowagi bilansów płatniczych. W tym celu ma on finansować inwestycje zwiększające zasoby produkcyjne krajów członkowskich oraz powodujące wzrost stopy życiowej i poprawę warunków pracy w tych krajach
2. Udzielanie krajom rozwijającym się pomocy w zakresie przebudowy ich gospodarek rozwoju gospodarczego poprzez tworzenie kapitału rzeczowego bezpośrednio w drodze udzielania długoterminowych pożyczek lub pośrednio – poprzez udzielanie gwarancji na pożyczki.
3. Ułatwianie prywatnych inwestycji zagranicznych oraz udzielanie pożyczek na cele produkcyjne ze środków pochodzących ze źródeł własnych lub pożyczonych.
4. Udzielanie pożyczek lub przydzielanie gwarancji w stosunku do pożyczek międzynarodowych innych źródeł na finansowanie najbardziej potrzebnych inwestycji.
5. Przeprowadzanie operacji finansowych taki sposób, aby w krajach otrzymujących pożyczki zostały uwzględnione konsekwencje ekonomiczne inwestycji międzynarodowych.
6. Rozwój przedsiębiorstw lokalnych przez dostarczanie im zagranicznych źródeł finansowania.
Bank koncentruje swoje działania na indywidualnych projektach jest to strefa, gdzie lokuje on większość swoich zasobów. W ostatnich latach rozpoczął również udzielanie pożyczek na ogólną poprawę polityki państw członkowskich. Pożyczki te zwane są pożyczkami na dostosowania strukturalne. Ułatwiają one skierowanie ograniczonych zasobów na inwestycje kapitałochłonne, co umożliwia zmniejszenie deficytów budżetowych oraz zahamowanie inflacji w państwach słabo rozwiniętych i rozwijających się. Przez skorygowanie tych zjawisk, pożyczki dostosowawcze pomagają rozwijającym się krajom wykorzystywać swoje zasoby bardziej efektywnie i tym samym zapewnić im długofalowy rozwój. Z kredytów Banku Światowego mogą korzystać państwa członkowskie oraz jednostki polityczne tych państw i przedsiębiorstwa, pod warunkiem jednak, iż uzyskają gwarancję spłaty kredytu wraz z odsetkami wystawioną przez państwo dłużnika, jego bank centralny albo inny organ państwowy.
Do priorytetowych średnio- i długookresowych zadań rozwojowych należy obecnie zaliczyć:
• Stymulowanie rozwoju sektora prywatnego krajach rozwijających się;
• Rozwój sektora finansowego;
• Popieranie reform ekonomicznych sprzyjających wzrostowi gospodarczemu walce z ubóstwem;
• Rozwój zasobów ludzkich, przez finansowanie szkolnictwa, ochrony zdrowia, promowanie równouprawnienia kobiet itd.;
• ochronę środowiska;
• ścisłą współpracę z rządami krajów członkowskich;
• walkę z korupcją.

Polska należała do państw założycielskich Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego w 1944 r. Konflikt polityczny między Wschodem i Zachodem spowodował wystąpienie Polski w dniu 14 marca 1950 r. z Banku Światowego i MFW. Po zmianach politycznych w 1956 r. zostały podjęte starania o ponowne przyjęcie Polski do tych organizacji, jednakże początkowo nie zostały uwieńczone powodzeniem, z uwagi na sprzeciw Stanów Zjednoczonych. Po zawieszeniu wypłacalności Polski wobec wierzycieli oraz rozmowach z przedstawicielami Klubu Paryskiego MFW Polska złożyła wniosek o przyjęcie do MFW i Banku Światowego 10 listopada 1981 r. Po przyjęciu do MFW (Członkiem Banku możne zostać tylko kraj należący do MFW ) Polska została przyjęta w poczet członków Banku Światowego 27 czerwca 1986 r. Stała się ona 150 członkiem Banku z udziałem w kapitale zakładowym w wysokości 1,3 mld. USD. Polska została również członkiem organizacji afiliowanych przez bank Światowy. Koordynatorem współpracy Polski z Bankiem Światowym jest prezes NBP.
Bank Światowy zapewnia pomoc techniczną i doradztwo w zakresie polityki (usługi niekredytowe) oraz pomoc finansową mającą na celu wspieranie rozwoju gospodarki rynkowej w Polsce, stymulowanie stałego wzrostu gospodarczego oraz udzielenie Polsce pomocy w przygotowaniach do członkostwa w Unii Europejskiej. Program współpracy Banku z Polską opracowywany jest na podstawie konsultacji z rządem i społeczeństwem obywatelskim.
Obecnie głównymi obszarami pracy Banku Światowego z Polską są:
• tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem
• realizacja reform sektora społecznego
• restrukturyzacja i prywatyzacja sektora publicznego
• osiąganie celów w zakresie ochrony środowiska
• usprawnienie zarządzania w sektorze publicznym
• wsparcie rządowego Programu Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego
• udzielanie kredytów innowacyjno-pilotażowych (LIL - Learning and Innovation Loans).
Bank Światowy zaczął udzielac Polsce kredytów od roku 1990. od tamtej pory Bank zaangażował ponad 4,7 mld. USD (3,7 mld. USD pod względem anulowań) na 29 operacji. Około 2,7 mld. USD zostało już przez Polskę wykorzystane. Do ostatnio realizowanych przez Bank Światowy kredytów w Polsce zaliczyć można:
• projekty dotyczące rynku hurtowego (giełd rolno-spożywczych)
• projekt usuwania skutków powodzi
• drugi projekt modernizacji dróg
• projekty Globalnego Funduszu Ochrony Środowiska (GEF - Global Enivronmental Facility).

Plan pożyczek Banku Świtowego dla Polski w latach 2000-2001

Rok Projekt Wartość mln USD
2000 Rozwój terenów wiejskich 100
2000 Ochrona środowiska na obszarach wiejskich 2
2000 Ogrzewanie geotermiczne dal Zakopanego 33
Suma w 2000 r. 135
2001 Inwestycje w górnictwo 100
2001 Pożyczka dostosowanie strukturalnego II 300
2001 Poprawa sprawności energetycznej w Krakowie 20
2001 Wprowadzenie projektu municypalnego 20
2001 Modernizacja portów II 60
Suma w 2001 r. 500
Razem lata 2000 i 2001 635

We współpracy Polski z bankiem Światowym w okresie ostatniego dziesięciolecia należy wyróżnić dwa okresy. Pierwszy, to okres do końca 1996 roku, czas najtrudniejszej przebudowy naszej gospodarki, drugi, od początku 1997 r., to okres ukierunkowania współpracy na wspieranie Polski w jej dążeniach do uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej i włączenie do procesów integracyjnych w ramach Unii.
We współpracy z Bankiem Światowym w latach 1997-1999 realizowano prace nad administracyjną restrukturyzacją instytucji. Obecnie realizowany jest program, którego głównymi elementami są:
• projekt planowania strategicznego ZUS oraz rozwoju organizacyjnego
• przygotowanie rocznego planu finansowego oraz jednoczesne przygotowanie i wprowadzenie uniwersalnych praktyk rachunkowości z chwilą wprowadzenia nowego systemu emerytalnego w ZUS
• badanie poziomu życia wśród emerytów i rencistów.
Wcześniej realizowano również inne programy, obecnie już zakończone:
• przygotowanie i przeprowadzenie programu wewnętrznej kampanii informacyjnej
• wdrażanie reformy ubezpieczeń społecznych w Polsce - analiza Ścieżki Krytycznej
• zagraniczne wyjazdy szkoleniowe dla pracowników ZUS oraz sesje wyjazdowe osób kluczowych związanych z reformą ubezpieczeń społecznych w Polsce (w najbliższym czasie planuje się odbycie jeszcze kilku sesji wyjazdowych).

Strategia pomocy dla Polski na lata 2002–2005 wyznacza kierunek działań Banku Światowego w naszym kraju w ciągu trwania czterech lat. Zakłada ona realizację: programu restrukturyzacji kopalń, edukacji, służby zdrowia, budowę dróg oraz aktywizację obszarów wiejskich. Polska może uzyskać dzięki tej strategii pożyczki na łączną kwotę ok. 1,3 mld dolarów. Projekt dokumentu przekazany został do konsultacji organizacjom społecznym, instytucjom i urzędom administracji publicznej. Ostateczną wersję Strategii zatwierdzić miała Rada Ministrów RP, a następnie Rada Dyrektorów BŚ.
Wymieniona kwota 1,3 mld. USD zostanie jednak przyznana pod warunkiem osiągnięcia uzgodnionych celów makroekonomicznych oraz związanych z określonymi projektami.
Program pomocy dla Polski przygotowany został z uwzględnieniem obecnej kondycji gospodarczej kraju, a także po ocenie stanu przygotowania Polski do członkostwa w Unii Europejskiej. Bank Światowy ocenia, że w najbliższych latach powinien skupić się na tych dziedzinach, w których nadal istnieją znaczące problemy strategiczne, a w przypadku, gdy proponowane działania dotyczą dziedzin objętych przez acquis communautaire, pomoc musi być koordynowana z UE.
W konkluzji do raportu stwierdzono, że związek operacyjny Polski z Grupą Banku Światowego znalazł się w ostatnim stadium. Według BŚ, Polska wykazuje stosunkowo wysoki dochód na głowę, zacieśnia związek z Unią Europejską i powiązanymi z nią instytucjami (np. EBOiR), a zasadnicze punkty strategii objęte są już negocjacjami członkowskimi. Zwiększa się też dostęp rządu (jak też sektora prywatnego) do komercyjnego finansowania na konkurencyjnych warunkach. Te przesłanki wskazują na zasadność selektywnego podejścia do kredytowania i inwestycji przez Bank Światowy.
Raport stwierdza, że atak terrorystyczny w USA nie miał widocznego wpływu na polską gospodarkę. Możliwe jest więc, że znajdzie się ona w grupie krajów najmniej dotkniętych tym wydarzeniem. Wiele jednak zależy od odleglejszych skutków ataku, a głównym źródłem ryzyka pozostaje ewentualne spowolnienie gospodarki w krajach Europy Zachodniej. Raport ocenia, że reforma administracyjna z 1999 r., mimo iż spowodowała przekazanie wielu zadań na szczebel regionalny i lokalny, nie doprowadziła do znacznego powiększenia autonomii i odpowiedzialności samorządów lokalnych za liczne wydatki i przychody. BŚ wskazuje, że potrzebne są zdecydowane działania mające na celu podniesienie zdolności samorządów lokalnych do realizacji ich zadań oraz poprawę odpowiedzialności za decyzje i zwiększenie przejrzystości działania.
„Wszystko idzie w dobrym kierunku” zapewnia Siego Katsu, wiceprezes Banku Światowego w wywiadzie, którego udzielił dal „Rzeczpospolitej”. Zapytany o to, czy po wejściu Polski do Unii Europejskiej Bank Światowy będzie się wycofywał z wspierania polskiej gospodarki, odpowiedział: „W żadnym wypadku. Rozmawiałem o tym z przedstawicielami polskich władz . Zwracaliśmy przede wszystkim uwagę na to, że Bank Światowy może pomóc w wykorzystaniu środków unijnych, bo projekty, które będą z nich finansowane, muszą być dofinansowywane ze środków krajowych. Do tego mogą posłużyć kredytu z banku Światowego. (…)”Zapytany o dofinansowanie funduszy strukturalnych , odpowiedział: „Same polskie władze zwróciły się do nas z wieloma projektami, w których widziałyby nasz udział. Jeden z nich to restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego. (…) Inne działania w których widzimy nasz udział, to budowa autostrad. (…) Natomiast z ministrem infrastruktury rozmawiałem o projektach dotyczących kolejnictwa.”

Pomoc proponowana przez BŚ
Strategia pomocy dla Polski w nadchodzących latach zakłada jeden scenariusz kredytowy. Bank przewiduje kredytowa-nie do poziomu około 1200 mln dolarów w latach finansowych 2003–2005. Stopniowo nastąpi też przesunięcie działań Banku od udzielania pożyczek i nadzoru w stronę wsparcia pozakredytowego. Do proponowanych działań kredytowych należą w dziedzinie:
• edukacja – kontynuacja i wdrożenie systemu edukacyjnego zapoczątkowanego w 1999 r. Reforma powinna mieć na celu poprawę jakości nauczania oraz likwidację dysproporcji między szkołami miejskimi a wiejskimi. Realizacja projektów edukacyjnych na kwotę 150 mln dolarów spodziewana jest w roku 2004,
• druga pożyczka zdrowotna – wdrożenie działań mających na celu m.in.: racjonalizację cenników kas chorych, zwiększenie przejrzystości ich działania, przejęcie płatności dla usługodawcy za usługi szpitalne, racjonalizację systemu opieki szpitalnej, a także wprowadzenie systemu skromnego udziału finansowego odbiorców usług służby zdrowia. Realizacja projektów zdrowotnych w 2005 r. przewidziana jest na kwotę 150 mln dolarów,
• trzeci projekt drogowy – pierwszym krokiem do spełnienia potrzeb Polski w tym zakresie jest opracowanie spójnego programu nakładów i wydatków na infrastrukturę drogową związanych z przystąpieniem do Unii Europejskiej. W skład tych działań wchodzi zapewnienie wystarczającego finansowania z budżetu z zachowaniem koniecznych ograniczeń budżetowych. Pożyczka na projekt zostanie udzielona, pod warunkiem, że zaangażowanie Banku Światowego pomoże w zmniejszeniu barier instytucjonalnych i finansowych ograniczających zdolność Polski do absorpcji środków pochodzących od innych partnerów, zwłaszcza z Unii Europejskiej. Pożyczka w wysokości 400 mln dolarów możliwa będzie do realizacji już w roku 2003,
• trzeci projekt węglowy – zostanie zrealizowany pod warunkiem przyjęcia i wdrażania programu pełnej prywatyzacji polskiego sektora węglowego i utworzenia w pełni konkurencyjnego rynku. Uruchomienie 200 mln dolarów kredytu przewidywane jest w roku 2003,
• dugi projekt aktywizacji obszarów wiejskich (RDP) – pożyczka na ten projekt zostanie udzielona tylko pod warunkiem, że zaangażowanie Banku Światowego pomoże w zmniejszeniu barier instytucjonalnych i finansowych ograniczających zdolność Polski do absorpcji środków pochodzących od innych partnerów (UE). BŚ żąda też usprawnienia działania Krajowego Komitetu Sterującego. Polska może spodziewać się pożyczki w wysokości 200 mln dolarów w 2004 r.
Działania pozakredytowe
Do głównych obszarów działania Banku Światowego należą też opracowania sektorowe. Będą one obejmowały:
• analizy sektorowe i prace analityczne – ich celem jest polepszenie stanu wiedzy rządu RP i Banku Światowego, dialog strategiczny – którego celem jest wykorzystanie doświadczeń międzynarodowych do wspierania rządu w kluczowych reformach,
• rozpowszechnianie informacji i stymulowanie publicznej debaty o wnioskach, jakie można dla Polski wyciągnąć z doświadczeń międzynarodowych.
Działania pozakredytowe realizowane będą w następujących dziedzinach:
wydatki publiczne – głównym instrumentem pomocy Banku Światowego w udoskonaleniu zarządzania, struktury i skuteczności wydatków publicznych w Polsce będą opracowania sektorowe. Rozpoczęto również prace nad rewizją procesów zarządzania budżetem państwa. Opracowania będą mogły być rozszerzone o szczegółowe analizy wydatków w poszczególnych sektorach,
• emerytury i KRUS – rząd powinien kontynuować usprawnianie systemu emerytalnego ze szczególnym naciskiem na nadzór emerytalny i KRUS. Ponadto konieczne jest wypracowanie koncepcji przekształcenia oszczędności emerytalnych w wypłaty emerytur – będzie to jeden z głównych punktów opracowań sektorowych przygotowanych przez Bank Światowy,
• opieka zdrowotna – wsparcie odnośnie do sektora ochrony zdrowia będzie polegało na intensywnym dialogu dotyczącym reformy tego sektora. Jeżeli zostaną uzgodnione następne kroki działań, zostanie też rozważona możliwość udzielenia drugiej pożyczki zdrowotnej, edukacja – wsparcie BŚ polegać będzie na intensywnym dialogu dotyczącym reformy edukacji. Jeśli uzgodnione zostaną następne kroki, rozważona zostanie również przez BŚ możliwość realizacji projektu Szans Edukacyjnych,
• reforma służby cywilnej i administracji – w odniesieniu do reformy służby cywilnej nie jest przewidywana pomoc Banku Światowego. Nośnikiem pomocy w rozwoju potencjału instytucjonalnego na poziomie samorządów lokalnych będzie uczestnictwo Poznania i Ostrowa Wielkopolskiego w programie Miasta Zmian. Program aktywizacji obszarów wiejskich, obecnie w fazie realizacji, oraz jego planowana kontynuacja również będą stanowiły wsparcie dla samorządów lokalnych w zakresie rozwijania zdolności do przygotowania, oceny i realizacji projektów lokalnych, co powinno pomóc Polsce w wykorzystaniu funduszy strukturalnych Unii,
• walka z korupcją – jeżeli rząd opracuje jasną strategię przeciwdziałania korupcji, Bank Światowy będzie kontynuować dotychczasowe prace w tej dziedzinie, zwłaszcza wspierać prace Grupy Roboczej ds. Zwalczania Korupcji. Żeby ułatwić dyskusję w obrębie rządu na temat reformy systemu sądowniczego, Bank Światowy przygotuje opracowanie na temat sądownictwa,
• zamówienia publiczne – wsparcie Banku w tym obszarze polegałoby na nadzorowaniu wykorzystania niedawno przyznanego grantu przeznaczonego na przygotowanie standardowej dokumentacji przez Urząd Zamówień Publicznych,
• promowanie wzrostu napędzanego przez sektor prywatny i tworzenie nowych miejsc pracy – wsparcie Banku Światowego w tej dziedzinie będzie polegało na przygotowaniu analizy polityki w zakresie konkurencji,
• sektor energetyczny – wsparcie BŚ będzie polegało na kontynuacji dialogu politycznego dotyczącego zagadnień związanych z sektorem energetyki, działaniach pozakredytowych w zakresie oceny skutków społecznych reformy taryf oraz ewentualnie trzeciej pożyczce węglowej,
• rozwój obszarów wiejskich – pomoc będzie polegała na realizacji trwającego już programu aktywizacji obszarów wiejskich, ewentualnej drugiej turze tego programu oraz realizacji programu Szans Edukacyjnych, drogi – poza programami aktywizacji obszarów wiejskich wsparcie przez Bank rozwoju infrastruktury będzie związane z ewentualnym trzecim projektem drogowym,
• sytuacja w sektorze finansowym – w tym obszarze nie jest planowane żadne wsparcie ze strony Banku Światowego. Na życzenie Polski Bank może zaoferować wsparcie doradcze w dziedzinie prywatyzacji banków,
• środowisko gospodarcze dla małych i średnich przedsiębiorstw – wsparcie Banku polegałoby na dialogu strategicznym dotyczącym poprawy środowiska gospodarczego, a także na ewentualnych działaniach inwestycyjnych w zakresie małych i średnich przedsiębiorstw oraz tworzenia miejsc pracy,
• gospodarka oparta na wiedzy – wsparcie mogłoby obejmować projekt oceny stanu wiedzy.
Przedstawione dziedziny wyznaczają ramy pomocy BŚ, a działania będą się wiązały z przygotowaniem i opracowaniem konkretnych projektów i analiz.

Projekt Strategii w dniach 17–19 kwietnia 2001r. przedstawiony został do konsultacji – władzom lokalnym, przedstawicielom biznesu, organizacjom pozarządowym oraz związkom zawodowym. Podczas spotkań zgłoszone zostały postulaty zmian, zwrócono uwagę m.in. na zbyt małą rolę edukacji. Powinna ona wpływać na stan zatrudnienia (i walkę z bezrobociem), a programy nauczania konstruowane powinny być w korelacji ze zmieniającymi się potrzebami rynku pracy.
Strategia wraz z wnioskami zmian, dołączonymi do niej w formie aneksu, przedyskutowana była w maju z ministerstwami, które oceniały ją pod kątem sektorowym. Przed wakacjami dokumentem zajmie się cała Rada Ministrów. Bank Światowy w ten sposób chce upewnić się, że Strategia odzwierciedla i wzmacnia politykę gospodarczą rządu.
W artykule zamieszczonym w „Rzeczpospolitej” podczas rozmowy z Michaelem Carterem, przedstawicielem Banku Świtowego został on zapytany o to, czy pamięta taki przypadek w działalności Banku Światowego, w którym wyzwania byłyby porównywalne z tymi, jakie Bank napotkał w Polsce? Zapytany odpowiedział: „Bank ma taką specyfikę, że zazwyczaj działa w krajach, w których pojawiają się ogromne wyzwania, zarówno dla nas, jak i dla rządów. Zgadzam się, Polska to przypadek szczególny, to zbitek ogromnych wyzwań, które spiętrzyły się w bardzo krótkim czasie. Zawsze będziemy pamiętać, z jakimi trudnościami poradziła sobie Polska w pierwszym okresie transformacji. Jeśli równie ambitnie upora się z reformami, które nadal są konieczne, transformacja zostanie zakończona sukcesem.” Na pytanie, czy Bank Świtowy jest w stanie wesprzeć ten końcowy okres transformacji? Udzielił takiej odpowiedzi: „Jesteśmy gotowi zrobić wszystko, co w naszej mocy. Oczywiście, ważną sprawą, o której nie możemy zapominać, jest to, czy rząd nadal będzie chciał korzystać z naszej pomocy. Nasza decyzja o zaangażowaniu w Polsce zależy także od tego, co zrobią na polskim rynku pozostałe instytucje wspierające polską transformację. Na przykład, jaki będzie udział w finansowaniu polskich potrzeb ze strony banków prywatnych i jakie środki napłyną z Unii Europejskiej. Te fakty będą determinować działalność Banku Światowego w Polsce w najbliższym czasie.”
„Mniej pożyczać, mądrze wydawać” – taka jest strategii finansów publicznych na rzecz wzrostu zalecana przez Bank Światowy dla Polski. „Rozsądna polityka makroekonomiczna z wczesnych lat transformacji w połączeniu z twardymi ograniczeniami budżetowymi pozwoliłyby krajowej gospodarce wyjść z obecnej sytuacji gospodarczej – piszą eksperci Banku Światowego w raporcie poświęconym sytuacji finansów publicznych Polsce. Za konieczne uważają m. In. Obniżenie podatków, ograniczenie wydatków oraz likwidację ulg i zwolnień” … „Poza tym proponują oni m. In. Ujednolicenie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn, opodatkowanie rolników, przeprowadzenie przyznanych świadczeń rentowych oraz przeniesienie rolników posiadających większe gospodarstwa do ZUS. Rządowi zalecane jest również zwiększenie wpływów z prywatyzacji”
W minionym roku dużo mówiło się o reformie górnictwa w Polsce przy pomocy Banku Światowego. Jednak warunki, które sitowia nam Bank są twarde. „Wciąż jeszcze aktualna jest propozycja Banku Światowego udzielenia Polsce 500 mln USD kredytu na dalsze reformy w górnictwie. Jednak jak dowiaduje się „rzeczpospolita”, entuzjazm dla udzielenia Polsce tego kredytu słabnie w zarządzie BŚ, ponieważ zbyt długo przeciąga się wprowadzenie reformy w branży” Bank oczekuje przedstawienia mu listy kopalń do likwidacji, rozwiązania problemu aktualnego zadłużenia górnictwa i podjęcia prac nad jego prywatyzacją. Bank chce mieć pewność, że pół miliona dolarów nie zostanie zmarnotrawionych, że doprowadzi w końcu do uzdrowienia finansów brany . Oczywistym jest, że bez kredytu BŚ Polski nie stać będzie na ograniczenie zdolności wydobywczych , a więc także zatrudnienia. Aby uniknąć niepokojów społecznych , rząd zapewnił, że w przypadku likwidacji kopalń każdemu górnikowi przedstawiona zostanie oferta pracy w czynnej kopalni . Chcąc jednak zachęcić górników do dobrowolnego odchodzenia z kopalń, w przygotowanym projekcie ustawy przedstawiono pakiet osłon socjalnych tzw. urlopem górniczym (75% płacy) dla tych, którzy osiągną prawo do emerytury w 2006 r.
Polscy górnicy walczą o swoje miejsca pracy. „W szesnastu kopalnich nie wydobywano wcoraj węgla. Górnicy strajkowali. Protest zorganizowany przez „Solidarność” i popierany przez pozostałe związki rozpoczął się o szóstej rano i mił trwać 24 godziny. Jacek Piechota, wiceminister gospodarki, ostrzegł, że protesty mogą doprowadzić do upadłości Kopalni Węglowej (…) Protestujący górnicy domagali się zmiany programu restrukturyzacji górnictwa, odstąpienia od planów likwidacji czterech kopalń, utrzymania układów zbiorowych pracy oraz uprawnień emerytalnych górników” „ Wczorajszy strajk nie zniechęcił Banku Światowego do finansowania programu restrukturyzacji górnictwa. (…) Nie ma jednak właściwe żadnych szans, aby pierwsza transza kredytu (200 mln dolarów na system osłon socjalnych socjalnych 100 mln dolarów na usuwanie negatywnych dla środowiska skutków ograniczenia wydobycia) popłynęła do Polski przed końcem roku. – Możliwe jest przekazanie pieniędzy pierwszym kwartale 2004 r. – powiedział rzecznik BŚ w Warszawie Jacek Wojciechowicz.
Bank Światowy sfinansował w swojej historii ogromną liczbę projektów inwestycyjnych krajach słabiej rozwiniętych, odegrał także rolę katalizatora przy mobilizacji pożyczek ze źródeł prywatnych. Wspólnie z Międzynarodowym Funduszem Walutowym stara się rozwiązywać problemy zewnętrznego zadłużenia najbiedniejszych krajów.
Nie ulega wątpliwości, że Bank odegrał ( i stale odgrywa) znaczną rolę w rozwoju wielu krajów, poczynając od zniszczonej II wojną światową Europy, przez kraje Ameryki Łacińskiej, Afryki, Azji, a w ostatnich latach Europy Środkowej i Wschodniej oraz republiki byłego Związku Radzieckiego.
Istotne wyzwania stoją przed Bankiem również w najbliższej przyszłości. Władze wypracowują i stale udoskonalają podstawowe formy działalności: finansową, polegającą na kontynuowaniu i inwestycji rozwojowych w słabiej rozwiniętych krajach, a także działalność doradczą, przez zdobywanie i dzielenie się doświadczeniem.
Zaangażowanie się Banku w danym kraju może znacznie wpłynąć na poprawę jego sytuacji gospodarczej. Poza bezpośrednimi korzyściami, których ewaluacją zajmuje się Bank Światowy, mogą również wystąpić pewne mniej wymierne korzyści związane z poprawą koniunktury, pewnego rodzaju reakcja łańcuchowa, podobna do powszechnie znanego efektu mnożnika inwestycyjnego. Wystąpienie tego efektu zależy jednak w znacznym stopniu od poziomu rozwoju i potencjalnych możliwości rozwoju danego kraju.
Rola Banku Światowego w transformacji polskiej gospodarki jest znaczna. Jednak plany działalności tej organizacji na najbliższe lata wskazują na to, że w związku z poprawą sytuacji gospodarczej Polski i zmianami priorytetów polskiej polityki gospodarczej można zauważyć dwie zasadnicze tendencje w polityce kredytowej Banku Światowego wobec polski. Po pierwsze, od końca 1996 r. Bank skupiał na projektach, których celem było wspieranie procesu dostosowania polskiej gospodarki do wymogów Wspólnot Europejskich. Po drugie, pozytywne zmiany w polskiej gospodarcze w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych powodują stopniowe wycofywanie się tej ostatniej z działalności kredytowej w naszym kraju na rzecz państw byłego ZSRR.
W sumie Bank Światowy odgrywa współcześnie znaczną rolę w kształtowaniu międzynarodowych stosunków ekonomicznych , wpływając na zagraniczną politykę krajów korzystających z jego pomocy i międzynarodową politykę ekonomiczną w skali globalnej.