Europa - krótka charakterystyka kontynentu
Europa – część świata , leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
Europa jest to jeden z najmniejszych kontynentów na Ziemi, o powierzchni ok. 10 498 000 km². Stanowi to w przybliżeniu 7% powierzchni lądowej kuli ziemskiej. Kontynent europejski uznawany jest czasem jako północno-zachodnia część Eurazji, czyli superkontynentu tworzonego wraz z Azją, a fakt egzystowania jako osobny kontynent spowodowany jest głównie historią.
Jest to kontynent o sporej gęstości zaludnienia.
Europa ma przewagę nad pozostałymi kontynentami, dlatego że ma wysoko rozwiniętą gospodarkę. Posiada sprzyjające warunki naturalne. Nie ma tutaj pustyń czy wielkich lądolodów, co sprzyja rozwojowi rolnictwa.
Nazwa pochodzi od greckiego słowa Euros, użytego przez Herodota na określenie obszarów leżących na północ od Morza Egejskiego i Peloponezu.
Kontynent ten znajduje się w umiarkowanym klimacie. Oznacza to, ze klimat sprzyja rozwojowi społeczeństwa. Wiele obszarów europejskich to góry z trzech podstawowych fałdowań: hercyńskiego, kaledońskiego i alpejskiego.
Znaleźć można szereg aktywnych i wygasłych wulkanów. Europa od wschodu zalewana jest przez wody Oceanu Atlantyckiego. Natomiast od południa graniczy z Afryką. Naturalną barierą tej granicy jest Morze Śródziemne. Nad którym zresztą bardzo intensywnie rozwija się turystyka.
Najdalej wysuniętymi miejscami w Europie są:
Północ – Przylądek Nordkinn
Zachód – Przylądek Roca
Południe – Przylądek Marroquí
Są to oczywiście części stałego lądu, bo na wyspach znajdują się bardziej wysunięte miejsca jak np. Bjargtangar.
Geologia
Budowa geologiczna Europy jest skomplikowana. Znajdują się tutaj zarówno elementy bardzo stare jak np. Tarcza fennoskandzka, ale także młode np. Alpy. Zasadniczo większość kontynentu położone jest na tworach paleozoicznych, jedynie część wschodnia to starsza Platforma wschodnioeuropejska, a południe zdominowane jest przez młode góry takie jak Pireneje, Bałkany i Alpy. Ogromny wpływ na rzeźbę geologiczną kontynentu miały zlodowacenia plejscoteńskie. Dzięki działalności lodowców powstało wiele jezior, pagórków i innych form polodowcowych.
Powierzchnia i ukształtowanie terenu
Europa wyraźnie odróżnia się od kontynentu azjatyckiego, a tak naprawdę również od innych kontynentów i wysp leżących na podobnej szerokości i długości geograficznej na półkuli północnej. Średnia wysokość kontynentu europejskiego wynosi zaledwie 340 m, natomiast Azji – 960 m n.p.m. Europa ma dobrze rozwiniętą linię brzegową z licznymi wyspami i wysepkami, wcina się w morze półwyspami oraz tworzy liczne zatoki. W Europie średnia odległość od morza (340 km) jest znacznie mniejsza niż w Azji (780 km). Najniższym miejscem w Europie jest Nizina Nadkaspijska (depresja 28 m p.p.m), a najwyższym Mont Blanc (4810,90 m n.p.m.)
Regiony fizycznogeograficzne
Ze względu na odrębność budowy geologicznej, klimatu i charakteru rzeźby w Europie wyróżnić można osiem wielkich regionów fizycznogeograficznych.
Pierwszy z nich, Arktyka, obejmuje Morze Arktyczne, Morze Barentsa i Morze Grenlandzkie wraz z leżącymi na nich archipelagami. Charakterystyczną cechą tego regionu jest pozostawanie pod wpływem arktycznego lub subarktycznego klimatu, występowanie specyficznej szaty roślinnej (tundra) i świata zwierzęcego. Znaczną część Arktyki pokrywa wieczna zmarzlina, morza przez większą część roku pozostają skute lodem.
Kolejną jednostką podziału fizycznogeograficznego jest Półwysep Skandynawski. Zaznacza on swą odrębność poprzez odmienną, w stosunku do reszty kontynentu, budowę geologiczną, ukształtowaną przez lodowiec rzeźbę terenu i chłodny klimat. Szatę roślinną tworzą głównie bory sosnowo-świerkowe z domieszką brzóz (tajga). W najwyższych partiach gór występują lodowce, których łączna powierzchnia wynosi ok. 5 tys. km2.
Za odrębny region fizycznogeograficzny uważa się Wyspy Brytyjskie. Choć pod względem budowy geologicznej i rzeźby terenu region ten związany jest z Półwyspem Skandynawskim, wyróżnia go specyficzny, łagodny klimat atlantycki, charakterystyczna szata roślinna i atlantycki typ reżimu wodnego rzek.
Kolejny region stanowi Nizina Wschodnioeuropejska, wyodrębniona ze względu na wyraźnie zaznaczającą się kontynentalność klimatu, płytową budowę podłoża geologicznego, przewagę równin, pewną jednostajność i monotonność rzeźby, występowanie systemów wielkich rzek o charakterystycznym reżimie wodnym.
Kolejną jednostkę stanowi Nizina Środkowoeuropejska. O względnej jednolitości tego regionu decydują: klimat umiarkowany o wyraźnych wpływach morskich, charakterystyczna rzeźba polodowcowa i odrębna w stosunku do otaczających regionów budowa geologiczna.
Centralną część obszaru Europy zajmuje pas starych gór, wypiętrzonych w orogenezie hercyńskiej, i wyżyn. Charakterystyczna dla tego obszaru jest rzeźba typu średniogórskiego lub wyżynnego, umiarkowany klimat oraz piętrowo ułożona roślinność.
W południowej części kontynentu rozciąga się pas młodych gór, wypiętrzonych podczas orogenezy alpejskiej. Ten region cechuje rzeźba typu średniogórskiego i wysokogórskiego z często występującymi śladami oddziaływań lodowców, piętrowe ułożenie roślinności i świata zwierzęcego oraz pionowa zmienność warunków klimatycznych.
Położone na południu Europy półwyspy i wyspy Morza Śródziemnego traktowane są jako odrębny region fizycznogeograficzny. Obejmuje on: Półwysep Apeniński, Półwysep Bałkański, Półwysep Iberyjski, archipelagi i wyspy Morza Śródziemnego. Do wspólnych cech tego regionu zaliczyć należy klimat subtropikalny i śródziemnomorski, charakterystyczną roślinność i świat zwierzęcy. Obszar tego regionu okrywają młode góry systemu alpejskiego.