Znaczenie pieniądza we współczesnej gospodarce rynkowej

Czym jest pieniądz? I co sprawia, że odgrywa on dziś tak ogromne znaczenie? Obecnie na całym świecie stanowi on niezbędny czynnik życia gospodarczego, jest tak oczywisty, że wprost trudno sobie wyobrazić istnienie jakiejkolwiek społeczności cywilizowanej pozbawionej pieniądza. Mamy z nim bowiem styczność każdego dnia. Załóżmy jednak, że trafiamy do miejsca, w którym nikt nawet nie słyszał o czymś takim jak pieniądze. W tej sytuacji całe zgromadzone przez nas oszczędności stają się bezużyteczne. Gdybyśmy natomiast, zamiast pieniędzy posiadali jakiś towar, na przykład złoto, wtedy mielibyśmy pewną wartość, którą moglibyśmy wykorzystać, wymienić. Na tym właśnie polega unikalność dzisiejszego pieniądza- sam w sobie nie posiada on żadnej wartości. Dlaczego więc ludzie tak ciężko pracują, a nawet kradną i oszukują by go zdobyć? Dlaczego pełni on tak istotną funkcję w gospodarce? Te właśnie kwestie chciałabym rozważyć w mojej pracy.
Na początku należałoby wyjaśnić, czym w ogóle jest pieniądz. Najprościej mówiąc, pieniądz jest materialnym lub niematerialnym środkiem, który można wymienić na towar lub usługę. Za jego pomocą można wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość. Pieniądz powstał w celu usprawnienia wymiany towarowej, która początkowo odbywała się przy pomocy różnorodnych towarów, takich jak: herbata czy jedwab, oczywiście zależnie od danej kultury. Z czasem pieniądz towarowy przekształcił się w kruszcowy, który równoważył wartość wymienianych towarów. W miarę rozwoju wymiany towarowej ludzie postanowili stworzyć środek płatniczy, który otrzymuje się w zamian za towar i który można wydać, kupując inny. Wtedy to właśnie pojawiły się pierwsze pieniądze, które w rozwiniętych kulturach występują w formie papierowej i nie posiadają wartości substancjonalnej. Wcześniejsza wymiana barterowa kosztowała klientów sporo czasu i wysiłku. Pojawienie się pieniądza, który stał się pośrednikiem w wymianie towarów, w dużym stopniu wyeliminowało te niedogodności. Zwiększyła się wymiana towarów, a znalezienie klientów stało się wygodniejsze i mniej czasochłonne.
Po krótkim zarysie, czym jest pieniądz, przedstawię teraz jego główne funkcje, ponieważ to właśnie one decydują o roli, jaką pełni on we współczesnej gospodarce. Po pierwsze, pieniądz jest środkiem wyrażania cen. Dzięki niemu możemy ustalić wartość dóbr, a co za tym idzie wykorzystać go do określania relacji tych wartości oraz całego systemu cen. Obniża to koszty dokonywania transakcji, sprzyja rozwojowi wymiany i umożliwia prowadzenie rachunku ekonomicznego, rozstrzygającego, co i w jakich ilościach produkować i dostarczać na rynek. Za pomocą pieniądza możemy też wymienić jego wartość na wartość towaru, a także dokonać zapłaty, która umorzy istniejące zobowiązania. Jest, więc on środkiem wymiany oraz płatniczym. Jeśli chodzi o funkcję wymiany, to dzięki pieniądzom został rozwiązany tzw. problem podwójnej zgodności potrzeb, występujący w gospodarce opartej na barterze, a polegający na tym, że obie strony, aby dokonać transakcji, muszą dysponować dobrami, które są im nawzajem potrzebne. Poprawiło to warunki handlu, a także sprawiło, że stał się on mniej czasochłonny. Pieniądz pełni także funkcję tezauryzacji, czyli środka przechowywania wartości. Dzięki możliwości dodawania do siebie wartości poszczególnych dóbr możemy określić wartość zgromadzonego majątku, który przechowujemy głównie w postaci pieniądza, ze względu na jego płynność oraz formę, ułatwiającą oszczędzanie i jego wymianę na dobra. Pieniądz umożliwia również przekazywanie wartości, co przyczyniło się do rozwoju handlu, a także udzielania kredytu innym jednostkom gospodarczym.
Pieniądz jest w gospodarce wyznacznikiem produkcji, bezrobocia, a także inflacji. Zmiany w podaży pieniądza mają wpływ na stopy procentowe oraz warunki kredytu. Gdy w obiegu jest dużo pieniędzy, to po pierwsze rosną ceny, a po drugie bank centralny chce ściągnąć nadmiar pieniędzy z rynku, gdyż istnieje niebezpieczeństwo inflacji. Przez to właśnie nakładane są wysokie stopy procentowe, co powoduje wzrost cen obligacji. Ludziom bardziej opłaca się oszczędzanie niż zaciąganie kredytu na przykład na planowane inwestycje. Stopy procentowe i warunki kredytu wywierają wpływ na takie składniki wydatków jak na przykład budownictwo czy inwestycje, a wiąże się to właśnie z tym, że przy wysokich stopach procentowych ludzie nie inwestują. Taki stan rzeczy wpływa niekorzystnie na tempo wzrostu gospodarczego. Globalne zmiany popytu prowadzą również do zmian produkcji i cen. Biorąc pod uwagę takie powiązanie pieniądza z gospodarką, bank centralny wykorzystuje go jako narzędzie do stymulowania rynku. Jak widać gospodarka rynkowa jest oparta na pieniądzu. Pełni on rolę parametru, wyceny dokonywane za jego pomocą są zawsze miarodajne dla oceny efektów gospodarowania. Wielkości pieniężne w gospodarce rynkowej są, więc podstawą podejmowania decyzji gospodarczych. Pieniądz jest nieodłącznym elementem współczesnej gospodarki rynkowej. To właśnie za sprawą pieniądza mamy w gospodarce do czynienia z systemem cen, który jest odpowiednio ukształtowany przez rynek. Ceny rynkowe są efektem dostosowywania ilości dostarczonego na rynek produktu do wielkości zapotrzebowania na ten produkt. System cen odgrywa w gospodarce ważną rolę. Informuje on przede wszystkim o tym, co dzieje się na rynku i w produkcji, umożliwia także porównywanie produktów. Gdyby nie pieniądze, o żadnej z tych funkcji nie mogłoby być nawet mowy.
Przedstawione przeze mnie cechy i funkcje pieniądza dość jednoznacznie ukazują, że bez niego współczesna gospodarka rynkowa praktycznie nie mogłaby istnieć. Są to dwa, nierozerwalnie połączone z sobą elementy i trudno sobie chociażby wyobrazić funkcjonowanie dzisiejszego świata, gdyby nie istniały pieniądze. To one umożliwiają większość operacji gospodarczych i pod wieloma względami ułatwiają życie każdego z nas. Mówi się, że pieniądz rządzi światem. Czy to prawda? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ale z pewnością można stwierdzić, że odgrywa on ogromne znaczenie we współczesnej gospodarce.