Pojęcia do powtórzenia. Pytania i odpowiedzi.

1. Scharakteryzuj pojęcie prawa – zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym.
Cechy prawa:
a) społeczny charakter - wyraża wartości i potrzeby o szerszym lub węższym zasięgu społecznym, ma je chronić i urzeczywistniać.
b) normatywność - prawem są normy (reguły, zasady, przykazania) co oznacza, że pewne wzory zachowań uznaje się za powinne, inaczej mówiąc obowiązujące, wiążące, dyscyplinujące do określonego sposobu postępowania.
c) Perswazyjność – kształtuje wyobrażenia, postawy polityczne, i zachowania obywateli. Zakłada, ale i stara się nas przekonać, że posłuch obywatela jest rezultatem dokonanego przez niego względnie swobodnego wyboru.
d) Heteronomiczność – zewnętrzny charakter wobec jednostki, prawo pojmuje się jako porządek pochodzący z zewnątrz, od grupy, od jakiegoś autorytetu np. wodza, władcy, państwa.
Funkcje prawa:
a) regulacyjna - jest ono ważnym regulatorem życia społeczeństwa, zakazuje określonych zachowań, nakazuje lub zezwala na określone zachowania
b) ochronna - ma za zadanie chronić te wartości, które są ogólnie przyjęte i ważne ze społecznego punktu widzenia.
c) stabilizacyjna - pozwala zapewnić obywatelom poczucie bezpieczeństwa w państwie. Eliminuje niepożądane zachowania.
d) wychowawcza - kształtuje pozytywne zachowania wobec przepisów prawnych
e) dynamizująca - jest narzędziem zmiany różnych dziedzin życia
f) organizacyjna – określa ramy działania władzy i organizacji publicznych.
g) represyjna - ma za zadanie określić wymiar kary za dokonanie przestępstw, działać odstraszająco na sprawców
h) dystrybucyjna - prawo rozdziela dobra i ciężary, wynikające z funkcjonowania państwa np. przez podatki. Funkcja ta dotyczy szczególnie prawa cywilnego i administracyjnego.

2. Klasyfikacja pojęcia prawa: prawo materialne – prawo formalne

Prawo materialne – ogół norm prawnych, opisuje stosunki społeczne czyli obowiązki, uprawnienia podmiotów oraz ewentualne kary za nieprzestrzeganie, niedopełnienie obowiązków lub przekroczenie granic uprawnień.
Prawo formalne – zwane procesowym, określa tryb postępowania przed organami władzy publicznej związanego z dochodzeniem uprawnień, egzekwowaniem obowiązków, stosowaniem sankcji ujętych w prawie materialnym. Postępowanie to jest regulowane przez m.in. akty normatywne, jak Kodeks postępowania karnego, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania administracyjnego.

3. Klasyfikacja pojęcia prawa: prawo podmiotowe – prawo przedmiotowe

Prawo podmiotowe – to zespół uprawnień służących podmiotom prawa w ich wzajemnych relacjach. Np. „prawo własności”
Prawo przedmiotowe – to ogół norm składających się na system prawa zarówno obowiązującego tu i teraz, jak tez obowiązującego dawniej, a nawet takiego, którego obowiązywanie dopiero się postuluje. Np. „prawo europejskie”, „prawo rzymskie czasów pryncypatu”

4. Scharakteryzuj pojęcie źródeł prawa
Źródło prawa – sformalizowany akt władzy państwowej zawierający przepisy prawne.
- w znaczeniu formalnym - formy w jakich przejawia się obowiązujące prawo. np. konstytucja, ustawa, rozporządzenie i inne akty normatywne.
- w znaczeniu materialnym - czynniki wpływające na treść i formę norm prawnych
- w znaczeniu instytucjonalnym – źródłem są organy władzy publicznej, których decyzje przesądziły o treści i obowiązywaniu danych norm prawnych
- w znaczeniu poznawczym - to źródła poznania prawa, czyli publikatory zawierające autentyczną treść norm prawnych

5. Scharakteryzuj pojęcie źródeł poznania prawa
Źródło poznania prawa - dokumenty, publikacje, inskrypcje – niekiedy zawierające nie tylko informacje prawne lecz będące np. pomnikami literatury pięknej, z których zaczerpnąć można wiadomości o prawie współcześnie lub niegdyś obowiązującym. Czyli publikatory zawierające autentyczną treść norm prawnych, np. Dziennik Ustaw, Monitor Polski, itp.
Dziennik ustaw: pełna nazwa: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej — to najważniejszy polski publikator aktów normatywnych, będący dziennikiem urzędowym. Ogłasza się m.in.: Konstytucję, ustawy, rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy itp.
Monitor Polski: oficjalny publikator aktów prawnych nie będących źródłem prawa powszechnie obowiązującego, a także wszelkich decyzji organów władzy publicznej, które z różnych względów powinny zostać upublicznione.

6. Opisz hierarchię źródeł prawa
1) Konstytucja RP
2) Ustawy
3) Ratyfikowane umowy międzynarodowe
4) Rozporządzenia
5) Akty prawa miejscowego
7. Scharakteryzuj pojęcie normy prawnej
Norma prawna - reguła postępowania, ustanowiona przez kompetentny organ państwa np. parlament, rząd, prezydenta, wojewodę, określająca sposób postępowania w przewidzianej tą normą sytuacji ( co jest komu np. nakazane, zakazane lub dozwolone czynić). Jest to najmniejszy stanowiący sensowną, logiczną całość element prawa. Dwie główne cechy:
1) Generalność – odnosi się do adresata (któremu jest coś przez tę normę nakazane / zakazane lub dozwolone) oraz okoliczności w jakich postępowanie adresata powinno mieć miejsce.
2) Abstrakcyjność – oznacza, że wzór zachowania określony jest przez wskazanie rodzajowych, a nie konkretnych cech tego zachowania. Chodzi o wskazanie zachowania które może być powtórzone wielokrotnie.
8. Opisz teorie budowy normy prawnej

Trójelementowa koncepcja normy prawnej: ( sankcja jest rozumiana jako część normy prawnej)
1) Hipoteza (założenie) - wskazująca krąg adresatów oraz okoliczności, w jakich ma ona zastosowanie
2) Dyspozycja - określony przez normę sposób zakazanego, nakazanego bądź dozwolonego zachowania
3) Sankcja - mówi jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji

Koncepcja norm sprzężonych: ( sankcja jest treścią oddzielnej normy prawnej )
w przypadku naruszenia normy sankcjonowanej ( co występuje tu jako hipoteza) zostanie zastosowana dolegliwość , której rodzaj i stopień jest wyznaczany w treści tej normy. Norma sankcjonująca ( sankcja) przewiduje więc zarówno obowiązek ponoszenia skutków naruszenia normy sankcjonowanej, jak i upoważnienie dla organów państwa do realizacji tych skutków.

9. Klasyfikacja norm prawnych (podział rodzajowy)
Rodzaje norm ze względu na treść
a) Norma zakazująca – zabraniająca adresatowi określonego zachowania pod groźbą zawartą w sankcji
b) Norma nakazująca – zobowiązująca adresata do określonego zachowania pod groźba zawartą w sankcji
c) Norma przyzwalająca – dająca prawo adresatowi do określonego zachowania i osiągania korzyści. Sankcją jest utrata korzyści płynących ze wskazanego prawa.
Rodzaje norm ze względu na ich stosowanie (Klasyfikacja):
a) Norma bezwzględnie obowiązująca (imperatywna) – obowiązuje bezwzględnie każdego adresata normy niezależnie od jakichkolwiek uwarunkowań
b) Norma względnie obowiązująca (dyspozytywna) – odnoszą się do pewnej sytuacji, ale znajdują zastosowanie tylko wtedy, gdy zainteresowane osoby nie umówiły się inaczej

10. Scharakteryzuj pojęcie przepisu prawnego

Przepis prawny - Nazywamy nim elementarną część ustawy lub innego aktu normatywnego. Jest nim np. artykuł, paragraf, punkt, ustęp itd.
11. Scharakteryzuj pojęcie aktu normatywnego
Akty normatywne - Są to dokumenty władzy publicznej, każdy akt państwa zawierający normy prawne. Reguły postępowania mieszczące się w akcie normatywnym mają charakter powszechny tzn. że odnoszą się do wszystkich – są prawem.

12. Opisz budowę aktu normatywnego

1) Tytuł aktu – w nim: oznaczenie rodzaju aktu (ustawa, rozporządzenie, zarządzenie), data wydania, ogólne określenie przedmiotu aktu (np. kodeks cywilny…itp.) po tytule może być preambuła (arenga) czyli uroczysty wstęp.
2) Przepisy merytoryczne – zamieszcza się w nich: określenie zakresu spraw i podmiotów, których ona dotyczy lub wyłączonych spod jej regulacji. Objaśnienia użytych w ustawie określeń i skrótów.
3) Przepisy o zmianie przepisów obowiązujących ( przepisy nowelizujące) – powodują zastąpienie jakiegoś obowiązującego przepisu przepisem o innej treści.
4) Przepisy przejściowe i dostosowujące – regulują wpływ nowego aktu normatywnego na stosunki powstałe pod działaniem przepisów dotychczasowych.
5) Przepisy końcowe (przepisy uchylające, o wejściu w życie oraz przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej aktu)
6) Podpis
13. Scharakteryzuj pojęcie wykładni prawa

Wykładnia - czyli interpretacja prawa, jest to zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych, zawartych w przepisach.

14. Klasyfikacja wykładni prawa wg kryterium metody wykładni

Rodzaje wykładni ze względu na metodę:
a) Wykładnia słowna – polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez analizę struktur językowych przepisów, znaczenia poszczególnych wyrazów i zwrotów itp.
b) Wykładnia celowościowa (teleologiczna, funkcjonalna) – polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez określenie celu, dla którego normy te zostały wydane.
c) Wykładnia systematyczna – polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez określenie miejsca, jakie dana norma zajmuje w ramach aktu normatywnego czy w ramach całego ustawodawstwa. (czy część ogólna czy szczegółowa)
d) Wykładnia historyczna - polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych za pomocą materiałów historycznych. Np. Analiza poprzednich przepisów, wyciąganie wnisków z okoliczności towarzyszących powstaniu aktu prawnego.
15. Klasyfikacja wykładni prawa wg kryterium rodzaju wykładni

Rodzaje ze względu na podmiot (czyli osobę lub organ dokonującą wykładni):
a) Wykładnia autentyczna – dokonywana przez ten sam organ, który wydał interpretowany przepis.
b) Wykładnia legalna – dokonywana przez organ państwowy, któremu to zadanie zostało specjalnie powierzone, z reguły w konstytucji.
c) Wykładnia praktyczna – dokonywana przez organ państwowy w toku stosowania prawa, przy rozstrzyganiu konkretnych spraw. Zajmują się nią organy wymiaru sprawiedliwości i organy administracji państwowej, szczególnie przez sąd – wykładnia sądowa.
d) Wykładnia doktrynalna (naukowa) – zawarta jest w naukowej literaturze prawniczej: monografiach, artykułach, recenzjach itp. Nie ma ona charakteru obowiązującego, ale jej znaczenie jest duże. Szczególną rolę odgrywa w momencie zmian przepisów, przyczyniając się do ukształtowania nowego prawa w myśl swoich założeń.
Rodzaje wykładni ze względu na metodę:
e) Wykładnia słowna – polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez analizę struktur językowych przepisów, znaczenia poszczególnych wyrazów i zwrotów itp.
f) Wykładnia celowościowa (teleologiczna, funkcjonalna) – polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez określenie celu, dla którego normy te zostały wydane.
g) Wykładnia systematyczna – polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez określenie miejsca, jakie dana norma zajmuje w ramach aktu normatywnego czy w ramach całego ustawodawstwa. (czy część ogólna czy szczegółowa)
h) Wykładnia historyczna - polega na ustaleniu znaczenia norm prawnych za pomocą materiałów historycznych. Np. Analiza poprzednich przepisów, wyciąganie wnisków z okoliczności towarzyszących powstaniu aktu prawnego.
Rodzaje wykładni ze względu na wynik:
a) Wykładnia rozszerzająca – występuje, gdy dana wykładnia nakazuje interpretowaną normę rozumieć i stosować szerzej niżby to wynikało z wykładni słownej.
b) Wykładnia ścieśniająca – występuje, gdy dana wykładnia każe interpretowaną normę rozumieć węziej niż to wynika z wykładni słownej.
c) Wykładnia stwierdzająca – nazywa się tak taką interpretację, która nakazuje normę rozumieć dokładnie tak samo, jak wykładnia słowna.
16. Opisz obowiązywanie prawa wg kryterium terytorialnego

Terytorialne obowiązywanie prawa - Prawo (ściślej prawo wewnątrzkrajowe) obowiązuje na całym lub na części terytorium państwa, które organy je ustanowiły lub w przypadku prawa zwyczajowego sankcjonują. Prawo wewnątrzkrajowe i umowy międzynarodowe określają granice tego terytorium. Każdy kto znajdzie się na obszarze danego kraju podlega jego prawu (jurysdykcji). Jest to zasada terytorialności. Od niej są nieliczne wyjątki: umowy i zwyczaje międzynarodowego prawa publicznego wyłączają możliwość stosowania sankcji prawa wewnątrzkrajowego wobec niektórych kategorii podmiotów.

17. Opisz obowiązywanie prawa wg kryterium personalnego

Personalne obowiązywanie prawa – dotyczy obywateli, bez wzglądu na miejsce ich przebywania oraz cudzoziemców, którzy przebywają na terytorium państwa. Cudzoziemcy będący dyplomatami państw obcych, posiadających placówki w kraju pobytu, korzystają z immunitetów: nietykalności i jurysdykcyjnego. Nie można wobec nich stosować żądnych środków przymusowych.

18. Opisz obowiązywanie prawa wg kryterium czasowego

Czasowe obowiązywanie prawa tzw. Temporalne - Istnieje moment początkowy i końcowy obowiązywania normy prawnej. Generalną zasada przyjęta przez współczesne prawodawstwo jest zasada, że norma obowiązuje od momentu, który wyznaczył ustawodawca, nie wcześniej jednak niż od dnia opublikowania. Najczęściej przyjmowana jest generalna zasada, że ustawa wchodzi w życie po 14 dniach od daty opublikowania w oficjalnym organie publikacyjnym (Dz.U.) chyba, że przepis wprowadzający określi inny termin wejścia w życie.

19. Scharakteryzuj pojęcie luki prawnej oraz sposobów jej niwelacji

Luka prawna - Brak norm dla takiego stosunku społecznego, który powinien być uregulowany.
Sąd czy inny organ stosujący prawo nie może odmówić rozstrzygnięcia powołując się na istnienie luki prawnej. Musi on usunąć tę lukę za pomocą rozumowania prawniczego. Luki w prawie usuwamy za pomocą rozumowania analogicznego.
Analogia – jest to sposób wypełniania luk, ma największe znaczenie w prawie cywilnym. Mniejsze w prawie pracy, administracyjnym itp. W prawie karnym jest zabronione!

Wyróżniamy analogię ustawy i prawa:

Analogia ustawy
Występuje, gdy do jakiegoś stanu faktycznego stosowane są normy prawne odnoszące się do innego, podobnego stanu.
Analogia prawna
Sąd może oprzeć rozstrzygnięcie sprawy na stworzonej przez siebie normie, wyprowadzonej z ogólnych zasad ustawodawstwa, zasad określonej gałęzi prawa lub nawet tylko podstawowych ocen uznawanych w obowiązującym prawie. Stworzona norma nie ma charakteru trwałego.

20. Scharakteryzuj pojęcie zdolności prawnej

Zdolność prawna osoby fizycznej - zdolność do występowania w charakterze podmiotu w stosunkach prawnych. Posiada ją każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci.
Zdolność prawna osoby prawnej - nabywa zdolność prawną, jako twór sztuczny nie może mieć tych wszystkich praw i obowiązków, które są związane z przyrodzonymi właściwościami człowieka.

21. Scharakteryzuj pojęcie zdolności do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych – zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych. Osoba fizyczna działa za pomocą własnych oświadczeń woli.
Może być pełna albo ograniczona, można jej również nie mieć w ogóle.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają pełnoletnie osoby fizyczne oraz wszystkie osoby prawne. Co do zasady osoba fizyczna uzyskuje pełnoletniość ukończywszy 18 lat. Małoletni przez zawarcie małżeństwa uzyskuje pełnoletniość, której nie traci w razie unieważnienia małżeństwa. Stąd przesłanką pełnej zdolności do czynności prawnych jest pełnoletniość, a nie wiek.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby małoletnie, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo, a także osoby, w stosunku do których obowiązuje postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego, wydane przez sąd w trakcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Zdolności do czynności prawnych nie mają osoby fizyczne, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Zdolność do czynności prawnych osób prawnych - nabywają jednocześnie zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru. Ustaje wraz z chwilą likwidacji lub upadłości.

22. Opisz rodzaje podmiotów prawnych

a) Osoba fizyczna – jest to każdy człowiek. Posiada on ten status niezależnie od płci, wieku, urodzenia czy koloru skóry. Od momentu urodzenia
każdy z nas jako osoba fizyczna nabywa zdolność prawną, której kres następuje dopiero z chwilą śmierci.
b) Osoba prawna – wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego. Jest ona tworem sztucznym powołanym przez człowieka.
Klasyfikacja osób prawnych:
- ze względu na sposób tworzenia – odróżniamy osoby prawne typu instytucjonalnego (tworzone przez państwo w drodze władczego aktu) i osoby prawne typu zrzeszeniowego (powstające na drodze porozumień członków-założycieli).
-ze względu na cel – dzielą się na takie, które dążą do celów gospodarczych i na takie, które dążą do celów niegospodarczych.
Rodzaje osób prawnych według kodeksu cywilnego:
- Skarb Państwa
- spółki kapitałowe
- przedsiębiorstwa państwowe
- banki
- państwowe jednostki organizacyjne
- spółdzielnie
- fundacje
- stowarzyszenia
- inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze.

23. Opisz instytucję warunku

Warunek jest to uzależnienie skuteczności (możliwości osiągnięcia zamierzonych skutków prawnych) od zdarzenia przyszłego, przedmiotowo niepewnego. Warunek nie jest zdarzeniem.

Rodzaje warunków:
a) zawieszający - skuteczność czynności prawnej zostaje odsunięta w czasie; warunek niemożliwy oraz warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej;
b) rozwiązujący – zaistnienie zdarzenia prawnego niepewnego kończy skuteczność prawną czynności prawnej; warunek niemożliwy oraz warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego uważa się za nieistniejący.
Istnieją dwie fikcje skuteczności warunków:
• gdy strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób, który jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w ziszczeniu warunku, następują takie skutki, jakby się warunek ziścił;
• gdy strona, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadzi - w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego - do ziszczenia się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się nie ziścił.
24. Opisz instytucję terminu

Termin - ograniczenie czasowe, z którym wiążą się skutki prawne. Terminy procesowe wyznaczają czas przede wszystkim na złożenie pism procesowych. Terminy ustawowe określa wprost ustawa (termin do wniesienia środków zaskarżenia, do uzupełnienia pism procesowych).
Terminy umowne ustalane są przez strony umowy.
Terminy stanowcze - określane są terminy, których niezachowanie rodzi określone skutki.
Wśród terminów stanowczych wydzielić można:
a) terminy materialnoprawne – są to terminy określone we właściwych przepisach, na bieg których organ procesowy nie ma jakiegokolwiek wpływu, np. - termin przedawnienia
b) terminy prekluzyjne – są to terminy tego rodzaju, że czynność procesowa dokonana po ich upływie nie wywołuje skutków procesowych i nie mogą być te terminy przywrócone
c) terminy zawite – są to terminy tego rodzaju, że ich naruszenie powoduje bezskuteczność danej czynności procesowej, niemniej jednak są one przywracalne,
d) inne – których przekroczenie powoduje określone w ustawie skutki, np. - w prawie karnym: upływ terminu, na który został orzeczony środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania
25. Opisz instytucję przedawnienia roszczenia

Przedawnienie- polega na tym, że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia.
Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe. Zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat, jest on stosowany we wszystkich przypadkach, w których przepisy kodeksu cywilnego lub inne nie przewidują krótszego terminu.
Skutkiem przedawnienia jest uzyskanie przez dłużnika, a więc stronę zobowiązaną umową lub innego tytułu do spełnienia świadczenia, prawa uchylenia się od wykonania tego obowiązku. Prawa i obowiązki stron istnieją nadal, istotny skutek przedawnienia polega natomiast na tym, że dłużnik nie może być na drodze sądowej zmuszony do wykonania swojego obowiązku.

Istnieje możliwość zrzeczenia się korzystania z przedawnienia. Dłużnik może oświadczyć, że nie korzysta z przedawnienia. Może być to złożone po upływie terminu przedawnienia, dlatego nie może z góry wyrzec się korzyści, jakie płyną z przedawnienia, gdyż mogłoby to doprowadzić do nadużycia sytuacji przez stronę ekonomicznie silniejszą, do wywierania niedozwolonych nacisków itd.

Bieg okresu przedawnienia może ulec:
- zawieszeniu – wstrzymanie tymczasowe, po ustaniu okoliczności powodującej zawieszenie , przedawnienie biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego.
- przerwaniu – powoduje to skutki idące dalej niż zawieszenie, po przerwaniu bieg przedawnienia rozpoczyna się od początku.

26. Opisz instytucję przedstawicielstwa

Przedstawicielstwo – polega na tym, że czynność prawna dokonana zostaje przez osobę zwaną przedstawicielem, w imieniu innej osoby zwanej reprezentowanym, oraz że pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Cechy działania przedstawiciela:
- przedstawiciel podejmuje działania nie w swoim, lecz w imieniu innej osoby.
- z czynności prawnej przedstawiciela wynikają skutki prawne nie dla niego, lecz dla osoby reprezentowanej.
Rodzaje przedstawicielstwa :
- przedstawicielstwo ustawowe – cechuje się tym, ze prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w imieniu drugiej osoby wynika z przepisu ustawy
- pełnomocnictwo – w którym prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w cudzym imieniu opiera się na woli osoby reprezentowanej (mocodawcy) udzielić pełnomocnictwa może każda osoba fizyczna i prawna, mająca zdolność do czynności prawnych.
Zakres umocowania pełnomocnictwa określa treść udzielonego mu pełnomocnictwa.
Rodzaje pełnomocnictwa:
a) ogólne – jest upoważnieniem do dokonywania różnych czynności prawnych w imieniu mocodawcy, w ramach zwykłego zarządu
b) rodzajowe – jest upoważnieniem do wielokrotnego dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju.
c) szczególne – jest upoważnieniem do dokonania w imieniu mocodawcy konkretnej czynności np. sprzedania oznaczonej rzeczy.

27. Scharakteryzuj pojęcie rzeczy

Rzecz – przedmiot materialny, na tyle wyodrębniony, ze może być traktowany jako dobro samoistne.
część składowa – te wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości.
przynależności – odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem np. kluczyki samochodowe

Klasyfikacja:
- ruchome – wszystkie rzeczy w rozumieniu kodeksu cywilnego
- nieruchomości – gruntowe, budynkowe, lokalowe
- indywidualnie oznaczone (co do tożsamości) np. samochód
- indywidualnie oznaczone (co do gatunku) np. litr mleka
- podzielne
- niepodzielne
- znajdujące się w obrocie – mogą być swobodnie sprzedawane, wynajmowane
- wyjęte z obrotu – istnieje zakaz obrotu prawnego takimi rzeczami
- ograniczone w obrocie – takie które mogą stanowić przedmiot obrotu tylko w ograniczonym zakresie
- zużywalne
- niezużywalne

28. Scharakteryzuj pojęcie własności

Własność - najsilniejsze prawo do rzeczy. Charakter tego prawa ma wymiar bezwzględny. Jest to ogól praw majątkowych w znaczeniu nie ekonomicznym. Zakres własności jako prawa rzeczowego kształtowany jest przez ustawy oraz zasady współżycia społecznego. Ochrona własności jest zagwarantowana konstytucyjnie. Ma charakter pozytywny i negatywny.
Charakter pozytywny wyraża się w:
Prawie do korzystania z rzeczy, na które skalają się:
1) prawo posiadania rzeczy,
2) prawo używania rzeczy,
3) prawo do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy,
4) prawo do dyspozycji faktycznych – przetworzenia rzeczy, zużycia jej albo zniszczenia
Prawie do dysponowania rzeczą, a więc:
1) prawo do wyzbycia się własności rzeczy,
2) prawo do obciążenia rzeczy.
Negatywny zaś aspekt prawa własności wyraża się w obowiązku innych osób do nieingerowania w sferę uprawnień właściciela.

Środki ochrony własności:
- roszczenie windykacyjne – roszczenie o wydanie rzeczy
- roszczenie negatoryjne – roszczenie o zaprzestanie naruszania prawa własności

29. Opis metody nabycia prawa własności

Sposoby nabycia prawa własności:
a) pierwotne –nabycie prawa własności następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnień. Nie ma tu taj następstwa prawnego. Sposoby nabycia i utraty:
- nacjonalizacja - akt przejęcia przez państwo prywatnego mienia
- wywłaszczenie - może nastąpić jedynie w trybie i wypadkach określonych przez prawo, dotychczasowy właściciel zostaje pozbawiony swojego prawa własności, które nabywa państwo.
- zasiedzenie - Nabycie lub utrata własności na skutek długotrwałego wykonywania prawa przez osobę nieuprawnioną.
- przemilczenie - Nabycie lub utrata własności na skutek niewykonywania prawa przez osobę uprawnioną przez okres przewidziany w ustawie.
- znalezienie - znalazca powinien zawiadomić odpowiedni organ państwowy, a przedmioty tj. pieniądze i kosztowności oddać na przechowanie jeśli organ tego wymaga. Znalazca może żądać znaleźnego w wysokości 1/10 wartości rzeczy przy zwrocie. Nieodebrane stają się własnością państwową w rok od wezwania bądź w dwa bez możliwości zawiadomienia właściciela. Inne rzeczy po tym samym terminie stają się własnością znalazcy.
- porzucenie i zawłaszczenie – Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Własność takiej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie.
- połączenie, pomieszanie - Jeśli rzeczy zostały tak pomieszane, iż nie sposób ich rozłączyć, rzecz staje się przedmiotem współwłasności, chyba że jedna z rzeczy jest oczywiście więcej warta niż pozostałe, wtedy jej właściciel przejmuje wszystko.
- przeistoczenie - kto z cudzych materiałów wytworzył rzecz nową ruchomą a wartość nakładu pracy jest większa od wartości tych materiałów staje się jego własnością.

b) pochodne - nabyciu podlega prawo już ukształtowane, prawo pozostaje takie samo, zmienia się natomiast jego podmiot. Sposoby nabycia i utraty:
- przez dziedziczenie - Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.
- w drodze nadania przez władzę
- przez umowę przenoszącą własność
Na podstawie umowy sprzedaży:
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Na podstawie umowy zamiany
Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.
Na podstawie umowy darowizny
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

30. Opisz metody utraty prawa własności

Patrz pytanie 29 

31. Scharakteryzuj pojęcie użytkowania wieczystego

Użytkowanie wieczyste - prawo podmiotowe dotyczące nieruchomości gruntowej. Polega na oddaniu w użytkowanie nieruchomości gruntowej będącej własnością skarbu państwa, województwa, powiatu bądź gminy lub związku tych jednostek osobie fizycznej lub prawnej na czas określony 99 lat (wyjątkowo krócej, lecz nie mniej niż 40 lat).

32. Scharakteryzuj pojęcie użytkowania

Użytkowanie – polega na korzystaniu z rzeczy cudzej. Użytkownik może korzystać z rzeczy w sposób podobny, lecz jednak nie identyczny jak czyni to jej właściciel.
Na użytkowanie składają się dwa uprawnienia:
- prawo do użytkowania rzeczy,
- prawo do pobierania z niej pożytków.

33. Scharakteryzuj pojęcie służebności gruntowej

Służebność gruntowa - Ograniczone prawo rzeczowe, polega na sprzęgnięciu interesem gospodarczym dwóch nieruchomości. Służebność obciąża jeden grunt, a prawo do korzystania z niej ma każdorazowy właściciel drugiej nieruchomości.

34. Scharakteryzuj pojęcie służebności osobistej

Służebność osobista – nie różni się w swojej treści od służebności gruntowej, jednak jest ustanawiana nie na korzyść każdorazowego właściciela gruntu, lecz na rzecz oznaczonej osoby. Jest ona niezbywalna i gaśnie ze śmiercią osoby uprawnionej.

35. Scharakteryzuj pojęcie zastawu

Zastaw - to jedna z form tzw. zabezpieczeń rzeczowych. Jest zabezpieczeniem wierzytelności, którego przedmiotem są rzeczy ruchome lub prawa.
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyja stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

Na treść zastawu składają się dwa podstawowe uprawnienia:
- możliwość zaspokojenia się z rzeczy oddanej w zastaw bez względu na to, czyją ona jest własnością;
- pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi.

Przedmiotem zastawu są rzeczy ruchome lub prawa, jeżeli są zbywalne, np. wierzytelności, akcje, obligacje itp. Odróżnia się zastaw:
- umowny, do ustanowienia którego potrzebna jest umowa między właścicielem
a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły;
- ustawowy, powstający na mocy szczególnego przepisu ustawy, np. posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządziło szkodę na gruncie, jeżeli zastaw jest potrzebne dla zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody /art.432 1 kc/;
- rejestrowy do ustanowienia, którego potrzebna jest umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu, zwanym zastawcą a wierzycielem zwanym zastawiennikiem oraz wpis do rejestru zastawców.

36. Scharakteryzuj pojęcie hipoteki

Hipoteka – ograniczone prawo rzeczowe, służące zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności pieniężnej na nieruchomości, polegające na tym, że wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się ona własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, tzn. wierzycielami, których wierzytelności nie mają zabezpieczenia w postaci hipoteki.
Postacie hipoteki:
hipoteka łączna - która obciąża kilka nieruchomości w ten sposób, że wierzyciel może żądać zaspokojenia się z dowolnej nieruchomości spośród obciążonych, wedle własnego wyboru. Celem hipoteki łącznej jest ułatwienie i obniżenie kosztów ustanawiania zabezpieczenia pojedynczej wierzytelności na większej liczbie nieruchomości należących do jednej bądź większej ilości osób. Dzięki szerokiemu uprzywilejowaniu interesów wierzyciela, ten rodzaj hipoteki umożliwia uzyskanie zabezpieczenia rzeczowego o wartości wielokrotnie przenoszącej wartość zabezpieczonej nieruchomości.
hipoteka kaucyjna - która zabezpiecza wierzytelności o wysokości nieustalonej, zarówno istniejące, jak i dopiero mogące powstać w przyszłości. Dla takich hipotek oznacza się sumę pieniężną, do wysokości której wierzyciel hipoteczny może domagać się zaspokojenia z obciążonej nieruchomości.
hipoteka odwrócona - transakcja lub umowa zawierana pomiędzy osobą fizyczną, a (najczęściej) instytucją finansową umożliwiająca uwolnienie zamrożonego w nieruchomości kapitału. Suma jaką da się wynegocjować (poza wartością nieruchomości) zależy od płci i wieku właściciela, a także czasem od stanu jego zdrowia. Im krótszy spodziewany czas dożycia tym lepsze warunki można uzyskać. Pod uwagę brane są też szacunki co do kosztu kredytu w przyszłości i spodziewanej przyszłej wartości nieruchomości.
Przedmiotem hipoteki może być:
1) prawo własności nieruchomości,
2) udział współwłaściciela we własności nieruchomości,
3) użytkowanie wieczyste,
4) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
5) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
6) wierzytelność zabezpieczoną hipoteką

37. Opisz instytucję księgi wieczystej

Księgi wieczyste – rejestr publiczny, który przedstawia stan prawny nieruchomości. Pozwala autorytatywnie ustalić, komu i jakie przysługują prawa do danej nieruchomości. Prowadzone są przez sądy.
Instytucją ksiąg wieczystych rządzi kilka zasad. Najważniejsze z nich to:
a) jawność formalna – każdy może w obecności pracownika sądu zapoznać się z treścią księgi wieczystej, w związku z czym nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę,
b) domniemanie zgodności ze stanem prawnym – domniemywa się, że stan prawny ujawniony w księdze wieczystej jest zgodny z rzeczywistością, niezgodność treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym może być usunięta jedynie w drodze odpowiedniego procesu cywilnego,
c) rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych – w razie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według księgi wieczystej nabył własność lub inne prawo rzeczowe (w pewnym uproszczeniu: kupując nieruchomość od osoby wpisanej w księdze wieczystej jako właściciel stajemy się jej właścicielem, nawet jeśli osoba ta w rzeczywistości właścicielem nie była),
d) pierwszeństwo praw wpisanych – ograniczone prawa rzeczowe wpisane do księgi wieczystej mają pierwszeństwo przed takimi prawami nie wpisanymi do księgi.
Księga wieczysta składa się z 4 działów:
a) Dział I – poświęcony jest wpisom:
-charakteryzującym nieruchomość pod względem faktycznym, jej położenie z powołaniem się na plan, rodzaj zabudowy, przeznaczenie nieruchomości.
-zawierającym prawa rzeczowe ustanowione na korzyść danej nieruchomości, np. służebności gruntowe przysługujące każdorazowemu właścicielowi danej nieruchomości jako nieruchomości władnącej.
b) Dział II – wpisuje się w nim właściciela nieruchomości
c) Dział III – poświęcony jest wpisom praw rzeczowych obciążających nieruchomość, z wyjątkiem hipoteki. Ujawnia się tu ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością.
d) Dział IV – zawiera wpisy hipoteczne.

38. Scharakteryzuj pojęcie spółdzielczych ograniczonych praw rzeczowych

Istnieją 3 ograniczone prawa rzeczowe związane z budownictwem spółdzielczym:
a) własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego
b) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
c) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
Treść tych praw uregulowana jest w prawie spółdzielczym.
Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego i prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej są bardzo podobne do siebie. Różnica pomiędzy nimi to przedmiot prawa, ponieważ w pierwszym przypadku chodzi o mieszkanie, a w drugim o dom jednorodzinny. Możliwe jest zbycie tych praw np.. w drodze sprzedaży lub darowizny. Dla tych lokali i domów mogą być prowadzone odrębne księgi wieczyste. W przypadku przekształcenia się ograniczonego prawa rzeczowego w prawo odrębnej własności lokalu lub domu, księga wieczysta staje się księgą wieczystą nieruchomości.
Spółdzielcze prawa do lokali i domów mogą być obciążone hipoteką dla zabezpieczenia wierzytelności, np. udzielonego kredytu bankowego.
Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego różni się od wyżej omawianych praw tym, że jego właściciel posiada uprawnienie nie do zamieszkiwania, ale do wykonywania działalności, do jakiej lokal jest przeznaczony.

39. Scharakteryzuj pojęcie posiadania

Posiadanie – polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą. Nie jest prawem, lecz stanem faktycznym, w którym posiadacz sprawuje nad rzeczą taką władzę, jaka odpowiada treści jednego z praw podmiotowych (np. własności, użytkowania), niezależnie od tego czy w rzeczywistości przysługuje mu takie prawo. Na posiadanie składają się dwa elementy:
- faktyczne władztwo nad rzeczą
- wola władania rzeczą
Rodzaje posiadania:
a) posiadanie samoistne – dotyczy osoby która włada posiadaną rzeczą jak właściciel. Nie traci on posiadania prze to, że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne.
b) posiadanie zależne – dotyczy osoby sprawującej faktyczne władztwo nad rzeczą jako najemca, dzierżawca, użytkownik itp. Władztwo nad cudzą rzeczą.
c) posiadanie służebności - dotyczy osoby która faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości. Rozmiary władztwa nad cudzą rzeczą są tutaj minimalne.

40. Scharakteryzuj pojęcie czynności prawnej

Czynność prawna – to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilno-prawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.
Treść czynności prawnej kształtują:
- oświadczenie woli
- przepisy odnoszące się do danego rodzaju czynności prawnych
- zasady współżycia społecznego
- ustalone zwyczaje

41. Klasyfikacja czynności prawnych

Ze względu na liczbę stron:
a) jednostronna - dla skuteczności czynności wystarczy oświadczenie woli jednej strony, np. testament
b) dwustronna - dla skuteczności czynności potrzebne są oświadczenia woli dwóch lub więcej stron, są to umowy np. umowa sprzedaży

Ze względu na skutek prawny:
a) rozporządzająca – pociąga za sobą zniesienie, obciążenie lub przeniesienie prawa na inną osobę.
b) zobowiązująca – zobowiązanie strony do dokonania świadczenia w przyszłości.
c) o podwójnym skutku - wywołują zarówno skutek czynności rozporządzającej i zobowiązującej

Ze względu na to, czy przysporzenie następuje po obu stronach czynności prawnej, czy tylko po jednej:
a) odpłatna – jeżeli strona, która dokonała przysporzenia otrzymuje w zamian korzyść majątkową (ekwiwalent)
b) nieodpłatna – brak ekwiwalentu

Ze względu na status stron:
a) między żyjącymi
b) na wypadek śmierci - czynność jest skuteczna dopiero po śmierci osoby, która jej dokonała, są dwie takie czynności w prawie polskim: testament oraz zrzeczenie się dziedziczenia.

Ze względu na występowanie dodatkowego elementu obok oświadczenia woli w postaci tzw. elementu realnego:
a) konsensualne – element realny nie jest konieczny do skuteczności czynności prawnej, wystarczy samo oświadczenie woli
b) realne – element realny jest konieczny dla skuteczności czynności prawnej, np. zastaw.

Ze względu na skutek prawny jaki czynność prawna wywołuje w sferze majątkowej kontrahenta:
a) przysparzająca - to taka, której zamierzonym skutkiem i celem jest przysporzenie korzyści majątkowej innej osobie przez zwiększenie jej aktywów lub zmniejszenie pasywów.

Ze względu na wymóg istnienia causa:
a) przyczynowe, kauzalne – dla skuteczności czynności konieczne jest istnienie causa, czyli przyczyny prawnej tej czynności.
b) oderwane, abstrakcyjne - istnienie causa nie jest konieczne dla skuteczności czynności prawnej.

Postacie prawne podstawy przysporzenia:
• Causa solvendi - celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu.
• Causa obligandi vel acquirendi - celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
• Causa donandi - dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna.



42. Scharakteryzuj pojęcie oświadczenia woli

Oświadczenie woli – jest to takie zachowanie człowieka, które wyraża w sposób dostateczny zamiar (wolę) wywołania skutku prawnego, czyli ustanowienia, zmiany bądź zmiany stosunku prawnego.
Podstawowy element czynności prawnej, składa się z samego aktu woli i jego uzewnętrznieniu.

43. Opisz wady oświadczenia woli

Wady oświadczenia woli – nieprawidłowości przy procesie składania oświadczenia woli. Pociągają za sobą ujemne skutki. Polegają one na nieważności czynności prawnej, bądź też na umożliwieniu osobie wycofania się ze skutków czynności prawnej. Wady:
a) brak świadomości lub swobody - pozostawanie w stanie psychicznym, który całkowicie uniemożliwia świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. -Brak swobody w wyrażeniu woli – będzie miał miejsce wówczas, gdy możliwość wolnego wyboru będzie całkowicie wyłączona.
b) pozorność - dwie strony dla pozoru dokonują między sobą czynności prawnej (np. zawierają umowę), umawiając się z góry, że nie wywoła ona skutków prawnych.
c) błąd - można działać w błędzie, co do stanu rzeczy lub w błędzie co do oświadczenia woli. np. kupuje się kopie obrazu myśląc, że jest to oryginał. Musi być istotny. Musi mieć wpływ na zawarcie umowy lub złożenie innego oświadczenia.
d) groźbę - gdy jedna osoba zmusza drugą
e) podstęp - celowe, świadome działanie osoby, która ten błąd wywołuje

44. Opisz formy oświadczenia woli

Forma czynności prawnych, a dokładniej zawartych w nich oświadczeń woli jest dowolna. Wedle swojej woli, strony mogą ich dokonywać ustnie, na piśmie, w sposób dorozumiany itd. Nazywamy to zasadą swobody formy.
Obowiązek nadania czynności prawnej określonej formy istnieje tylko wówczas, gdy wynika to z:
a) ustawy
b) zawartej uprzednio umowy
Wyróżniamy formy:
a) zwykłą – jest nią przede wszystkim forma ustna, kiedy to oświadczenie woli formułowane jest wyraźnie w wypowiadanych słowach. Mówimy tez o gestach w formie dorozumianej, czyli zachowanie się osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny.
b) szczególną:
- zwykła forma pisemna – może być zastrzeżona pod rygorem nieważności czynności prawnej lub bez tego rygoru.
- forma pisemna z datą pewną – polega na autorytatywnym poświadczeniu na dokumencie, że istniał on w chwili poświadczenia daty.
- forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym – polega na stwierdzeniu autentyczności podpisu
- forma aktu notarialnego – polega na sporządzeniu czynności prawnej przez notariusza według udzielonych mu wskazówek i podpisaniu jej przez strony
- inne formy – szczególnie związane są zwłaszcza z rozwojem techniki. Ich pojawienie może mieć na celu ułatwienie i uproszczenie dokonywania czynności prawnych, przede wszystkim zawieraniu umów.

45. Scharakteryzuj pojęcie zobowiązania

Zobowiązanie – stosunek prawny, w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnika) określonego zachowania, czyli świadczenia.

Źródła zobowiązań:
1) Czynności prawne
2) Czyny niedozwolone – w wyniku których powstaje szkoda i naruszenie czyjegoś prawa podmiotowego, powodują powstanie stosunku zobowiązaniowego między sprawcą, a tym komu wyrządzono krzywdę.
3) Akty administracyjne – czyli jednostronne, indywidualne decyzje organów administracji państwowej, stanowią specjalne źródło zobowiązań.
4) Inne zdarzenia – szczególne rodzaje zdarzeń prawnych. Ich ilość i znaczenie są stosunkowo niewielkie. Należą do nich: prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, bezpodstawne wzbogacenie.

46. Klasyfikacja zobowiązań

Zobowiązania solidarne
Solidarność czynna dłużnik może spełnić świadczenie do rąk jednego z wierzycieli a przez zaspokojenie dług wygasa. Dłużnik może spełnić świadczenie do rąk wybranego przez siebie wierzyciela aż do chwili gdy jeden z wierzycieli wytoczy powództwo. Od tego momentu świadczenie może być spełnione tylko do rąk wierzyciela który wytoczył powództwo.
Zobowiązania realne - osiągają cel, jakim jest wzmocnienie ochrony przez swoiste wyznaczenie osoby dłużnika. Polega ono na pośrednim wskazaniu jej przez określenie sytuacji tej osoby wobec danej rzeczy. Roszczenie wierzyciela kieruje się zawsze do zindywidualizowanej każdocześnie osoby dłużnika, z tym tylko zastrzeżeniem, że dłużnik ten zmienia się wtedy, gdy następuje zmiana osoby uprawnionej do określonej rzeczy.
Zobowiązania niepodzielne - świadczenie jest niepodzielne, jeżeli nie może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości.
Zobowiązania podzielne - świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości (np. zapłata określonej sumy).

47. Scharakteryzuj pojęcie umowy

Umowa – zgodne oświadczenie woli stron, zmierzające do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.

48. Opisz tryby zawierania umowy

Do zawierania umów i ich treści odnosi się zasada wolności umów – głosi, że w granicach wyznaczonych przepisami i zasadami współżycia społecznego strony dysponują swobodą. Mogą decydować: czy w ogóle zawierać umowę, z kim ją zawrzeć, jaką treść nadać umowie.
Umowa może być zawarta w 3 trybach:
1) Tryb ofertowy – polega na tym, iż jedna strona składa oświadczenie woli drugiej stronie, wyrażające chęć zawarcia umowy oraz określające istotne postanowienia tejże umowy
2) Aukcja lub przetarg – tryb ten polega na tym, iż uczestnicy aukcji bądź przetargu składają oferty zawarcia umowy. Umowę zawiera się ze stroną, która złożyła najkorzystniejszą ofertę.
3) Negocjacje – podczas prowadzenia negocjacji umowa zostaje zawarta, jeżeli strony uczestniczące w negocjacjach dojdą do porozumienia co do wszystkich postanowień umowy będących przedmiotem negocjacji.
49. Klasyfikacja umów

Rodzaje umów:
1) Umowa nazwana - to każda umowa uregulowana w kodeksie cywilnym. Chodzi tu o często się powtarzające typy umów jak sprzedaż, najem, zlecenie itd. Ułatwiają one obrót o tyle, że strony mogą określić jedynie podstawowe elementy treści umowy, zdając się co do reszty na przepisy.
2) Umowa nienazwana – występuje, gdy treść umowy zawartej przez strony nie odpowiada żadnej z umów nazwanych ani nie zawiera elementów rożnych umów nazwanych.
3) Umowa mieszana – dochodzi do skutku, gdy strony tak ukształtują jej treść, że składa się ona z elementów różnych umów nazwanych.
4) Umowa jednostronnie zobowiązująca – dla jednej strony wynikają z niej tylko prawa, a dla drugiej tylko obowiązki. Np. darowizna
5) Umowa dwustronnie zobowiązująca – każda ze stron ma zobowiązania wynikające z umowy, jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem.
6) Umowa odpłatna – obie strony odnoszą z niej korzyści i ponoszą ciężary. Np. sprzedaż, najem, pożyczka oprocentowana itd.
7) Umowa nieodpłatna – jedna strona odnosi z umowy korzyść, np. darowizna
8) Umowa konsensualna – dochodzi do skutku przez samo złożenie odpowiednich oświadczeń woli. Do tej kategorii należy większość umów.
9) Umowa realna – wymaga do zawarcia złożenia przez strony oświadczeń woli oraz wydania rzeczy. Są rzadkie.

50. Opisz umowę sprzedaży

Umowa sprzedaży – umowa w której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

51. Opisz umowę najmu

Umowa najmu - wynajmujący zobowiązuje się oddać przedmiot najmu do używania najemcy, na czas oznaczony lub nieoznaczony, w zamian za wynagrodzenie w postaci czynszu płaconego przez najemcę. Przedmiotem najmu mogą być rzeczy ruchome, jak również nieruchomości, a także części rzeczy jako całości lub nawet jej części składowe.

52. Opisz umowę agencyjną

Umowa agencyjna - przyjmujący zlecenie - agent zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Jest umową konsensualną, wzajemną, odpłatną o świadczenie usług. Charakterystyczne jest, że umowę agencyjną mogą zawrzeć tylko przedsiębiorcy, a więc zarówno osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, jak i osoby prawne.

53. Opisz umowę składu

Umowa składu - przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych. Przedsiębiorca ten jest obowiązany wydać składającemu pokwitowanie, które powinno wymieniać rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania, jak też inne istotne postanowienia umowy.
Obowiązki składającego:
• zapłata wynagrodzenia
• odbiór towarów
• zwrot wydatków i należności wynikających z umowy
Obowiązki przedsiębiorstwa składowego
• sprawowanie pieczy nad złożonymi towarami i zachowanie w stanie niepogorszonym;
• wydanie dowodu składowego
• dokonanie czynności konserwujących, z którego to obowiązku strony nie mogą zwolnić przedsiębiorstwa składowego;
• zawiadomienie składającego o ważnych wydarzeniach dotyczących stanu przyjętych na skład towarów, chyba że zawiadomienie nie jest możliwe
• jeżeli wymaga tego interes składającego, a towary narażone są na zepsucie i brak decyzji składającego w tym zakresie, sprzedaż towarów z zachowaniem należytej staranności
• zezwolenie składającemu oglądania przyjętych na skład towarów, dzielenie ich, łączenie, pakowanie, branie próbek itd.
54. Opisz umowę spedycji

Umowa spedycji - polegająca na tym, że jedna z jej stron – spedytor zobowiązuje się do wykonania różnego rodzaju usług związanych z przewozem w ramach działalności własnego przedsiębiorstwa, np. do wysłania lub odbioru przesyłki, druga strona – do zapłaty w zamian za to wynagrodzenia.

55. Opisz umowę komisu

Umowa komisu - zleceniobiorca (komisant) zobowiązuje się do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rzecz zleceniodawcy (komitenta), lecz w imieniu własnym. Komitent zobowiązuje się natomiast zapłacić za tę usługę wynagrodzenie (prowizję). Komisant działa przy tym wyłącznie w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa.

56. Opisz instytucję rękojmi w Kodeksie cywilnym

Rękojmia – odpowiedzialność sprzedającego względem kupującego za wady fizyczne oraz prawne sprzedawanej rzeczy.
Wady fizyczne mogą polegać na:
1. zmniejszeniu wartości, użyteczności rzeczy (np. przemakalność nieprzemakalnej kurtki),
2. niekompletności (np. brak oprogramowania do komputera, brak dokumentacji i instrukcji),
3. braku określonych właściwości (np. zawyżono parametry, użyto innych materiałów).
Wada fizyczna może stanowić podstawę odpowiedzialności sprzedawcy, gdy istniała przed wydaniem rzeczy albo powstała po wydaniu rzeczy, ale z przyczyny tkwiącej już uprzednio w rzeczy.
Wady prawne mogą polegać tylko na tym, że:
1. sprzedawana rzecz nie należy do sprzedającego, lecz jest własnością osoby trzeciej,
2. sprzedawana rzecz jest obciążona prawem na rzecz osoby trzeciej (np. hipoteką albo zastawem).
Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi:
1. może żądać obniżenia ceny (art. 560 Kodeksu cywilnego); obniżenie ceny powinno odzwierciedlać rzeczywiste obniżenie wartości sprzedanej rzeczy;
2. może żądać usunięcia wady (art. 561 Kodeksu cywilnego); jeśli sprzedawca jest zarazem producentem kupujący może żądać naprawienia rzeczy;
3. może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad (art. 561 Kodeksu cywilnego); sprzedawca ponosi wszelkie wynikłe z tego tytułu koszty, np. transportu, ubezpieczenia, pakowania itp.;
4. może odstąpić od umowy, ale tylko w przypadku, gdy wada jest istotna, tzn. nie pozwala na użytkowanie przedmiotu zgodnie z jego przeznaczeniem (art. 561 Kodeksu cywilnego).
Aby kupujący mógł skorzystać z ww. uprawnień musi dokonać tzw. aktów staranności, tj. zbadać dostarczone mu rzeczy, zawiadomić sprzedawcę o wykrytych wadach i zgłosić swoje roszczenia.
57. Porównaj rękojmie z gwarancją jakości
Podstawową funkcją gwarancji jest ochrona kupującego przed konsekwencjami „zepsucia się przedmiotu objętego gwarancją, przed wadami przedmiotu oraz nieprawidłowym jego funkcjonowaniem na skutek ukrytych wad. Gwarancja ma zapewnić zdatność rzeczy do normalnego użytku.
Wada rzeczy uzasadniająca odpowiedzialność z gwarancji dotyczy tylko cech użytkowych rzeczy (a nie także jej wartości rynkowej, estetyki, jak to ma miejsce przy rękojmi). Polega na zmniejszeniu użyteczności rzeczy wynikającej z jej zwyczajowego przeznaczenia. Odpowiedzialność z gwarancji nie zależy od charakteru wady jaką jest jej skrytość lub nie możność wykrycia jej przez kupującego. Ochrona kupującego polega na przywróceniu możliwości normalnego korzystania z przedmiotu objętego gwarancja .
Nadmienić należy zobowiązanie gwaranta nie wygasa na skutek spełnienia świadczenia gwarancyjnego, lecz trwa dopóki cel zostanie osiągnięty oraz termin na jaki umowa gwarancyjna została zawarta nie dobiegnie końca.
Gwarancja jakości, w odróżnieniu od rękojmi, znajduje zastosowanie przy sprzedaży niektórych tylko rodzajów rzeczy : np. maszyny, telefony.
58. Scharakteryzuj pojęcie bezpodstawnego wzbogacenia

Bezpodstawne wzbogacenie - polega na osiągnięciu korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby. Bezpodstawnie wzbogacony jest obowiązany do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe obowiązek zapłacenia równowartości pieniężnej.
Powoduje to powstanie stosunku zobowiązaniowego między bezpodstawnie wzbogaconym a osobą, kosztem której nastąpiło wzbogacenie.

59. Opisz zasady odpowiedzialności deliktowej w Kodeksie cywilnym

Odpowiedzialność deliktowa - to jeden z trzech tradycyjnie wyróżnianych reżimów odpowiedzialności cywilnej. Wyróżnia się ją ze względu na źródło zobowiązania, którym jest dopuszczenie się czynu niedozwolonego. Zdarzenie to powoduje powstanie między sprawcą a poszkodowanym (wyjątkowo - również między sprawcą a inną osobą) cywilnoprawnego stosunku zobowiązaniowego.

zasady odpowiedzialności deliktowej:
a) zasada winy - chodzi w niej o odpowiedzialność za czyny własne jak i cudze, zarówno osób fizycznych jak i prawnych
b) zasada ryzyka - została przyjęta dla niektórych stanów nieco ostrzej traktowanych stanów odpowiedzialności za cudze czyny
c) zasada słuszności - sąd może zasądzić odszkodowanie jeśli uzna, że odpowiada to zasadom współżycia społecznego/ zasadom słuszności.
d) zasada gwarancyjno-repartycyjna - Dotyczy ona interesu ogólnego, chodzi o prawidłowe rozłożenie ciężaru szkody. Przenosi się ciężar szkody z poszkodowanego na inną osobę (odpowiedzialną).
Problem dotyczy tego by ciężar szkody był racjonalny, sprawiedliwy.


60. Opisz zasady odpowiedzialności kontraktowej w Kodeksie cywilnym

Odpowiedzialność kontraktowa - Jest to odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań. „Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”.

Dłużnik odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, jeśli zachodzą następujące przesłanki:
a) ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy wierzyciel wskutek niewykonania umowy poniósł szkodę.
b) pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy a poniesioną przez wierzyciela szkoda musi zachodzić związek przyczynowy. Tzn. szkoda musi być normalnym, zwykle występującym następstwem niewykonania umowy.
c) niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy musi być następstwem takich okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.