Systemy partyjne
System partyjny to działające w kraju partie polityczne, normy i relacje zachodzące pomiędzy nimi. W każdym z państw spełnia on określone funkcje. Oraz wpływa on na kształtowanie opinii publicznej oraz kultury politycznej. We współczesnym świecie wyróżniamy :
- system jednopartyjny, czyli monopartyjny,
- system dwupartyjny,
- system wielopartyjny.
W Polsce funkcjonuje trzeci w wymienionych.
System jednopartyjny opiera się na zakazie istnienia innych partii politycznych niż rządząca. Takie państwo jest zazwyczaj niedemokratyczne, czyli autorytarne. Dawniej ten system działał w państwach komunistycznych i faszystowskich. Dzisiaj można go wyróżnic, np na Białorusi. Takie państwa cechują się :
- ideokracją, czyli istnienie jednej ideologii, inne są zakazane,
- monopartią, czyli legalnością tylko jednej partii, czyli rządzącej,
- jest to państwo policyjne,
- militaryzmem, czyli głoszenie kultu siły,
- scentralizowana gospodarka,
- istnieniem ideologicznego wroga,
- propagandą.
Oprócz partii rządzącej działają małe ugrupowania polityczne, które mają ją wspierać i nie mają szans na przejęcie władzy.
W systemie dwupartyjnym, który jest w państwach demokratycznych wyróżniają się na scenie politycznej dwie dominujące partie, jednak istnieją inne, lecz mają małe znaczenie.Taki system sprzyja równowadze systemu politycznego. Wyróżniamy go, np w
- Stanach Zjednoczonych - Partia Demokratyczna i Partia Republikańska,
- Wielkiej Brytanii - Partia Konserwatywna i Partia Pracy,
- Japonii - Partia Liberalno-Demokratyczna i Partia Demokratyczna..
W tym systemie istnieje bardzo ciekawe zjawisko, czyli tzw. gabinet cieni, "rząd oczekujący" będący odpowiednikiem rządu, tworzonym przez partię opozycyjną i komentującym posunięcia gabinetu "rzeczywistego".
System wielopartyjny ( w państwach demokratycznych ) daje szanse na zdobycie władzy kilku rzadziej kilkunastu partiom. Istnieje w większości państw. Opiera się on najczęsciej na umowach koalicyjnych.
Wyróżniamy kilka wariantów systemu wielopartyjnego:
- system partii dominującej,
- system dwublokowy,
- system kooperacji partii,
- system rozbicia partyjnego.
Taki system istnieje w Polsce.
Jak widać istnieje zróżnicowanie w istnieniu systemów partyjnych. Najbardziej niekorzystnym jest system jednopartyjny, gdyż nie współgra on z demokracją.