Arystoteles ze Stagiry

Arystoteles ze Stagiry
(Tatarkiewicz)

I.Rozwój:
Okres idei
Okres zaprzeczenia ideom teoria teologiczna ? transcend. Boga i rozumu
Okres empiryczny (w Likeionie) ? biologia, socjologia, historia, psychologia

II.Poglądy:
1. Logika:
Metafizyka a logika
Zamiast dualizmu idei i rzeczy, dualizm bytu i wiedzy
Byt jednostkowy, a wiedza ogólna
Teoria pojęć i sądów ? logika ma uczyć jak posługiwać się pojęciami i sądami
pojęcia ? JEDNOSTKI LOGICZNE, ogólne, w hierarchii, jej szczytem najogólniejsze, definiowanie to umieszczenie w tej hierarchii, przy najwyższych rodzajach ? kres definiowania ? one są podstawą wszelkich definicji, ale nie mogą być definiowane,
sądy ? ZESPOŁY POJĘĆ, też hierarchia (racyj i następstw ? bardziej ogólne stanowią rację dla mniej ogólnych), szczytem ? najogólniejsze, przy najwyższych ? kres dowodzenia ? są one zasadą dowodzenia. Sąd ? zestawienie 2 pojęć,np.:?Sokrates jest śmiertelny?
sylogizm ? dwa sądy mające wspólne pojęcie
Logika a psychologia poznania:
wiedza jest już zdobyta i nie da się jej dalej odkrywać
to że jest tak jak jest wynika z natury rzeczy
strukturą wiedzy:
osiągniętej ? sylogizm
nabywanej ? indukcja
tabula rasa ? dużą rolę w poznaniu odgr zmysły a nie tylko umysł
poznanie ma charakter bierny i przeważają zmysły
przeciwstawiał się czynnikom mistycznym (np.: natchnienie)

2. Filozofia teoretyczna:
Podział filozofii:

Teoretyczna (zasady bytu)
fizyka
matematyka
pierwsza filozofia (meta-fizyka)

Praktyczna (zasady działania):
etyka
polityka
retoryka
ekonomika
poetyka

Substancja ? są nią tylko konkretne rzeczy. Jakości i kwanty mogą istnieć tylko jako ich ?przypadłości?. Zerwanie z platonizmem

Forma i materia ? substancja się dzieli na te dwa czynniki. :
- forma ? własności pojęciowe ogólne (czynność rzeźbiarza - formowanie), forma ulega zniszczeniu
- materia ? to co w substancji nie jest formą (brąz i marmur), materia nie istnieje samodzielnie (hilemorfizm ? istnieją tylko zespoły formy i materii), materia trwa

Istota rzeczy:
Prawdziwe poznanie natury pojęciowej, poznajemy jedynie formę
Istotny składnik rzeczy to to co w niej pojęciowe, stąd ?istota rzeczy?
Przyczyna i cel, 4 zasady wyjaśniania: forma (czynnik pojeciowy i aktywny) i materia (oba to składniki rzeczy) oraz przyczyna (rzeźbiarz) i cel
Energia i potencja ? naturę formy stanowi działanie ? ENERGIA., forma energią, materia ? potencją, stawanie się - aktualizowanie potencji, rzeczywistość ? potencja już zaktualizowana, wzrost roślin to energia, dojrzała roślina to ?entelechia?

Teoria przyrody ? przyroda jest:
substancjalna ? osnowa zjawisk w konkretnych substancjach
celowa ? dążenie sił do celu
jakościowa ? ważniejsza jakość niż ilość
dynamiczna ? samorzutne siły

Cofnął astronomie ? ziemia w centrum.
Pierwsza przyczyna (teologia)
świat jest wieczny
przestrzennie ograniczony
jednolity łańcuch przyczynowo i skutkowo powiązanych zdarzeń
musi istnieć pierwsza przyczyna:
byt niezmienny i nieruchomy
niezłożony
niematerialny
istota duchowa
jest rozumem
stanowi cel, który pociąga świat
jest tylko jeden
jest konieczny
jest doskonały
w końcu się okazało, że jest Bogiem,a Bóg: wykonawcą świata, wprawił go w ruch, więc jego I przyczyna i cel,

Okrąg niebiański i Okrąg Ziemski (kosmologia):

Niebiański ? wpraw. W ruch przez I przyczynę,
Ziemski