„Konferencje pokojowe po 1940 roku”

We wrześniu 1939 roku ZSRR razem z III Rzeszą zaatakowały ziemie Polskie, dzieląc ją na dwie strefy - Niemiecką i Radziecką. Gdy 22 czerwca Niemcy napadły na ZSRR, Stalin przystąpił do koalicji antyhitlerowskiej, wysuwał równocześnie żądania uznania nowych granic Związku Radzieckiego. W 1942 roku doszło do konfliktu polsko-radzieckiego. Sytuacja była napięta. W kwietniu 1943 roku Niemcy odkryli w Katyniu pod Smoleńskiem zbiorowe groby oficerów. Dla rządu radzieckiego to stało się pretekstem do zerwania stosunków dyplomatycznych z naszym państwem.
Nowy premier, Stanisław Mikołajczyk, starał się naprawić stosunki z ZSRR, ale Polska znajdowała się w beznadziejnej sytuacji.
Pod koniec 1943 roku doszło do spotkania w Teheranie tak zwanej Wielkiej Trojki, czyli prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, przywódcy Związku Radzieckiego Józefa Stalina i premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla. Przywódcy koalicji przyjęli, że ?...ognisko państwa i narodu polskiego powinno znajdować się między tak zwaną Linią Curzona a linią rzeki Odry, z włączeniem w skład Polski Prus Wschodnich i prowincji opolskiej. Jednakże ostateczne wytyczenie granic wymaga dokładnych studiów i w niektórych punktach ewentualnego przesiedlenia ludności?. Postanowili też nie ogłaszać tych ustaleń. W ten sposób ?bez udziału, zgody i informowania władz polskich w zasadzie uzgodniono kształt terytorium powojennej Polski?.
Po przesądzeniu sprawy granic przyszła kolej na dalszy ciąg sprawy polskiej: ustalenia w składzie rządu. Ambasador ZSRR w Londynie w rozmowie z Mikołajczykiem na temat wznowienia stosunków dyplomatycznych zażądał zmian personalnych w rządzie polskim, co z miejsca zostało odrzucone. W październiku 1944 roku w czasie rozmów w Moskwie Churchill wezwał polskiego premiera na konsultacje. Mikołajczyk miał pełnomocnictwa, by pójść na dalsze ustępstwa w sprawie granic i zgodzić się na wprowadzenie do rządu komunistów. W czasie plenarnych obrad dowiedział się jednak, że już rok wcześniej Linia Curzona została zatwierdzona przez Wielką Trójkę. Premier nie zgodził się więc, ani na uznanie tej granicy, ani na utworzenie Rządu Jedności Narodowej przez proste porozumienie między swoim rządem.
Na początku 1945 roku w Jałcie doszło do ponownego spotkania wielkiej trójki. Podjęto wówczas większość decyzji określających powojenny porządek świata. Najważniejszymi sprawami były: miejsce Niemiec w powojennej Europie oraz kwestia odszkodowań wojennych. Zdecydowano także o podzieleniu Niemiec na cztery strefy okupacyjne: amerykańską, radziecką, angielską i francuską. Władzę w każdej ze stref mieli sprawować naczelni dowódcy stacjonujący w nich wojsk alianckich, wchodzących w skład Sojuszniczej Rady Kontroli. Zadaniem Sojuszniczej Rady Kontroli miał być nadzór nad realizacją wszelkich postanowień wobec Niemców, mających zapobiec odrodzeniu się faszyzmu w przyszłości.
Związek Radziecki otrzymał "zwierzchnictwo" nad Polską i jedną trzecią Niemiec. Ustalono rekompensatę dla Polski w postaci Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Śląska. Podjęto decyzje o przesiedleniu Niemców z tych terenów do kraju ojczystego. Ostatecznie uzgodniono w sprawie Polski, że należy odbudować silne, wolne i demokratyczne państwo, w którym władzę sprawowałby Polski Rząd Tymczasowy Jedności Narodowej, zobowiązany do przeprowadzenia wolnych i niczym nie skrępowanych wyborów parlamentarnych.
Dnia 17 lipca 1945 roku odbyła się konferencja w Poczdamie. Głównym jej celem było określenie warunków traktatu pokojowego i podjęcie ostatecznej decyzji w sprawie Niemiec. Na skutek licznych rozbieżności pomiędzy Stalinem, a zachodnimi aliantami uchwały w Poczdamie sankcjonowały ?jałtański? podział Europy. Postanowiono, że przyszłe Niemcy zostaną poddane ścisłej kontroli w dziedzinie zbrojeń i liczebności wojska. Brzemienne w skutkach okazało się stwierdzenie, obarczające wyłączną winą za wywołanie wojny Niemców. Alianci zachodni woleli przemilczeć dwuznaczną rolę ZSRR w pierwszych latach wojny. W rzeczywistości ani traktat pokojowy nie został przygotowany, ani też nie osiągnięto porozumienia, jeśli chodzi o dalsze losy państwa niemieckiego. Jedyną kwestią, co do której osiągnięto konsensus, była sprawa ścigania i karania zbrodniarzy wojennych. Konferencja w Poczdamie, gdzie wielka Trójka obradowała w dniach od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 roku, utrwaliła zapoczątkowany w Jałcie europejski ład, który przetrwał pięćdziesiąt lat.
Wielka Trójka odbyła wiele konferencji, jednak na konferencjach teherańskiej, jałtańskiej oraz poczdamskiej zapadły decyzje najwyższej wagi. Podsumowując, okres II wojny światowej był dla Polaków czasem zawiedzionych nadziei w stosunku do wcześniejszych sprzymierzeńców jakimi były Anglia i Francja. Był to czas dążenia Polaków do ustalenia granic i powołania rządu. Liczni politycy zabiegali o względy Zachodu jednak spotykali się z rozczarowaniem. Rosja Radziecka pogwałciła i manipulowała licznymi postanowieniami jakie zawierano na konferencjach oraz w trakcie układów polsko- radzieckich. Podczas licznych nieporozumień ustalono granice polskie, które mijały się jednak z chęciami i zapędami polityków.