Akcje
Akcje
Akcja (z łaciny actio), dokument wystawiany posiadaczowi części kapitału spółki akcyjnej. Potwierdza jego prawa jako udziałowca, uprawnia do otrzymania dywidendy, a także daje prawo uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy i bierne prawo wyborcze do organów spółki.
Kapitał spółki bywa rozpisany na wiele podmiotów, dlatego podzielony jest na równe części – akcje, które mogą być wprowadzone na giełdę papierów wartościowych, gdzie ich kurs uzależniony jest od rynkowej gry popytu i podaży. Akcje imienne przypisane są do konkretnego właściciela, a własność akcji na okaziciela określona jest przez aktualnego ich posiadacza.
Ze względu na nierówność uprawnień wyróżnia się akcje zwykłe i uprzywilejowane. Akcje uprzywilejowane dają prawo do: wyższej dywidendy, uprzywilejowanego głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy, nadzwyczajnych uprawnień przy podziale majątku spółki w wypadku jej likwidacji. Na giełdzie notuje się także akcje, których posiadacz nie ma prawa do dywidendy.
Akcje mogą być notowane na giełdzie w systemie jednolitego kursu dnia lub w systemie notowań ciągłych. Obecnie akcje występują najczęściej w tzw. formie zdematerializowanej, czyli jako zapis w komputerze. Akcja tradycyjna (papierowa) składa się z płaszcza – akcji właściwej, na którym określone jest prawo do części majątku spółki, z arkusza zawierającego 10–20 kuponów służącego do inkasowania dywidend oraz talonu uprawniającego do otrzymania nowego arkusza kuponowego. Ze względów bezpieczeństwa forma akcji papierowych jest coraz rzadziej stosowana.
Podział wg. rynku
Od dnia 1 maja 2004 obrót akcjami na Giełdzie Papierów Wartościowych będzie się odbywał na jednym z dwóch rynków: podstawowym lub równoległym. Dopuszczenia akcji na jeden z rynków będzie dokonywał Zarząd Giełdy, kierując się kryteriami określonymi w Rozporządzeniu RM (z 17.07.01) - w przypadku rynku podstawowego, lub Regulaminu Giełdy - w przypadku rynku równoległego.
• Na rynek podstawowy kwalifikowane będą akcje dopuszczone do publicznego obrotu, mające nieograniczoną zbywalność, spełniające kryteria odpowiedniej wartości i rozproszenia, których emitenci ogłaszali sprawozdania finansowe za ostatnie trzy lata..
W ramach rynku podstawowego wyodrębniony został segment Plus, dla którego oprócz wymogów mierzalnych, obowiązują kryteria jakościowe - przyjęcie do stosowania wszystkich zasad ładu korporacyjnego oraz odpowiednie standardy w zakresie komunikacji emitentów z inwestorami.
• Na rynek równoległy kwalifikowane będą akcje dopuszczone do publicznego obrotu, mające nieograniczoną zbywalność, pod warunkiem, że w stosunku do ich emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne.
W ramach rynku równoległego wyodrębniony został segment Prim, dla którego obowiązują dodatkowe wymogi dotyczące standardów komunikacji emitentów z inwestorami a także obowiązek publikowania informacji finansowych w poszerzonym zakresie.
Dla spółek, które prowadzą działalność w obszarze nowoczesnych technologii Giełda utworzyła odrębny segment o nazwie SiTech (Segment Innowacyjnych Technologii). Kryterium decydującym o włączeniu spółki do tego segmentu jest rodzaj działalności:
- branża technologii informatycznych,
- telekomunikacja,
- media elektroniczne.
Spółki kwalifikowane są do segmentu SiTech niezależnie od tego, czy notowane są na rynku podstawowym czy równoległym. Spółki te mają dodatkową prezentację w tabelach giełdowych.
Podział wg systemów notowań
Poszczególne papiery wartościowe notowane są w ramach jednego z dwóch systemów:
• notowania ciągłe,
• notowania jednolite z dwoma fixingami.
Podstawowe kryteria decydujące o systemie notowań dla danego papieru wartościowego to: płynność, kapitalizacja oraz rodzaj instrumentu. W systemie notowań ciągłych notowane są papiery spółek o dużej kapitalizacji i wysokiej płynności, w systemie notowań jednolitych znajdują się papiery o niższej płynności i kapitalizacji.
Niezależnie od płynności i kapitalizacji w systemie notowań ciągłych notowane są wszystkie akcje zakwalifikowane do Segmentu Innowacyjnych Technologii Sitech, a także wszystkie instrumenty pochodne, obligacje i certyfikaty inwestycyjne.
Podział wg sektorów
Sektory gospodarki reprezentowane na Giełdzie
Giełda prowadzi podział sektorowy spółek, w którym wyróżnia 17 sektorów gospodarki narodowej, zgrupowanych w trzech głównych działach: przemysł, finanse i usługi.
Przemysł
• spożywczy,
• lekki,
• drzewny,
• chemiczny,
• materiałów budowlanych,
• budownictwo,
• elektromaszynowy,
• metalowy,
• inne.
Finanse
• banki,
• ubezpieczenia,
• inne.
Usługi
• handel,
• informatyka,
• telekomunikacja,
• media,
• inne.
Podział ten umożliwia obliczanie wskaźników sektorowych dla poszczególnych branż reprezentowanych na Giełdzie i łatwe śledzenie koniunktury panującej w różnych sektorach gospodarki. Sektory o największym znaczeniu dla obrotu giełdowego i największej reprezentacji spółek mają swoje indeksy zwane subindeksami sektorowymi.