Polskie państwo podziemne.
Początek- marszałek Rydz- Śmigły wysłał do kraju emisariusza (mjr Galinat), by ten przekazał rozkaz do rozpoczęcia tworzenia państwa podziemnego.
27 września 1939 r.- utworzono Służbę Zwycięstwa Polski z gen. Michałem Tokarzewskim- Karaszewiczem na czele. Była to organizacja wojskowa obejmująca dwa piony:
- typowo wojskowy- gen. Tokarzewski- Karaszewicz, a jego zastępca płk Rowecki (Grot)
- pion cywilny- działacze partii politycznych. Główna Rada Polityczna (później Rada Główna Obrony Narodowej- ugrupowania antysanacyjne: PPS, SN, SL, SD- ‘gruba czwórka’).
SZP nie uzyskało aprobaty Sikorskiego, bo miał on inną wizję państwa podziemnego. Miało ono opierać się na trzech strukturach: wojskowej, administracji cywilno- rządowej oraz reprezentacji politycznej. Wszystkie miały być odrębne.
Listopad 1939- powstaje Komitet Ministrów dla Spraw Kraju z gen Sosnkowskim na czele, który zostaje Komendantem Głównym Związku Walki Zbrojnej, (która zastąpiła w grudniu 1939 SZP). Sosnkowskiemu w kraju podlegać mieli: gen. Tokarzewski, który dowodził w strefie okupacji sowieckiej oraz płk Rowecki, dowódca strefy okupacji niemieckiej. W marcu 1940 roku gen Tokarzewski zostaje aresztowany przez NKWD na Kresach w związku, z czym płk Rowerki zostaje mianowany generałem i obejmuje dowództwo nad obiema strefami. Naczelnym zadaniem ZWZ miało być przygotowanie sił i środków do powstania zbrojnego, które miało wybuchnąć z chwilą wkroczenia regularnych wojsk polskich do kraju. W tym celu gromadzono broń i prowadzono szkolenia wojskowe. Organizacja ta miała również być gotowa do prowadzenia działań sabotażowo- dywersyjnych. W tym celu utworzono wiosną 1940 roku Związek Odwetu. W 1940 gen ‘Grot’ Rowerki podjął akcję scalania wojskowych organizacji konspiracyjnych i podporządkowania ich Związkowi Walki Zbrojnej. Po upadku Francji gen. Sikorski ustanowił rozkazem z czerwca 1940 Komendę ZWZ w kraju, a jej Komendantem Głównym mianował gen. Roweckiego.
Luty 1940- z inicjatywy działaczy SZP powstaje PKP- Polityczny Komitet Porozumiewawczy, w którego skład wchodzą PPS, SL i SN, a od lipca dołączają działacze SP.
Grudzień 1940- powołanie Delegata Rządu na Kraj- Cyryl Ratajski ze Stronnictwa Pracy. Jego następcą w 42 roku został Jan Piekałkiewicz ze Stronnictwa Ludowego. W kluczowym dla państwa podziemnego okresie (marzec ’43- marzec ’45) Delegatem był Jan Stanisław Jankowski. Delegat był reprezentantem rządu na terenach RP i miał tworzyć jako organ pomocniczy Delegaturę. Składała się ona z departamentów (odpowiednik resortu), którym podlegały delegatury okręgowe (województwa) oraz delegatury rejonowe (powiaty).
Wiosna 1941- Delegat Rządu i Komendant ZWZ mianują Stanisława Kordońskiego ze Stronnictwa Ludowego na pełnomocnika do spraw koordynacji oporu cywilnego. W grudniu ten tworzy Kierownictwo Walki Cywilnej (sądy podziemne, kodeks zachowań obowiązujący Polaków w podziemiu, rejestr zbrodni niemieckich)
Lato 1941- powstaje Wachlarz- skupiał się na niszczeniu linii kolejowych, by Niemcy nie mogli dostarczać sprzętu wojskowego.
14 lutego 1942- przekształcenie ZWZ w AK, jej Komendantem Głównym był gen. ‘Grot’ Rowerki
Wachlarz i Związek Odwetu łączą się i powstaje Kedyw- Kierownictwo dywersji z płk Emilem Fieldowem na czele.
30 czerwca 1943- aresztowanie ‘Grota’ Roweckiego przez Gestapo. Nowym Komendantem Głównym AK zostaje gen Tadeusz Komorowski (Bór)
1943- połączono Kierownictwo Walki Cywilnej z Kierownictwem Walki Konspiracyjnej w Kierownictwo Walki Podziemnej z Komendantem Głównym AK Komorowskim na czele. Zerwano związki z ZSRR- Polska została odizolowana na arenie międzynarodowej. Sikorki umiera. PKP zostało przekształcone w KRP.
Listopad 1943- Komorowski wydaje rozkaz przygotowania planu BURZA- wystąpienie przeciwko cofającym się wojskom niemieckim. Zaczęto go wprowadzać w życie w ’44 roku.
W Sylwestra 1943 roku Polska Partia Robotnicza wyłoniła Krajową Radę Narodową z przewodniczącym Stanisławem Bierutem. Odmawiał on rządowi polskiemu na emigracji prawa reprezentowania narodu, zapowiadał utworzenie Rządu Tymczasowego w kraju oraz przeprowadzenie reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu. W sprawach granic KRN opowiadał się za granicą etnograficzną na wschodzie i linią Odry na zachodzie.
Styczeń 1944- w miejsce KRP (Krajowa Reprezentacja Polityczna) powstaje Rada Jedności Narodowej z Kazimierzem Pużakiem z PPS na czele. Miała ona być podziemnym parlamentem i odpowiedzią na powołanie KRN. Delegatura i RJN powołały Społeczny Komitet Antykomunistyczny ‘ANTYK’.
Marzec 1944- RJN wydaje deklarację programową ‘O co walczy naród polski’, w której to ukazane są cele walki i wizję powojennej Polski- ma funkcjonować jako demokracja parlamentarna z rozwiniętym samorządem, upowszechnienie własności (reforma rolna), rozwój idei spółdzielczości, upaństwowienie kluczowych przemysłów, a odnośnie terytoriów- nienaruszalność granicy wschodniej i przyrost terytorium na zachodzie i północy (do Polski powinny należeć Prusy Wschodnie, Gdańsk, Śląsk Opolski i ziemie nad środkową Odrą).
PKP (1940- PPS ‘WRN’, SN, SL, SP)
|
KRP (lato 1943)
|
RJN (styczeń 1944)
Wiosna/ lato 1944- plan BURZA nie przynosi na Kresach rezultatów. Na początku odnosimy co prawda sukcesy, ale potem Armia Czerwona zaczyna aresztowania oficerów, a reszta wojskowy ma wybór między aresztowaniem a wcieleniem do armii Berlinga. W związku z tym Komenda Główna AK zaczyna myśleć o powstaniu w Warszawie. W kwietniu Raczkiewicz nadaje Stanisławowi Jankowskiemu rangę wicepremiera. Ten w maju powołuje Krajową Radę Ministrów.
W czerwcu 1944 nastąpiła ofensywa wojsk sowieckich znad Białorusi. Zdołały one dotrzeć do Wisły. To oraz powołanie przez komunistów PKWN, który odmawiał rządowi w Londynie zwierzchnictwa w Polsce przesądza o podjęciu decyzji o powstaniu warszawskim. Klęska powstania zapoczątkowała rozpad państwa podziemnego. Dowódca AK, Komorowski, dostał się do niewoli. Leopold Okulicki (Niedźwiadek) przejął jego obowiązki, ale nie został formalnie zaakceptowany przez Londyn.
Styczeń 1945- rusza kolejna ofensywa- operacja wiślańsko- odrzańska. Okulicki nie chcąc narażać żołnierzy AK wydaje 19 stycznia 1945 rozkaz rozwiązujący AK. Wcześniej jednak zaczęto myśleć o utworzeniu nowej organizacji NIE (Niepodległość), która miała zastąpić AK.
Marzec 1945- aresztowanie i wywiezienie do Rosji przywódców państwa podziemnego- Proces 16-stu.
Czerwiec 1945- powstaje Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, który miał przejąć władze w kraju.
1 lipca 1945- RJN rozwiązuje się wydając ‘Testament Polski walczącej’.