Wprowadzenie do finansów

FINANSE :
– zasoby pieniężne
- ogół zjaw.ekonomi.związanych z ruchem pieniądza, gromadzenia i rozdysponowania śr.pieniężnych.
– analiza proc.pieniężnych.
FINANSE PRYWATNE – dot.gospodarki, podmiotem są obywatele.
FINANSE PUBLICZNE
- przez finanse publiczne należy rozumieć gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych przez związki publiczno
-prawne wężej lub szerzej traktowane.
FINANSE są gałęzią prawa publicznego, której przedm.jest badanie norm dotyczących publ.zasobów pien.oraz norm dot.operacji tymi zasobami.
FINANSE to gałąź ekonomii, która bada finanse publ.jako element bogactwa narodowego.
FINANSE – ekonomiczna strona zastosowania pieniądza
FINANSE – ekonomia finansowa.
Przedmiotem finansów jest ruch pieniądza który dzielimy na poszczególne etapy:
I etap – kreacja pieniądza (tworzenie) – banki, środki fin.publ. – wpływ pieniądza do poszcz.podm. (kredyty, pożyczki) [pien.trafia do obiegu]
II etap – cyrkulacja – krążenie pieniądza między różnymi podmiotami
III etap – posiadanie (gromadzenie rezerw wszelkiego rodzaju) innych oszczędności (lokaty)
Ruch pien.prowadzi się na tle i w związku z przebiegiem zjawiska w tzw. realnej rzeczowej sferze gospodarowania *to co daje określoną wielkość produktów, usług, kierunku podziału, proc.dot.spożycia, konsumpcji zbiorowej.
ETAPY ROZWOJU GOSPOD.RYNKOWEJ:
I -(państwo nie ma prawa wykorzystania śr.pien)
-okr.wys.podatków -syst.gromadzenia
-wolna amerykanka w sprawach dot.podm.gosp.
-najlepszy podatek to pod.najniższy
II planowanie działalności – okres w którym państwo udziela się w zorganizowanie odpowiednich norm dla dział.gospodarki;
- upaństwowienie banków
– tworzenie banku centralnego
- nacjonalizacja przedsiębiorstw
- państwo ma pakiet kontrolny
– decyzje np. banku są pod kontrolą finansową państwa
- tworzenie S.A.
CELE:
- ograniczenie bezrobocia, zapewnienie pełnego zatrudnienia
- wzrost doch.narodowego
- stałość cen
- równowaga w bilansie płatniczym
POLITYKA FINANSOWA – polega na tym żeby możliwie najefektywniej wykorzystać środki jakie posiada; skuteczność poprzez odpowiednią hierarchię celów dla społecznych funduszy pieniężnych; realizowana jest przez postępowanie budżetowe
- polit.fiskalna (budżetowa)(np. podatki, transfery, zasięg pożyczkowy, zakupy rządowe)
- polit.pieniądza (monetarna) (wpływ na zwiększenie popytu, zwiększa kredyty na inwestycje)
GOSP.FINANSOWA – całokształt dział.finansowej danego podm. W jej ramach wyróżniamy 4 etapy:
1. planowanie strumieni przych. i wydatków
2. realizacja okr.przych.i wydatków
3. ewidencja i sprawozdawczość
4. analiza strumieni i wnioski
KLASYFIKACJA ZJAW.FINANSOWYCH grupowanie wg jednorodnej grupy:
1. kryterium przedmiotowe czyli rodzaj transakcji:
- przychody i wydatki (strumienie) związane z zakupem i sprzed.tow.i usł. Ich rozmiary kształtują się przez rynek
- strumienie redystrybucyjne: (transfery)brak wzajemnego świadczenia ze strony 2 podmiotów, np. podatki, opłaty, lokaty, subwencje. Regulowane są przez normy prawne.
- Strumienie kredytowe: przychody i wydatki, związane z działalnością gospod banków, funkcje kredytowe spełniają przede wszystkim banki komercyjne, poza kredytem bankowym występuje kredyt towarowy
2. Kryterium podmiotowe:
- str.przedsiębiorstw
– finanse ludności, przeds.małe
– finans.publiczne
– strumienie bankowe
FUNKCJE FINANSÓW: (rodz.zad.które realizują fin.) (RICHARD MUSQRAVE’A)
1. bodźcowa finansowa – zachęca do lokowania oszczędności
2. stymulacyjna – zachęca do danego działania bądź zniechęca, jeśli działanie jest sprzeczne z interesem publ.
3. Fiskalna – ma podstawowe znaczenie, są to takie działania które mają zapewnić budżetowi dochody, np. podatki
4. Rozdzielcza – dzięki niej można więcej wydać niż ma się dochodu
5. Produkcyjna – narzędzia które zachęcają do inwestowania
6. Wyrównawcza - polega na wykorzystaniu budżetu do zmniejszania nierówności w poziomie dochodów poszczególnych grup ludzi.
7. Akumulacyjna – narzędzia które decydują aby oszczędzać
8. Koordynacyjna – przy pomocy określonych narzędzi można koordynować działalność, mierniki rozwoju
9. Kontrolna – wykorzystywanie ruchu pieniądza do uzyskiwania inf.o przebiegu zjawisk w realnej sferze.
Wg R. Musqrave’a:
1. alokacyjna – rozmieszczenie potrzebnych wyników wytwórczych i płac w różnych dziedzinach gosp.; po pierwsze zapewnienie śr.na realizację dóbr publ.i społ., jednym się zabiera aby pomóc innym
2. redystrybucyjna – korekta podziału pierwotnego doch.narodowego; ma na celu zapewnienie każdej jedn.minimum doch.; może być realiwoana w spos.bezpośredni
3. stabilizacyjna – ma zapewnić ogranicz.bezrobocia, równowagę gosp., tempo i kierunki rozwoju; wpływa na:skłonność do finansowania, poziom stopy %, poz.bezrobocia.PIENIĄDZ – wszystko co jest powszechnie traktowane jako śr.płatności.
FUNKCJE PIENIĄDZA:
1. środek wymiany (cyrkulacji) – pieniądz jest pośrednikiem w transakcji kupno-sprzed.
2. Śr.płatniczy
3. Jako miernik wartości – pieniądz jest jednostką pomiaru wartośc
i4. Śr.przechowywania wartości – czasowego oddziaływania siły nabywczej
5. Międzynar.śr.płatniczy
EWOLUCJA PIENIĄDZA:
1. pien.rozwinął się w skutek gospodarki towarowej.
2. Był wykorzystywany jako śr.płatniczy
3. Monety pełnocenne –
4. Wprowadzenie znaków pieniężnych w formie pośredniej lub bilonu
TEORIE PIENIĄDZA:-
Teoria towarowa – jest zdominowana tym że pieniądz złoty jest jedynym, właściwym i prawdziwym pieniądzem.-
Teoria nominalistyczna – pieniądz jest jakimś nominałem. Wartość pieniądza powszechnego nie wynika z wart.kruszcu, lecz z decyzji władzy państwowej nadającej określonym formom char.środka płatniczego.
I grupa myślicieli – pieniądz musi być wymieniany na złoto .
II gr.myślicieli – TEORIA FUNKCJONALNA – pieniądz to każde dobro posiadające moc środka płatniczego.
NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE AGREGATY: m1 i m2
m1 – pieniądz gotówkowy w obiegu
m2 – pien.na rach.bież. W jego skład wchodzi m1 + rach.mające char.mniej płynny.
m1 = gotówka +depozyty na żądaniem2 = m1 +depozyty terminowe
m3 = m2 + depoz.długoterminowe
CECHY WG ...
1. pieniądz papierowy – brak jakiegokolwiek związku ze złotem
2. pien.państwowy – gwarantem tego pieniądza jest państwo. Gwarancja to autentyczność znaków pieniężnych, honorowane przez uczestników procesów gosp., możliwość nabywania tow.i usł.zaspokajających ludzkie potrzeby.
3. Pien.zabezpieczony towarami
4. Pien.kredytowy – pieniądz którego źródłem jest kredyt państwowy.
WARTOŚĆ PIENI.zależy wprost proporcjonalnie od poziomy cen oraz liczby transakcji i odwrotnie proporcjonalnie do szybkości krążenia pieniądza.
TEMPO WZROSTU ilości pieniądza wyprzedza wzrost wartości materialnych. Powoduje to zjawisko
INFLACJI.ZJAWISKO INFLACYJNE powoduje spadek wzrostu pieniądza w czasie. Wzrost ogólnego poz.cen, wzrost ilości pien.w obiegu.
PRZYCZYNY INFLACJI:
- inflacja popytowa popyt przewyższam możliwości jego zaspokojenia
- infl.kosztowa – wzrost kosztów prod.:- pełzająca – 3%, 5%-krocząca – z kwartału na kwartał, wyraźny krok w spadku wart.pieniądza
- infl.galopująca
MEGAINFLACJA – stopy 2- lub 3cyfrowe
HIPERINFLACJA – 50% w stosunku m-c, niszczy oszczędności i inwestycje.
LUKA INFLACYJNA – łączna nadwyżka popytu nad podażą przy określonym poziomie cen i skłonności do oszczędzania.
PIENIĄDZ DO OBIEGU WPROWADZANY JEST:
1. met.budżetową
2. - || - kredytową
3. - || - monetaryzacji zagranicznych śr.płatniczych
PIENIĄDZ BANKU CENTRALNEGO jest podstawą, nosił nazwę bazy monetarnej, pełnił funkcję podobną do złota.
ZWIĘKSZENIE PODAŻY PIENIĄDZA to wykorzystanie oszczędności i dlatego banki komercyjne mogą udzielać kredyty. Wielkość podaży pieniądza jest zależna od wielkości bazy monetarnej oraz od mnożnika bazy monet.
WIELKOŚĆ PODAŻY PIEN.zależy od wart.agregatu pieniężnego m2, bazy monetar. m0
PODAŻ PIEN.W GOSPODARCE jest generowana w wyniku zmian akcji kredytowej sektora bankowego (aktywa krajowe netto)
SYSTEM FINANSOWY GOSPODARKI – to całość spraw dot.podstaw działalności wszystkich podm.posługujących się pieniądzem. Zachowanie się tych podm.podczas zawierania umów jest oparte na konkretnych zachowaniach – ujęte jest w określone normy wynikające z aktów prawnych.Syst.fin.gosp.- jest to syst.finansowy państwa, ma związek z procesami zwanymi realnymi. Tworzy warunki do gosp.podmiotami w sferze pieniężnej. Ten syst.jest mechanizmem współtworzenia i przepływów siły nabywczej między niefinansowymi podmiotami gosp.
ROLA PAŃSTWA – scala działąnie poszcz.podm.gosp., konkretyzuje zasady na jakich mogą działąć banki czyli małe przedsiębiorstwa.
FORMY ORG. z jednej str.jadn.podmiotu, formy prowadz.dział., zajmujące się gromadzeniem i wydawaniem środków pien., tworzenie fund.publ.i prywatnych. Zasady dot.tworzenia form org.określają akty prawne.
INSTYT.FINANS. – Bank Centr.i banki komerc., pozabankowi pośrednicy finans., giełdy, fund.powiernicze, instytucje urzędu bankowego.
POZOST.ELEMENTY – nawiązywanie stosunków finansowych. Określają zas.funkcjonow.systemu, okr.zas.i reguły gry na jakich opiera się funkcjonow.gosp., prawne regulacje ogólnie obowiązujące, niesformalizowane regulacje prawne.
REGULACJE PRAWNE mają zapewnić prawidłowe funkcjonow.i minimalizację ryzyka związanego z dział.w świecie finansów:
- mają zapewnić określ.instrumenty finansowe
- dot.zobow. lub należn.
- Roszczenia dot.majątku jednych podm.gosp.w stos.do drugich.
- narzędzia, rozwiązania które powodują że mamy do czynienia z 1-ej str.z wierzycielami z 2-ej z dłużnikami
- dla 1-ych kończą się uzyskaniem tej kwoty ale 2-ich zapłaceniem jej.
RODZAJE INSTRUMENTÓW FIN.:
1. o char.długu
2. - || - udziału w majątku podmiotu gospodarowanego
KRYTERIA INSTRUMENTÓW FIN.:
- krótkoterminowe o terminie zapadalności poniżej 1roku, np. bony skarbowe
wszystkie pozost.to długoterm. (wiecej niż rok) np. lokaty
1. BEZPOŚREDNIE – instrumenty wprowadzane przez np. przedsięb.jako akcje czy obligacje, jednostki sam.powiatow.pozwalają na przepływ siły nabyw.bezpośr.do emitentów.
2. POCHODNE –(pozabilansowe)wart.kształtuje się na podst.innych bazowych instr.fin., innych skł.aktywów.
3. POŚREDNIE – pieniądz kredytowy – pien.kredytowany przez syst. Bankowy
RYNEK FINANSOWY – przedmiotem obrotu są przedmioty finans. Składają się tranzakcje fin.
- rynek pieniężny pierwotny (w wyniku emisji na rynku wtórnym, kreacja, tworzenie nowych instr.)
- otwarty rynek fin. (sprzedaż instr.fin.na zas.akcji)
- rynki zidywidualizowanych tranzakcji fin.(osobiste bezpośrednie transakcje między nabywającymi a sprzedającymi; rynek pierwotny)
INSTYTUCJE FINANS – pośrednicy finansowi.
CECHY SYSTEMÓW FINANSOWYCH:
1. współudział w kredytowaniu siły nabywczej
2. umożliwienie przepływu siły nabywczej między nief.jedn.gosp
3. obniżanie kosztów dokonywania operacji
4. ograniczenie ryzyka
FUNKCJE S.F.:
- monetarna – kreowanie pieniądza jego przepływy w bieżących tranzakcjach
- kapitałowe – umożliwienie przepływu śr.pien.od jednostek nadwyżkowych do jedn.deficytowych, zamiana oszczędności na inwestycje
- kontrolne – funkcje które są konsekwencją realizowania f.kapitałowych przez syst., ograniczenie możliwości nie zwrócenia np. lokat
- płatnicza – zapewnienie sprawnego działania mechanizmu rozliczeń
- płynności – ułatwienie zamiany innych aktywów fin.na gotówkę- oszczędności – działania które mają zapewnić atrakcyjność
- akumulacji bogactwa – przechowywanie siły roboczej danego podmiotu
- kredytowa – zapewnienie nieprzerwanego ruchu na f.konsumpcyjne
- minimalizowania ryzyka – wbudowanie mechanizmów ograniczających ryzyko
- polityki gospodarczej.
FIFNASE PUBLICZENE – gromadzenie i rozdysponowanie pieniądza publoiczego
PRZYCHODY PUBLICZNE – kredyty zaciągane przez budżet, depozyty w budżecie środków.
WIELKOŚĆ ŚR.PUBL.KSZTAŁTUJE:
- dochody (D)
- przychody (P)
- wydatki (W)
- rozchody (R)D+P=W+R
W SFERZE RZECZYWISTEJ:
- sektor gospodarki prywatnej
- - || - - || - publicznej – jest gestorem sektora publ.
– odwzorowanie
FINANSE PAŃSTWA:
1 dochody publ. (D):
-daniny [ubl.-podatki, skł.,opłaty i inne skł.na rzecz państwa lub innych fund
–poz.doch.-doch.z mienia komunalnego – dzierżawy, dywidendy, udziały jednostel
–doch.jednostek organizacyjnych – prokuratury, szkoły, wysypisko, oczyszczalnie
a)jedn.budrzetowe- otrzymują roczne limity nie uzyskuje znacznych doch., nie może ich wydać i daje do budżetu (sądy, prokuratury, ministerstwa, szkoły); -jedn. organizacyjne powiązane z budżetem
b)jedn.gosp.pozabudżetowej:
-rozkł.budżetowy- rozlicza się z budżetem macierzystym saldem (ośrodki sportowe)
–gosp. pomocnicze jedn. budżet.- powołane do org. zadań ubocznych, przekazują połowę zysku netto (gosp. rolne w szkołach rolniczych, warsztaty szkolne np. krawieckie, samochodowe) śr.utrzymuje się z usług i wart.sprzed.produktów
.–doch.własne jedn.budżet. (spadki, darowizny, kary nakładane przez sanepid, inspekcje pracy, mandaty polityczne
–śr.pochądzące z UE
2 przychody (P)
– śr.publiczne czasowo wykorzystywane; śr.,które trzeba zwrócić, pożyczki i kredyty zaciągane przez budżet; raty spłacanych pożyczk finansowanych udzielanych, nadwyżki.
DŁUG PUBL.- nominalne zadłużenie podmiotów sektora publicznego.
W SEKTORZE PUBL.WYRÓŻNIAMY:
1 budżet państwa
2 budżetowe jedn.samorządowe
3 państwowe i samorządowe fundusze
4 - || - i - || - gosp.pozabudżetowa
5 NFZ
BUDŻET TRAKTUJE SIĘ JAKO:
1. gromadzenie i dokonywanie wydatków związane z uzyskaniem dóbr publ.
2. Fundacja wyrównawcza- zmniejszenie nierówności poszczególnych dóbr społecznych czyli zabieranie bogatym
3. F.stabilizacyjna
FUNKCJA BANKU PAŃSTWA I BANKU GOSPODARKI NARODOWEJ:
- płatności
- realizacja polit.państwa
- pośrednictwo złota i dewiz
- zapewnia kasową obsługę budżetu państwa
- zadania w zakresie zapewnienia stabilności waluty; dbanie o rozwój gosp.narodowej
FUNKC.BANKU EMISYJNEGO: bank jest zawsze wypłacalny
F.BANKU CENTRALNEGO JAKO BANKU BANKÓW:
- bank centr.tworzy 2 rodzaje pieniądza (banknoty i p.kredytowy)
- reguluje cyrkulacje wyemitowanego pieniądza
- oddziałuje na możliwości kredytowe
- reguluje płynność całego systemu
- bank cenrt.kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych poprzez instrumenty pieniężne
BANKI KOMERCYJNE – świadczą usługi finansowe zgodnie ze specyfikacja; dążą do maxymalizacji wyników bankowych, określa się je mianem instytucji zaufania publ.
ROLA INSTYT.TRANSFORMUJĄCYCH – inst.pośredniczące do wzajemnego uzgodnienia; różniące się strukt.podaży.
- transformacje informacji – rozeznamie między potrzebujących pieniądza, problem konieczności przeprowadzenia negocjacji
- tr.wielkości sumy pieniędzy– brak zgodności między sumą oferowaną a zapotrzebowaną
- tr.terminu na jakie udziela się kredytu – posiadacze pieniądza lubią krótkoterm.kredyty, a ten co szuka pieniądza chce otrzymać kredyt długoterm.
- Tr.ryzyka – podm.lokujące pieniądz poza odsetkami liczą że umieszczając te śr.będą one bezpieczne.
LIMITY REDYSKONTOWE – stosuje bank centralny gdy wysoka stopa redyskontowa nie zniechęca b.komercyjnego do realizacji wekslów.
TYP CZYSTOEKONOMICZNY –
- operacje otwartego rynku
- stopa redyskontowa
- stopa lombardowa kredytu udzielanego przez b.komercyjne
- instrumenty związane z polityką kursową.
3 FUNKCJE W GOSP.FINANSOWEJ:
1. informacyjna – zapewnienie dostępu do danych sprawozdawczych
2. kontrolna – wykorzystywanie danych sprawozdawczych do podejmowania odpowiednich dec.bieżących lub dec.strategicznych
3. stymulacyjna – wyniki badań wpływają na dec.przedsięb.
WIELKOŚĆ PODATKÓW ZALEŻY OD:
- rodz.prowadz.działaln
.- liczby pracowników zatrudnionych
- l.mieszkańców w miejscu w którym prowadz.jest dział.
UB.SPOŁ.TO:- ochrona zdrowia- zapewnienie środków do życiaUB.
GOSPODARCZE TO – ub.majatkowe i osobowe, to takie które rekompensują stratę losową.
EKONOMICZNA STR.UB.SPOŁ:
1. wyprowadzenie części doch.poza obieg ściśle gospodarczy
2. podwyższenie kosztów angażowania siły roboczej
3. powodują zmiany w strukturze popytu
4. obciążenie pracujących kosztami utrzymania niepracujących (repartycje)
POWSZECHNOŚĆ UB.SPOŁ.- jest rzeczą niezbędną gdyż poszerza wspólnotę ubezpieczeniową, chroni przed hazardem bardzo niebezpiecznym w przypadku ryzyk socjalnych, solidarność społeczna – wszyscy zarabiają, wszyscy płacą składki.
SAMORZĄD UBEZPIECZENIOWY –reprezentant ogółu ubezpieczonych.
METODY REALIZACJI UB.SPOŁ.:
- ubezpieczeniowa – składkowa – podstawą jest składka i ten co płaci ma prawo do świadczeń. Podstawą do liczenia skł.jest wysokość wynagrodzeń.
- Zaopatrzeniowa – podatkowa, bezskładkowa – odnosi się do ogółu ludności kraju, ale człowiek otrzymuje ją dopiero wtedy kiedy nie może sobie poradzić w życiu i jest mu to niezbędne. Źródłem udzielanie tych świadczeń są podatki. Charakteryzuje się złożonością. 2 rodz.członków społ.: 1. Wojskowi, politycy, sędziowie itp.; 2. Pozostali.
- Opiekuńcza – jest najstarszą met., odgrywa rolę uzupełniającą, najważniejszą cechą tej met.jest uznaniowość (komu? W jakiej wys.?-decyduje organ wydający świadczenie) źródłem są śr.budżetów lokalnych, stowarzyszeń, fundacji charytatywnych. Tę pomoc otrzymują ci którzy jej potrzebują w ocenie organów udzielających.
ZADANIA UB.GOSPODARCZYCH.:
- ochrona ludzi i majątku przez zdarzeniami losowymi
- ograniczenie ryzyka
- mobilizacja oszczędności w gospodarce
- pomnożenie realnej wielk.pieniędzy ubezp.
- Sprzyjanie rozwojowi gospod.przez zmniejszenie rozmiarów szkód
FUNKCJE UB.GOSP.:
- odszkodowawcza
- prewencyjna – lepiej zapobiegać niż likwidować szkody
- wymuszająca (represyjna) – określone zach. (np.bezwypadkowa jazda – zniżka w składce)
PRZYCHODY UBEZPIECZYCIELA:
- skł.ubezpieczeniowe
- odsetki od pożyczek udzielonych przez ubezpiecz.
- Odsetki od lokat
KOSZTY UZYSKANIA PRZYCH.UBEZPIECZYCIELA:
- wypłacone odszkodowania, świadczenia
- tworzenie rezerw technicznych
- koszty administracji
- koszty likwidacji szkód
- koszty operacji finansowych
- straty i zyski nadzwyczajne
FUNDUSZE UBEZPIECZENIOWE:
- rezerwy ubezpieczeń
- ubezpieczeniowy fund.gwarancyjny
KRYTERIUM RODZAJU RYNKU FINANSOWEGO:
1. rynek pieniężny – instrument dot.transakcji kupna-sprzedaży, szybko wymienialny na pieniądz, wkłady szybko wymagalne (do 1 roku)
2. rynek kapitałowy – obejmuje transakcje o dłuższym okresie wymagalności niż 1 rok. Dotyczy: -trans.dot.potrzeb rozwojowych; -trans.-odkładanie się oszczędności.
3. Rynek instrumentów pochodnych – (pozafinansowych) – rynek instrumentów zmniejszających ryzyko transakcji na rynku finansowym.
4. Rynek walutowy – pożyczki i lokaty na krótkie terminy, kupno i sprzed.walut.
(1)BONY SKARBOWE – wykorzystywane są w operacjach otwartego rynku emitowane na okres nie dłuższy niż rok (52 tyg.), duże nominały, sprzedaż przez NBP, obrót bonami jest wilomiliardowy.
CERTYFIKATY DEPOZYTOWE – potwierdzenie zadłużenia śr.pieniężnych do depozytu
CZEK - dokumentem zawierającym skierowane do banku polecenie wypłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej ze środków, którymi dysponuje wystawca. Przez ten dokument wystawca rozporządza swoimi środkami pieniężnymi, które znajdują się w banku.
WEKSEL – posiada funkcje płatniczą, kredytową, obiegową, gwarancyjną.
BONY NBP- regularna emisja w celach dostrajających
ORERACJA VEPO I REZERWA VEPO – mają oddziaływać na zdolność kredytowa banków. Zmniejszają płynność banków komercyjnych.
(2)OBLIGACJE – emitent musi podać wysokość odsetek i termin wykupowalności
AKCJA – bardziej ryzykowny instrument. Emitent sprzedając akcje zapewnia ich nabywcom udział a podziale majątku, może też dawać podwójne korzyści (dywidenda +dodatkowy zysk przy wzroście cen rynkowych). Mogą być akcje zwykłe i uprzywilejowane.
(3)DECYWATY(?) – to instr.który nie może funkcjonować samotnie, ale mogą działać w oderwaniu od instrumentów podstawowych
GLOBALIZACJA – proc.pogłębiania się powiązań ekonomicznych między państwami i organizacjami szybkości wymiany dóbr i usł. I transakcji. Globalizacji towarzyszy rozwój instytucji i organizacji charakt.dla gospoderek rozwiniętych.
5 SYSTEMÓW:
- syryjski
- fiński
- kartagijski
- grecki
- rzymski
CECHY:
- rosnąca współzależność całego świata
- wyłanianie się rynku światowego
- liberalizacja gospodarek
- autonomizacja syst.finansowego.
ROLE:
- wzmocnienie współzależności instrumentów finans.
- Wejście w orbitę miedzynar.syst.narodowego.
EFEKTY GLOBALIZACJI:
- gwałtowna obniżka kosztów przekazu danych, informacji
- rozwój finansowych rynków ponadnarodowych
- transgraniczne świadczenie usł.przemysłowych.