Metody ustalania wysokości kredytów obrotowych.

Metody ustalania wysokości kredytów obrotowych.
Jednym z pierwszych pytań, które pojawiają się w procesie analizy kredytowej jest zweryfikowanie kwoty wnioskowanego kredytu.
Abstrahując od kredytów w rachunku bieżącym (z punktu widzenia kredytobiorców są one wygodną forma finansowania, jednak z punktu widzenia banków trudno w praktyce weryfikować przeznaczenie tych kredytów), które traktuję raczej jako „bufor” finansowy podtrzymujący płynność płatniczą podmiotu, w przypadku pozostałych kredytów obrotowych istotne jest zwrócenie uwagi na sezonowość. Może ona istotnie wpływać na dobór stosowanej metody.
Generalnie wyróżnia się dwie metody:
wykorzystującą okres konwersji gotówki – unika się tej metody, w przypadku przedsiębiorstw o znacznej sezonowości
wykorzystującą zmianę wartości kapitału obrotowego netto.
ad a).
Metoda wykorzystująca okres konwersji gotówki opiera się na iloczynie średniego dziennego zapotrzebowania na zewnętrzne źródła finansowania oraz ilości dni, w których to zapotrzebowanie występuje.
Liczbę dni, w których występuje zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne określa się właśnie na podstawie okresu konwersji gotówki.
Okres konwersji gotówki jest to różnica pomiędzy cyklem operacyjnym wyrażonym w dniach a okresem regulowania zobowiązań również wyrażonym w dniach.
Cykl operacyjny z kolei jest suma okresu rotacji zapasów oraz okresu rotacji należności. Cykl operacyjny informuje o okresie, na jaki przedsiębiorstwo „zamroziło” środki pieniężne w aktywach obrotowych.
Wiedząc jednak, że częściowo aktywa obrotowe mogą być finansowanie zobowiązaniami, okres konwersji gotówki uwzględnia ten fakt, pokazując w ten sposób czas, w którym wystąpi zapotrzebowanie na inne jeszcze źródła finansowania.
Średnie dzienne zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne można wyznaczyć dwoma metodami:
w oparciu o przepływy z działalności operacyjnej – dzieląc je przez liczbę dni z okresu, dla którego dysponujemy danymi
w oparciu o koszty działalności operacyjnej przedsiębiorstwa bez amortyzacji
ad b.)
Metoda wykorzystująca zmianę zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto znajduje zastosowanie, w odróżnieniu od powyżej prezentowanej, także w tych przedsiębiorstwach, które cechują się sezonowością.
Kapitał obrotowy, nazywany też kapitałem pracującym, jest częścią kapitału stałego firmy, który finansuje aktywa obrotowe. Wartość kapitału obrotowego oblicza się jako różnicę pomiędzy aktywami obrotowymi a krótkoterminowymi zobowiązaniami.
Na poziom zapotrzebowania na kapitał obrotowy można wpływać kształtując m.in. rozmiar zapasów, czy wielkość powstających należności i zobowiązań.

Podjęta decyzja Zmiana pozycji bilansowej Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy
Wydłużenie terminu płatności za towary Wzrost należności Wzrasta
Racjonalizacja poziomu zapasów Spadek zapasów Spada
Zakup zapasów z odroczona płatnością 1. Wzrost zapasów
2. Wzrost zobowiązań Nie zmienia się
Wydłużenie terminu zapłaty za wykonaną usługę Wzrost zobowiązań Spada
Uregulowanie płatności za dostawy 1. Spadek zobowiązań
2. Spadek gotówki Nie zmienia się


Wzrastająca wartość KON powoduje, że przedsiębiorstwo wykazuje zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania. Kwota o jaką wzrasta KON wskazuje na kwotę zapotrzebowania na kredyty obrotowe.
Jeżeli natomiast wartość KON spada to oznacza, że przedsiębiorstwo „odzyskuje” gotówkę i jest to dobry sposób na wyznaczenie harmonogramu spłaty tego kredytu.
Źródła spłaty kredytów.
Analizując źródła spłaty kredytów bankowych należy wyraźnie rozdzielić podstawowe rodzaje kredytów, a mianowicie inne będą źródła spłaty dla kredytów inwestycyjnych, a inne dla kredytów obrotowych.
W pierwszym przypadku zasadniczym źródłem spłaty będzie nadwyżka pieniężna generowana przez sam projekt inwestycyjny, której podstawowymi elementami będą zysk netto z inwestycji oraz amortyzacja. W drugim przypadku źródłem spłaty będzie odpowiednie zarządzanie kapitałem obrotowym, poprzez które kredytobiorca będzie generował wystarczające na pokrycie rat kredytowych środki pieniężne.
Zarządzanie kapitałem obrotowym to takie harmonizowanie środków obrotowych z bieżącymi zobowiązaniami, aby firma była wypłacalna. Utrzymanie kapitału obrotowego netto na odpowiednim poziomie jest warunkiem właściwego prowadzenia działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Specyfika różnych branż wiąże się z różnym zaangażowaniem kapitału obrotowego netto. Na przykład, w firmach usługowych zaangażowanie kapitału obrotowego jest zwykle znacznie mniejsze niż w przedsiębiorstwach produkcyjnych o długim cyklu technologicznym.
Generalnie wyróżnić wśród kredytów obrotowych można wyróżnić dwa podstawowe typy związane z celem kredytowania:
kredyty finansujące przeciętne zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania – związane ze zwykłym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Przy stałym zapotrzebowaniu jest nim udane zakończenie wielu transakcji, a co za tym idzie źródłem spłaty są zyski operacyjne oraz generowane pozytywne przepływy z działalności operacyjnej,
kredyty sezonowe – gdy zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania związane jest z konkretnym okresem konwersji aktywów (finansowanie zwiększanych sezonowo zapasów, czy należności). Przy sezonowym zwiększaniu zapotrzebowania na finansowanie źródłem spłaty jest „odzyskiwana” gotówka, gdy w firmie spada stan zapasów i należności po zakończeniu sezonu.
Przy finansowaniu potrzeb sezonowych zakres analizy kredytowej określany jest przez naturę podstawowego ryzyka jakim jest nieudane zamknięcie cyklu konwersji aktywów, a konkretnie czy produkt o określonej jakości zostanie wyprodukowany (ryzyka dostawy i produkcji), czy ten produkt zostanie sprzedany i czy spłyną należności od odbiorców (ryzyka popytu i ściągalności).
Gdy finansowana jest stała potrzeba (czyli minimalny niezbędny poziom środków obrotowych) to nie ma tak naturalnego źródła spłaty, jak odzyskanie gotówki poprzez proste zmniejszanie zapotrzebowanie, jak w finansowaniu sezonowym. Jest ono związane z wieloma pojedynczymi transakcjami. Ocena zdolności kredytowej powinna się zatem koncentrować na prognozie, opartej w znacznej mierze na danych historycznych.

Układ przepływów pieniężnych.
Przepływy pieniężne ujmowane są w trzech płaszczyznach, a mianowicie:
przepływy z działalności operacyjnej – obejmują podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne działalności, które nie zostały zaliczone do działalności inwestycyjnej, czy finansowej,
przepływy z działalności inwestycyjnej – obejmują ruchy środków pieniężnych w związku z nabywaniem i zbywaniem składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych,
przepływy z działalności finansowej – dotyczą pozyskiwania lub utraty źródeł finansowania prowadzonej działalności gospodarczej.
Możliwe jest sporządzenie tego sprawozdania w dwóch wariantach:
wg metody bezpośredniej,
wg metody pośredniej.
Obie metody różnią się wyłącznie ujmowaniem przepływów z działalności operacyjnej, pozostałe obszary prezentowane są w identyczny sposób. Warto podkreślić, że zastosowanie różnych metod sprowadza się jedynie do innego sposobu zaprezentowaniu przepływów operacyjnych, bowiem saldo tychże, bez względu na metodę, pozostaje niezmienione.
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej.
Działalność operacyjna - w myśl definicji ustawy o rachunkowości zawiera podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności, niezaliczone do działalności inwestycyjnej czy finansowej.
Przepływy z działalności operacyjneJ obejmują przede wszystkim konsekwencje pieniężne tych operacji, które uwzględnia się przy ustalaniu wyniku finansowego.
Metoda bezpośrednia.
W metodzie bezpośredniej wychodzi się od przychodów skutkujących finansowo, uwzględniając wydatki związane z działalnością operacyjną. Polega ona na wykazywaniu w ramach działalności operacyjnej podstawowych tytułów wpływów i wydatków, po czym kwoty z tytułu poszczególnych źródeł są sumowane. Zastosowanie tej metody wymaga wielu dodatkowych informacji, które można uzyskać jedynie bezpośrednio z prowadzonej w jednostce ewidencji księgowej.
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej.
Wpływy
Sprzedaż
Inne wpływy z działalności operacyjnej
Wydatki
Dostawy i usługi
Wynagrodzenia netto
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i inne świadczenia
Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym
Inne wydatki operacyjne

Metoda pośrednia.
W metodzie pośredniej wychodzi się od wyniku finansowego netto, uwzględniając odpowiednie korekty (np. amortyzacja, zmiana należności, itp.). Metoda ta za punkt wyjścia w ustalaniu wielkości przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej przyjmuje wynik finansowy netto, który koryguje się następnie o pozycje pieniężne niedotyczące działalności operacyjnej, pozycje niepowodujące zmian w gotówce oraz o wyniki działalności pozaoperacyjnej.
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej.
Zysk (strata) netto
Korekty razem
Amortyzacja
Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych
Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
Zmiana stanu rezerw
Zmiana stanu zapasów
Zmiana stanu należności
Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek i kredytów i dłużnych papierów wartościowych
Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
Inne korekty
Korekty stosowane w metodzie pośredniej pozwalają przede wszystkim na przejście od wyniku „memoriałowego” do wyniku „kasowego”. Korekty polegają głównie na:
uwzględnieniu pozycji niepieniężnych (np. amortyzacji, zmiany stanu rezerw),
wyłączeniu przychodów i kosztów wpływających na wynik finansowy, ale dotyczących działalności inwestycyjnej lub finansowej (np. zapłacone odsetki od kredytów, otrzymane dywidendy),
uwzględnieniu zmian stanu krótkoterminowych aktywów oraz zobowiązań związanych z działalnością operacyjną jednostki.
Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej.
Działalność inwestycyjna – jej przedmiotem jest zakup lub sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, długoterminowych inwestycji i krótkoterminowych aktywów finansowych (z wyłączeniem środków pieniężnych) oraz związane z tym koszty i korzyści.
Do działalności inwestycyjnej zalicza się wydatki i wpływy:
poniesione na zakup lub budowę,
uzyskane ze sprzedaży aktywów trwałych (z wyjątkiem długoterminowych rozliczeń międzyokresowych oraz długoterminowych należności, jeżeli dotyczą one działalności operacyjnej),
uzyskane ze sprzedaży inwestycji krótkoterminowych (z wyjątkiem m.in. środków pieniężnych i innych aktywów pieniężnych),
korzyści i koszty prowadzenia tej działalności.
Bez względu na metodę prezentacji przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej w działalności inwestycyjnej obowiązuje wyłącznie metoda bezpośrednia. Nie mogą zatem pojawić się tutaj zwiększania lub zmniejszenia stanu aktywów, które nie spowodowały lub nie powodują w ogóle zmiany stanu środków pieniężnych.
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej.
Wpływy
Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
Z aktywów finansowych, w tym:
w jednostkach powiązanych
w pozostałych jednostkach:
zbycie aktywów finansowych
dywidendy i udziały w zyskach
spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
odsetki
inne wpływy z aktywów finansowych
Inne wpływy inwestycyjne
Wydatki
Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
Na aktywa finansowe, w tym:
w jednostkach powiązanych
w pozostałych jednostkach:
nabycie aktywów finansowych
udzielone pożyczki długoterminowe
Inne wydatki inwestycyjne.
Przepływy pieniężne z działalności finansowej.
Działalność finansowa – jej przedmiotem jest pozaoperacyjne pozyskiwanie źródeł finansowania lub ich spłata oraz związane z tym koszty i korzyści.
Do działalności finansowej zalicza się wpływy i wydatki związane zarówno z pozyskiwaniem, jak i spłatą własnych i obcych źródeł finansowania. Powodują one jednocześnie zmiany rozmiarów i relacji kapitału własnego i zadłużenia w jednostce.
Nie wykazuje się tych zmian struktury finansowania, które nie powodują w jednostce przepływu pieniężnego, np. zamiana długu na udział w kapitale.
Zaciągnięte kredyty (pożyczki) bez względu na ich przeznaczenie wykazuje się w działalności finansowej jako pozyskanie obcego źródła finansowania, zaś ich spłatę jako wydatek w tym obszarze.
Otrzymane dotacje, bez względu na ich cel, stanowią bezzwrotne pozyskanie obcego kapitału i są wykazywane jako wpływ w obszarze finansowym. Z kolei wykorzystanie przyznanych dotacji wykazuje się wykazuje się jako wydatek zgodnie z przeznaczeniem dotacji (może to być w każdym obszarze przepływów pieniężnych).
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Wpływy
Z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału
Kredyty i pożyczki
Emisja dłużnych papierów wartościowych
Inne wpływy finansowe
Wydatki
Nabycie udziałów (akcji) własnych
Dywidendy i inne wypłaty z zysku
Spłaty kredytów i pożyczek
Wykup dłużnych papierów wartościowych
Z tytułu innych zobowiązań finansowych
Płatności z tytułu leasingu finansowego
Odsetki
Inne wydatki finansowe
Szacowanie przyszłych strumieni przepływów finansowych.
Przepływy pieniężne, obok zastosowania do oceny bieżącej sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego, maja także zastosowanie do oceny perspektywicznej zdolności kredytowej.
Uwzględniając zależności pomiędzy sprawozdaniem przepływów finansowych a innymi elementami sprawozdania finansowego warto w analizie prognozowanych wyników finansowych zwracać uwagę na kilka fundamentalnych założeń, które istotnie wpływają na prognozowaną wartość środków pieniężnych. Zaliczyć do nich można:
z rachunku zysku i strat:
prognozowana wartość sprzedaży,
prognozowana zyskowność działalności operacyjnej,
„stałość” pozostałych przychodów operacyjnych,
wartość prognozowanych kosztów i przychodów finansowych
z bilansu:
prognozowane wartości wskaźników rotacji aktywów obrotowych i zobowiązań bieżących,
rezerwa płynnościowa,
planowane inwestycje w majątek trwały – tutaj warto porównać te plany z informacją dodatkową, przynajmniej w zakresie terminu rozwiązania umów użytkowania kluczowego majątku lub skali dotychczasowego umorzenia,
prognozowana stopa wypłat z zysku,
prognozowany poziom zobowiązań finansowych – w tym względzie warto podeprzeć się także informacja dodatkową w kwestii zobowiązań warunkowych.
Przykład 1Wpływ założeń finansowych (dot. bilansu i rachunku zysków i strat) na prognozowane przepływy pieniężne.Poniższy przykład prezentuje, jak zmienia się wartość środków pieniężnych w okresie prognozowanym, w zależności o zmiany parametrów określających założenia finansowe do prognoz finansowych (wybrano te wielkości, które w praktyce są najczęściej wykorzystywane).
Wspólne założenia dla wszystkich wariantów prognoz:
amortyzacja na poziomie 70,
odsetki wg harmonogramów dotychczas zaciągniętych kredytów (100) + odsetki od kredytu wnioskowanego w wysokości 600, który ma zostać spłacony jednorazowo na koniec prognozowanego okresu,
stopa podatku dochodowego 30%,
brak zakupu środków trwałych,
saldo kredytów wcześniej zaciągniętych na koniec roku 450,
kapitał podstawowy bez zmian.
Wariant A - opiera się na dotychczasowej tendencji:
przyrosty przychodów ze sprzedaży o 10%,zyskowność sprzedaży 5%,10% zysków przekazywane jest na poczet zasilenia kapitałowego,rotacja należności 30 dni,rotacja zapasów 60 dni,rotacja zobowiązań (bez kredytów) 40 dni.
Wariant B – zmiana w stosunku do wariantu A:przyrost przychodów ze sprzedaży o 30%,pozostałe założenia zgodne z wariantem A.
Wariant C:zyskowność sprzedaży 10%,pozostałe założenia zgodne z wariantem B.
Wariant D:50% zysków przekazywane na poczet kapitałów,pozostałe założenia zgodne z wariantem C.
Wariant E:rotacja zobowiązań 45 dni,pozostałe założenia zgodne z wariantem D.
Wariant F:rotacja zapasów – 45 dni,pozostałe założenia zgodne z wariantem E.
Wariant G:rotacja należności 20 dni, pozostałe założenia zgodne z wariantem F.